Autor: mgr Stanisław Gołaszewski
wizytator
Kuratorium Oświaty w Białymstoku
Oddział w Łomży
PRAWA UCZNIA WYNIKAJĄCE Z USTAWY O SYSTEMIE OŚWIATY
/Tekst jednolity: Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329, z późniejszymi zmianami/
Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeń- stwa; kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także wskazaniami zawartymi w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji o Prawach Dziecka. Nauczanie i wychowanie-respektując chrześcijański system wartości-za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Kształceni i wycho- wanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności.
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Art.1.
System oświaty zapewnia w szczególności:
1) realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju,
2) wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny,
3) możliwość zakładania i prowadzenia szkół i placówek przez różne podmioty,
4) dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej,
5) możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnospra- wną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edu- kacyjnymi oraz predyspozycjami,
5a) opiekę nad uczniami ze znacznymi lub sprzężonymi dysfunkcjami poprzez umożliwienie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych,
6) opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwianie realizowania indywidu- alnych programów nauczania oraz ukończenia szkoły każdego typu w skróconym czasie,
7) upowszechnianie dostępu do szkół średnich, których ukończenie umożliwia dalsze kształcenie w szkołach wyższych,
8) możliwość uzupełniania przez osoby dorosłe wykształcenia ogólnego, zdobywania lub zmiany kwalifikacji zawodowych i specjalistycznych,
9) zmniejszanie różnic w warunkach kształcenia, wychowania i opieki między poszczególnymi regionami kraju, a zwłaszcza ośrodkami wielkomiejskimi i wiejskimi,
10) utrzymywanie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki w szkołach i placówkach,
11)upowszechnianie wiedzy ekologicznej wśród dzieci i młodzieży oraz kształtowanie właściwych postaw wobec problemów ochrony środowiska,
12) opiekę dzieciom i młodzieży osieroconym, pozbawionym całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej, a także uczniom pozostającym w trudnej sytuacji materialnej i życiowej,
13) dostosowywanie kierunków i treści kształcenia do wymogów rynku pracy,
14) przygotowywanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia.
1. UCZEŃ MA PRAWO DO NAUKI.
Art. 1.
System oświaty zapewnia w szczególności
1) realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju,
4) dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej,
5) możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami,
5a) opiekę nad uczniami ze znacznymi lub sprzężonymi dysfunkcjami poprzez umożliwienie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych,
6) opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwianie realizowania indywidualnych programów nauczania oraz ukończenia szkoły każdego typu w skróconym czasie,
7) upowszechnianie dostępu do szkół średnich, których ukończenie umożliwia dalsze kształcenie w szkołach wyższych,
Uczeń ma prawo do korzystania ze zbiorów biblioteki szkolnej. Godziny pracy biblioteki powinny umożliwiać uczniom korzystanie z jej zbiorów podczas zajęć w szkole oraz po ich zakończeniu.
Art.67.
1. Do realizacji celów statutowych szkoła publiczna powinna zapewnić możliwość korzystania z:
2) biblioteki,
2. UCZEŃ MA PRAWO DO ROZWIJANIA SWOICH UZDOLNIEŃ I ZAINTERESOWAŃ.
Art.1.
System oświaty zapewnia w szczególności:
6) opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwianie realizowania indywidualnych programów nauczania oraz ukończenia szkoły każdego typu w skróconym czasie,
Art. 55.
5. Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak:
3) prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań,
5) prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi, w porozumieniu z dyrektorem,
3. KAŻDY POSIADA WOLNOŚĆ SUMIENIA, RELIGII I PRZEKONAŃ.
Uczeń ma prawo uczęszczać na lekcje religii lub etyki. Lekcje te szkoła organizuje na prośbę rodziców lub uczniów (pełnoletnich).
Art.12.
1.Publiczne przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja organizują naukę religii na ży- czenie rodziców, publiczne szkoły ponadgimnazjalne na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii decydują sami uczniowie.
2.Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z władzami Kościoła Katolickiego i Polskiego Kościoła Autokefalicznego Kościoła Prawosławne- go oraz innych kościołów i związków wyznaniowych określa w drodze rozporządzenia warunki i sposób wykonywania przez szkoły zadań, o których mowa w ustępie 1.
4. UCZEŃ MA PRAWO DO WYRAŻANIA WŁASNYCH POGLĄDÓW I OPINII
Wolność wypowiadania poglądów i opinii przysługuje każdemu uczniowi i oznacza także możliwość wyrażania opinii o treściach programowych oraz metodach nauczania.
Art. 55.
1. W szkole i placówce działa samorząd uczniowski, zwany dalej "samorządem".
2. Samorząd tworzą wszyscy uczniowie szkoły lub placówki.
5. Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak:
1) prawo do zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami,
2) prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu,
3) prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań,
4) prawo redagowania i wydawania gazety szkolnej,
5) prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi, w porozumieniu z dyrektorem,
6) prawo wyboru nauczyciela pełniącego rolę opiekuna samorządu
.Samorząd uczniowski ma prawo do przedstawiania radzie szkoły, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wniosków i opinii we wszystkich sprawach szkoły, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów
Art. 55.
1. W szkole i placówce działa samorząd uczniowski, zwany dalej "samorządem".
2. Samorząd tworzą wszyscy uczniowie szkoły lub placówki.
5. Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak:
1)prawo do zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami,
2) prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu,
3) prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań,
4) prawo redagowania i wydawania gazety szkolnej,
5) prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi, w porozumieniu z dyrektorem,
6) prawo wyboru nauczyciela pełniącego rolę opiekuna samorządu
Samorząd uczniowski ma prawo do redagowania i wydawania gazetki szkolnej oraz wyboru opiekuna samorządu.
Art.55
5. Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak:
4) prawo redagowania i wydawania gazety szkolnej,
6) prawo wyboru nauczyciela pełniącego rolę opiekuna samorządu
5. UCZEŃ MA PRAWO DO ŻYCIA BEZ PRZEMOCY FIZYCZNEJ I PSYCHICZNEJ.
1. Każdy uczeń ma prawo do poszanowania godności.
2. Wszelkie kary, jakie stosuje się w szkole, muszą być zapisane w statucie
szkoły.
3. Kary nie mogą naruszać nietykalności osobistej i godności ucznia.
4. Każdy uczeń ma prawo do ochrony prawnej przed wszelkimi formami
przemocy fizycznej lub psychicznej.
Art. 4
Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia.
6. UCZEŃ MA PRAWO DO OCHRONY SWOJEGO ŻYCIA
PRYWATNEGO, RODZINNEGO I TAJEMNICY KORESPONDENCJI
Wszelkie informacje dotyczące życia prywatnego uczniów (sytuacji materialnej, stanu zdrowia, itp.) będące w dyspozycji wychowawcy i innych pracowników szkoły nie mogą być rozpowszechniane.
Art. 43
3. Nauczyciele są zobowiązani do nieujawniania spraw poruszanych na posiedzeniu rady pedagogicznej, które mogą naruszać dobro osobiste uczniów lub ich rodziców, a także nauczycieli i innych pracowników szkoły lub placówki.
7 UCZEŃ MA PRAWO DO INFORMACJI.
1. Uczeń ma prawo do jawnej i umotywowanej oceny. Nauczyciel ma obowiązek poinformować ucznia o każdej wystawionej ocenie. Na prośbę ucznia lub rodzica nauczyciel powinien ją uzasadnić.
2. Nauczyciel, na prośbę ucznia lub rodziców ucznia, udostępnia do wglądu sprawdzone i ocenione pisemne prace kontrolne.
Art. 55
5. Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak:
2) prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu
8. UCZEŃ MA PRAWO DO OCHRONY ZDROWIA.
Uczeń, będący w trudnej sytuacji materialnej, ma prawo do otrzymywania stypendium socjalnego i pomocy materialnej. Fundusze na ten cel zapewnia organ prowadzący szkołę; szkoła opracowuje regulamin przyznawania stypendium.
Art. 91
1. Uczniowi prz wiaty. ysługuje prawo do pomocy materialnej ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa lub budżecie gminy.
Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, warunki, formy, tryb przyznawania i wypłacania oraz wysokość pomocy, o której mowa w ust. 1.
Uczeń ma prawo do zrzeszania się
Art.56.
1. W szkole i placówce mogą działać, z wyjątkiem partii i organizacji politycznych, stowarzyszenia i organizacje, których celem statutowym jest działalność wychowawcza albo rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły lub placówki.
2. Zgodę na podjęcie działalności przez stowarzyszenia i organizacje, o których mowa w ust.1, wyraża dyrektor szkoły lub placówki po uprzednim uzgodnieniu warunków tej działalności oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii rady szkoły lub placówki.
Kary
Art.4.
Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia.
Art.39.
2. Dyrektor szkoły lub placówki może, w drodze decyzji, skreślić ucznia z listy uczniów w przypadkach określonych w statucie szkoły lub placówki. Skreślenie następuje na podstawie uchwały rady pedagogicznej, po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego.
2a. Przepis ust.2 nie dotyczy ucznia objętego obowiązkiem szkolnym. W uzasadnionych przypadkach uczeń ten, na wniosek dyrektora szkoły, może zostać przeniesiony przez kuratora oświaty do innej szkoły.
Art. 60.
1. Statut szkoły lub placówki publicznej powinien określać w szczególności:
7) prawa i obowiązki uczniów, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły
UWAGA
Szczegółowe rozstrzygnięcia zawarte są w przepisach wykonawczych do ustawy.