rząd: Malvales (Columniferae) - (ślazowce)
Występowanie: Głównie obszary tropikalne i subtropikalne. Na obszarach o klimacie umiarkowanym żyją jedynie nieliczni przedstawiciele.
Forma życiowa: głównie drzewa i krzewy, ale także rośliny zielne.
Morfologia: Liście rozmieszczone skrętolegle, o blaszce najczęściej nie podzielonej. Kwiaty zwykle o symetrii promienistej. W okwiecie, oprócz kielicha i korony wykształca się często jeszcze jeden okółek listków okwiatu znajdujący się poniżej kielicha, zwany kieliszkiem. Korona wolnopłatkowa, złożona najczęściej z 5 płatków, często duża i efektownie zabarwiona. Pręciki liczne czasami zrastają się nitkami w rurkę otaczającą słupek górny, zbudowany z różnej liczby owocolistków. Wielokomorowa zalążnia po zapyleniu przekształca się w owoc typu rozłupni.
Liczebność: 4300 gatunków
۞
rząd: Malvales (Columniferae) - (ślazowce)
rodzina: Malvaceae (ślazowate)
Występowanie: Prawie cały obszar kuli ziemskiej.
Forma życiowa: Drzewa, krzewy, rośliny zielne (byliny i rośliny jednoroczne)
Morfologia: Liście najczęściej ułożone skrętolegle o nie podzielonej blaszce. Kwiaty duże i efektowne z dobrze wykształconym kieliszkiem stanowiącym jakby dodatkowy okółek listków kielicha. Pręciki liczne otaczają słupek górny złożony z wielu owocolistków. Nitki pręcików zrastają się w rurkę otaczającą szyjkę słupka. Zalążnie wielokomorowa, po zapyleniu przekształca się w owoc typu rozłupni lub torebki.
Liczebność: około 1600 gatunków
rząd: Malvales (Columniferae) - (ślazowce)
rodzina: Malvaceae (ślazowate)
rodzaj: Althaea (prawoślaz)
Rodzaj liczący 25 gatunków zamieszkujących obszary o klimacie umiarkowanym Europy i Azji.
Prawoślaz lekarski (Althaea officinalis) bylina osiągająca do 1,5 m. W Polsce jako rzadka roślina łąk i rowów. Liście krótkoogonkowe, jajowate, 3-5 klapowe, nieregularnie karbowane, z przylistkami równowąskimi. Kwiaty o koronie do 5 cm, różowobiałej. Roślina lecznicza. INTERNETOWY ATLAS ROŚLIN LECZNICZYCH
rząd: Malvales (Columniferae) - (ślazowce)
rodzina: Malvaceae (ślazowate)
rodzaj: Alcea
Prawoślaz różowy (Alcea rosea, Althaea rosea) zwany też malwą ogrodową. Roślin dwuletnia, rzadziej bylina lub roślina roczna o łodydze dorastającej do 3 m wysokości. Liście odziomkowe na bardzo długich ogonkach i blaszce w zarysie sercowatej. 5-7 dłoniasto klapowanej, karbowanej, pomarszczonej. Liście łodygowe drobne. Kwiaty duże 5-krotne o koronie do 10 cm średnicy barwy białej różowej czerwonej, purpurowoczarnej lub innego koloru. Rabatowa i parkowa roślina ozdobna.
rząd: Malvales (Columniferae) - (ślazowce)
rodzina: Malvaceae (ślazowate)
rodzaj: Gossypium (bawełna)
Rodzaj obejmuje zależnie od ujęcia systematycznego od 4 do 70 gatunków zamieszkujących ciepłe i suche obszary Eurazji. Afryki, Ameryki. Rośliny roczne lub wieloletnie. Liście ułożone skrętolegle, dłoniastoklapowane. Kwiaty duże i efektowne z wieloma pręcikami zrastającymi się w rurkę otaczającą szyjkę słupka. Owocem jest wielonasienna torebka zawierająca nasiona pokryte długimi włoskami.
Należą tutaj bardzo ważne dla człowieka gatunki:
Bawełana drzewiasta (Gossypium arboretum) - uprawiana od najdawniejszych czasów. Krzew wysokości do 2 m. Liście 5-7 dzielne. Torebki stożkowate. Roślina nie znana w stanie dzikim. Mimo, że daje włókna gorszej jakości ciągle jest uprawiana na terenie tropikalnej Azji.
Bawełna indyjska (Gossypium herbaceum) - roślina roczna o wzniesionej, rozgałęzionej łodydze osiągającej do 1,5 m wysokości. Jej plantacje pokrywają 2/3 światowego zapotrzebowania na roślinne włókno przędzalnicze.
Bawełna kosmata (Gossypium hirsutum) - roślina roczna o łodydze do 4,5 m wysokości. Liście długoobonkowe, 3-5 klapowane. Cała roślina owłosiona. Kwiaty żółte. Obecnie w środkowej Azji wyparła z upraw bawełnę indyjską.
rząd: Malvales (Columniferae) - (ślazowce)
rodzina: Malvaceae (ślazowate)
rodzaj: Hibiscus (ketmia)
Rodzaj liczący ponad 200 gatunków występujących głównie w obszarach tropikalnych. Szereg gatunków uprawia się jako rośliny ozdobne, oleiste, włóknodajne, jadalne.
Ketmia jadalna (Hibiscus esculentus) - bylina o łodydze drewniejącej o wysokości do 1,5 m. Liście jajowate 3-7 klapowe, ząbkowane. Kwiaty średnicy do 3 cm barwy żółtej. Roślina jadalna - niedojrzałe owoce używane jako jarzyna, a nasiona jako namiastka kawy.
Ketmia róża chińska - (Hibiscus rosa sinensis) - Krzew lub małe drzewo. Liście jajowate zaostrzone, ząbkowane. Kwiaty duże osadzone pojedynczo w kątach liści, barwy różowej, czerwonej, żółtej, białej. Roślina ozdobna doniczkowa.
Ketmia szczawiowa (Hibiscus subdariffa) - Roślina roczna o wysokości do 1,5 m. Kwiaty żółte osadzone pojedynczo w kątach liści. Roślina jadalna (liście używane na jarzynę, mięsiste kielichy kwiatów do wyrobu napojów i różnych potraw). Ponadto jest rośliną olejową (nasiona) i tekstylną.
rząd: Malvales (Columniferae) - (ślazowce)
rodzina: Malvaceae (ślazowate)
rodzaj: Malva (ślaz)
Rodzaj grupujący około 30 gatunków zamieszkujących obszary o klimacie umiarkowanym półkuli północnej.
Ślaz dziki (Malva sylvestris) - w Polsce pospolita roślina siedliska ruderalnych, czasami uprawiana jako roślina lecznicza. Roślina dwuletnie lub bylina odstająco owłosiona o łodydze wzniesionej lub częściowo ścielącej się o wysokości do 120 (150) cm. Liście długogonkowe, 5-7 klapowe, karbowane. Kwiaty o płatkach purpuroworóżowych z ciemniejszymi pręgami i dodatkowym zewnętrznym kieliszkiem 3 listkowym. Kwiaty zebrane są w pęczki po 2-6 w kątach liści. Roślina lecznicza - zawiera znaczne ilości śluzu.
۞
rząd: Malvales (Columniferae) - (ślazowce)
rodzina: Sterculiaceae (zatwarowate)
Występowanie: Obszary o klimacie tropikalnym
Forma życiowa: Drzewa (często znacznych rozmiarów) oraz (bardzo rzadko) rośliny zielne.
Morfologia: Liście rozmieszczone skrętolegle o najczęściej nie podzielonej blaszce. Kwiaty zwykle promieniste, obupłciowe o 5 działkach kielicha i 5 płatkach korony. Pręciki liczne, ich nitki zrastają się tworząc rurkę otaczającą szyjkę słupka. Słupek górny, zbudowany z 5 owocolistków. Zalążnia wielokomorowa po zapyleniu przekształca się w różnego typu owoce często o charakterze rozłupni.
Liczebność: około 1000 gatunków
Inne dane: Gatunki z tej rodziny nie występują na terenie Polski
rząd: Malvales (Columniferae) - (ślazowce)
rodzina: Sterculiaceae (zatwarowate)
rodzaj: Cola (kola)
Rodzaj obejmuje 14 gatunków pochodzących z Afryki, wiecznie zielonych drzew o liściach ułożonych skrętolegle, skórzastych całobrzegich wąskojajowatych o długości do 20 cm. Kwiaty żeńskie o jednym słupku, męskie posiadają liczne pręciki zrośnięte w rurkę. Owocem jest mieszek zawierający po kilka nasion zwanych orzechami kola. Nasiona zawierają duże ilości skrobii (do 45%) i białka (do 10%) a także kofeinę (2-3%). Nasiona koli używane są do produkcji napoju coca-cola i innych pokrewnych orzeźwiających napojów. Wykorzystywane też są w przemyśle farmaceutycznym.
Największe znaczenie ma Cola acuminata - drzewo osiągające do 12 m wysokości pochodzące z zachodniej Afryki.
rząd: Malvales (Columniferae) - (ślazowce)
rodzina: Sterculiaceae (zatwarowate)
rodzaj: Theobroma (kakaowiec)
Kakaowe drzewo, kakaowiec (Theobroma cacao) - gatunek pochodzący z dorzecza górnej Amazonki w Ameryce Płd. Wiecznie zielone drzewo wysokości 10-15 m. Liście podługowato jajowate, całobrzegie. Kwiaty średnicy do 2 cm wyrastają pojedynczo lub pęczkami z pnia lub grubych konarów. Wytwarzają one nieprzyjemny zapach i są zapylane przez pajęczaki. Owocem jest jagoda zwana niesłusznie strąkiem o długości do 25 cm i średnicy 10 cm. Skórka jest twarda żółta czerwonawa lub purpurowa. Słodki miąższ jest jadalny. Owoc zawiera 20-60 nasion o długości do 3 cm brązowych jajowatych zwanych ziarnami kakaowymi. Przed wytworzeniem właściwego surowca (tzw. masy kakaowej) nasiona poddaje się fermentacji, podczas której nabierają właściwej barwy, smaku i aromatu. Z nasion uzyskuje się masło kakaowe oraz sproszkowaną resztę (tzw. kakao). Masło kakaowe jest cenione w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym i spożywczym. Czekoladę wynaleziono w Szwajcarii pod koniec XIX w. Zwyczaj picia kakao także rozpowszechnił się w Europie dopiero pod koniec XIX w. Ze względu na zawartość teobrominy (związku pokrewnego kofeinie) kakao wykazuje lekkie działanie pobudzające.
۞
rząd: Malvales (Columniferae) - (ślazowce)
rodzina: Tiliaceae (lipowate)
Występowanie: Głównie obszary tropikalne i subtropikalne. Na obszarach o klimacie umiarkowanym żyją jedynie nieliczni przedstawiciele.
Forma życiowa: Drzewa i krzewy, bardzo rzadko rośliny zielne
Morfologia: Liście o blaszce nie podzielonej, skrętolegle ułożone. Kwiaty promieniste o koronie wolnopłatkowej, pięciokrotnej, skupione są w wierzchotkowate kwiatostany. Pręcikowie liczne. Pręciki zrastają się nasadami tworząc 5 pęczków. Słupek jest górny (wyjątkowo dolny) zbudowany z różnej liczby owocolistków. Zalążnia jest wielokomorowa. Owoce bardzo różne: mięsiste rozłupnie, suche torebki i inne.
Liczebność: ponad 400 gatunków
rząd: Malvales (Columniferae) - (ślazowce)
rodzina: Tiliaceae (lipowate)
rodzaj: Tilia (lipa)
Rodzaj obejmujący około 45 gatunków zamieszkujących obszary o klimacie umiarkowanym półkuli północnej. Drzewa o liściach opadających na zimę, pojedynczych długogonkowych. Obupłciowe, 5-krotne silnie pachnące kwiaty żółtawej lub białej barwy zebrane są baldachogrona lub wierzchotki w liczbie od kilku do kilkudziesięciu. Kwiatostany podparte są cienką, języczkowatą, skórzastą, częściowo zrośniętą z osią kwiatostanu podsadką ułatwiającą potem rozsiewanie owoców przez wiatr. Owocem jest suchy, skórzasty orzeszek. Lipy są cenionymi drzewami parkowymi o zwartych zielonych koronach i obfitym ulistnieniu. Dobrze znoszą przycinanie i nadają się na wysokie żywopłoty (np: Park Oliwski). Miękkie i lekkie drewno jest łatwe w obróbce. Rośliny miododajne i lecznicze (napar z kwiatów stosowany jako środek napotny).
W Polsce w stanie dzikim występują 2 gatunki:
Lipa drobnolistna (Tilia cordata) - drzewo osiągające wysokość do 25 - 30 m Liście szerokojajowate, u nasady niesymetrycznie sercowate długości do 10 cm. Młode pędy nagie. Kwiaty żółtawobiałe zebrane po 3-6 w wierzchotki. Owoce o średnicy ok. 8 mm o gładkiej lub lekko żeberkowanej łupinie. Kwitnie w lipcu.
Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) rzadsza od poprzedniego gatunku, osiąga do 40 m wysokości. Liście długości do 12 cm. Młode pędy owłosione. Kwiatostany najczęściej trójkwiatowe. Owoce o średnicy około 1 cm i wyraźnie żeberkowanej powierzchni.
۩
rząd: Violales (fiołkowce)
Występowanie: Głównie obszary tropikalne i subtropikalne. Na obszarach o klimacie umiarkowanym żyją jedynie nieliczni przedstawiciele (pojedyncze gatunki sięgają nawet do Arktyki)
Forma życiowa: Drzewa lub krzewy, rzadko rośliny zielne
Morfologia: Liście ułożone przeważnie skrętolegle, nie podzielone, zaopatrzone w przylistki. Kwiaty zwykle duże i efektowne, obupłciowe, o okwiecie zróżnicowanym na kielich i koronę. Kwiaty promieniste u form prymitywnych. U form bardziej zaawansowanych w związku z owadopylnością dominują kwiaty grzbieciste. Listków okwiatu jest najczęściej 5. U form prymitywnych mogą one być spiralnie rozmieszczone. Pręcików jest 5. Słupek zwykle górny (wyjątkowo półdolny lub dolny) zbudowany jest z 3 owocolistków. Zalążnia jest 1 komorowa. Na wewnętrznej powierzchni każdego z owocolistków powstaje kilka zalążków, w ten sposób tworzy się charakterystyczne dla rzędu tzw. łożysko ścienne.
Liczebność: 2300 gatunków
۞
rząd: Violales (fiołkowce)
rodzina: Droseraceae (rosiczkowate)
Występowanie: Zarówno obszary o klimacie tropikalnym jak i umiarkowanym
Forma życiowa: Przeważnie rośliny zielne, rośliny o zdrewniałych łodygach bardzo rzadko
Morfologia: Liście ułożone skrętolegle pokryte lepką wydzieliną posiadają gruczoły trawienne i włoski gruczołowe mające zdolność do nachylania się w kierunku przyczepionego do powierzchni liścia owada. U niektórych gatunków liście podzielone są na dwie części zamykające się błyskawicznie na skutek podrażnienia włosków znajdujących się na ich wewnętrznej stronie i zamykające w ten sposób ofiarę. Kwiaty obupłciowe, promieniste, o okwiecie zróżnicowanym na kielich i koronę. Korona złożona z 5 wolnych płatków. Słupek górny, zbudowany z 3-5 owocolistków. Zalążnia jednokomorowa po zapyleniu przekształca się w owoc typu torebki.
Liczebność: około 100 gatunków (w Polsce 4 gatunki)
rząd: Violales (fiołkowce)
rodzina: Droseraceae (rosiczkowate)
rodzaj: Drosera (rosiczka)
Przedstawicielem jest rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia) - bylina mięsożerna pospolita zwłaszcza na obszarze niżowym kraju, występująca na torfowiskach wraz z mchem torfowcem. Liście długoogonkowe (występują tylko liście odziomkowe z różyczce). Blaszki liściowe w zarysie koliste osiągają do 10 mm średnicy. Na liściach występują liczne gruczoły i włoski wydzielnicze, chwytne. Bezlistna łodyga osiąga do 30 cm wysokości. Kwiaty liczne, drobne, białe o płatkach korony osiągających do 6 mm długości są zebrane w grono pozorne na szczycie łodygi. Roślina lecznicza - dawniej wyrabiano z niej nalewki. Rośliny chronione.
۞
rząd: Violales (fiołkowce)
rodzina: Violaceae (fiołkowate)
Występowanie: Głównie obszary tropikalne i subtropikalne. Na obszarach o klimacie umiarkowanym żyją jedynie nieliczni przedstawiciele (pojedyncze gatunki sięgają nawet do Arktyki)
Forma życiowa: Głównie rośliny zielne, zdarzają się jednak krzewy, a nawet niewielkie drzewa
Morfologia: Liście ułożone skrętolegle, opatrzone przylistkami, nie podzielone. Kwiaty duże i efektownie zabarwione. U form prymitywnych okwiat o symetrii promienistej a u bardziej zaawansowanych - grzbiecisty. Płatków korony jest zwykle 5 i nie są one zrośnięte z sobą. Podobnie jest w przypadku listków kielicha. Pręciki występują najczęściej w liczbie 5 i otaczają górny (wyjątkowo dolny) słupek zbudowany z 3 (najczęściej) owocolistków. Zalążnia jest zawsze jednokomorowa i po zapyleniu przekształca się w owoc typu torebki.
Liczebność: 850 gatunków (w Polsce występują 23 gatunki należące do rodzaju fiołek)
rząd: Violales (fiołkowce)
rodzina: Violaceae (fiołkowate)
rodzaj: Viola (fiołek)
Rodzaj obejmuje około 450 gatunków zamieszkujących najczęściej obszary o klimacie umiarkowanym półkuli północnej (występują jednak także na obszarach górskich w obrębie klimatu tropikalnego i subtropikalnego oraz na półkuli południowej). Należą tutaj rośliny przeważnie zielne o dużych i efektownie zabarwionych, grzbiecistych kwiatach. Często są uprawiane jako rośliny ozdobne.
rząd: Violales (fiołkowce)
rodzina: Violaceae (fiołkowate)
rodzaj: Viola (fiołek)
Fiołek polny (Viola arvensis) - pochodzi prawdopodobnie z Bliskiego Wschodu - jako chwast ruderalny opanował jednak praktycznie całą kulę ziemską. Roślina roczna lub dwuletnia o łodygach dorastających 20 cm wysokości. Liści najczęściej jajowatosercowate. Kwiaty stosunkowo drobne o koronie długości 10-15 mm i płatkach bladożółtych lub fioletowych. Tylko płatek dolny ciemnożółty. Roślina lecznicza.
rząd: Violales (fiołkowce)
rodzina: Violaceae (fiołkowate)
rodzaj: Viola (fiołek)
Fiołek trójbarwny (Viola tricolor) - rośnie dziko w umiarkowanych i subtropikalnych rejonach Eurazji. W Polsce pospolity na siedliskach ruderalnych, wzgórzach, brzegach zarośli i lasów. Roślina roczna, dwuletnia lub bylina o łodydze dorastającej do 30 cm wysokości. Liście jajowatolancetowate, karbowane z dużymi przylistkami. Kwiaty opatrzone ostrogą miodnikową o średnicy do 3 cm o płatkach górnych fioletowych a bocznych i dolnych żółtych. (rzadziej wszystkie płatki fioletowe). Roślina lecznicza - dawniej także ozdobna roślina ogrodowa - obecnie wyparta z ogrodów przez m.in. fiołek trójbarwny ogodowy zwany też bratkiem (Viola tricolor var maxima) - jest to odmiana mieszańcowego pochodzenia powstała z krzyżówek z innymi gatunkami fiołków.
2