rząd: Celastrales (trzmielinowce, dławiszowce)
Występowanie: Głównie obszary tropikalne i subtropikalne - stosunkowo nieliczni przedstawiciele zamieszkują rejony o klimacie umiarkowanym
Forma życiowa: Drzewa i krzewy - rośliny zielne rzadko.
Morfologia: Liście o blaszce nie podzielonej. Ustawione naprzeciwlegle lub skrętolegle. Kwiaty drobne, promieniste, barwy zielonkawej lub białej, 4 lub 5 krotne. Okwiat zróżnicowany na kielich i wolnopłatkową (w większości przypadków) koronę. Pręciki ustawione w jednym okółku, występują w liczbie odpowiadającej liczbie płatków korony (nie leżą jednak nad odpowiadającymi sobie płatkami tylko pomiędzy nimi). Słupek najczęściej górny zbudowany jest z 2-5 i więcej owocolistków. W kwiatach występuje dobrze rozwinięty krążek miodnikowy.
Liczebność: 2000 gatunków
۞
rząd: Celastrales (trzmielinowce)
rodzina: Celastraceae (trzmielinowate)
Występowanie: Głównie obszary tropikalne i subtropikalne, w mniejszym stopniu rejony o klimacie umiarkowanym
Forma życiowa: Drzewa i krzewy - rośliny zielne rzadko.
Morfologia: Liście o blaszce nie podzielonej. Ustawione naprzeciwlegle lub skrętolegle. Kwiaty drobne, promieniste, barwy zielonkawej lub białej, 4 lub 5 krotne o podwójnym okwiecie. Pręciki ustawione w jednym okółku, występują w liczbie odpowiadającej liczbie płatków korony (nie leżą jednak nad odpowiadającymi sobie płatkami tylko pomiędzy nimi). Słupek najczęściej górny zbudowany jest z 2-5 owocolistków. Zalążnia jest podzielona na komory, których liczba odpowiada liczbie owocolistków. W kwiatach występuje dobrze rozwinięty krążek miodnikowy. Po zapyleniu zalążnia przekształca się w różnego typu owoce: torebki, pestkowce, jagody, a nawet oskrzydlone niełupki.
Liczebność: 850 gatunków
rząd: Celastrales (trzmielinowce)
rodzina: Celastraceae (trzmielinowate)
rodzaj: Euonymus (trzmielina)
Rodzaj obejmuje około 120 gatunków występujących głownie na półkuli północnej. Obejmuje on krzewy lub drzewa (czasem pnącza) o liściach naprzeciwlegle (rzadziej skrętolegle lub okółkowo) ułożonych. Kwiaty obupłciowe, promieniste, zebrane w podbaldachy lub czasem występujące pojedynczo. Owocem jest 4-5 (rzadziej 2-3) komorowa, mięsista, kanciasta torebka. Nasiona całkowicie lub częściowo otoczone mięsistą barwną osnówką są rozsiewane przez ptaki. W Polsce w stanie dzikim występują 2 gatunki:
Trzmielina zwyczajna (Euonymus europaeus)
Trzmielina brodawkowata (Euonymus verrucosus)
۩
rząd: Rhamnales (szakłakowce, kruszynowce)
Występowanie: Głównie obszary tropikalne i subtropikalne. Na obszarach o klimacie umiarkowanym żyją jedynie nieliczni przedstawiciele.
Forma życiowa: Drzewa, krzewy, często pnącza o zdrewniałych łodygach, rośliny zielne bardzo rzadko.
Morfologia: Liście zwykle skrętolegle (rzadziej naprzeciwlegle) ułożone. Kwiaty są najczęściej drobne i niepozorne o 4-5 dzielnym okwiecie i promienistej wolnopłatkowej koronie. Podobnie jak u Celastrales pręciki występują w liczbie odpowiadającej liczbie płatków korony leżą jednak bezpośrednio nad odpowiadającymi sobie płatkami korony. W kwiatach występuje dobrze rozwinięty krążek miodnikowy. Słupek jest górny lub dolny, zbudowany z 2-8 owocolistków.
Liczebność: około 1670 gatunków
۞
rząd: Rhamnales (szakłakowce, kruszynowce)
rodzina: Rhamnaceae (szakłakowate)
Występowanie: Głównie obszary tropikalne i subtropikalne. Na obszarach o klimacie umiarkowanym żyją jedynie nieliczni przedstawiciele.
Forma życiowa: Drzewa i krzewy (często cierniste), czasem pnącza o zdrewniałych łodygach, rośliny zielne bardzo rzadko.
Morfologia: Liście rozmieszczone są skrętolegle (rzadziej naprzeciwlegle). Kwiaty małe, niepozorne, barwy żółtawej lub zielonkawej, posiadają wykształcony podwójny okwiat o symetrii promienistej. Płatków korony zwykle 5. Występuje także 5 pręcików których nasady oddzielone są od słupka dobrze wykształconym krążkiem miodnikowym. Słupek posiada zalążnię dolną, górną lub półdolną. Zbudowany jest najczęściej z 3 owocolistków. Owocem jest niepękający orzeszek, pestkowiec lub rozłupnia.
Liczebność: około 900 gatunków
rząd: Rhamnales (szakłakowce, kruszynowce)
rodzina: Rhamnaceae (szakłakowate)
rodzaj: Frangula (kruszyna)
Rodzaj obejmujący około 50 gatunków występujących głównie w Ameryce, południowo - wschodniej Azji oraz w Europie i południowo zachodniej Afryce. Krzewy lub małe drzewa. Liście ułożone skrętolegle. Kwiaty pięciokrotne, obupłciowe. W Polsce w stanie dzikim występuje tylko jeden gatunek:
Kruszyna pospolita (Frangula alnus) gatunek ten zamieszkuje bardzo różne siedliska - lasy, suche zarośla, torfowiska. Jest to krzew lub (rzadko) małe drzewo osiągające do 5 m wysokości. Gałązki z licznymi białymi przetchlinkami. Liście o blaszce całobrzegiej, eliptycznej lub odwrotnie szeroko jajowatej. Kwiaty są niepozorne, zielonkawe, ustawine pojedynczo lub po 2-7 w pachwinach liści. Owocem jest pestkowiec po dojrzeniu fioletowo czarny, wielkości nasienia grochu. Roślina lecznicza i trująca. Drewno było wykorzystywane przez myśliwych do wyrobu prochu strzelniczego, a z owoców uzyskiwano żółty barwnik wykorzystywany w farbiarstwie.
rząd: Rhamnales (szakłakowce, kruszynowce)
rodzina: Rhamnaceae (szakłakowate)
rodzaj: Rhamnus (szakłak)
Rodzaj obejmujący około 150 gatunków zamieszkujących głównie w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej. Krzewy lub małe drzewa często posiadają cierniste zakończenia pędów. Kwiaty rozdzielnopłciowe rozmieszczone jedno lub dwupiennie. Liście najczęściej opadające na zimę. W Polsce dziko występuje tylko jeden gatunek:
Szakłak pospolity (Rhamnus cathartica) występuje w zaroślach i świetlistych lasach, dolinach rzek oraz skałach i łąkach. Przeważnie występuje w formie krzewu, ale czasem także w formie małych drzew (do 8 m wysokości). Pędy zakończone cierniami. Liście bardzo zmienne eliptyczne, jajowate lub okrągławe osiągają do 9 cm długości. Kwiaty niepozorne, żółtawozielone, 4-krotne, zebrane w pęczki po 2-15. Owocem jest soczysty , błyszczący, kulistawy peskowiec barwy czarnej. Kwitnie w maju i czerwcu. Kora zawiera garbniki. Suszone owoce stosowane są jako w lecznictwie środek przeczyszczający.
۞
rząd: Rhamnales (szakłakowce, kruszynowce)
rodzina: Vitaceae (winoroślowate)
Występowanie: Głównie obszary tropikalne i subtropikalne. Na obszarach o klimacie umiarkowanym żyją jedynie nieliczni przedstawiciele.
Forma życiowa: Rośliny o pędach zdrewniałych, często pnącza, rzadziej krzewy lub drzewa.
Morfologia: Liście ułożone skrętolegle o blaszkach prostych (wtedy zwykle dłoniasto klapowane) lub złożonych pierzasto lub dłoniasto. Często wykształcone są wąsy czepne ułatwiające wspinanie się po martwych i żywych (inne rośliny) podporach. Kwiaty zwykle drobne i niepozorne. O okwiecie podwójnym, promienistym najczęściej 4-krotnym. Płatki korony mogą się zrastać podstawami lub szczytami. Nadległe płatkom pręciki wyrastają z zewnętrznej krawędzi krążka miodnikowego. Słupek górny, zbudowany z 2 owocolistków. Zalążnia posiada dwie komory i po zapyleniu przekształca się w owoc typu jagody.
Liczebność: około 700 gatunków
Inne dane: W Polce dziko nie występują - należą tutaj jednak rośliny często sadzone jako rośliny ozdobne i użytkowe: winobluszcz, winorośl.
rząd: Rhamnales (szakłakowce, kruszynowce)
rodzina: Vitaceae (winoroślowate)
rodzaj: Vitis (winorośl)
Rodzaj obejmuje około 60 gatunków pochodzących głównie z obszarów umiarkowanych i subtropikalnych, rzadziej tropikalnych. Pnącza o pędach drewniejących długowiecznych o długości do 50 m, wytwarzające wąsy czepne. Liście 3-5 klapowe, czasami dłoniaste, piłkowane. Kwiaty niepozorne, małe rozdzielnopłciowe lub obupłciowe, zebrane w groniaste kwiatostany. Owoce typu jagody o 2-4 nasionach.
Winorośl właściwa (Vitis vinifera) - wyhodowano blisko 10 000 odmian tego gatunku. Różnia się one barwą i smakiem owoców oraz kształtem liści. W średniowieczu uprawino winorośl w Polsce na skalę produkcyjną, jednak w okresie późniejszym tradycja ta zanikła - pozostały tylko nazwy miejscowości np : Winiary, Winnica, Winnogóra. Winorośl wymaga gleby o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym, miejsc nasłonecznionych suchych i ciepłych. Do połowy XX w. winorośl nie była jednak uprawiana w strefie klimatu tropikalnego, bo wymaga okresowego ochłodzenia, aby wyjść z okresu spoczynku. Obecnie jednak wymusza się to poprzez silne cięcie. W wyniku takich zabiegów uzyskuje się plony 2 razy do roku.
1