ANALIZA EKONOMICZNO-FINANSOWA
PRZEDSIĘBIORSTWA „EXPANDER”
SPIS TREŚCI
I. WSTĘP
II. ANALIZA PRZYCHODÓW I KOSZTÓW
III. ANALIZA MAJĄTKU I KAPITAŁU
IV. ANALIZA WSKAŹNIKOWA
I. WSTĘP
1.1. Cel Analizy
Celem głównym Analizy jest ukazanie kondycji finansowej EXPANDER (nazwa fikcyjna), ocena tej kondycji w świetle przeprowadzonej analizy finansowej w latach 1998 - 1999.
Poniższa analiza finansowa ma na celu w szczególności:
Sporządzenie charakterystyki liczbowej ilustrującej działalność przedsiębiorstwa EXPANDER w latach 1998 - 1999,
Ocena uzyskanych wyników,
Przedstawienie tej części biznes planu Kredytodawcy.
Podmiotem Analizy jest :
EXPANDER z siedzibą w XXX
(zwane w dalszej części opracowania Przedsiębiorstwem, EXPANDER lub Firmą)
Czasokres - Badanie wykonano w ujęciu rocznym za okresy od 1998 - 1999 r.
1.2. Źródła danych
Analizę przeprowadzono na podstawie dokumentacji dostarczonej przez Przedsiębiorstwo, obejmującej okres od 1998 r. do 1999 r.
Podstawowymi źródłami danych były :
Bilanse oraz rachunki zysków i strat sporządzone na dzień:
31.12.1999 r.
31.12.1998 r.
Wykaz środków trwałych oraz ich umorzenia
Informacje finansowe sporządzane przez Głównego Księgowego
Informacje ustne z działu księgowości
1.3 Opis niektórych wielkości ekonomicznych
W Analizie uwzględniono m.in. następujące wielkości ekonomiczne:
Przychody ze sprzedaży ogółem (netto)
Za przychód rozumie się wielkość, na którą składają się :
należne kwoty za sprzedane produkty, towary i materiały,
kwoty należne z tytułu operacji finansowych,
pozostałe przychody.
Koszt uzyskania przychodu
Za koszt uzyskania przychodu rozumie się wielkość, na którą składają się :
techniczny koszt wytworzenia sprzedanych wyrobów,
wartość w cenach zakupu sprzedanych towarów,
całość poniesionych w okresie sprawozdawczym :
- kosztów handlowych,
- kosztów sprzedaży,
- kosztów ogólnego zarządu,
koszty operacji finansowych,
pozostałe koszty operacyjne.
Koszty według rodzaju.
Dochód rozumiany jako zysk brutto.
Zysk netto.
Celem Analizy wybranych zmiennych ekonomicznych jest przedstawienie dynamiki i struktury działalności Przedsiębiorstwa EXPANDER
Dla uzyskania pełniejszego obrazu sytuacji Przedsiębiorstwa w analizowanym okresie dokonano jego
analizy wskaźnikowej,
obliczając wybrane wskaźniki rentowności, płynności, wypłacalności, obrotowości i wspomagania finansowego.
Dokonano także analizy struktury przychodów i kosztów oraz struktury pokrycia majątku i kapitału.
II. ANALIZA PRZYCHODÓW I KOSZTÓW
2.1.1. Przychody
Analizując kształtowanie się przychodów ze sprzedaży w okresie od 1998 r. do 1999 r. zauważyć można pozytywną tendencję wzrostową, gdyż przychody ze sprzedaży wzrosły o ponad 15% w stosunku do roku 1998. Wartość przychodów ze sprzedaży w roku 1999 wyniosła 10.939.800 PLN i była wyższa o około 1.431.000 PLN niż w roku poprzednim. Należy jednak pamiętać, iż powyższy wzrost przychodów ze sprzedaży mierzony jest wg cen bieżących, a więc bez uwzględnienia inflacji. Poziom inflacji średniorocznej w roku 1999: 7,02%. (Dla inflacji liczonej wg formuły grudzień do grudnia, wynoszącej w roku 1999 9,6%, wskaźnik wzrostu przychodów ze sprzedaży dla EXPANDER w cenach stałych wyniósłby 5%).
Główną grupę w strukturze przychodów stanowią przychody ze sprzedaży towarów i materiałów i to właśnie ich udział we wzrostowej dynamice przychodów był w analizowanym okresie największy. Na wzrost przychodów nie „pracowały” przychody ze sprzedaży produktów, charakteryzujące się ujemna dynamiką (-4,5% w cenach bieżących).
Wśród innych grup przychodów dużym wzrostem charakteryzowały się przychody z działalności finansowej, które w stosunku do roku 1998 wzrosły o ponad 34% (ceny bieżące) i o 25% (ceny stałe). Pozostałe przychody operacyjne utrzymywały się na stabilnym poziomie.
Warto nadmienić, iż Firma w latach analizy charakteryzowała się ujemnym wynikiem z działalności finansowej. Koszty finansowe ogółem, w tym głównie odsetki do zapłacenia oraz pozostałe były zawsze wyższe od przychodów finansowych. Skala działalności finansowej EXPANDER jest jednak niewielka, dlatego powyższe dane należy potraktować jako informacyjne.
Średnie tempo wzrostu przychodów ze sprzedaży EXPANDER w okresie od 1998 do 1999 w cenach wyniosło 115,05 % i ocenić je należy jako pozytywne. Przyjmując 1998 jako rok bazowy, zmiana w dynamice przychodów ze sprzedaży w cenach stałych (realnych) ukształtowały się następująco: 1999: 107,03%, a więc ponad 7% ponad inflację.
2.1.2. Koszty
Koszty uzyskania przychodów, do których zaliczono: wartość sprzedanych towarów i materiałów, koszt wytworzenia sprzedanych produktów oraz koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu wg układu kalkulacyjnego charakteryzowały się podobnym do przychodów kierunkiem zmian, z tą jednak różnicą iż rosły one szybciej od przychodów.
To zjawisko miało wpływ na wynik na sprzedaży. Wskaźnik dynamiki zysku na sprzedaży w latach 1998 i 1999 wykazuje tendencję spadkową. Zysk na sprzedaży w roku 1999 stanowi 84% zysku w roku 1998.
Zjawisko to wpłynęło również na zmiany wyników na pozostałej działalności operacyjnej, finansowej oraz na wskaźnik rentowności brutto sprzedaży.
W okresie 1998 - 1999 koszty operacyjne EXPANDER rosły szybciej niż przychody ze sprzedaży, co wpłynęło na obniżenie poziomu rentowności sprzedaży. Wyniki finansowe są konsekwencją tej zależności. Warto też zwrócić uwagę na sytuację w obrębie działalności finansowej Firmy w analizowanym okresie. Stosunek odsetek uzyskanych do odsetek do zapłacenia wynosił odpowiednio: 1998 - 1:5926, 1999 - 1:43. Obserwuje się jednak pozytywny trend wzrostowy.
2.2. Analiza kosztów w układzie rodzajowym
Analiza kosztów w układzie rodzajowym ma na celu odpowiedź na pytanie jakie rozdaje kosztów stanowiły największy ciężar dla Firmy oraz jak zmieniały się w czasie.
Celem tej analizy jest :
porównanie kosztów poniesionych w badanym okresie,
ocena struktury całkowitych kosztów rodzajowych w okresie,
rozpoznanie czynników powodujących zmiany w dynamice i strukturze całkowitych kosztów rodzajowych.
Wartość sprzedanych towarów i materiałów
Jak wynika z analizy kosztów w układzie rodzajowym, to właśnie wartość sprzedawanych towarów i materiałów stanowi największy koszt Przedsiębiorstwa. Koszt ten wahał się w latach analizy w przedziale 63,55% - 67,85% udziału w kwocie kosztów ogółem i charakteryzował się tendencją rosnącą (o 32,91%). Warto zauważyć, iż wzrost kosztu sprzedanych towarów i materiałów był wyższy w porównaniu ze wzrostem przychodów ze sprzedaży towarów i materiałów - o ponad 10%.
Zużycie materiałów i energii
Udział tej pozycji w sumie kosztów rodzajowych wahał się w przedziale 12,57% - 14,92%, przy czym udział w strukturze kosztów ogółem wykazuje tendencję malejącą. Same koszty zużycia materiałów i energii wzrosły w roku 1999 o 4,85%, co przy dużo wyższym wzroście przychodów należy uznać za zjawisko pozytywne.
Wynagrodzenia i świadczenia na rzecz pracowników
Z analizy wynika, że grupa kosztów związanych z płacami pracowników (wynagrodzenia brutto i świadczenia na rzecz pracowników) stanowi stabilny udział w strukturze kosztów ogółem (razem około 8%). Udział świadczeń na rzecz pracowników w analizowanym w wynagrodzeniach ogółem zmniejszył się z 62% do 37 (ma to związek z tzw. „ubruttowieniem płac”).
Usługi obce
Usługi obce to grupa kosztów, które w analizowanym okresie charakteryzowały się nieznacznym odsetek w grupie kosztów ogółem.
Podatki i opłaty
Podatki i opłaty nie stanowiły większego ciężaru kosztowego dla Firmy.
Amortyzacja
Kwota amortyzacji w roku 1999 wzrosła nieznacznie, a udział tego kosztu w strukturze kosztów rodzajowych ogółem oscylował wokół 4%.
Podsumowanie
Miernikiem charakteryzującym wzajemne kształtowanie się przychodów i kosztów jest udział kosztu uzyskania przychodów w przychodach ze sprzedaży. Jak pokazują dane, na koniec roku 1998 wszystkie koszty rodzajowe stanowiły łącznie 89,5% przychodów ze sprzedaży. Na koniec 1999 koszty rodzajowe ogółem stanowiły 96,8% przychodów ze sprzedaży, jednakże były niższe od przychodów ogółem o 3,2% i należy to uznać za pozytywne.
Do kosztów istotnych działalności Przedsiębiorstwa należy zaliczyć wartość sprzedanych towarów i materiałów, zużycie materiałów i energii oraz wynagrodzenia i świadczenia pracownicze.
III. ANALIZA MAJĄTKU I KAPITAŁU
Przez strukturę pokrycia majątku rozumie się sumę aktywów bieżących, długoterminowych oraz rozliczeń międzyokresowych, której pokrycie stanowią pasywa bieżące i długoterminowe, fundusze specjalne, rozliczenia międzyokresowe oraz zysk pozostający w przedsiębiorstwie.
Interpretując dane dotyczące stanu majątku i kapitału EXPANDER skupiono się na dwóch ostatnich latach analizy, a więc latach 1998 - 1999.
Zapasy - na koniec 1998 stanowiły ponad 27,93% aktywów, by w roku następnym zwiększyć swój udział do poziomu 29,03%. Główną grupę zapasów stanowiły zapasy towarów. Wartość zapasów ogółem wzrosła w roku 1999 o około 15%, co oznacza nieznaczny wzrost wskaźnika rotacji zapasów i zamrożenie w nich dodatkowych środków finansowych.
Należności bieżące w ostatnim analizowanym okresie udział należności w strukturze aktywów oscylował wokół 20%. Są to należności z tytułu dostaw i usług. Należności wzrosły w roku 1999 o 15% , co oznacza wydłużenie się cyklu inkasa należności, a więc więcej czasu zajmuje ściągnięcie należności od dłużników.
Środki pieniężne - w badanym okresie udział środków pieniężnych w sumie aktywów był marginalny i charakteryzował się nieznacznym wzrostem. Środki pieniężne na koniec roku 1999 stanowiły jedynie 2,61% sumy bilansowej, więc nie można mówić o nadpłynności.
Zobowiązania bieżące - ich udział w strukturze pasywów charakteryzuje się tendencją malejącą. Na koniec roku 1998 ta grupa bilansowa stanowiła 46,24% pasywów, natomiast w roku 1999 r. udział spadł do 40,79. Wartość zobowiązań również spadła, co świadczy o dobrej kondycji płatniczej EXPANDER i jest zjawiskiem korzystnym, ponieważ zwiększa bezpieczeństwo struktury kapitałowej Firmy. Główną grupę stanowią zobowiązania z tytułu dostaw i usług.
Ustalenie wielkości kapitału obrotowego
Zadaniem kapitału obrotowego (pracującego) w przedsiębiorstwie jest zmniejszenie ryzyka wynikającego z unieruchomienia części środków obrotowych (zapasów, należności) lub też wynikającego ze strat związanych z tymi środkami. Stanowi on pewnego rodzaju element bezpieczeństwa ułatwiający zachowanie płynności finansowej firmy.
Kształtowanie się kapitału obrotowego w EXPANDER
Wyszczególnienie |
1998 |
1999 |
MAJĄTEK OBROTOWY |
2.146.416 |
2.544.100 |
Zapasy |
1.238.634 |
1.428.500 |
Należności |
868.834 |
991.300 |
Środki pieniężne |
38.949 |
124.300 |
ZOBOWIĄZANIA BIEŻĄCE |
2.050.737 |
2.007.407 |
Zobowiązania krótkoterminowe |
2.040.193 |
1.995.230 |
Fundusze specjalne |
10.544 |
12.177 |
KAPITAŁ OBROTOWY NETTO |
95.679 |
536.693 |
Analiza tabeli pozwala na stwierdzenie, że zarówno w roku 1998, jak i w roku 1999 zobowiązania bieżące były w całości pokrywane majątkiem obrotowym, a Przedsiębiorstwo charakteryzowało się dużym dodatnim poziomem kapitału obrotowego.
Taki poziom kapitału obrotowego mówi o tym, że wszystkie zobowiązania krótkoterminowe są pokryte przez majątek obrotowy, płynny.
IV. ANALIZA WSKAŹNIKOWA
Analiza wskaźnikowa polega na obliczaniu odpowiednich wskaźników finansowych i ich ocenie porównawczej, głównie w czasie. Wskaźniki te stanowią relację składników aktywów i pasywów w przekroju pionowym i poziomym, wyniku finansowego brutto i netto, jak też pomiędzy składnikami rachunku zysków i strat i bilansu.
Na przestrzeni lat wykształciło się wiele wskaźników finansowych i ekonomicznych stosowanych do oceny przedsiębiorstw. Najbardziej typowe jest wyróżnienie następujących obszarów :
* wskaźniki rentowności,
* wskaźniki płynności,
* wskaźniki wypłacalności i struktury bilansu,
* wskaźniki obrotowości (rotacji).
Do analizy EXPANDER zastosowano wszystkie wymienione wyżej grupy wskaźników.
Wartości pożądane wskaźników finansowych dla branży produkcyjno - handlowo - usługowej zostały przedstawione w odpowiedniej tabeli pod tytułem: „Mierniki oceny finansowej”.
Metodyka liczenia wskaźników do analizy finansowej zaprezentowana została poniżej.
4.1 Metodologia liczenia wskaźników do analizy finansowej
Wskaźniki rentowności
rentowność eksploatacyjna sprzedaży = zysk na sprzedaży/przychody ze sprzedaży
rentowność operacyjna sprzedaży= zysk operacyjny/przychody ze sprzedaży
rentowność całkowita sprzedaży= zysk brutto na dz. gosp./przychody ze sprzedaży
rentowność brutto sprzedaży = zysk brutto/przychody ze sprzedaży
rentowność netto sprzedaży= zysk netto/przychody ze sprzedaży
rentowność netto aktywów netto = zysk netto/aktywa
rentowność netto kapitału własnego = zysk netto/kapitał własny
rentowność netto majątku obrotowego = zysk netto/majątek obrotowy
rentowność netto środków trwałych = zysk netto/środki trwałe
Wskaźniki płynności
wskaźnik bieżącej płynności (current ratio) = (majątek obrotowy /zobowiązania krótkoterminowe
wskaźnik szybkiej płynności (quick ratio) = (należności + papiery wartościowe + środki pieniężne)/zobowiązania krótkoterminowe
wskaźnik gotówki (cash ratio) = środki pieniężne/zobowiązania krótkoterminowe
Wskaźniki rotacji w dniach
rotacja zapasów = 360/(przychody ze sprzedaży/średni stan zapasów)
rotacja należności = 360/(przychody ze sprzedaży/średni stan należności)
rotacja zobowiązań = 360/(przychody ze sprzedaży/średni stan zobowiązań)
Wskaźniki struktury kapitałowo - majątkowej
udział majątku trwałego w kapitale stałym = majątek trwały/(kapitał własny + zob.dł.)
udział kapitału własnego w majątku trwałym = kapitał własny/majątek trwały
Wskaźnik dźwigni finansowej
dźwignia finansowa = kapitał całkowity/kapitał własny
Wskaźniki zadłużenia
wskaźnik ogólnego zadłużenia = kapitał obcy/kapitał całkowity
wskaźnik trwałości struktury finansowania = (kapitał własny + zob. dł.)/kapitał całk.
wskaźnik zadłużenia kapitału własnego = kapitał obcy/kapitał własny
4.2. Ocena rentowności
Wskaźniki rentowności określają uzyskany przez Przedsiębiorstwo efekt finansowy w stosunku do :
przychodu ze sprzedaży,
zaangażowanego majątku,
kapitału własnego.
Im wyższą mają one wartość, tym wyższa jest efektywność gospodarowania badanego podmiotu.
Wskaźniki rentowności sprzedaży
Analizując wskaźniki rentowności obrotu, daje się dla nich zauważyć nieznaczną tendencję spadkową.
Wskaźniki rentowności sprzedaży netto spadły z 5,57% w roku 1998 do - 4,73% w 1999 roku. Rentowność eksploatacyjna sprzedaży spadła z 11,04% w 1998 do - 8,07% w 1999 r.
W analizowanym okresie 1998 - 1999, zauważalna jest tendencja spadku rentowności, co uwidacznia się najbardziej na poziomie działalności operacyjnej Firmy i jest neutralizowane poprzez mniejsze obciążenia podatkowe w roku 1999 w stosunku do roku poprzedniego.
Związane jest to z omawianym wcześniej szybszym wzrostem poszczególnych kosztów operacyjnych niż przychodów ze sprzedaży.
Wskaźniki rentowności aktywów i kapitału własnego
Podobną tendencją charakteryzowały się wskaźniki rentowności aktywów i kapitału własnego, choć ten ostatni utrzymał się na dość stabilnym poziomie.
4.3. Ocena płynności.
Ocena płynności ma na celu określenie zdolności płatniczej Przedsiębiorstwa.
Użyto w tym celu :
wskaźnika płynności bieżącej,
wskaźnika płynności szybkiej,
wskaźnika płynności gotówki.
Wskaźnik płynności bieżącej informuje ile razy bieżące aktywa (majątek obrotowy) pokrywają bieżące pasywa (zobowiązania krótkoterminowe).
Wskaźnik szybki wskazuje ile razy bieżące obciążenia mogą być pokryte przez najbardziej płynne aktywa (tj. bez zapasów).
Nauka i praktyka państw gospodarki rynkowej oraz Bank Światowy zazwyczaj przyjmują, że :
wskaźnik bieżącej płynności powinien kształtować się w granicach 1,2 - 2,0,
tzw. wskaźnik szybki powinien oscylować w przedziale: 0,8 - 1,2.
Wskaźnik gotówki powinien oscylować poniżej wartości 1,0
Na przestrzeni całego okresu analizy wskaźniki płynności finansowej obliczone dla EXPANDER znajdują się w sugerowanych przedziałach. Wyjątkiem jest wskaźnik szybki, który charakteryzuje się dość niska płynnością. Innymi słowy, majątek obrotowy EXPANDER zredukowany o zapasy jest stosunkowo niski w porównaniu ze zobowiązaniami bieżącymi. Nie jest to jednak niepokojąca różnica, tym bardziej, że w roku 1999 wskaźnik szybki wzrósł do poziomu 0,56 i zbliżył się do przedziału granicznego.
4.4. Ocena wypłacalności i struktury bilansu
Wypłacalność wiąże się z możliwością spłaty zobowiązań długoterminowych, głównie na cele inwestycyjne i modernizacyjne. Zagadnienie płynności różni się od wypłacalności krótszym horyzontem czasowym, istnieje też różnica mniej formalna. Merytoryczna różnica istniejąca między płynnością a wypłacalnością polega na tym, że płynność dotyczy działalności eksploatacyjnej, zaś wypłacalność dotyczy działalności inwestycyjnej. Zmierza głównie do porównania, przy zastosowaniu odpowiednich współczynników, wartości kredytu i odsetek z posiadanym majątkiem i jego efektami.
Podstawową informację otrzymuje się badając wskaźnik zadłużenia kapitału własnego
Wskaźnik ten określa udział zobowiązań (długu) w ogólnej sumie kapitału własnego lub też, przy zmianie treści mianownika, może określać stosunek długu do sumy aktywów. W pierwszej wersji współczynnik pokazuje jaka wartość aktywów finansowanych kapitałem obcym przypada na 1 PLN kapitału własnego (majątku własnego).
Pożądany poziom wskaźnika zadłużenia kapitału własnego zależy od tego, jakie granice zadłużenia aktywów uznamy za dopuszczalne. Jeśli będą one należeć do przedziału 55-65%, to pożądany poziom wskaźnika powinien wynosić 120-180% Wydaje się, że EXPANDER dysponuje dużym zasobem kapitału własnego i możliwościami zaciągania zobowiązań, ponieważ wskaźniki obliczone dla EXPANDER wynoszą odpowiednio: 87,02% i 68,88%.
Drugi z omawianych wskaźników opisuje wzajemny stosunek sumy majątku trwałego Przedsiębiorstwa do sumy jego kapitału stałego czyli kapitału własnego i zobowiązań długoterminowych.
EXPANDER jest Przedsiębiorstwem produkcyjno - usługowo - handlowym, więc udział majątku trwałego w roku 1999 na poziomie 81,58% wydaje się zawyżony. Jednakże prowadzona działalność wymaga zaangażowania w środki trwałe. Ponadto zauważyć należy spadek analizowanego wskaźnika o ponad 15% w jednym roku. Jest to zjawisko pozytywne.
4.5. Ocena wskaźników obrotowości (rotacji).
Oceny rotacji dokonano m.in. przy pomocy następujących wskaźników wyrażonych w dniach :
* wskaźnika rotacji zapasów,
* wskaźnika rotacji należności,
* wskaźnika rotacji zobowiązań.
Wskaźniki obrotowości określają stopień produktywności zaangażowanych w działalność Przedsiębiorstwa składników majątkowych.
Wskaźnik rotacji zapasów
W analizowanym okresie wskaźnik obrotowości zapasów charakteryzowała stabilna i bardzo korzystna rotacja na poziomie 24 dni.
Wskaźnik rotacji należności
Wskaźnik rotacji należności również kształtował się na stałym poziomie 16 dni i jest to bardzo dobra wartość wskaźnika.
Wskaźnik rotacji zobowiązań z tytułu dostaw i usług
Rotacja zobowiązań z tytułu dostaw i usług kształtowała się w badanym okresie w granicach 28 - 32 dni wykazując się dużą stabilnością. Wskaźnik rotacji zobowiązań krótkoterminowych ogółem spadł z 39 do 38 dni w roku 1999. Są to korzystne wartości, świadczące o bardzo dobrej polityce płatniczej w analizowanej Firmie.