Wykład 5
1.Podział czynnościowy i morfologiczny połączeń kostnych
2.Stopnie swobody ruchu w stawie
3.Elementy ochrony biologicznej stawów
Rozwój połączeń kostnych :
Zarówno w rozwoju filogenetycznym jak i ontogenetycznym wyróżniam trzy stadia rozwoju kośćca tj. błoniaste, chrzęstne i kostne. W momencie kiedy miękki szkielet błoniasty zastępowany jest bardziej odpornym szkieletem chrzęstnym, ruchy zostają zlokalizowane do określonych miejsc szkieletu .Te oddzielone części szkieletu chrzestnego połączone są za pomocą tzw. pasm mezenchymatycznych tj. pozostałości stadium błoniastego szkieletu. W ten sposób powstaje pierwotna tzw. ciągła forma połączeń tzn. połączenia ścisłe (synarthrosis). W zależności od charakteru histologicznego materiału łączącego oddzielone części szkieletu ,czy to będzie tkanka łączna ,chrzęstna czy wreszcie kość mówimy o trzech różnych postaciach pierwotnego ścisłego połączenia dwóch części szkieletu tj. więzozroście (syndesmosis), chrząstkozroście (synchondrosis) lub kościozroście (synostosis).
Równoległe w rozwoju filogenetycznym i oczywiście w rozwoju ontogenetycznym rozwija się wtórna, wyższa postać połączeń ,połączenie stawowe, czyli staw (articulatio). Jest to połączenie ruchome w przeciwieństwie do połączeń ścisłych. W 4 m-cu życia płodowego w materiale łączącym poszczególne części embrionalnego szkieletu powstają wpierw małe szczelinowate jamki .Mogą one zachować się w stanie embrionalnym i wtedy mamy do czynienia ze stadium pośrednim pomiędzy połączeniem ścisłym a wolnym tak jak np. w spojeniu łonowym.
Jeśli ruchomość połączenia ma być większa ,jamki te powiększają się i tworzą jamę stawową. Części zewnętrzne pierwotnego materiału łączącego zachowują się i wytwarzają torebkę stawową, łączącą oba końce stawowe kości. Losy tego materiału łączącego końce stawowe może być różny w różnych stawach. W jednych tkanka łączna zanika całkowicie z wyjątkiem materiału na obwodzie, z którego powstaje torebka stawowa, w innych zaś w samej jamie stawowej zachowuje się znaczna część materiału łączącego, który tworzy krążki chrząstki włóknistej. Niekiedy chrząstka śródstawowa zanika w środkowej swej części, a zachowuje się na obwodzie wytwarzając tzw. łąkotki, które dzielą jamę stawu na dwie oddzielne części.
W związku z tym co powiedziano o rozwoju połączeń kostnych ,możemy wydzielić następujące ich typy morfologiczne :
Ścisłe - synarthroses - niezróżnicowane, ciągłe, bez szczeliny stawowej.
więzozrost (syndesmosis) :
= w.włóknisty - włókna kolagenowe (w.rylcowo-gnykowe, błony międzykostne)
= w.sprężysty - włókna sprężyste (więzadła żółte, więzadła krtani)
= szew (sutura) - między łączącymi się brzegami kości występuje cienka ,ale mocna
warstwa tkanki łącznej ; w zależności od kształtu brzegów kostnych rozróżniamy :
a/ gładki (s. levis) - k.twarzoczaszki, np. wyr. podniebienne szczęk,
b/ łuskowy (s.squamosa) - k.ciemieniowa i k.skoroniowa
c/ piłowaty (s.serrata) - między kośćmi pokrywy czaszki
= wklinowanie (gomphosis) - sposób umocowania zęba w ścianie zębodołu.
chrząstkozrost (synchondrosis) :
= w wieku dziecięcym częste
= występują w kościach długich między trzonem a nasadą w postaci chrząstki nasadowej
materiałem łączącym jest tu chrząstka szklista ,która z czasem u dorosłych przechodzi w
chrząstkę włóknistą
kościozrost (synostosis) :
= z wiekiem dwa pierwsze połączenia ścisłe ulegają kostnieniu jak np. chrząstka nasadowa
czy tez szwy czaszki. Patologiczne skostnienie np. po urazach nazywamy ankylozą.
Ruchomość połączeń ścisłych jest nieznaczna,a w przypadku kościozrostu niemożliwa.
Chrząstkozrosty wykazują pewną ,ograniczoną ruchomość ,dzięki podatności chrząstki
(im grubsza jest chrząstka tym ruch wydatniejszy).
W więzozrostach włóknistych tak jak i w szwach ruchomość jest minimalna , a z czasem ustaje zupełnie. Znacznie większa ruchomość połączenia ścisłego wykazują więzozrosty sprężyste.
Połączenia wolne, czyli stawy (articulationes s.diarthroses)
- czyli połączenia maziowe (juncturae synoviales)
Są one najbardziej ruchomym połączeniem kości. Budowa ich jest bardziej skomplikowana niż połączeń ścisłych, stąd są one bardziej podatne na czynniki uszkadzające. Składniki główne połączeń wolnych to :
powierzchnie stawowe (facies articulares)
torebka stawowa (capsula articularis)
jama stawowa - cavum articulare
Powierzchnie stawowe
Pokryte są chrząstka szklistą, za wyjątkiem tych w których występuje krążek stawowy, a więc np. staw skroniowo-żuchwowy, czy też mostkowo-obojczykowy. Powierzchnie stawowe mogą być : płaskie, wklęsłe lub wypukłe ; powierzchnie wklęsłe stanowią tzw. panewkę stawową, zaś wypukłe tzw. główkę stawową. Panewki wytwarzają się zwykle na końcach stawowych kości, które są bliższe przyczepom mięśniowym, główki odwrotnie.
Chrząstka stawowa nie styka się bezpośrednio z kością, gdyż między nimi występuje warstwa zwapniałej chrząstki. Powierzchnia chrząstki jest gładka i lśniąca (prze co zmniejsza siły tarcia) oraz sprężysta, łatwo zmienia kształt pod wpływem ucisku, przy czym powraca do normy po zwolnieniu ucisku . Chrząstka stawowa może być różnej grubości od 0,2 do 6,0 mm, najgrubsza na rzepce, gdyż tam występuje największe tarcie. Chrząstki panewek są nieco miększe od chrząstek głów, co sprawia iż lepiej się dopasowują do siebie .
Wytrzymałość chrząstki na ściskanie i rozciąganie jest mniejsza niż kości, lecz dzięki temu iż jest ona gładka i wytrzymała na wielokrotne odkształcenia, lepiej spełnia swą funkcje jako powierzchnia stawowa. Jak zauważono rozwija się ona i zachowuje lepiej tam gdzie jest poddawana większym obciążeniom, co stanowi o jej doskonałym dostosowaniu do pełnionej funkcji ochrony końców stawowych kości. Dzięki swym właściwościom chrząstka stawowa osłabia i amortyzuje siłę urazów na które narażone są kończyny i kręgosłup.
Regeneracja chrząstki stawowej nie jest możliwa gdyż jest ona pozbawiona ochrzęstnej.
Chrząstki pozbawione są ponadto ukrwienia i unerwienia ,a odżywiane są od strony kości.
Torebka stawowa
Łączy końce stawowe kości ze sobą i odgranicza staw od otoczenia ,odróżniamy w niej
warstwa zewnętrzną, włóknistą (membrana fibrosa)
warstwa wewnętrzna, maziowa - membrana synovialis
= tworzy fałdy (plicae) i kosmki (villi) oraz wydziela maź (synovia) powlekającą
powierzchnie stawowe.
Błona włóknista torebki w miejscu swego przyczepu do kości przechodzi w okostną. Błona maziowa jest przesuwalna względem warstwy włóknistej torebki oraz silnie ukrwiona i unerwiona, ma niewielką tylko zdolność resorbcji płynów stawowych.
Uchyłki błony maziowej sięgające poza jamę stawową w miejscach gdzie dochodzą więzadła i ścięgna tzw. kaletki maziowe (bursae synoviales), umożliwiają ślizganie się tych struktur ponad strukturami stawu.
Maź stawowa jest cieczą bladożółtą i śliską zawierającą mucynę i ok. 97% wody .
Niekiedy miast torebki włóknistej jej rolę spełniają ścięgna mięśni przebiegających ponad jama stawową, jak np. ścięgno mięśnia czworogłowego w st.kolanowym. Ścięgna takie wysłane są torebką maziową od strony jamy stawu i spełniają rolę torebki stawowej.W takich przypadkach często w torebkę stawu (ścięgno) wmotowane są trzeszczki.
Mięśnie przebiegające ponad jamą stawu i złączone z jego torebką spełniają swą funkcję ochronną zapobiegając wpuklaniu się torebki stawowe do jamy stawu.
Końce stawowe są do siebie przyciskane głównie od wpływem ciśnienia atmosferycznego i pociągania mięśni.
- Jama stawowa
Jest natomiast szczelinowatą przestrzenią wypełnioną mazią stawowa. Objętość jamy stawowej może się wahać od kilku do 300ml. Szczelina stawowa może być wyczuwalna i odpowiada ona przkrojowi jamy stawowej.Innym pojęciem jest oś stawowa,biegną zawsze przez główkę stawową .
Niestałe składniki stawu :
- obrąbek stawowy (labrum glenoidale)
= pasmo chrząstki włóknistej otaczającej brzeg powierzchni stawowej o typie panewki np.
w st.biodrowym czy ramiennym ; są one tworami unaczynnionym i unerwionymi
krążki stawowe (disci articulares)
= chrząstka włóknista pomiędzy powierzchniami stawowymi na obwodzie zrośnięta z
torebką stawową np. łąkotki
więzadła wewnątrzstawowe (ligamneta intraarticularia)
= łączą odcinki kości leżące w jamie stawowej, regulując zakres ich ruchów.
więzadła międzykostne (np. nadgarstek lub stęp)
= w zasadzie pozastawowe ,gdyż wpuklają torebkę maziową oddzielającą je od jamy
stawu.
Rola więzadeł :
- zabezpieczenie kierunku ruchu w stawie.
- hamują zbyt wybitne ruchy,
Inne czynniki utrzymujące spoistość w stawach :
- ciśnienie atmosferyczne,
- napięcie mięśniowe
obciążenie
przyleganie
powłoki skórne i powięzie
Zabezpieczenia aparatu stawowego przed zwichnięciem :
zabezpieczenie kostne (kształt powierzchni stawowych),
zabezpieczenie więzadłowe
zabezpieczenie mięśniowe (np.staw ramienny).
Podział stawów
Proste (a.simplex) - w wytworzeniu stawu uczestniczą dwie kości
Złożone (a.composita) - w utworzeniu stawu uczestniczy więcej niż dwie kości.
Ruchy w stawach można podzielić na trzy kategorie :
- ślizganie
toczenie
obracanie
Zwykle występują one równocześnie w tym samym stawie, rzadziej zaś w jednym stawie występuje jeden rodzaj ruchu.
Ruchy ślizgowe - są charakterystyczne dla wszystkich stawów, lecz tylko w stawach nadgarstka i stepu stanowią wyłączny element ruchu.
Z toczeniem - mamy np. do czynienia na początku ruchu zgięcia w stawach kolanowych czy też stawach skroniowo-żuchwowych.
Obracanie - zachodzi wówczas, gdy dwie kości stykają się ze sobą w jednym punkcie i obracają dookoła swych długich osi.
Wszystkie ruchy mogą być obustronne, a więc kończyna górna może poruszać się względem tułowi, zaś przy ustalonej kończynie górnej może poruszać się tułowie.
Jeśli części składowe stawu są mało ruchome w stosunku do siebie, to nawet w stawie złożonym mechanizm ruchu jest prosty.
Jeśli natomiast zakres ruchów poszczególnych elementow stawu jest duży, wtedy w stawie złożonym mogą łączyć się fizjologicznie różne ruchy tak jak w stawie łokciowym
Ponadto anatomicznie oddzielone stawy mogą wykonywać jedna wspólną czynność, jak np.stawy promieniowo-łokciowe dalsze i bliższe, stawy skroniowo-żuchwowe, stawy szczytowo-obrotowe.
Obwód główki stawowej jest zwykle większy ; najczęściej na jednym końcu kości występuje główka, zaś na drugim panewka, za wyjątkiem kości udowej i ramiennej.
Możemy wyróżnić kilka rodzajów ukształtowania powierzchni stawowych i związanym z tym zakresem wykonywanych ruchów.
W stawach mogą być wykonywane ruchy w jednej ,dwóch lub wielu osiach i odpowiednio do tego wyróżniamy stawy o jednym (jednosiowe), dwóch (dwuosiowe) lub trzech (wieloosiowe) stopniach swobody ruchów.
W ruchach jakiejś części ciała bierze zwykle udział kilka stawów, tworząc tzw. łańcuch stawowy (łańcuch biokinematyczny). Ruchomość (czyli liczba stopni swobody względem podstawy) poszczególnych ogniw takiego łańcucha sumuje się, dzięki czemu koniec dalszy osiąga znacznie większy stopień ruchomości od końca bliższego kończyny.
Podział stawów
ze względu na ukształtowanie powierzchni stawowej i rodzaj wykonywanych ruchów
1.staw płaski (a.plana)
płaskie powierzchnie stawowe równe lub guzkowe
pozwalają jedynie na niewielkie przesuwanie się kości względem siebie zależne od napięcia torebki
maja znaczenie, gdyż umożliwiaj lepsze dopasowaniu się elementów szkieletu np. wzmagają funkcje chwytną ręki, czy też lepsze przyleganie, dopasowanie się kości stopy do podłoża.
dawniej nazywane stawami półścisłymi (amphiarthroses)
- np. stawy międzykręgowe, st.krzyżowo-biodrowy, stawy kości stępu czy nadgarstka
2.staw zawiasowy (a.ginglymus)
powierzchnie stawowe o kształcie walca i panewki, zwykle z listewką kierunkową
staw jednoosiowy, oś poprzeczna do długiej osi kości
ruchy zgięcia (flexio) i prostowania (extensio) - tzw. ruch zawiasowy
ważne więzadła poboczne, które stabilizują staw, gdyż w każdej pozycji stawu są napięte
torebka stawowa zwykle duża, luźna w przedniej i tylnej części
- np. : stawy międzypaliczkowe/śródręczno paliczkowe, staw łokciowy (?)
3.staw obrotowy (a.trochoidea)
- powierzchnie stawowe : cylindrycznie ukształtowana głowa i panewka
jednoosiowy wzdłuż długiej osi kości
ruchy obrotowe (rotatio)
- np. staw promieniowo-łokciowy bliższy, dalszy
4.staw eliptyczny czyli kłykciowy (a.elipsoidea s.condylaris)
- powierzchnie stawowe w kształcie elipsy
dwuosiowy :
= oś poprzeczna : zginanie i prostowanie
= oś podłużna odwodzeni (abductio) i przywodzenie (adductio).
= sumowanie ruchów daje ruch obwodzenia (circumductio)
np.promieniowo-nadgarstkowy
5.Staw siodełkowy (a.sellaris)
powierzchnie stawowe ukształtowane jak siodło w jednej płaszczyźnie wypukłe w drugiej wklęsłe
staw dwuosiowy :
= ruchy przywodzenia (adductio),odwodzenia (abductio)
= przeciwstawienia (oppositio) i odprowadzenia (repositio)
np.staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka
6.staw kulisty (a.spheroidea)
powierzchnie stawowe w kształcie głowy (kuli) i panewki (mała wklęsła)
staw wieloosiowy
ruchy w stawie dowolne :
= zginanie (flexio) , prostowanie(extensio)
= odwodzenie (abductio), przywodzenie (adductio)
= obrót na zewnątrz - odwracanie (supinatio) i do wewnątrz - nawracanie (pronatio)
inne starsze podziały :
staw śrubowy (a.cochlearis)
- ruch obrotowy dookoła osi długiej odbywa się łącznie z ruchem wzdłuż tej osi.
- dwuosiowy (?), ruch obrotowy + przesunięcie podłużne.
- np. staw szczytowo-obrotowy
staw kulisty panewkowy (a.cotylica)
- powierzchnia stawowa w kształcie kuli lecz panewka duża ,zachodzi poza równik głowy
staw wieloosiowy
- zakres ruchów bardziej ograniczony niż w stawie kulistym wolnym
- np.staw biodrowy
stawy nieregularne
mają powierzchnie, które nie przypominają zwykłych ciał rotacyjnych
często maja krążki stawowe
- np.staw mostkowo-obojczykowy.
Przykłady mechaniki ruchów w wybranych stawach
Kręgosłup (jako całość) - stawy międzykręgowe, więzozrosty, krążki międzykręgowe
narząd ochrony rdzenia
narząd podpory ciała
narząd ruchu
Ruchomość kręgów względem siebie jest ograniczona ,co wiąże się z obecnością krążków międzykręgowych i aparatu więzadłowego
Mimo to nieznaczne ruchy 24 kręgów przedkrzyżowych sumują się, dając w wyniku wybitną ruchomość całego kręgosłupa, w przeciwieństwie do nieruchomej kości krzyżowej.
Część przedkrzyżowa stanowi łańcuch stawowy - ruchomość jego końca dalszego wskutek obciążenia zmniejsza się, wzrasta zaś moc i odporność, odwrotnie niż końca bliższego.
Ruchomość końca bliższego kręgosłupa wraz ze stawami głowy umożliwia swobodne i ruchome dźwiganie i balansowanie głową.
Ruchy poszczególnych części kręgosłupa nie są jednakowe :
najmniej ruchomy jest kręg.piersiowy
= (długie dachówkowato zachodzące wyr.kolczyste, udział w budowie klp)
najbardziej ruchomy kręg.szyjny (mała powierzchnia i duża wysokość trzonów)
kręg.lędźwiowy wykazuje znaczną ruchomość (duże, wysokie trzony)
Ruchy kręgosłupa :
zgięcie i prostowanie (flexio,extensio lub anteflexio,retroflexio)
= zakres tych ruchów w całości 170-250*
= największe w części szyjnej i lędźwiowej
= czynniki hamujące ruch to : więzadła, torebki stawowe oraz mm. grzbietu i j.brzusznej
boczne ruchy zgięcia (flexio lateralis)
= zakres ruchu w całości ok.110*
= największy w odcinku piersiowym
= w odcinku szyjnym ruch ten łączy się z ruchem obrotowym w stronę zgięcia
= czynniki hamujące ruch : j.w + żebra zachodzące na siebie
ruchy obrotowe w prawo i w lewo ( rotatio s.torsio et retorsio)
= ruch ten wynosi ok. 80* w każdą stronę
= największy w odcinku szyjnym , w odcinku lędźwiowym prawie nie występuje
= ruch hamowany jest przez krążki międzykręgowe, torebki stawowe i mięśnie.
ruch obwodzenia (circumductio)
= kombinacja w/w ruchów , biorą w nich udział także stawy biodrowe
Klatka piersiowa (jako całość)
mechanizm żebra kostnego
Ruchy żeber kostnych odbywaja się w stawach żebrowo-kręgowych i dotyczą żeber I-X, lecz nie odbywają się identycznie, gdyż w budowie tych stawów zachodzą pewne różnice. Kąt tzw. czołowy kąt skrzyżowania (zawarty między osią długą szyjki żebra a płaszczyzną czołową zmienia się od 10* na I żebrze do 45 * na X żebrze .
Rozróżnia się trzy typy ruchów :
ruch typu I żebra
ruch typu II-V żebra
ruch typu VI-X żebra
Ruchy I żebra
wyr.poprzeczny I żebra ustawiony jest czołowo
prócz ruchu dookoła szyjki odbywa się ruch ślizgowy ku górze (na wdechu) w stosunku do wyr.poprzecznego
żebro to porusza się silnie ku górze i słabo do przodu oraz bocznie.
Ruchy żeber II-V :
dookoła długiej osi szyjki żebra
ruch wdechowy odbywa się najsilniej ku górze ,słabiej bocznie i najsłabiej do przodu
Ruchy żeber VI-X
nie odbywają się w osi długiej szyjki żebra
we wdechu guzek żebra wsuwa się na wyr.poprzeczny ku górze i ku tyłowi
żebra te poruszają się silnie ku górze ,słabiej bocznie i nieco do tyłu.
Najsilniej ku górze unosi się żebro IV - ok.3,5 cm , najsłabiej I i X
Ruch żeber ku przodowi zmniejsza się stopniowo od I do V żebra, po czym przechodzi w ruch ku tyłowi, zwiększający się od VI do X żebra
Ruch boczny żeber jest najsilniejszy w dolnych żebrach, najsłabszy na I.
b.) mechanizm chrząstki żebrowej
Równocześnie z ruchami żeber kostnych odbywają się ruchy chrząstek podczas podnoszenia się żebra kostnego (wdech) i bocznego przesunięcia jego końca mostkowego następuje :
= powiększenie kąta chrząstki (I-V między żebrem kostnym i chrzęstnym, niżej na chrząstce)
= obrót w stawie mostkowo-żebrowym
= obrót chrząstki w stosunku do osi czołowej
Powyższe ruchy wywołują w chrząstkach napięcie sprężyste
Położenie równowagi klp jest położeniem pośrednim między wdechem i wydechem bardziej zbliżone do położenia wdechowego.
c.) ruchy mostka
przesunięcie równoległe :
= przesuwa się ku górze i do przodu podczas wdechu
= zmienia się kąt mostkowy ,spłaszcza przy wdechu (z 164* do 178*)
Ruchy klatki piersiowej jako całości :
Podczas wdechu unoszą się ku górze żebra ,co powoduje :
zwiększenie wymiarów strzałkowego i poprzecznego klatki piersiowej oraz prostowanie kręgosłupa piersiowego
wymiar górno-dolny klatki piersiowej zwiększa się głównie dzięki przeponie
3.Staw Ramienny (articulatio humeri)
staw kulisty wolny, ma 3 stopnie swobody ruchu
ruchy w stawie :
= zginanie, prostowanie tzw. ruchy wahadłowe,
czyli unoszenie do przodu i do tyłu w całości 115*
= przywodzenie, odwodzenie do 90*w osi łopatki,
dalszy ruch nie jest możliwy bo guzek k.ramiennej opiera się o sklepienie barki,
przy pomocy ruchu obojczyka do 150-160*
= obwodzenie (połączenie ruchów zgięcia, prostowania i przywodzenia oraz odwodzenia)
= obrót - w stosunku do osi długiej k.ramiennej
nawracanie i odwracanie w całości ok.90*
Znaczna ruchomość uwarunkowana tym, iż :
= panewka jest mała w stosunku do głowy a torebka obszerna
4.Staw łokciowy
Staw złożony ,składa się z trzech stawów połączonych anatomicznie i objętych wspólną torebką :
staw ramienno-łokciowy (zawiasowy)
= ruchy zgięcia i prostowania - w całości do 140*
staw ramienno-promieniowy (kulisty)
= ruchy zgięcia i prostowania j.w
= ruchy obrotowe wspólnie ze st.promieniowo-łokciowym bliższym
staw promieniowo-łokciowy bliższy (obrotowy)
Dwa pierwsze współpracują wykonując zgięcie i prostowanie w łokciowym, trzeci zaś, czynnościowo niezależny od nich wspólnie ze stawem promieniowo-łokciowym dalszym umożliwia ruchy nawracania i odwracania przedramienia.
staw łokciowy (cały)ma dwa stopnie swobody ruchu
w położeniu wyprostnym ramię i przedramię tworzy kąt ok.175-180* (u dzieci więcej),
w położeniu max. zgięcia kąt między ramieniem a przedramieniem wynosi ok.40*
5.Staw promieniowo-łokciowy bliższy i 6.Staw promieniowo-łokciowy dalszy (obrotowe)
- czynnościowo sprzężone
wykazują jeden stopień swobody ruchów
ruchy obrotowe : 120-140*w całości,
= hamowane przez napięcie mięśni i inne (błona międzykostna, w.czworoboczne).
w położeniu odwróconym obie k.przedramienia ułożone są równoległe i zwrócone do siebie brzegami kostnymi
7.Mechanika stawów ręki
Ruchy ręki :
zgięcie dłoniowe i grzbietowe
(biorą udział st.promieniowo-nadgarstkowy i śródnadgarstkowy)
= zgięcie grzbietowe : staw nadgarstkowy bliższy ok.25*,staw nadgarstkowy dalszy 45*,
= zgięcie dłoniowe : staw nadgarstkowy bliższy 50*,staw nadgarstkowy dalszy ok.30*
odwodzenie promieniowe (15-20*):
= przesuwanie szeregu bliższego w kier.łokciowym a także zginanie dłoniowe i słabe
nawracanie
odwodzenie łokciowe (na odwrót) do 45*
= przesuwanie szeregu bliższego w kier.promieniowym ,zginanie grzbietowe i słabe
odwracanie
ruchy obwodzenia (kombinacja poprzednich)
ruch obrotowe (występują w obu stawach promieniowo-łokciowych)
Gdy łączymy ruchy obwodzenia z ruchami obrotowymi ręka może wykonywać ruch jak w stawach kulistych (trzy stopnie swobody ruchu)
specyficzne ruchy w stawie nadgarstkowo-śródręcznym kciuka :
= staw siodełkowy o dwóch stopniach swobody
= odwodzenia i przywodzenia - w całości 35-40*
= przeciwstawiania (oppositio) i odprowadzenia (repositio) - 45-60*
= obwodzenie (kombinacja w/w ruchów)
= możliwość biernego wykonania ruchu obrotowego wzdłuż osi długiej kciuka
= ruchy przeciwstawiania kciuka umożliwiają pracę z pozostałymi palcami i warunkują
chwytne możliwości ręki.
8.Staw biodrowy ( art.coxae) - staw kulisty panewkowy
Mechanika st.biodrowego
położenie prawidłowe
= dla stawu biodrowego prawidłowa, pionowa postawa ciała stanowi położenie krańcowe
= panewka obejmuje głowę k.udowej tylko po stronie tylnej i górnej
= po stronie przedniej część głowy nie pokryta panewką przylega do więzadła biodrowo-
udowego
położenie pośrednie
= w położeniu tym wszystkie włóka torebki są odprężone
= pozycja ta to lekkie zgięcie ,odwiedzenie i obrót na zewnątrz
= torebka stawowa jest w tym położeniu najbardziej pojemna
= wierzchołek głowy k.udowej odpowiada tu najgłębszemu miejscu panewki, a obrąbek
stawowy przylega dookoła brzegu chrzęstnego głowy
zakres ruchów ; ruchy dowolne - trzy stopnie swobody
= zgięcie (120*) i prostowanie uda (45*przy zgiętym kolanie) największe w lekkim odwiedzeniu
= odwodzenie (40*) i przywodzenie (40*)
= nawracanie (35*) i odwracanie (15*) - w osi długiej k.udowej
= ruchy obrotowe
= ruchy obwodzenia (kombinacja zgięcia/prostowania i odwodzenia/przywodzenia)
9.Staw kolanowy (articulatio genus) - ma dwa stopnie swobody ruchu
Mechanika stawu :
położenie prawidłowe : pozycja wyprostowana (tylna część torebki napięta)
położenia spoczynkowe : zgięcie pod kątem 25*(torebka rozluźniona)
ruchy :
= zgięcia , do 160/170* bierne, czynne do 130*
= prostowania do 180*, u niektórych nadmierne do 200*
= obrotowe ; w każdy położeniu z wyjątkiem krańcowego zgięcia i prostowania ,
przy zgięciu 30* (rotacja zewn.32*,wewn.5-10*)
przy zgięciu 120* (na zewn.52*,do wew.5-10*)
10.Mechanika stawów skokowych
Spośród stawów stopu dwa mają znaczącą ruchomość tj : staw skokowo-goleniowy zwany inaczej stawem skokowym górnym i staw skokowo-piętowo-łódkowy, zwany inaczej stawem skokowym dolnym. Ruchomość pozostałych stawów jest bardzo mała ,co wiąże się z przystosowaniem stopy do funkcji podporowej (jedynie paliczki palców stanowią w tym względzie wyjątek).
W pionowej postawie ciała oś stopy jest ustawiona prostopadle zarówno do poprzecznej osi bloczka k.skokowej jak również do linii ciężkości kończyny dolnej.
ruchy st.skokowego górnego (staw zawiasowy)
= zgięcie grzbietowe i podeszwowe stopy
ruchy st.skokowego dolnego
= oś ruchu w stawie skośna do osi długiej stopy
= ruchy kompromisowe : zgięcie podeszwowe, przywodzenie i odwracanie łączą się ,
podobnie jak zgięcie grzbietowe, odwodzenie i nawracanie
a/ zgięcie grzbietowe i podeszwowe (45* i 60*)
b/ przywodzenie i odwodzenie (30*w każdą stronę)
c/ odwracanie i nawracanie (30* w każdą stronę)
Przy współpracy w obu stawach stopa osiąga swobodę ruchów trzech stopni jak w stawie kulistym . Staw skokowy górny odpowiada za poruszanie się, chodzenie .Staw skokowy dolny odpowiada za dopasowanie się do nierówności podłoża