PSYCHOLOGIA KLINICZNA Wykł. 1 (Psychopatia Seligman Walker Rosenhan)
Psychologia-zajmuje się zachowaniami. Zachowania składają się z elementów: *co robimy *emocje *myślenie jakie występuje przy zachowaniu. Pawłow jest ojcem behawioryzmu do lat 50 psychologia była dominowana przez behawioryzm. Po latach 60 powstały formy poznawcze i jest to psychologia poznawcza *fizjologia stany emocjonalne rozpoznawanie poprzez zachowanie fizjologiczne.
Kierunki psychologii: *Teoretyczne -eksperymentalna -rozwojowa -psychometryczna *Stosowane -kliniczna -pedagogiczna -pracy
Psychoanaliza: -Z. Freud (1856-1939) ojciec teorii psychoanalitycznej -A. Adler (1870-1937) psychologia indywidualna -K. Jung psych. Asocjacyjną test kojarzeniowy -E. Fromm (współczesny)
Psychoanaliza- jest metodą prowadzoną. Nigdy się nie kończy jest to proces długotrwały jest bardzo kosztowna
Psychoanaliza-jest dziedzina psychologii lecz nie można jej zaliczyć do jednej z głównych dziedzin psychologicznych
Psychoanalitycy nie muszą mieć wykształcenia z psychologii
Stosują model psychoanalityczny w stosunku do zaburzeń zachowania (wpływ doświadczeń z dzieciństwa)
Terapia-psychoanalityczna (wg. różnych kierunków) nie da się jej zbadać
Różnice między psychologią kliniczną a psychiatrią: -psychiatria jest dziedziną medycyny, psychiatrzy są lekarzami ze specjalizacji w tym zakresie stosują model medycyny w stosunku do zaburzeń zachowań leczą farmaceutycznie -psychologią kliniczną leczy on ludzi poprzez rozmowę
Cechy modelu medycznego: *traktuje zaburzenia zachowania jako stany chorobowe *sprawy diagnostyki uważa za bardzo istotne *zachowanie chorego traktuje jako objawy chorobowe *podkreśla etiologie choroby-czyli szuka przyczyn choroby w zarazkach wirusowych genetyce nieprawidłowościach biochemicznych *leczenie biologiczne-farmakologiczne
Psychiatria- podkreśla patologia jest nieprawidłowa. W psychiatrii zaburzenia zachowania są traktowane jako wyraz choroby czyli nieprawidłowe innymi słowy patologiczne
Psychologia-norma *w psychologii nie stosujemy pojęcia choroby ani patologii w stosunku do zachowania *zachowania nie traktujemy jako nienormalne *zaburzenia zachowania traktujemy jako reakcje na dane środowisko-może to być zrozumiała reakcja na nienormalne środowisko
Normalność (norma)-3 zasadnicze pojęcia *zwyczajne przeciętne częste powszechne optymalne lub dobrze dopasowane do sytuacji czyli w żargonie funkcjonalne *prawidłowe zdrowe *miernik wzór
Norma kulturowa- odchylenie od normy kulturowej +Stanowią najlepszą definicje nienormalności. Lecz tak definicja: *Bywa arbitralna *Poglądy się zmieniają w przestrzeni lat
Subiektywna definicja normy. Jest to definicja: *bardzo indywidualna *praktyczna
Diagnoza wg. DSM IV *dokładna ocena rodzaju i stopnia patologii *podręcznik Diagnostyczny i Statystyczny Zaburzeń Psychicznych *opublikowane przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne w roku 1994.
Główne rodzaje zaburzeń psychicznych wg. DSN IV -zaburzenia lękowe (nerwowe) powstają wtedy gdy jest adekwatnie nasilona sytuacja trudna jest podwyższony poziom czujności. -z. afirmacji -z. psychotyczne -z. osobowości
Fobia następuje niestosownie do obiektu. Te zaburzenia powstają z nadmierna reakcją nazywaną reakcją walki i ucieczki pojawia się reakcja samoobrona aby osiągnąć stan organizmu następują zmiany które dostrzegamy jako zmiany które dostrzegamy jako zmiany fizyczne. Energia jest kierowana w mięśnia aby bronić się lub uciekać.
Mechanizm walki/ucieczki +Kiedy dostrzegamy zagrożenie pojawia się reakcja samoobrona +W organizmie następują zmiany fizjologiczne które zwiększają poziom pobudzenia zapewniają większą sprawność podwyższają prawdopodobieństwo przeżycia albo przez walkę albo przez ucieczkę
Objawy lęku a)zmiany fizjologiczne b)stan emocjonalny c)myślenie d)zachowanie
Objawy lęku fizjologiczne -zawroty głowy mdłości -uderzenia gorąca drętwienie kończyn -suchość w ustach mrowienie skóry -ucisk w krtani parcie na pęcherz -napięcie i ból mięśni pocenie się - trudności w oddychaniu drżenie dreszcze -przyśpieszone bicie nadpobudliwość -zamglenie wzroku wzmożone czujność
Objawy lęku myślenie Błędne myślenie charakteryzujące się myśleniem katastroficznym np.: -nie poradzę sobie -chyba mam zawroty - zaraz umrę -zaraz zwariuję
Objawy lęku zachowanie -obgryzanie paznokci -stereotypowe ruchy motoryczne -poprawienie przedmiotów ubrań -spożywanie alkoholu -palenia -używanie leków
Objawy lęku emocjonalny -zdenerwowanie -irytacja -brak bezpieczeństwa
Podstawowe zaburzenia lękowe 1.uogulnienie zaburzeń lękowych 2.lęk paniczny 3.fobia 4.zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD)
Uogólnienie zaburzeń lękowych charakteryzują się: Przesadną troską o życie codzienne utrzymując się przez co najmniej 6 miesięcy. Co roku od 2% do 6,5% populacji cierpi na uogólnienie zaburzenia lękowe. Najbardziej rozpowszechniona forma nerwicy
Troski wiążą się z: *sprawami rodzinnymi 79% *obawami o sprawy finansowe 50% *pracę 43% *własne choroby 14% *większość ludzi przyznaje się do nadmiernej troski o inne drobniejsze sprawy
Sfera fizjologiczna. Obserwuje się -napięcie mięśniowe -nadaktywność autonomicznego układu nerwowego
Sfera poznawcza. Przetwarzanie informacji jest upośledzone najważniejszym problemem jest zniekształcenie uwagi. Przejawia się to w zwiększonej czujności doszukując się wokół wszystkiego co może sterować zagrożeniem.
Lęk paniczny *silniejsze niż uogólnione zaburzenia lękowe *powracające napady paniki *pojawiają się niespodziewanie mogą się rozwijać stopniowo w skutek kojarzenia sobie pewnych sytuacji *skojarzenia zwiększają prawdopodobieństwo kolejnych napadów paniki
PANIKA -napady paniki są częste 34% co roku -lęk paniczny w pełnej postaci zdarza się rzadziej 0,5%-3% populacji -rozpoznanie wymaga współistnienia co najmniej 4 objawów wymienionych
Lęk paniczny: objawy *krótki oddech *palpitacja lub przyśpieszenie bicie serca *ból lub uciska w klatce piersiowej *dławienie w gardle *zawroty głowy *drżenie lub dreszcze *mrowienie skóry *pocenie się oraz przypływ gorąca i zimna *lęk przed śmiercią obłędem lub niekontrolowanym zahamowaniem
FOBIE *fobie proste przedmiot lęku jest wyraźnie określony *reakcje lękowe powstaje w obecności przedmiotu obaw można więc unikać sytuacje wywołujące lęk fobie proste na ogół nie sprawiają kłopotów *około 6%-8% populacji przyznaje się do fobii jedynie 2% uważa je ze dolegliwość
AGORAFOBIA *często związane z lękiem panicznym pojawienia i utrzymania agorafobii jest często poprzedzone napadami paniki *jest to lęk przed zatłoczonymi ulicami jazdą autobusem pociągiem lub samochodem albo stanie w kolejce
FOBIA SPOŁECZNA -trwały lęk przed jedną lub wieloma sytuacjami społecznymi w których osoba czuje się wystawiona na widok publiczny *OBJAWY: lęk przed publicznym przemawianiem jedzenie korzystanie z publicznych toalet lub pisanie w obecności innych -forma kliniczna jest rzadka dotyka 1%
Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD) *OCD charakteryzuje się trwałymi przekonaniami impulsami lub wyobrażeniami które wydają się bezużyteczne i często kłopotliwe utrudniając codzienne życie i stosunki z innymi
OBSESJE -natrętne myśli których się trudno pozbyć lub ignorować -często są bardzo mocno nasycone emocjami np. wykorzystanie bluźnierstwa w kościele itd.
Kompulsie Powtarzanie i pozornie bezcelowe działania wykonywane w stereotypowy sposób -wykonywanie czynności w ściśle określonym porządku -wielokrotne sprawdzenie tego samego -częste mycie rąk -licznie i dotykanie przedmiotów
Relacje między myśleniem a działalnością kompulsywną *działalność kompulsywna służy do złagodzenia lęku i napięcia *nie sprawia ona przyjemności *opieranie się kompulsji powoduje wzrost napięcia i lęku
OCD -występuje co najmniej 2,5%populacji -mężczyźni=kobiety -kobiety maja kompulsje związane z czystością 86% -mężczyźni częściej mają kompulsję związane ze sprawdzaniem 73%
Psychologiczne teorie lęku: podejście behawioralne *lęk jest wyuczoną lub uwarunkowaną klasycznie reakcją która powstaje przez skojarzenia lęku z pewną sytuacją lub przedmiotem *pacjent zauważa że ucieczka od przykrej sytuacji przynosi ulgę *następuje unikanie lęku przez omijane pewnej sytuacji lub jakiegoś przedmiotu
Terapie behawioralna 1.systematyczna desensytyzacja przez wzajemne hamowanie w leczeniu fobii. Stopniowa konfrontacja pacjenta z coraz groźniejszymi sytuacjami w rzeczywistości lub wyobraźnie. Terapia wspierania metodami relaksacji. Bardzo skuteczna połączenia budzących obawy sytuacji ze stanem odprężenia wzbudza nowe skojarzenia które hamują powstawanie reakcji lękowej
2.Zanurzanie *kluczem do pokonania leku jest stawianie czoła objawom *najłatwiej przez bezpośrednie kontakt zwłaszcza umożliwiający zrewidowanie założenia że zdarzy się coś okropnego *zanurzenie jest przeciwieństwem metod stosujących stopniowego kontaktu *daje równie dobre a czasem nawet lepsze efekty niż systematyczna desensytyzacja
3.Modelowanie *pacjent obserwuje osobę w trakcie wykonywania czynności której sam nie jest w stanie podjąć *widząc że nic złego się nie dzieje pacjent będzie się mniej obawiać podobnych sytuacji *pacjent stopniowo wprowadza się w ćwiczenia które go oswajają z sytuacją lękową aż do zmniejszania reakcji lękowej *podobnie dobre rezultaty jak desensytyzacja i zanurzenie
psychologiczne teorie lęku: podejście poznawcze *skupienie się na myślach pacjenta o własnej osobie i na ich zewnętrznych przejawach *błędy w myśleniu wyolbrzymiają niebezpieczeństwo lub zagrożenia *niedocenieni własnych możliwości przeciwdziałania *korzystanie z czynników ułatwiających wyjście z niebezpiecznej sytuacji
Poznawcze mechanizmy paniki D. Clort (1986) *napady paniki są skutkiem błędnego katastroficznego wyjaśnienia sytuacji *normalne reakcje organizmu jak przyśpieszone bicie serca lub zawroty głowy są interpretowane katastroficznie np. zbliża się śmiertelny atak serca *ostry lęk wywołany przez takie myśli powoduje dalsze objawy fizjologiczne i potwierdza wcześniejszą diagnozę
DEPRESJA
Zaburzenia Afektu 1.Obniżony nastrój-depresja 2.Podwyższony nastrój-mania
Objawy depresji: emocje +trwałe obniżenie nastroju +uczucie głębokiego smutku bezradności beznadziejności brak optymizmu co do przyszłości +Anhedonia -utrata zdolności odczuwania przyjemności
Objawy depresji fizjologiczne *zaburzenia snu bezsenność lub nadmierna senność *brak apetytu lub utrata wagi ciała. Może też występować nadmierny apetyt *utrata energii przemęczenie osłabienie *spowolnienie motoryczne *zaparcia bóle dolegliwości fizyczne
Objawy depresji zachowania *niechęć do wykonywania zwyczajnych czynności w tym kontaktów społecznych *zaniedbanie siebie rodziny bliskich ważnych spraw obowiązków pracy itp. *próby samobójcze
Objawy depresji myślenie *charakteryzuje się negatywnym myśleniem *niska samoocena *subiektywne odczucie lub dowody zmniejszenia zdolności myślenia lub koncentracji jak spowolnienie myślenia niemożność podjęcia decyzji *obwinianie siebie nadmiernie lub nieadekwatnie poczucie winy *brak zainteresowań *nawracające myślenie o śmierci lub samobójstwie
W depresji zaburzenia psychotyczne są wspólne z nastrojem
Występowanie depresji: *w danym okresie ok. 10%populacji cierpi na depresje *25% epizodów depresji trwa krócej niż miesiąc *dalsze 50% ustępuje przed upływem 3 miesięcy *depresja ma skłonność do nawrotów 75% chorych zachoruje ponownie w ciągu 2 lat od wyleczenia poprzedniego epizodu depresji *występuje w relacji kobieta mężczyźni 2:1 pierwszy epizod depresji pojawia się z tą samą częstotliwością u K i M jednak kobiety są bardziej podatne na kolejne epizody depresji
BECK- zauważył u pacjentów sposobów myślenia: -negatywny wizerunek siebie -negatywne postrzeganie świata -negatywna przyszłości. Triada poznawcza. Mówi że jeżeli mamy negatywny sposób myślenia doprowadza nas w depresyjny nastrój.
TERAPIA
Zalety terapii poznawczej A. Becka -krótkoterminowa -bezpośredni kontakt z pacjentem -skuteczna. Jest ona pozytywnie odbierana te metody są bardzo dobre w leczeniu depresji. Jest krótkoterminowa i tania.
Podejście poznawcze: 1*człowiek odbiera bodźców ze środowiska w sposób bierny. Bierze więc aktywny udział w interpretacji wydarzeń według własnych wartości przekonań oczekiwań oraz postaw 2*sposób myślenia decyduje o jego własnym wizerunku w swoim świecie. Dotyczy to przeszłości i przyszłości jak i również teraźniejszości 3*zmiany w stanie afektywnym są bezpośrednio spowodowane sposobem odbierania wydarzeń. Zewnętrzna rzeczywistości nie jest powodem obniżonego nastroju lecz sposób w który człowiek interpretuje tą rzeczywistość 4*po przez psychoterapię poznawczą człowiek może uświadomić sobie i skorygować swoje zniekształcenie sposoby myślenia 5*sprostowanie tych sposobów myślenia doprowadzi do poprawy klinicznej
BŁĘDY W MYŚLENIU (myślenie pacjentów z depresją) A)Dychotomiczne rozumowanie. Myślenie czarno-biało czyli w całkowicie odrębnych kategoriami np. jeżeli nie jestem najlepsza w gr. to w ogóle nie warto się starać B)Nadmierna generalizacja. Wnioskowanie na podstawie jego wydarzenia np. nie umówił się ze mną muszę być zupełnie nie atrakcyjna i nie mam szans aby jakiś mężczyzna się mną zainteresował C)Uwaga selektywna. Branie pod uwagę tylko jeden z faktów jakiegoś wydarzenia wyjętego z kontekstu i opieranie dalszych wniosków tylko na tym fakcie np. całe studia mam zmarnowane przez tą jedna trójkę D)Arbitralne rozumowanie. Tworzenie interpretacji wydarzeń nie mając ku temu uzasadnienia np. to że ona do mnie nie zadzwoniła wczoraj na pewno oznacza że mnie wcale nie kocha E)Wyolbrzymianie/Pomniejszanie. Przekształcanie dowodów w taki sposób że stosunkowo małe niepowodzenie odbiera się jako wielkie nieszczęście np. odszedł mi autobus i się spóźnię na pewno cały dzień będzie zmarnowany F)Ocena globalna. Postępowanie tak jakby można było ocenić wartość sytuacji lub człowieka nad podstawie jednego wydarzenia lub czynu np. on jest kompletnym chamem bo nie pamiętał o moich urodzinach G)Personalizacja. Branie na siebie odpowiedzialność za rzeczy na które się nie ma wpływu np. nic dziwnego że moja żona jest wiecznie zestresowana kiedy musi radzić sobie z takim człowiekiem jak ja.
SCHIZOFRENIA -zaburzenia psychiczne choroba psychotyczna są chorobami w sferze psychiki i myślenia polegając na zerwaniu relacji ze światem zewnętrznym.
Schizofrenia *zaburzenia psychiczne w sferze myślenia *zerwanie relacji ze światem zewnętrznym *utrata kontaktu z rzeczywistością *rodzaj postępującej degradacji psychicznej *degradacja zachowania
Źródła Pojęcia Benedict Morel -przypadek 13 letniego chłopaka najlepszy uczeń w szkole -stopniowo przestał interesować się nauk -zamkną się w sobie -popadł w letarg i wydawał się zapominać wszystko czego się nauczył *mówił o zabiciu swego ojca
Dementi Praecox: (Otępienie wczesne) *termin wprowadzony przez Marla *następnie wykorzystany przez Emila Kraelina objął nim grupę chorych przejawiających się rozpoczynającym się w młodym wieku gwałtownym pogorszeniem sprawności psychicznej *termin jednak jest mylący nie ma dowodów na postępującą degradację mózgu w przebiegu choroby
Schizofrenia (rozszczepienie umysłu) wprowadził Bleuler.
Patologia charakteryzuje się: -dezorganizacja procesu myślowego -brakiem więzi między myśleniem a emocjami -zwróceniem do wewnątrz i oderwaniem od rzeczywistości. NB rozszczepienie nie odnosi się do osobowości wielorakiej
Mity a schizofrenia: 1.zamiast oczekiwanych ataków wściekłości schizofrenicy często wycofują się 2.założenie że kryminaliści są mniej niebezpieczni niż schizofrenicy opiera się wyłącznie na ingerencji i lęku 3.schizofrenia polega na rozdwojeniu jaźni
Zachorowalność *1% populacji USA choruje na schizofrenie *40% pacjentów przyjętych do szpitali psychicznych stanowią osoby ze schizofrenia *mężczyźni chorują wcześniej (przed 25 r.ż.) a kobiety później (po ukończeniu 25 r.ż) *występują częściej u osób biednych mieszkańców miast i ludzi czarnoskórych
Kryteria diagnozy: -musi wystąpić wyraźne zaburzenia odbioru rzeczywistości czyli psychoza -urojenia są fałszywymi przekonaniami odporne na wszelką argumentacje i podtrzymywane nawet w świetle dowodów które normalnie wystarczałyby do ich zarzucenia - halucynacje są fałszywymi doznaniami zmysłowymi dającymi silne poczucie wolności nawet przy braku bodźców które zwykle wywołują takie doznania
Objawy diagnostyczne: A)pozytywne: halucynacje urojenia błędne skojarzenia dziwaczne zachowania niewielkie upośledzenia poznawcze gwałtowny początek zmienny przebieg B)negatywne: spłycenie afektu ubóstwo języka aspołeczność apatia zmęczenie upośledzenie poznawcze stopniowy rozwój charakter przewlekły
Objawy diagnostyczne: I.TYP Zespół pozytywny Reakcje na leki: dobry Nieprawidłowości: układu limnicznego Komory mózgu: normalne II.TYP Zespół negatywny Reakcje na leki: niepewna Nieprawidłowości płaty czołowe Komory mózgu: powiększone
Zaburzenia kojarzenia zaburzenia myślenia formalnego. *Osoba przestaje mówić sensownie chociaż przestrzega semantycznych i syntetycznych zasad komunikacji językowej *Ślizgawica myślenia rozluźnianie skojarzeń niespójność myśli pacjent łączy słowa w ciągi pozornie sensowne ale słuchacz nie może zrozumieć o co chodzi
Zaburzenia Treści Myślenia -zazwyczaj obejmują pewne typy rodzaje urojeń oraz błędny przekonań -chory czuje że jego myśli uczucia czy działania są kontrolowane przez jakąś zewnętrzną siłę że jego najskrytsze myśli są przekazywane innym że jego myśli są wtłaczane mu do głowy przez obce siły.
Zaburzenia Procesu Myślenia. Kiedy zaburzenia ulega proces myślenia motorem myślenia staje się dzięki słów a nie ich znaczenia. Często występują skojarzenia dźwiękowe oparte na rymujących się słowach. Pacjent tez wymyśla neologizmy nowe słowa typu niedzwigana mające znaczenie dla nich słów.
Deficyt Uwagi *jesteśmy nieustannie bombardowani ogromną ilością bodźców przekraczającą nasze możliwości skupienia się nad nimi wszystkimi *pojęcie ograniczonego kanału uwagi *potrzebny jest mechanizm sortowania aby zdecydować które mają zostać przepuszczane a które zatrzymane *filtr poznawczy Broodbent 1958
Uszkodzenie filtru -normalnie filtr jest elastyczny wrażliwy i skuteczny. Niekiedy pozwala na jednoczesne wejście różnych bodźców innym razem wpuszcza tylko niektóre z nich. U osób ze stopnia że uważano deficyt uwagi jako źródło zaburzeń myślenia. Stąd też poczucie osaczenia umysłu trudności w skupieniu uwagi
HALUCYNACJE *dramatycznym doznaniem percepcyjnym są halucynacje np. głosy które słyszy *najczęściej mają charakter słuchowy bywają też wzrokowe a nawet węchowe *typowe głosy na bieżąco komentują zachowanie chorego
Zaburzenia emocjonalne. W wypadkach ciężkich i przewlekłych -anhedonia -płytkość lub stępienie afektu -chory może się wydać pozbawiony emocji -silne reakcje emocjonalne ale niezgodne z sytuacją
Zaburzenia Poczucia Tożsamości. Zaburzenia poczucia tożsamości lub zatracone subiektywne poczucia. Ja i własnej odrębności. Zaburza się urojeniowe przyjęcie innej tożsamości. Chory nie jest pewny rozmaitych aspektów własnego ciała np. swojej płci albo granicy między nim a reszty świata.
Rodzaj atrybucji 3
3 Teorie przy depresji: -biologiczna
-wyuczonej bezradności Zakłada on, że podstawową przyczyną depresji jest oczekiwanie: jednostka spodziewa się, że będą jej się przydarzały sarnę negatywne zdarzenia i że nie ma sposobu, by im zapobiec. Zajmiemy się teraz opisem zjawiska i teorii wyuczonej bezradności, a następnie zanalizujemy związek między wyuczoną bezradnością a depresją -teoria poznawcza składa się z negatywnych myśli o sobie, przeszłych i obecnych doświadczeniach oraz o przyszłości. Negatywne myśli o sobie zawierają przekonanie o własnej niedoskonałości, bezwartościowości i nieodpowiedzialności. Z przekonania o własnej niedoskonałości wynika symptom niskiej samooceny. Wina za wystąpienie w życiu negatywnych doświadczeń przypisywana jest samemu sobie. Skoro zaś samoocena jest tak niska, trudno spodziewać się osiągnięcia szczęścia w przyszłości.
1