Rosliny zaw wit. C *dzienne zapotrz na wit C: 13-20 lat 80-100mg, meżczyżni 75mg, kobiety 70, kobiety w ciąży 100, kobiety w okresie laktacji 150mg
*Aktinidia ostrolistna(actinidia arguta)owoce 1430mg witC; konfitury,mrożonki,wina,owoce kandyz; odm:issai
*rokitnik posp(hippophae rhamnoides)ow 1000mg witC; nalewki,likiery,soki,wina, leczenie chorób żoładka gosśćca przy wypadaniu wł
*dereń jadalny- ow 200mg witC;konf,wina,nalewki, leczenie schorzeń przew pok, niedokrwistości niewłasciwej przemiany materii
*pigwa posp- przetwory; 300mg witC
*berberys pospolity- li,ow,korzenie; leczeniezapalenia watroby
*porz czarna-li,ow; ow przetworzone i swieże,napary z li moczopedne
*borówka brusznica(vaccinium vitis idea
*jarzab posp- ow przetwory,leczenie nieżytów przewod pok
*cytrynowiec zw- 87mg witc
*RÓŻA gat na zbior płatków:Rosa gallca,R.xdamascena,R.damascena'trigintipetala', R.x centifolia
Uprawa plantacji: gleba utrzymana w ugorze herbicydowym, nawożenie w oparciu o analizy chemiczne,odmładzanie krzewów co 6-8 lat; ^zbiór 3krotny(gdy ow zaczynają się wybarwiac, a następnie sukcesywnie w trakcie dojrzewania; po3 latach upr zebrano 1053kg/ha ow zbierać od VII-IX, suszenie 60C (przez 1h-90c> 3-4h-80c> 60c) normy skupu ow susz: nie więcej niż 4%ow niewłaśc barwy, 6%ow uszk, 0.5%innych organów;^zbiór płatków z róży bułgarskiej, ręczny V-VI w godz rannych, zbiera się tylko tyle ile można przerobic w ciagu dnia, 1g olejku rozanego=1g złota;
Dopuszczalna zaw met ciez:Pb 0.1-1, Cd 0.05-1, Hg 0.0005-0.001 w materiale roslinnym
GŁÓG 2SZYJKOWY crataegus laevigata; kw i li- zbieramy gdy czesc kw jest jeszcze w pąkach V-VI, scinanie całych kwiatostanów z li, po wysuszeniu kw powinny zachowac barwe białą a li ziel; ow zbierane w IX-X wybarwione jedre dosuszane w 50c ^działanie rozkurcz, zwieksza przepł krwi
JAŁOWIECposp- szyszkojagody zbierane jesienia lub zima po przymrozkach, dobrze dojrz, temp susz 35c wysuszone sa czarne; działanie moczoped żółciopedne popr traw
KASZTANOWIEC zwyczajny- kw suszone bez szypułek w war nat lub w temp do 35c, kora zbierana z młodych gałęzi, suszone nasiona, niedojrzałe ow zbierane w VII; dział uszczelnianie nacz krwio i zmniejsza i kruchosc, tamujace krwawienie,^zast: lecz hemoroidów, zylak, zaskrzep,oparzenia,obrzmienie kończyn, w stolarstwie, tokarstwie, nasiona do wyrobu kleju
LIPA drobnolistna-kwiatostan z podsadką kwiatową w pogodne dni, suszenie w workach płuciennych, kw nie mogą być przekwitłe; działanie:napotne, moczopedne,rozkurczające,żólciopedne,,^zast srodek napotny, w zaflegamieniu górnych dróg oddech, w kosmetyce:kremy,okłady twarzy, w stolarstwie, węgiel drzewny
MIŁORZĄB ginkgo biloba- plantacje z nasion sa niejednorodne genetycznie; odm `hipokrates`jest chroniona;
Rozmn weget przez sadzonki półzdrewn:dolny pąk usówa się, górny z lisciem zostawiamy; żle znosi przesadzanie więc sadzi się do doniczek 0.5 dm, podłoze:torf wys 1:1perlit ph5, auksyny ukorzeniacz AB, ukorzenia się 5-6 tyg, wczesną wiosną sadzenie do pojemników 5dm z podłozem torf wys+kora przekomp sosnowa zmielona 1:1, nawóz Azofoska 2.5g-1dm3, 7.5g-pojemnik, trzeba dodac saletre amonową;
Przez rok upr w tunelu> wiosną sadzimy do gruntu. Poziom wód grunt 1.5m głegokosci, Rozstawa: rzedowo sadzimy rosliny co 1m a rzędy co 2m, co roku przycinane na wys 30cm i zbierane li. Gleba odchwaszczona, jesienia obornik 60t/ha>wiosna sadzone miłorzeby i dano saletre amomowa 300kg/ha. Zawartosć ginkgoflawonoglikozydów w liściach spada po 15.VII. W wlkp powinno się zbierac li 15.VIII tylko z pedów 1rocznych. Zawartośc N i P jest najw w li w pedach 2letnich, zaw K w pedach i li 1rocznych jest wieksza i wzrasta z upływem dni 30.VII-30.VIII ; gleby lekko kwasne;
Suszenie li w 60c w ciagu 24h od zbioru, schną 1noc w Jarocinie, stosunek wody do masy li 1:3.5 ^zast:leki na krazenie krwi,oczyszczanie odkładów w żyłach, na parkinsona,jaskre,przeciw gronkowcu złocistemu (Tinktura ginkgo, Tanakan 40% zwiazków), w kremach hamują pekanie naczyn, rozjasniaja skore,mydło w chinach
CISposp- pobierane igły kora; gat objete badaniami:cis krótkoigłowy, pospolity i odm `elegantissima`,`fastigiata`,`overeynderi`, taxus x media`hicki`, `hatfieldi` ^działanie:taksol przerywa podział komórek do otrz 1g taksolu potrz 10kg kory z 3 100letnich drzew
`Zakładanie plantacji:
rozmn za pomocą sadzonek pędowych( pobier z wyselekcjonowanych roślin matecznych , ukorzenianie pod osłonami w podłożu torf wys+perlit 1:1 ph 4.5-5, ukorzeniacz AB> IIrok uprawy:wiosną rosl sadzi się do podłoza umieszczonego w pojemnikach o poj 3dm3, popdłoze uprawowe(torf wys+przekomp kora sosn 1:1 o ph 4.5-5 z dodatkiem 2g wieloskł nawozu wolnodziałajacego na 1m3 mieszanki> IIIrok upr: wiosną +do podłoza 2-4g wieloskl nawozu wolnodz na 1dm3 mieszanki, jesienia rosl sadzi się do gruntu w uprawie rzedowopasowej co 50cm rzedy i 50cm w rzedzie(10-20tys rosl/ha w zaleznosci od sprzetu) Gleba b.kw lub b.alkaiczna, żyzna,swieża,
BEZ CZARNY- gleby lessowe, czarnoziemy
`Rozmn z nasion:
b.dojżałe ow zbiera się z drzew i oczyszcza, wysiewa jesienia a wiosna nasiona kiełkują, po wschodach rośliny należy przerwac tak aby rosły w rozstawie 30x20m, jesienia sadzi się na miejsce stałe w rozstawie 4x5m, poczatek owocowania w 4roku upr
`Rozmn przez sadzonki zdrewn:
sadzonki zdr pobiera się jesienia z jednorocznych pedów z drzew matecznych po opadn li, pedy tnie się na odcinki 4-6 oczkowe, umieszcza w gl zagłebiaj tak by wystawały 2 paki, sadzonki wysadza się w rozstawie 20x30cm, w 3roku upr kwitnie i owocuje;
*zbior kwiatostanów (zbiera się całe kwiatostany gdy gdy cześć kwiatów jest jeszcze nierozwinieta V-VI, susz w 35c, po wysuszeniu kwiaty ociera się, przechow w szczelnych pojemn bez dost swiatła
*zbiór owocow(całe owocostany w pełni dojrzałe, czarne i lśniące, suszenie 2stopniowe:pocz w 30c>dosusz w 50c
^zast lisci: roztarte jako okłady na miejsca ukąszen pszczół komarów poparzeń pokrzywami
Przetwory:konf, kompot, sok, herbatki

glikozydy-grupa związków organicznych. Nasercowe:naparstica, konwalia, miłek wiosenny- pobudzają lub spowalniają mięsień sercowy *flawony: ziele ruty,kwiat rumianku,bzu czarnego,głogu,ziele bratka,gryka- pobudzają przem.materii, zwiększ przepuszczal naczyń wło *antocyjany:owoce borówki,czarnej jagody,żurawiny,jarzębiny,kw.malwy czarnej,chabra, li.rabarbaru,miety, korzenie buraka,rzodkiewki-przyspieszają trawienie,moczopędne,dezynfekcyjne,wzmacniaja naczynia wło,popr wzrok *olejki eteryczne(lotne)oleiste ciecze najcześciej bezbarwne, odpadowe czesci przemiany materii w specjalnych zbiorniczkach, otrzymuje się je poprzez destylacje parą wodną; w kw:róża,bez;w ow:selerowate;w czesci podziemnej:lubczyk,arcydzięgiel;w łod:mięta,melisa;w szyszkach sosna; w korze cynamonowca -moczopędne(jałowiec,pietruszka) wykrztuśne(tymianek,anyż) żółciopędne(mieta) rozkurczowe(rumianek) uspokajające(waleriana) przeciwzapalne bakteriobójcze(lawenda)*fitoncydy:olejki,glikozydy; wyst: cebula,czosn,gorczyca,kolendra,pokrzywa,bylica boże drzewko,macierzanka,jałowiec,chmieltymianek- bakteriobójcze,przeciwrobaczne #alkaloidy: pokrzyk wilcza jagoda,bieluń,sporysz,pieprz,papryka,mak,kakaowiec,kawa,herb,czarnuszka,kozieradka,tatarak; działają:rozkurcz na mięsnie gł, hamuj wydziel potu śluzu śliny, przeciwból,powodują skurcz większych naczyn krwion,obniż ciś krwi,uspokajaj #garbniki-przy zatkn z białkiem pow denatur wyst:bazylia,szalwia,kora debu,liscie orz włosk,herbata,majeranek- hamuja krwawienie,przeciwbiegunkowe,antyseptycznie,ściagajace*śluzy-wielocokrowce z jonem metalu wyst:tatarak,ogórecznik,kozieradka cynamonowiec; dziłaj:ochrona miejsc z zapaleniem błon śluzowych,ochr górn dróg oddech przed subst drażniacymi,ochr przed podrazn mechan#gorczyce :bylica estragon,bylica boże drzewko,lawenda,ruta,majeranek,chmiel,tatarak
`1roczne:bazylia,cząber,majeranek,
`wielolet:mięta,melisa,lawenda,tymianek,szałwia,lebiodka,oregano
*bazylia posp-ocimum basilicum-r.1roczna, odm: sweet basil, mittelgros,fyn,dark opal; surowiec-ziele w czasie kwitn; właściwosci:pobudza wydzielanie soków traw, działa uspok, przeciwbakt; zastosowanie:przyprawa komponuje się z czosn ceb piep rozm estrag, stanowi składnik pieprzu ziołowego, przypr do piernika, dodatek do pizzy sałatek, olejek eter zastos w przemyśle perf kosm; war klim:ciepłolub,ginie w tem 2,teren nasłoneczniony,osłoniety od wiatru,temp 20-25,gleba średniozwięzła ph 6.5-7.2; zakł plantacji: siew w pole w rzedy co 40cm 6kg/ha gł.0.5-1 na pocz maja,wschodzi po2-3tyg, upr z rozsady-siew pod osł w Ipoł kwietn 3g/m rozsada o wys 10-12cm 4-5par lisci po zahartowaniu sadzonka w pole po 15maja; zbiór: koniec VIIi pocz IV suszenie ponizej 35; plio suchy 1-1.5t/ha
*cząber ogr-satureja hortensis-lamiace; odm:saturn;surowiec ziele w pełni kwitn; skład:olej et,garbniki;właściwości:przeciwdziała nadmiernej fermentacji w przewodzie pokarm,pobudza wydz soku żoł; zastos:przyprawa do warzyw straczkowych,wedlin,marynat;war klimat: na terenie całego kraju, osłony od wiatru, gleba ciepła przepuszczalna bogata w Ca gliniasto-piaszczysta; zakł plantacji tylko z siewu bezpośr do gruntu 8kg/ha w rozst rzedów co40-45cm lepiej kiełk na świetle; zbiór: Iw poł VII ,II we IX ścina się rośl 10-15cm nad ziemią; suszenie w war naturalnych, suszarnie termiczne do 35; plon:3-4t/ha such ziela
*Majeranek ogr-origanum majorana-lamiaceae; odm miraż;surowiec ziele przed rozkwitn białych kwiat; własc:przeciwzapalne,antyseptyczne,przeciwskurcz; zastos:w leczn(w nieżytach gór dr oddech, przew pok,przy ból głowy) w kuchn(przypr do tł mięs paszczetów zup, zabezp tłzwierzęcy przed wczesnym jełczeniem,przypr w diecie besolnej; war klim:wystawa poł, osł,opt temp 20-25, gl średniozwięzła żyzna próchn ; zakł plantacji: siew do gruntu w IV lekko ugniatając zasiew w rzędy 30-40, 3-5kg/ha,,upr z rozsady-wysiew w poł III pod osł na 1m-3g nas(1nas:10piasku)rzutowo, głębokosc przykrycia2-3mm, nie pikujemy, sadzenie po zahart po 15 V roś w fazie3-4par li, po przycięciu pąka szczytowego, rozsawa 40x20cm po2-3rośl w 1punkt; ziór: w okresie kw VI/VII na wys 5cmod ziemi, 15cm; suszenie:rozłorzyć 2kg ziela/1m, susz 35; plon:suche ziele 1-1.5t/ha z 4kg>1kg suszu; wymagania jakościowe: wilg-nie wieksza niż 12%, zanieczyszcz nie wiec niż 4%,łod gubszych niż 1mm nie więc niż 5%,ole nie mniej 1%
*lebiodka posp-origanum vulgare; zbiór tuz po ukaz paków kw; łodygi ścinamy nad ziemią; susz w ocien przewiew miejscu wierzchołkami w dół; surowiec:liscie i kw
*melisa lek-melissa officinalis-lamiaceae; surowiec ziele zebr na pocz kw; skład:ol,garbniki,flawonidy,witC;właściwosci:uspok,przeciwskurcz,przecwymiotne; zast:w medyc -nerwice serca przewodu pok, neurostenia,bezsennośc,wyczerp pracą umysł, przyprawa do ryb mięs; wym klimat: teren słon,osłon,ciepłolubna, gleba o odcz oboj żyzne ciepłe przepuszczalne; zakł plantacji: -z siewu do gr siew poł IV 4kg/ha, rozst rzed 42,,z rozsady siew do insp połIII 1kg/ha 10g/okno, hartowanie,sadzenie w pole kon V,,rozs z rozsadnika siew III-IV 2.5kg/ha, gestosc siewu na rozsadniku 5g/m, sadzenie rozs VI, rozst 40x25; zbiór Iw VII 5cm,II na pocz IX 8cm; plon: ziele 1.5-3t/ha, li 0.8-1t/ha; suszenie w suszarniach powietrznych lub ogrzewanych 35
*Tymianek wł-thymus vulgaris-lamiaceae odm słoneczko; surowiec ziele; skład;ol,saponiny,garbniki,flawonidy; właściw:ściągające,dezyn,wykrzt,pobudz trawienie; zast: w leczn(tysipect, w schorzeniach dr oddech,przew pok, płukanie gardł, kąpiel wzmac skóre)w kuchn(mies,wedl,paszt,dziczyzny,sosów)hig osob(dodatek do kąp, srodek pobudzaj porost wł, do przemyw tł cery) w leczeniu zwierz, ozdoba domów; wym klim:klim ciepł, osł,gl śrzwięzłe zasobne w Ca; zakł plantacji:z siewu do gr IV,pod grudę w XI 3-4kg/ha rozs 45, z rozsady siew w rozs IX,IX,pocIV 2-3kg/ha odległ rzed 20 rozstawa 45x20; zbiór w Iroku w okr kw, w dalszych latach dwukrotnie I w okr kw5cm,IIpo odroscie rosl poczIX 10cm;plon Irok 0.8-1t/ha nast. 3-4t/ha; suszenie w war natur w cieniu, w susz termicznych do35 z 2.5kg św>1kg suszu; wym jakosciowe:łod grubsze niż 1.5mm nie wiec 12%, zaniecz nie wie 2%,ol nie mniej1.5%
*Mieta pieprzowa-mentha piperita-lamiac jasnot odm mitcham; surowiec:ol,garbn,flawonoidy, gorycze; właściwosci:żółciotw,uspok,pobudz,wydz sok traw,przeciwferm;zastos:w lecznictwie(środek żólciotw,wzmac apetyt)w kuchn(przypr, napar-orzeźwiaj)w przem cukiern, w hig osob(do aromat pasty do zęb)w weterynarii; wym klim:klim umiar,opt temp wzrostu 10-22,dł dzień, gl żyzne i wilg;zakl plantacji:'sadzonki rozłogowe podziemne uzysk z matecznika, cech dobrej sadzonki(dł10-15cm,grub 3-5mm,bez ślad rdzy)'matecznik(stanowisko słon,gl próchn,teren nie podmokły,na 1ha potrzeba0.1ha matecznika,kopanie sadzonek wcz wiosną)'sadzenie(rozst 45x15-20cm, gł 7-8cm, wczesn wiosn);zbiór I 2połVI, II w końcu IX 5-10cm, li obrywa ze świeżo ściet ziela; plon:ziele 2-4t/hasuszu, li 1-1.5t/ha; suszenie na pokosach>suszarnie do35; wym jakościowe: ziele nie dl niż30 i nie grub niż2mm,wilg nie wiek 13%, zawartość li poraż rdz niewiek 5%,ol et 1,3%,li nie dł niż60mm i szer niz30mm,wilg nie wie 12%,zaniecz nie wie1%,
*Arcydzięgiel litwor-apiaceae selerowaty; surowiec:korzeń,mięsiste kłącze;skład:ol,zw kumarynowe,flawonoidy; właściwosci:pob wydz sok traw,dzial uspok,regul wydz moczu i potu, harmonizuje czynnosci mozgu i tk nerwowej; zastos:w med.(w stanach depres,zatruc alkoh i nikotycznych,zaburzenia traw)w kuch(konfitury z ogonków,kandyzowane ogon li i młod pędy są ozd tortów, nasiona mogą zast wanille,do wyrobu Benedyktynki)w hig osob(kąpiele usp,masc do piel stóp,utrwalacz zapachowy); wym klimatyczne:udaje się na terenie całego kraju,gl głebokie żyzne zasobne w wode; zakł plantacji:'z rozsady wysiew na pocz VIII w rzedyco 20cm bez przykrycia nasion, produkcja rozsady 6tyg,sadzenie w rozstawie 60x60cm;zbiór w Iroku wegetacji jesienia lub wcz wiosną ,mycie pod bierzaca woda;plon 2t/ha such korz z 4kg korzeni>1kg suszu; wym jakościowe: wilg niew niz12%,zaniecz nie w 1, ol et nie mn 0.4
*Lubczyk ogr-leristicum officinale-selerowate; klim umiar; surowiec czesc nadziemn i podz kłacze i korzenie, li z ogonk nie dłniż 5cm;skład:ol et, zw kumarynowe,cholina,kw org,witC; własciwosci: żółciotw,moczopedn,wiatropedn,uspok,dział rozkurczowona miesn gł jelit; zastos:w lecz(przy braku apet,dolegliwosciach traw,niedomaganiach watroby) przyprawa,Maggi,dodat do kąpieli odśw, płukanie jam ust usówa zapach po zjedzeniu czosnku; wym klim: gl zyzna,sredniozwiezła,zasobna w h20 i Ca; zakł plantacji:'siew do gr w VIII w rzędy co 60 cm 10kg/1ha `siew na rozsadniku w rzedy co 25cm 3kg/5-6arach w VIII, sadzenie rozsady w kwietniu w rozstawie 60x30cm; zbiór w IIroku uprawy jesienia lub wiosn przed rozp weget,po ścięciu li korzenie wyoruje się, oczyszcza i płucze w bierzącej wodzie, grubsze korzenie przecina się i suszy w temp 35; plon: 2-3t/ha; wym jakościowe: wilg niew 12%, ol et nie mn 0.7%
*Kolendra siewna-coriandrum sativum-apiaceae seler;odm ursynowska,jantar; surowiec owoce; skład: ol et,flawonoidy,zw kumarynowe,ol tł; właściwosci:rozkurczowe,wiatropedne,pob wydz sok żoł,pob łaknienie,rozpuszcza cholesterol; zastosowanie: w med.(środek popr trawienie,likwiduje niedokwaśnosc żoł,zwalcz robaczycy)w kuchn(przypr do tł mies wedl pasztet,dodat przy marynowaniu grzybów kap bur ogór,składnik przypr piernik,nadaje herbacie zapach zbliz do earl greya)w kosm(ol do aromatyz myd past, tłuszcz używany do prod środ piorących, olejek-wyjsciowy surowiec dla otrz zapach cytr różan ); war klim: gl średniozwiezła,przepuszcz,zyzne ph pow 6; zakł plantacji: `siew wiosną III/IV 5kg/ha w rzedy odlegle co 40cm; zbior: gdy 1/3 baldachów jest dojrzala, zbiór 2fazowy, suszenie w przewiewn pomieszcz rozsypujac cienka warstwe; plon: 0.8-1.2t/ha; wyn jakosciowe: wilg nie w 12%, owoce o niewłasciwej barwie nie wiec niz5%,zaniecz nie w 1%,ol et nie mn 1%










CHWASTY:
*Babka lancetowata-plantago lancelota, surowiec:li ściete w okr kwitn, suszenie40; skład:glikozydy o działaniu antybiotycznym,śluzy,sole min,witK; własciwosci:środek wykrztus, moczopedny,przeciwkrwot,w chorobach zakaźnych lepsze gojenie ran,choroby skórne,dodatek do sałatek,hig osob: maseczki, kosm do cery tł
*chaber bławatek-centaurea cyianus-asteraceae, rosl 1rocz ozima, gl piaszczyste ubogie; surowiec: kwiaty brzeżne(płone) susz 45 w ciemnosci; skład: flawonoidy, śluzy; własciwosci: moczopedne,przeciwzapalne, schorzenia oczu,przeciw alerg; zastosowanie: zapal spojówek,wino
*cykoria podróżnik-cichorium intybus-compositae; surowiec: korzeń-smak korzenny, susz 50; skład: inulina, glikozydy; własciwosci:wzmaga wydzielanie żółci i sok traw, moczopedn, przeczyszczaj; zastosowanie: odwar rozpuszcza kam żółciowei nerkowe,
*Dziewanna wielkokwiatowa-verbascum thapsus, gleby jałowe piaski; surowiec: kwiaty bez kielichów; suszy luźno w 30; sklad: sluzy, saponimy, flawonoidy, zw krzemowe; własciwosci: ochronne, wykrztusne, napotnnie; zastosowanie:stany zapalne dr oddech, kolka żołądka jelitowa,choroby watroby,śledziony, odlezyny,ropne stany skóry, wywar farbuje wł na bląd
*fiołek trójbarwny-viola tricolor-violaceae, 1lub2letnia, surowiec:ziele w pocz okresie kwit, susz 40; skład: flawonoidy, saponiny, garbniki; własciwosci: moczop,odtruwaj organizm, usuwaj kam nerk,ułatw przemiane materii, lagodz obrzeknóg, w leczeniu tradziku
*jasnota biała-lamium album; surowiec kwiaty, suszenie do 30, przechowywanie w szczeln zamkn poj w ciemn; skład: garbniki,śluzy; własciwosci: przeciwzapalne, moczop,przeciwkrwot,pob przem materii,zwalcza bezsennosc
*krwawnik posp-achillea mille folium ; surowiec ziele-ulistn wierzcholki pedow z kwiatem lub same kwiatostany, susz 35; skład:ol et,gorycze,sole min; własciwosci: przeciwkrwotoczne,przeciwzapalne, przeciwuczuleniowe; zastosowanie:bolesne miesiaczki, skłonnosci do kam nerkowych, trudn goj rany, gościec,nerwobole,egzemy,
*mniszek lekarski-taraxacum officinalis-asteraceae;zastosowanie: surowiec w lecznictwie, schorzenia nerek,watroby,marskosc watroby, niewydolnosc nerek,kamica moczowa
*perz wł-agropyran repens; surowiec:kłacza- składnik mieszanek ziól moczopednych, w leczeniu goscca,oczysza krew,pomocny w leczeniu cukrzycy; zbior- wczesna jesienia lub w III
*podbial posp-tussilago farfera; surowiec:koszyczki kw; działanie: wykrztuśne,okłady na trudno goj się rany,na kaszel, choroby oskrzeli
*pokrzywa-urtica dioica; surowiec:ziele, liś: witCiK; własciwosci:krwiotwórcze,reguluje przem materi,w bólach miesniowych i kostnych, obniz poziom cukru we krwi, dla rekonwalescencji,choroby zakazne dr moczowych, zapob wypad wł
*skrzy polny-equisetum arvense; surowiec pedt letnie zielone; działanie: moczopedne, zmniej nadmier pocenie, krwiotwórczy, zapob wypad wł,przetłuszczaniu
*świetlik łąkowy-euphrasia rostkoviana; surowiec: ziele w czasie kw ,susz 35; dzialanie:przeciwzapalne, przeciwalergiczne; zastosowanie:odwar do przemywania oczu, przy ropieniu, zapal spojowek,nadmierne łzawienie,zmeczenie dł czytaniem
*tasznik posp-capsella bursa pastoris; surowiec: ziele na pocz kw, susz 40; właściwości: zatrzymywanie krwawienia macicy,pluc,zoladka
*żywokost lek-symphytum officinalis; surowiec korzen; dzialanie:goja chore blony sluzowe jamy ustnej, gardla,przew pokar, owrzodzenia żylakowe podudzi; zastos: skład mieszanek, syropów, masci, zasypka

---