FORMY OCHRONY ZABYTKÓW

AKTY PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY

1. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (jedno opracowanie dla całej gminy).

2. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (wiele opracowań).

STUDIUM UWARUNKOWAŃ ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

• Dokument, który w sposób ogólny określa politykę przestrzenną gminy, tj. w jaki sposób dana gmina zamierza zagospodarować swoje terytorium.

• Zawiera informacje o minimalnym położeniu obszarów przeznaczonych Pod zabudowę i inne funkcje.

• Nie jest aktem prawa miejscowego - nie zawiera przepisów powszechnie obowiązujących.

• Obowiązuje organy danej gminy jako podstawa działań różnych dziedzinach funkcjonowanie lokalnej społeczności.

• Stanowi podstawowy punkt odniesienia

CECHY STADIUM:

• sporządza się je dla obszaru całej gminy w granicach administracyjnych

• sporządza je wójt /burmistrz/, prezydent miasta

• na etapie opracowania go można składać dotyczące go wnioski, a posiadając jego projekt należy poddać go zaopiniowaniu i uzgodnieniu (zarząd województwa, wojewoda), a następnie wyłożyć publicznie i przeznaczyć minimum dwa dni na wnoszenie uwag

• uchwala je rada gminy / miasta

Np. Stadium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Krakowa.

UWARUNKOWANIA - MAPY w skali 1:25000

• U 1 - dotychczasowe przeznaczenie, własność i dysponowanie gruntami

• U 2 - Stan zagospodarowania i infrastruktury

Propozycje parków kulturowych w Krakowie zawarte w Stadium uwarunkowań:

• Park kulturowy „Wzgórze Świętej Bronisławy”

• Park kulturowy „Lotnisko”

• Park kulturowy „Skała”

• Park kulturowy „Mydlniki - Tonie”

• Park kulturowy „Fort Dłubnia”

• Park kulturowy „Tyniec”

MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO (MPZP):

• Stanowi podstawę planowania przestrzennego w gminie

• Jest aktem prawa miejscowego

• Jest nieobowiązkowy, ale powszechnie obowiązujący

• Przy jego ustaleniu wiążące są ustalenia zawarte w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy

• Może być podstawą do wydania decyzji administracyjnej

• Sporządzany przez wójta /burmistrza /prezydenta, uchwalony przez radę gminy / miasta

MPZP - procedura wykonania:

• Rada podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzonego planu

• Zbierane są wnioski do projektu planu

• Analiza stanu istniejącego oraz zbieranie uwarunkowań

• Przygotowanie projektu planu

• Opracowanie prognozy wpływu ustaleń zawartych w planie na środowisko przyrodnicze

• Po akceptacji zamawiającego - skierowanie planu do uzgodnienia (przez ponad 30 instytucji)

• Opracowanie analizy skutków ekonomicznych realizacji planu

• Wyłożenie planu do wglądu (minimum 21 dni), zbieranie uwag do planu (w czasie wyłożenia + dwa tygodnie)

• Zleceniodawca rozpatruje uwagi do planu i przekazuje radzie projekt planu wraz z uwagami, które nie zostały uwzględnione

• Rada uchwala plan, po czym wojewoda ocenia jej zgodność z prawem

• Plan zostaje ogłoszony w dzienniku urzędowym danego województwa i wchodzi w życie

MPZP - uzgodnienia z konserwatorem:

Projekty i zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego podlegają uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

MPZP w Krakowie planowanie.um.krakow.pl/bpp/plany

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I MPZP:

W obu tych aktach:

• Uwzględnia się w szczególności ochronę:
  1. Zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia
  2. Innych zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków
  3. Parków kulturowych

• Uwzględnia się ustalenia zawarte w gminnym programie opieki na zabytkami (jeśli gmina go posiada)

• Ustala się, w zależności od potrzeb, strefy ochrony konserwatorskiej obejmującej obszary, na których obowiązują określone ustalenia planu ograniczenia, zakazy i nakazy, mające na celu ochronę znajdujących się na tym obszarze zabytków.

Np. browar przy ul. Lubicz w Krakowie.

USTALENIA OCHRONY W DECYZJACH:

1. Decyzja o ustalenia inwestycji celu publicznego wydawana jest wówczas, gdy teren Pod taką inwestycję nie posiada MPZP. Wydaje się ją na wniosek inwestora.
   
   W zależności od charakteru inwestycji decyzję tę wydają następujące organy:

• Dla inwestycji o znaczeniu krajowym i wojewódzkim - wójt/burmistrz. Prezydent miasta w uzgodnieniu z marszałkiem województwa

• Dla inwestycji o znaczeniu powiatowym i gminnym - wójt/ burmistrz/prezydent miasta

• Dla inwestycji na terenach zamkniętych - wojewoda

Inwestycje celu publicznego- działanie o znaczeniu lokalnym (gminnym) lub para lokalnym (od powiatowego po krajowe):

• Decyzje o warunkach zabudowy (tzw. wuzetka):
  Ustala warunki zmiany zagospodarowania przestrzennego terenu poprzez budowę obiektu budowlanego lub wykonanie innych robót budowlanych

• Wydawana tylko dla terenów na których nie obowiązuje MPZP

• Jej celem jest ustalenie, czy dana inwestycja nie narusza ładu przestrzennego, stąd może regulować m.in. wysokość i kształt budynku, kolor elewacji itp.

• Każdy może wystąpić o ustalenie warunków zabudowy dla dowolnego terenu

• Wydaje ją wójt/ burmistrz/ prezydent miasta, a w praktyce odpowiednia komórka urzędu gminy

• Miała być instrumentem planistycznym o charakterze pomocniczym

• Nie musi pozostawać w zgodności ze stadium uwarunkowań

Ustalenia ochrony w decyzjach (mniej ważne):
- decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej
- decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej
- decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji

Jeśli w danej gminie brak jeszcze GEZ, to decyzje o ustaleniu lokalizacji oraz o warunkach zabudowy wydaje się po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków..

GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW (GEZ): jest podstawą do sporządzania programów opieki nad zabytkami przez województwa, powiaty i gminy.

• Ewidencję krajową powstałą na bazie ewidencji wojewódzki, prowadzi Generalny Konserwator Zabytków.

• Ewidencję wojewódzką dla danego województwa prowadzi wojewódzki konserwator zabytków

• Ewidencję gminną prowadzi wójt/ burmistrz/ prezydent miasta

W gminnej ewidencji zabytków powinny być ujęte:

- zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków

- inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków

- inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta/ burmistrza/ prezydenta miasta

W związku z wejściem w życie nowelizacji w 2010 r.:

1. Do 3 lat od wejście w życie ustawy przedłużony został termin na złożenie krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków.

2. Wojewódzcy konserwatorzy zabytków mogą w terminie 6 miesięcy od dnia wejście w życie ustawy

UNESCO („łączę się w jedno”)
Organizacja Narodów Zjednoczonych do sprawa Oświaty, Nauki i Kultury (z siedzibą w Paryżu):

• Założona w Londynie 16 listopada 1945 r.

• Pierwszy dyrektor generalny: Julian Huxley

• Zrzesza 193 państwa (od 2007 r.)

KONWENCJA W SPRAWIE OCHRONY ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I PRZYRODNICZEGO

Konwencja- umowa międzynarodowa określająca obowiązki Państw- Stron, będąca instrumentem współpracy międzynarodowej.

Opracowano ją, bowiem uznano, że wobec zmian i zniszczeń jakie niesie ewolucja społeczna i gospodarcza, dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze jest coraz bardziej zagrożone.

Przyjęła ją konferencja generalna UNESCO w 1972 r.

ARTYKUŁ 1

W rozumieniu niniejszej konwencji za „dziedzictwo kulturowe” uważane są:

• Zabytki i dzieła architektury, dzieła monumentalnej rzeźby i malarstwa, elementy i budowle o charakterze archeologicznym, napisy, groby i zgrupowania tych elementów, mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historii, sztuki lub nauki.

• Zespoły: budowli oddzielnych lub łączonych, które ze względu na swą architekturę, jednolitość mają wyjątkową powszechną wartość.

• Miejsca zabytkowe, dzieła człowieka lub wspólne dzieła człowieka i przyrody.

ARTYKUŁ 6

Przy całkowitym poszanowaniu Państw, na których terytorium znajduje się dziedzictwo kulturalne i naturalne.

Organy wykonawcze Konwencji Światowego Dziedzictwa:

1. Zgromadzenie Ogólne Państwa Stron Konwencji Światowego Dziedzictwa - zgromadzenie wszystkich państw, które przystąpiły do konwencji.
   Spotkania odbywają się Raz na dwa lata w trakcie Konferencji Generalnej UNESCO.
   

2. Komitet Światowego Dziedzictwa - składa się z przedstawicieli 21 krajów, wybieranych na okres 6 lat. Komitet podejmuje decyzje dotyczące polityki.

Organizacje doradcze Komitetu Światowego Dziedzictwa

1. Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków (ICOMOS)

2. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN)

3. Międzynarodowy Ośrodek Studiów nad Ochroną i Konserwacją Dziedzictwa Kulturowego (ICCROM)

Lista światowego dziedzictwa UNESCO

• Tworzona jest w ramach konwencji

• Jest listą otwartą, aktualizowaną każdego roku

• Wniosek o wpis na listę składa państwo, na terytorium którego znajduje się dane miejsce

• Decyzje o wpisie podejmuje Komitet Światowego Dziedzictwa, po zasięgnięciu opinii ICOMOS lub IUCN

• Według stanu z grudnia 2009 r. na liście znajduje się 890 obiektów z całego świata

Kryteria dotyczące identyfikacji dziedzictwa kulturowego:

1 obiekt wpisany w uznaniu do geniusza twórczego

2 obiekt jest świadectwem szczególnej wartości w danej epoce lub kręgu kulturowym

3 obiekt stanowi unikalne świadectwo danej kultury lub cywilizacji żywej

4 obiekt stanowi wybitny przykład budowli lub zespołu architektonicznego czy technologicznego lub Krajobrazu

5 obiekt jest wybitnym przykładem tradycyjnych osiedli ludzkich lub sposobów zagospodarowania terenu

6 obiekt jest bezpośrednio związany z wydarzeniami, tradycjami

W Polsce istnieje 13 wpisów:

• 1978: Historyczne Centrum Krakowa
  Zabytkowa Kopalnia Soli w Wieliczce

• 1979: Auschwitz Birkenau
  Puszcza Białowieska (z Białorusią) - jedyny wpis dotyczący natury, pierwszy wpis
  trans graniczny (wspólnie z Białorusią)

• 1980: Historyczne Centrum Warszawy

• 1992: Stare Miasto w Zamościu

• 1997: Średniowieczny Zespół Miejski w Toruniu

Zamek Krzyżacki w Malborku

• 1999: Kalwaria Zebrzydowska

• 2001: Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy (na Śląsku)

• 2003: Drewniane Kościoły Południowej Małopolski -Binarowa, Blizne, Dębno, Haczów, Lipnica Dolna, Sękowa

• 2004: Park Mużakowski nad rzeką Nysą (z Niemcami)

• 2006: Hala Stulecia (Hala Ludowa) we Wrocławiu

Liga Polskich Miast i Miejsc UNESCO:

- zawiązana 26 czerwca 2004 r. podczas I Forum Polskich Miast i Miejsc UNESCO

- organizacja skupiająca miasta i miejsca z terenu Polski

Tworzą ją:

• Miasta (min. Oświęcim, Wieliczka)

• Lokalne organizacje turystyczne (m. in. Beskid Zielony)

• Parafie różnych wyznań

• Parki narodowe

• Gminy

Członkowie Ligi Polskich Miast i Miejsc UNESCO - www.liga-unesco.pl

Spotkania Opiekunów Miejsc Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce

Organizowane przez KOBIDZ (Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków), który zajmuje się kwestiach Światowego Dziedzictwa z ramienia Ministerstwa kultury i Dziedzictwa Narodowego w zakresie:

- monitoringu stany utrzymania miejsc światowego dziedzictwa

- koordynacji działań związanych z realizacją Konwencji Światowego Dziedzictwa

- kontaktów we wszelkich sprawach dotyczących Światowego Dziedzictwa

Spotkania te odbywają się od 2009 r., Raz do roku - ostatnie zorganizowane została w dniach 22-23 listopada 2010 r. w Malborku, dotyczyło planów zarządzania miejscami Światowego Dziedzictwa.

Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków (ICOMOS) - Poland:

Polski Komitet Narodowy ICOMOS:

• Opiera swoją działalności na pracy społecznej członków

• Członkami mogą być osoby fizyczne i prawne

• Prezesem jest prof. Bogusław Szmygin

Cele ICOMOS:

• Jednoczenie wokół zagadnień ochrony zabytków władz państwowych i samorządowych, instytucji i zainteresowanych osób

• Współpraca na szczeblu międzynarodowym i krajowym w rozwijaniu i rozpowszechnianiu najskuteczniejszych metod ochrony i konserwacji zabytków

Realizacja celi poprzez:

• Integrowanie problematyki ochrony zabytków z ochroną środowiska naturalnego

• Współpraca w przygotowaniu programów szkolenia specjalistów

• Ścisła współpraca z UNESCO, ICCROM, ICOM i ośrodkami regionalnymi

Międzynarodowy Ośrodek Studiów nad Ochroną
i Konserwacją Dziedzictwa Kulturowego (ICCROM):

• Powołany do życia podczas dziewiątej sesji Konferencji Generalnej UNESCO w 1956 r.

• Jego głównym celem jest doskonalenie i promowanie procesu konserwacji zabytków

Międzynarodowy Komitet ds. Muzeum (ICOM - www.icom.org ):

• Organizacja zrzeszająca muzealników, założona przez nich w 1946 r.

• Stanowi ciało doradcze Rady UNESCO

• Skupia 171 komitetów narodowych, 28 tys. Specjalistów i 2000 muzeów

• Posiada wiodący głos w kwestiach etycznych związanych z zabytkami i ich konserwacją

---