Choroby pasożytnicze u dzieci

Pasożyt

1. obligatoryjny, bezwzględny - pasożytniczy tryb życia jest jedynym, jaki prowadzi - taenia solium

2. względny, przygodny

swoiste- zaadaptowane

Biotyp - określone miejsce bytowania pasożyta w zaatakowanym żywicielu ( np. środowisko przyśluzówkowe - lamblioza

Pasożyty „pozorne” - ich obecność w organizmie człowieka nie wiąże się z pasożytowaniem, jest tylko np. „ tranzytem” jaj pasożyta roślin przez przewód pokarmowy

Epidemiologia i zapobieganie

Inwazja

1. proces wnikania postaci inwazyjnych pasożyta do organizmu żywiciela

2. stan zarażenia- obecność pasożyta w ustroju żywiciela, proces ciągły mający własny rytm zależny od aktualnego układu sił żywiciel - pasożyt.

Zachwianie równowagi żywiciel - pasożyt sprzyja rozwojowi inwazji lub ją hamuje ( np. gwałtowny rozwój pasożyta z chwilą obniżenia się sił odpornościowych żywiciela w pneumocystodozie.

3. samoistne wylecznie- śmierć pasożyta - glista 1 rok. W niektórych owsicach reinwazja - zarażenie powtórne po pewnym czasie od inwazji pierwotnej.

Superinwazja - zarażenie dodatkowe w czasie już istniejącej inwazji

Inwazja pasożytnicza może być z objawami, skąpoobjawowa lub bezobjawowa.

Znaczne zaburzenie równowagi pasożyt- żywiciel to wyjątek, najczęściej to wynik adaptacji miedzy żywicielem a pasożytem.

Działanie patogenne pasożytów.

1. mechaniczne

• duże rozmiary pasożyta- niedrożność jelit w glistnicy

• szczególna lokalizacja pasożyta- wągrzyca IV komory mózgu

• uszkodzenie skóry i wtórne zakażenie bakteryjne - świerzb

Oddziaływanie toksyczne produktów przemiany materii pasożyta

Reakcje uczuleniowe a niekiedy zjawisko immunosupresji w toksoplazmozie, glistnicy, tj. obniżenie odpowiedzi immunologicznej wobec innych zakażeń

Zubożenie żywiciela w istotne dla życia substancje, utrata białka, zaburzenia wchłaniania przez zaburzone wydzielanie enzymów trawiennych ( tasiemczyca), spadek powierzchni wchłaniania jelit.

Zasady rozpoznawania chorób pasożytniczych

1. wywiad

2. właściwie pobrany materiał i odpowiednia metoda badawcza

3. bezpośrednie stwierdzenie pasożyta (głównie w układzie pokarmowym)

4. metody pośrednie - serologiczne

5. badanie serologiczne ( np. w pneumocytodozie)

6. wysoka eozynofilia ( np. w włośnicy, glistnicy, lambliozie)

Leczenie

1. farmakologiczne - wyrównanie niedoborów żelaza, witamin. Postępowanie zapobiegawcze np. regularne przyjmowanie leków p/malarycznych na terenach endemicznych dla zimnicy

2. chirurgiczne- gdy pasożyt urośnie do znacznych rozmiarów ( bąblowiec), lokalizuje się w ważnych narządach ( wągry t. solium w mózgowiu) lub też poważne powikłania wymagające interwencji

Lamblioza

Zarażenie per os postacią cysty, w XII-cy uwalniają się 2 trofozoity, przyczepiają się krążkami czepnymi do błony śluzowej jelita i dzielą się

Objawy kliniczne

• nudności, wymioty, na przemian - biegunka i zaparcia, ból w nadbrzuszu, zgaga, brak apetytu, ból głowy, szybkie męczenie się, stany podgorazkowe,

• zmiany skórne typu alergicznego ( u niektórych dzieci)

• ubytek m.c., zanik mięśni ( zwłaszcza pasa barkowego i miednicowego)

• objawy niedokwaśności soku żołądkowego z zaburzeniami trawienia tłuszczów i węglowodanów, upośledzonym wchłanianiem niektórych witamin, głownie A, B12, niedokrwistość niedobarwliwa, leukocytoza z eozynofilią

Pierwsze zarażenie- dominuje bardzo cuchnąca biegunka z utratą masy ciała, uczucie osłabienia, wymioty, stany podgorączkowe, bóle brzucha, niekiedy tłuszczowe stolce i wzdęcia.

Ponowne zarażenie przebiega pod postacią:

• wątrobowo- trzustkowe ( częściej u dziewczynek),

• dyspeptyczne z nieokreślonymi bólami brzucha i brakiem łaknienia ( dzieci)

• biegunkowe( dzieci i dorośli)

• rzadziej zespól alergiczny ( biegunki, zmiany skórne, eozynofilia, osłabienie, stany podgorączkowe

• okresowo zakażone dziecko wydala cysty

• 50% inwazji G. Lamblia przebiega z niedokwaśnością soku żołądkowego

• G. Lamblia może występować w przewodzie pokarmowym jednocześnie z owsikiem, glistą, włosogłówką

• W inwazjach często w kale stwierdza się obecność grzybów ( najczęściej Candida)

Ekstensywność zarażenia G. Lamblia jest największa w zamkniętych skupiskach dzieci, może obejmować wszystkich członów rodziny.

Diagnostyka

• badanie kału - preparat bezpośredni

• badanie serologiczne kału stosując test immunoenzymatyczny ELISA w kierunku swoistego dla giardia intestinalis koproantygenu GSA- 65

Leczenie: pochodne nitroimidazolu ( metronidazol)

Toxoplazmoza

Żywiciel pośredni- człowiek

Żywiciel ostateczny - kot

Drogi zakażenia

1. per os- jama ustna, j. cienkie, naczynia krwionośne, węzły chłonne, mózgowie, gałka oczna

pseudocytoza- otorbione cysty

2. Drogi oddechowe, przez uszkodzona skórę, rogówkę

3. droga łożyskową- prowadzi do rozwoju toksoplazmozy wrodzonej

T. nabyta- ostra

T. węzłowa

• uogólniona

• gałki ocznej

T.węzłowa:

- powiększenie pojedynczego węzła, kilku ( karkowe, szyjne), bóle mięśniowe, bóle głowy, męczenie się.

-Wycinek węzła chłonnego- zmiany zapalne obejmują węzeł i torebkę

-różnicowanie: mononukleoza zakaźna, cytomegalia. Tuberculosis węzłów chłonnych, próba tuberlulinowa RT 23

Toxoplazmoza uogólniona:

-Bóle, zawroty głowy, oczopląs

- może wystąpić przemijająca wysypka plamisto- grudkowa, śródmiąższowe zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego

T. wrodzona

I trymestr - poronienie

II - zaraża się 30% płodów a 25% z nich rodzi się z wodogłowiem, zwapnieniami w mózgu, padaczką

III- zaraza się około 65% płodów, ale po urodzeniu rzadko występują objawy kliniczne, po 3 - 12 miesiącach życia objawy ze strony oun, a po kilkunastu objawy oczne

Triada Pinkertona : wodogłowie, zwapnienia śródmózgowia, choriorenitis

Objawy:

• żółtaczka, hapato- splenomegalia, zapalenie śródmiąższowe płuc, zapalenie m. Sercowego, obj. Neurologiczne, drgawki, wysypki skórne

• następnie - niedobór masy ciała i wzrostu, znacznego stopnia uszkodzenia, zaburzenia wzroku aż do ślepoty, opóźnienie rozwoju

Rozpoznanie:

• odczyn aglutynacji bezpośredniej

• odczyn immunofluorescencji posredniej

• test ELISA

• odczyn Sabina- Feldmana

Kuracja: pirymetamina + sulfonamidy

Pneumocystodoza

Wywołuje śródmiązszowe zapalenie płuc. Chorują najczęściej wcześniaki, niemowlęta, dzieci z zespołem niedoboru odporności, dzieci leczone przewlekle kortykosteroidami, leczone imunosupresyjnie.

Zakażenie drogą ihalacji - cysta

Okres wylęgania od 3 tygodni do 2 miesięcy, objawy ciężkiego, śródmiąższowego zapalenia płuc, tj. suchy kaszel typu kokluszowego, biała pieniąca się wydzielina

Rozpoznanie:

1. wymaz z gardła, spod nagłośni, plwocina, popłuczyny oskrzelowo- pęcherzykowe na obecność trofozoitu lub cyst

2. odczyn immunofluorescencji pośredniej

3. metoda ELISA

Leczenie: bactrim + leczenie objawowe

Rzęsistkowica

Pasożytuje w postaci trofozoitu w narządach moczowo- płciowych. W okresie niemowlęcym, przedszkolnym i szkolnym dziecko zaraza się od osoby dorosłej. Inwazja T. vaginalis często współistnieje z zakażeniem grzybiczym

Objawy:

>10 r.ż. najczęściej inwazja wieloogniskowa, przebieg ostry lub przewlekły

• współistnienie T.vaginalis i zakażenia grzybiczego- przebieg ostry, nie przewleka się

• wydzielina żółta, cuchnąca

Rozpoznanie: badanie porannego moczu, treść z pochwy, treść spod napletka

Leczenie:

Metronidazol, Tynidazol. U dziewczynek początkowo leczenie miejscowe, a jak nie skutkuje to i.v.

Tasiemczyca

Żywiciel ostateczny- człowiek

Żywiciel pośredni- bydło

Zakażenie per os

Po 2-3 miesiącach pasożyt znajduje się w jelicie cienkim. Powstaje postać dojrzała- t. uzbrojony.

Objawy: bóle brzucha, nudności, osłabienie, niedokrwistość, spadek masy ciała, biegunki z zaparciem, zmęczenie, dzieci są ospałe

Rozpoznanie:

Stwierdzenie i zbadanie poruszających się w kale wydalonych członów.

Leczenie: tasiemczyca podlega w Polsce obowiązkowi rejestracji i leczeniu

T. uzbrojony

Ż. Ostateczny - może być człowiek lub, gdy zaraz się inwazyjnymi jajami tasiemca

Zakażenie droga pokarmową, po 2 miesiącach w j. cienkim powstają postacie dojrzałe Obj.: podobne, rzadziej wymioty, niedobór witamin, niedokrwistość

T. solium ( wągrzyca)

Zakażenie per os inwazyjnymi jajami. Obj:

Zależą od umiejscowienia, liczby wągrów, wieku dziecka.

Najgroźniejsza- gałka oczna

Bad: CT, płyn mózgowo-rdzeniowy, biopsja mięśni, badanie okulistyczne

T. bąblowiec

Owsica

Nicień, 9-12 mm dł, jaja w okolicy odbytu, retroinwazja lub trafia do środowiska.

Ma charakter przewlekły, nawracający

Objawy: drapanie, niepokój, wzmożona pobudliwość, u dziewczynek vulvovaginitis.

Bad. Przedmiotowe; zmiany wypryskowe lub spowodowane drapaniem okolicy odbytu

Powikłanie: zapalenie wyrostka robaczkowego

Rozpoznanie: bad kału

Lecz: jednorazowo Pirantel ( od. 6 m.ż)

Lub Albendazol ( od 2 r.ż), leczenie wszystkich domowników + badanie mykologiczne

Glistnica

Zakażenie per os inwazyjna larwą

Objawy:

1. larwy w płucach- kaszel, cechy obturacji oskrzeli, zapalenie płuc, gorączka, krwawienie lub krwotok z płuc

2. dojrzałe postacie w jelicie cienkim- nawracające bóle brzucha, nudności, okresowo wymioty, brak łaknienia, zgrzytanie zębami

3. objawy alergizacji na antygeny- wysypki, obrzęki powiek, stany spastyczne

Powikłania- niedrożność jelit, trzustki, dróg żółciowych

Rozpoznanie: bad kału

Morfologia - eozynofilia

Toxokaroza

• wywołana postacią larwalna

• choroba brudnych rąk

• jaja dostają się do gleby

• najwięcej larw maja małe szczeniaki

Obj: zapalenie płuc, objawy ogniskowe, utrata wzroku, wysoka leukocytoza, okresowe stany podgorączkowe, bóle głowy, eozynofilia

• zespół larwy trzewnej wędrującej

• zespół larwy ocznej wędrującej

Rozpoznanie:

Badania serologiczne, ELISA, swoiste Ig G, M

Świerzb

• zakażenie prze bezpośredni kontakt

• używanie wspólnych przedmiotów

• lokalizacja: pępek, pośladki, narządy płciowe, podeszwy, dłonie, miejsca miedzy palcami

Leczenie: dziecko i osoby z otoczenia, przed i po kuracji kąpiel, 30% pasta cynkowa, maść Wilkinsona 2 razy dziennie

---