Ćwiczenia narządów artykulacyjnych

Ćwiczenia warg:

• Minki - naśladowanie min: wesołej - płaskie wargi, rozciągnięte od ucha do ucha, uśmiech szeroki, smutnej - podkówka z warg, obrażonej - wargi nadęte, zdenerwowanej - wargi wąskie.

• Całuski - przesyłanie całusków, wargi wysunięte do przodu, cmokanie.

• Rybka - wysuwanie warg do przodu  i rozszerzanie na końcu jak u ryb.

• Zły pies - naśladowanie złego psa, unoszenie górnej wargi, wyszczerzanie zębów, warczenie psa.

• Gorąca zupa - chłodzenie wargami zupy.

• Echo - dobitne wymawianie za nauczycielem samogłosek a, o, e, i, u, y

• Kotki - dziecko robi pyszczek (wargi do przodu) i przesuwa pyszczkiem w prawą i w lewą stronę

• Śpiący lew - ziewanie

• Masaż warg - nagryzanie zębami wargi dolnej, potem górnej.

• Motorek - parskanie wargami, naśladowanie odgłosu motoru, traktora.

Ćwiczenia języka:

• Kotki - kotek pije mleko (szybkie ruchy języka w przód i w tył, kotek oblizuje się (czubek języka okrąża szeroko otwarte wargi).

• Zmęczony piesek - dzieci naśladują pieska, który głośno oddycha i język  ma mocno wysunięty na brodę. Sięgnij jak najdalej - kierowanie języka do nosa, do brody, w prawą i w  lewą stronę.

• Szczoteczka - język to szczoteczka do zębów, która po kolei czyści zęby górne od strony zewnętrznej i wewnętrznej, a następnie zęby dolne z obu stron. W trakcie zabawy naśladujemy płukanie buzi wodą - powietrze z jednego policzka przechodzi do drugiego itp.

• Język na defiladzie - język maszeruje jak żołnierz: na raz - czubek języka na dolną wargę, na dwa - czubek języka do prawego kącika ust, na trzy - czubek języka na górną wargę, na cztery - czubek języka do lewego kącika ust.

• Cyrkowiec - język próbuje wykonać różne sztuczki np. górkę - czubek języka oparty o dolne zęby, środek się wybrzusza, rurkę - przez którą można wdychać lub wydychać powietrze, szpilkę - układanie wąskiego języka, wahadełko - przesuwaniem językiem do kącików ust w stronę prawą i lewą, język nie dotyka warg.

• Łyżeczka - unoszenie przodu i boków języka,

• Łopatka - wysuwanie płaskiego i szerokiego języka, itp.

• Koniki - czubek języka uderza o podniebienie i opada na dół. Raz konik idzie wolno, to biegnie, parska, śmieje się iha, iha.

• Żabka - dziecko z talerzyka zbiera płatki kukurydziane za pomocą czubka języka, stara się wyciągnąć długi język, jak u żaby.

• Język masażysta - czubek języka masuje delikatnie podniebienie, dziąsła na górze i dole, wargi, policzki od środka, próbuje rysować kreseczki, kółeczka.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego:

• Zmęczony lew - język wysunięty z szeroko otwartych ust, wdychanie i wydychanie powietrza ustami.

• Chory krasnoludek - kaszlenie z językiem wysuniętym z ust.

• Balonik - nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem.

• Śpioch - chrapanie na wdechu i wydechu.

• Kukułka i kurka - wymawianie sylab:
  ku - ko, ku -ko,
  uku - oko, uku - oko,
  kuku - koko, kuku - koko.
  

Ćwiczenia żuchwy:

• Zamykanie i otwieranie domku - szerokie otwieranie ust, jak przy wymawianiu głoski a, zęby są widoczne dzięki rozchylonym wargom.

• Grzebień - wysuwnie żuchwy, zakładanie i poruszanie dolnymi zębami po górnej wardze. Cofanie żuchwy, zakładanie i poruszanie górnymi zębami po dolnej wardze i brodzie.

• Krowa - naśladowanie przeżuwania.

• Guma do żucia - żucie gumy lub naśladowanie.

• Dzieci naśladują ziewanie, wykonują przy tym ruchy rąk, przeciągając się, wyginając.

• Głęboki wdech nosem i wydech ustami z jednoczesnym wymawianiem głoski [a]. Tak samo wymawiamy [o], [u].

Ćwiczenia oddechowe

Ćwiczenia mobilizujące wyłącznie aparat oddechowy:

• wąchanie kwiatków;  dziecko  powoli wciąga  powietrze nosem  i równie powoli, aby zapamiętać ich zapach robi wydech

• zdmuchiwanie kawałków papieru z gładkiej powierzchni; dziecko dostaje plastikową rurkę i za jej pomocą ma zdmuchnąć np. 10 papierków

• wesołe wiatraczki; dziecko trzyma w ręku  wiatraczek i  na określony sygnał, np.: klaśnięcie  przybliża wiatraczek do ust i na niego dmucha

• zdmuchiwanie świecy

• dmuchanie na watkę lub piórko, aby długo utrzymywało się w powietrzu

Ćwiczenia na  wydłużenie fazy wydechowej:

• balonik; dzieci stojąc w kole naśladują nadmuchiwanie balonu powoli, aby nie pękł

• dmuchanie na świecę, w taki sposób, aby płomień wyginał się, ale nie gasł

• puszczanie baniek mydlanych

• mecz piłki pingpongowej; czworo lub dwoje dzieci siedzi naprzeciw siebie i dmuchają na piłeczkę, tak aby nie spadła ze stołu

Ćwiczenia na oddychanie brzuszno - przeponowe:

• huśtanie ulubionej zabawki- na brzuszek leżącego płasko na podłodze dziecka należy położyć książkę, a na niej ulubioną zabawkę. W czasie wdechu zabawka unosi się do góry, przy wydechu opada. Zarówno wdech, jak i wydech muszą  być powolne i równomierne, z chwilowym zatrzymaniem powietrza, aby ,np.: kotek nie spadł z huśtawki;

• dziecko leży na dość twardym podłożu, jedną rękę trzyma na brzuchu, drugą na górnej części klatki piersiowej .W czasie wdechu ręka leżąca na brzuchu unosi się znacznie wyżej, niż druga;

Łączenie ćwiczeń oddechowych z ruchami rąk, nóg i tułowia: 

• wdech połączony z odwróceniem ramion (dłonie do przodu), wydech z  nawróceniem  ramion

Łączenie ćwiczeń oddechowych z artykulacją:

• początkowo samogłosek ustnych ( a, o, u, e, y, i )

• następnie spółgłosek dających się wydłużyć np. sssss, zzzz, fffff itp.

Ćwiczenia fonacyjne

• Głoska A na wycieczce. Nauczyciel opowiada dzieciom, że głoska A wybrała się na wycieczkę. Początkowo jechała autokarem po szosie, co można odzwierciedlić wypowiadając ją płynnie i długo: aaaaaa. Potem podróżniczka wysiadła z samochodu i maszerowała. Ten fragment odzwierciedla rytmiczna wymowa: a a a a a a a. Głoska dociera do brzegu rzeki, gdzie czeka na nią łódka. Ukazując płynięcie łódką należy wypowiadać samogłoskę płynnie: aaaaaa. Po pewnym czasie łódka przybija do brzegu, głoska przesiada się na konika i jedzie - najpierw powoli: a a a a a a (w rytm marszu, długie przerwy), potem konik biegnie szybko: a a a a a a . Dojeżdża do wysokiej góry, A wsiada do samolotu, który przenosi ją nad wysokim szczytem, dzieci znów wypowiadają płynnie: aaaaaa. U podnóża góry czeka na nią samochód osobowy, który przewozi ją do domu.

• Echo. Na wstępie nauczyciel nawiązuje do wycieczki do lasu lub w góry, gdzie dzieci miały możność usłyszenia echa. Po tym wprowadzeniu dzieci wołają poszczególne głoski, a jednocześnie powtarzają je ciszej, tak jak to robi echo, np. a (głośno) - a (cicho), e (głośno) - e (cicho).Potem wprowadza się inne samogłoski: oo, uu, ii, yy, (I - głośno, II - cicho).

• Wymawianie samogłosek [a], [o], [u], [e], [y], [i]. Najpierw pojedyncze samogłoski, potem przedłużone dźwięki.

• Na jednym wydechu z taką samą siłą wymawianie trzech samogłosek: [aou], a następnie [eyi].

• W pozycji leżącej dzieci wymawiają połączenia mmmaaa, mmmooo, mmmuuu.

• Wymawianie krótkiego zdania szeptem, półgłosem, głosem pełnym i krzycząc.

---