Zaburzenia socjosfery - alkoholizm

Alkohol jest jednym z najmocniejszych, jak również jednym z najczęściej stosowanych środków psychotropowych

Początkowo alkohole były spożywane w celach rytualnych, podczas uroczystości i obrzędów; rozpowszechniły się dzięki właściwościom uśmierzania bólu i dodawania odwagi

Alkohol jest spożywany z powodu funkcji, jakie spełnia w życiu jednostek:

• Fizjologicznych [odżywcze, trawienne, energetyczne; pobudza krążenie, redukuje ból, zmęczenie]

• Psychologicznych [redukuje lęk, napięcia emocjonalne, podwyższa poziom swobody ekspresji]

• Społecznych [ułatwia kontakty międzyludzkie, integrację, funkcje statusowe, religijne, ceremonialne

• Ekonomicznych [jest źródłem dochodu, stabilizuje rynek wewnętrzny, bilans płatniczy, służy jako sposób na uzależnienie ekonomiczne, jako łapówka]

• Politycznych [jako instrument sprawowania władzy, płaszczyzna walki politycznej, narzędzie dyskredytacji przeciwników politycznych]

Spożywanie większych ilości alkoholu powoduje wielorakie negatywne skutki w życiu jednostki i społeczeństwa.

• W życiu jednostki - upośledzenie stanu zdrowia, pogorszenie sytuacji materialnej, degradacja zawodowa, izolacja towarzyska, konflikty rodzinne, konflikty z prawem

• W życiu społeczeństwa - demoralizacja dzieci, rozbicie rodziny, absencje chorobowe, zmniejszenie wydajności pracy, wypadki komunikacyjne i wzrost przestępczości

Alkohol jest związany z wieloma makropocesami, w tym z urbanizacją i industrializacją.

Urbanizacja charakteryzuje się napływem ogromnych mas ludności wiejskiej do miast - przenikanie się różnych sposobów picia

Wyróżnia się 5 motywów i sposobów picia alkoholu:

1. Neuroasteniczny - człowiek spożywa alkoholu niewiele, ale często, szczególnie gdy występuje zmęczenie lub rozdrażnienie

2. Kontaktywny - alkohol spożywa się dla przełamania stanu izolacji i osamotnienia

3. Dionizyjski - spożywanie alkoholu celem uzyskania zamroczenia dla zapomnienia problemów życia codziennego

4. Heroiczny - spożycie dużej ilości alkoholu dla podniesienia poczucia własnej mocy i gotowości do wykonania wielkich czynów

5. Samobójczy - częste spożywanie alkoholu w dużych ilościach, aby „zalać się w trupa, skończyć choćby na krótko z sobą, swoimi troskami i bólem”

Z punktu widzenia psychologii klinicznej brak w rodzinie atmosfery zaufania, spokoju i poczucia bezpieczeństwa od okresu wczesnego dzieciństwa sprzyja w późniejszych okresach życia tworzeniu się negatywnych emocji u dziecka, które łatwiej może być wciągane do grup z utrwalonymi nawykami sprzyjającymi rozwojowi nałogów

Działanie alkoholu na organizm ludzki:

• Wykazano związek między spożywaniem alkoholu a marskością wątroby, rakiem jamy ustnej, gardła, przełyku i krtani, wystąpieniem nadciśnienia tętniczego, udaru.

• W pierwszej fazie przenikania alkoholu do organizmu, oddziałuje on negatywnie na błonę śluzową jamy ustnej, przełyku, żołądka i górnej części jelita cienkiego.

• W 80% alkohol wchłania się do krwi; w wątrobie ulega w 90% utlenieniu; pozostałe 10% jest wydalane przez nerki, płuca, skórę;

• Alkohol zwiększa płynność błon komórkowych co dezorganizuje ich struktury lipidowe

• Wywołuje uwalnianie dopaminy przez neurony układu mezolimbicznego, najprawdopodobniej pośrednio wyniku aktywacji receptorów serotoninergicznego (5HT₃) i cholinergicznego typu nikotynowego (N-cholinergiczny)

• Zwiększa aktywność cyklazy adenylowej związanej z dopaminą poprzez białko regulacyjne G

• Zmiany w funkcji receptorów opioidowych [wzrost powinowactwa morfiny do receptorów delta]

• Wywiera działanie teratogenne dzięki łatwemu przenikaniu przez łożysko i niskiej aktywności dehydrogenazy alkoholowej

• Wśród noworodków z cechami embriopatii alkoholowej częściej występują: wrodzone wady serca, wady centralnego układu nerwowego, stawów i kończyn, pseudohemarfodytyzm u dziewczynek, spodziectwo u chłopców

Fazy działania alkoholu na organizm człowieka [w zależności od stężenia]:

1. Dysforyczna - [zaw. do 1 promila] poprawa nastroju, zwiększona pewność siebie, obniżenie pojemności uwagi, zaburzenia postrzegania, początkowe zaburzenia psychomotoryczne

2. Euforyczna - [zaw. 1-2 promile] objawy zwiększonej syntonii, zaburzenia krytycyzmu, wyraźne zaburzenia psycho- i sensomotoryczne

3. Ekscytacyjna - [zaw. 2-3 promile] zahamowanie uczuciowości wyższej, zahamowanie krytycyzmu i procesów myślowych, zaburzenia mowy i równowagi, nudności i wymioty

4. Narkotyczna - [zaw. 3-4 promile] zamroczenie, sen narkotyczny, zaburzenia czynności ośrodka oddechowego i układu krążenia

5. Porażenia - [zaw. powyżej 4 promili] głęboki sen narkotyczny o cechach odkorowania, zanik odruchów prostych, drgawki i szczękościsk, postępująca sinica, porażenie ośrodków krążenia i oddychania, rozluźnienie mięśniowe, śmierć

Okresy powstawania choroby alkoholowej

1. Początkowy - w pełni kontrolowany, związany najczęściej z towarzyskim piciem; niepokojącym objawem jest szukanie w alkoholu odprężenia psychicznego; stopniowy wzrost tolerancji na alkohol

2. Zwiastunowy - zwiększenie ilości wypijanego alkoholu, występowanie zaników pamięci nawet po wypiciu niewielkich ilości; w końcowym okresie - zanik krytycyzmu w stosunku do nadużywania alkoholu

3. Krytyczny - małe dawki wzmagają potrzebę picia, pojawia się zanik kontroli nad rozpoczętym piciem, zaburzenia ustroju, skłonność do drażliwości i wybuchowości, obniżenie potencji płciowej

4. Końcowy - występuje regularne, poranne picie, obniżenie tolerancji na alkohol, drżenie rąk w okresie abstynencji, cechy degradacji społecznej, delirium tremens

Najczęstszymi objawami alkoholizmu są:

• Zwiększona fizjologicznie tolerancja na alkohol

• Objawy głodu alkoholu przy próbach odzwyczajenia się

• Nieumiejętność umiarkowanego picia

Alkohol

• Nałogowy - skłonność do spożywania napojów w stężeniach wywołujących stan oszołomienia; uzależnieni psychiczne

• Przewlekły - długotrwałe nadużywanie doprowadza do uszkodzeń organicznych; uzależnieni fizyczne

Nadużywanie alkoholu jest przyczyną zaburzeń w układach:

• Nerwowym - zwolnieni procesów psychicznych, bóle i zawroty głowy, zaburzenia wzroku, smaku, węchu, czucia, nadpobudliwość nerwowa, zapalenie wieloneuronowe, psychozy czynnościowe, zespół amnestyczny, przecenianie własnych możliwości, rzekome porażenie alkoholowe, encefalopatia Wernickiego, padaczka alkoholowa, zaburzenia osobowości, oczopląs poalkoholowy, zanik móżdżku, zaniki korowe, krwiaki podtwardówkowe

• Dokrewnym - skłonnośc do feminizacji u mężczyzn i maskulinizacji u kobiet, uszkodzenia osi podwzgórzowo - przysadkowo - nadnerczowej, upośledzenie wydzielania hormonów tarczycy

• Krążenia - niedokrwistość, małopłytkowość, przerost i uszkodzenie mięśnia sercowego, niewydolność lewej komory serca, zaburzenia w układzie bodźco - przewodzącym, w ukrwieniu skóry, np. na nosie

• Pokarmowym - przewlekły nieżyt błony śluzowej jamy ustnej, przełyku, żołądka, dwunastnicy, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zapalenie, stłuszczenie, zwłóknienie, zanik lub marskość wątroby, zapalenie trzustki, niedobory witamin

• Moczowo - płciowym - częste podniecenie płciowe z opóźnieniem szczytowania oraz schorzenia nerek

• Mięśniowym - obniżenie sprawności mięśni, ich zaniki, miopatie, drżenie,

Często stwierdza się nowotwory złośliwe przełyku, gruczołu krokowego i wątroby

---