TEORIE UCZENIA SIĘ

• teorie behawioralne

a) warunkowanie klasyczne

b) warunkowanie instrumentalne

• teorie poznawcze

• modelowanie (teoria społecznego uczenia się) - uczenie się przez obserwację

Warunkowanie klasyczne

S bezwarunkowy R

(jedzenie) (ślinienie się)

S warunkowy + S bezwarunkowy R

(dzwonek) (jedzenie) (ślinienie się)

S warunkowy R

(dzwonek) (ślinienie się)

Główne procesy będące podstawą warunkowania klasycznego

1. Ogólna pobudliwość

2. Układ bodźców w czasie - najlepiej 0.5 sek między początkiem S_w a początkiem S_b

3. Generalizacja bodźca

4. Różnicowanie i hamowanie

5. Warunkowanie wyższego rzędu

6. Wygaszanie

• spontaniczne odnowienie

• silne reakcje lękowe wyuczone w procesie warunkowania klasycznego nie wygasają mimo, że nigdy nie pojawia się ponownie dane niebezpieczeństwo lub krzywda

• zjawisko przeciwwarunkowania - gdy po S_w nie ma S_b negatywnego, za to pojawia się S pozytywny

7. Mierzenie siły warunkowania

• latencja - czas utajenia reakcji

• częstość - tempo wykonywania danej reakcji

• odporność na wygaszanie

8. Pseudowarunkowanie - nie było warunkowania, ale jest reakcja podobna do R_w

9. Schizokineza

10. Nerwica ekserymentalna

Warunkowanie instrumentalne

koty Thorndike'a w skrzynkach problemowych musiały nauczyć się nowych zachowań by znaleźć wyjście lub otrzymać pokarm

Thorndike sądził, że koty są motywowane przez swoje stany wewnętrzne (popędy), by działać, czyli

zachowanie wytwarzane jest przez stany wewnętrzne (popędy), a nie wywołane przez zewnętrzne S_w

prawo efektu - to co powoduje uczucie przyjemności, jest powtarzane

warunkowanie sprawcze

eksperymentalna analiza zachowania B. F. Skinnera

czynnik (S) wzmacniający - każdy S następujący po R i zwiększający prawdopodobieństwo jej wystąpienia

W odróżnieniu od warunkowania klasycznego, gdzie zachowanie było reaktywne (tj. w odpowiedzi na S), tu bada się reakcje sprawcze, czyli oddziałujące na otoczenie

szczury i gołębie Skinnera uczyły się zwiększać lub zmniejszać tempo reakcji będących już w repertuarze organizmu (czyli znanych)

Jeśli wytwarzana jest pewna R sprawcza i następuje po niej S wzmacniający, to prawdopodobieństwo ponownego wystąpienia tej R wzrasta.

Każda reakcja, która może być szybko wzmocniona, może zostać uwarunkowana.

Bodźce dyskryminacyjne (S^d) - bodźce będące sygnałami ewentualnych wzmocnień (kiedy po danym zachowaniu nastąpi nagroda)

S^d R_s S wzmacniający

warunkowy czynnik (S) wzmacniający - każdy S^d, który regularnie sygnalizuje, że teraz jest dobry moment do wykonania R (bo będzie wzmocnienie), może z czasem sam uzyskać zdolność wzmacniania, tj. zwiększa częstość R, która po nim następuje, np. uśmiech, potakiwanie

Każda reakcja, która występuje, jest podtrzymywana przez jakiś zysk

Częstość R wzrasta, gdy następuje po niej:

• pozytywny S wzmacniający

• ucieczka od S awersyjnego

• uniknięcie S awersyjnego

Częstość R maleje, gdy następuje po niej:

• S awersyjny (kara)

• brak jakiegokolwiek czynnika wzmacniającego (wygaszanie)

Wzmacnianie częściowe jest równie skuteczne co ciągłe, ale dużo bardziej odporne na wygaszanie

Rozkłady wzmocnień

• stosunkowe:

1. rozkład wzmacniania wg stałych proporcji - wzmocnienie po stałej liczbie R, np. po 25

2. rozkład wzmacniania wg zmiennych proporcji - wzmocnienie po zmiennej liczbie R, np. hazard

• interwałowe:

1. rozkład wzmacniania o stałych odstępach czasowych - stały odstęp między wzmocnieniami np. 1 miesiąc - pensja

2. rozkład wzmacniania o zmiennych odstępach czasowych - zmienny odstęp między wzmocnieniami np. wędkarze

Wywoływanie pożądanej R przez:

1. zwiększanie motywacji

2. zmniejszanie zahamowań

3. strukturalizację otoczenia

4. przymus lub pomoc fizyczną

5. naśladowanie modela

6. słowne wskazówki

7. metodę prób i błędów

---