Jowita Chorążyk

I AK

grupa: 2B

TEMAT: Opisz teorię warunkowania w uczeniu się

Warunkowanie to proces, podczas którego między sposobem zachowania a nowym bodźcem wytworzone zostaje skojarzenie - asocjacja. Według Skinner'a wzmocnieniem jest każde wydarzenie, które pojawia się w następstwie określonego zachowania i zwiększa częstość jego występowanie. Jest ono oparte na naturalnej właściwości uczenia się. Jak ważne dla przeżycia organizmu jest w naturalnym środowisku uczenie się, może uświadomić doświadczenie białych badaczy Australii, dla których często jedynym ratunkiem okazywało się spotkanie miejscowych Aborygenów, którzy chociaż nie chodzili do szkoły świetnie wiedzieli jak zdobyć żywność i wodę.

Rozróżnia się dwa rodzaje warunkowania: klasyczne oraz instrumentalne. Ich sens biologiczny i różnicę najłatwiej przedstawić na zachowaniu się kury i psa. Mała kura ma wrodzony odruch dziobania małych obiektów na ziemi. Początkowo dziobie co popadnie (generalizacja), jednak skojarzenie wyglądu obiektu dziobanego z jego smakiem ogranicza liczbę obiektów dziobanych (różnicowanie). Później kura ma już takie doświadczenie, że wie, co warto dziobać, czasami dla ciekawości dziobnie, a nawet połknie jakieś nowe znalezisko (w żołądku kury są kamienie, które pomagają w trawieniu). Kura chcąc jeść, wykonuje instrumentalne ruchy dziobania w stosunku do wyuczonych warunkowo obiektów. U psa pokarm po dostaniu się do jamy gębowej wywołuje odruch bezwarunkowy wydzielania śliny. Większe lub mniejsze ślinienie się i wydzielanie soków żołądkowych już na widok różnego rodzaju pokarmu jest przykładem naturalnego warunkowania klasycznego.

Reakcje związane z warunkowaniem instrumentalnym pozwalają zwierzęciu dostosować się do warunków panujących w otoczeniu, a reakcje klasyczne pozwalają dostosować jego wnętrze głównie za pośrednictwem autonomicznego układu nerwowego. W naturalnym środowisku bodźców jest bardzo dużo i trudno stwierdzić, jaką naturę ma takie czy inne zachowanie, natomiast w laboratorium jest to możliwe.

Teoria warunkowania instrumentalnego głosi, że dobrowolne zachowanie (reakcja) danej osoby wobec danej sytuacji lub bodźca prowadzi do określonych skutków. Teoria ta odnosi się do problemu trwałości niektórych zachowań w czasie oraz zmienności innych. Opiera się ona na założeniu, iż ludzie postępują tak, jak postępują, gdyż nauczyli się w przeszłości, że pewne zachowania niosą za sobą nagrodę a inne karę. Jeżeli skutki zachowań są pozytywne, osoba ta w przyszłości zapewne podobnie zareaguje na podobne sytuacje. Jeżeli skutki są nieprzyjemne, będzie skłonna zmienić swoje zachowanie, żeby ich uniknąć. Zachowanie pociągające za sobą karę ma mniejsze szanse powtórzenia się. Jest to podejście do motywacji, zgodnie z którym zachowanie wywołujące nagrodę będzie prawdopodobnie powtarzane, a prawdopodobieństwo powtórzenia się zachowań pociągających za sobą karę mniejsze. Jest to prawo efektu.

Istnieje kilka elementów wzmocnień. Griffin wymienia cztery główne skutki zachowania się organizmów:

• wzmocnienie pozytywne, które wzmacnia zachowanie, to nagroda lub pozytywny wynik następujący na skutek pożądanego zachowania. Kiedy kierownik dostrzega dobrą pracę swojego podopiecznego i chwali go lub daje podwyżkę, oferuje awans, to pochwała ta pozytywnie wzmacnia zachowanie;

• unikanie - także powoduje wzmocnienie pożądanego zachowania. Pracownik wykonuje polecenia kierownika w celu uniknięcia niemiłych następstw;

• kara, która jest osłabieniem zachowania niepożądanego. Kiedy pracownik źle wykonuje swoja pracę, kierownik może udzielić mu nagany, kary pieniężnej lub zastosować inne środki dyscyplinarne. Takie działanie wynika z rozumowania, iż niemiłe następstwa zmniejszają prawdopodobieństwo ponownego zdecydowania się pracownika na dane zachowanie. Nie mniej jednak ów zachowanie nie zostanie całkowicie wyeliminowane - zostanie jedynie stłumione. Po usunięciu negatywnych konsekwencji najprawdopodobniej zachowanie to znowu się pojawi, może czasem nawet i częściej. Karanie jest zabiegiem, dzięki któremu w pewnych wypadkach bardzo szybko i skutecznie można STŁUMIĆ (a nie wyeliminować). W niektórych sytuacjach ten zabieg nic nie daje; przykładem mogą być byli więźniowie, którzy po odbyciu swojej kary ponownie trafiają do zakładów penitencjarnych.

• eliminacja / wzmocnienie negatywne może być wykorzystywane do osłabienia zachowania wcześniej nagradzanego. Kierownik poprzez niedostrzeganie lub nieuznawanie pewnych zachowań, za które pracownik był poprzednio nagradzany, może sprawić, że niepożądane zachowanie będzie występowało coraz słabiej, aż w końcu zaniknie

Pozytywne wzmacnianie i uczenie unikania wzmacniają lub podtrzymują zachowanie pracownika, natomiast wygaszanie i karanie osłabiają lub redukują je. Wzmocnieniem z ustaloną częstotliwością występowania jest na przykład comiesięczne wynagrodzenie pracownika, z kolei ze wzmocnieniem ze zmienną częstotliwością mamy do czynienia, np. w momencie niespodziewanej kontroli. Pracownicy starannie wykonują swoją pracę, ponieważ nie wiedzą, kiedy taka kontrola może nastąpić. Z częstotliwością wzmocnienia opartą na ustalonym stosunku mamy do czynienia w momencie, kiedy pracownik wie, za jaką liczbę pozytywnych zachowań będzie nagradzany. Jest to motywujące, ponieważ pracownik będzie dążył do jak najszybszego wykonania określonych zadań, za które dostanie nagrodę. Z kolei stosunek zmienny najskuteczniej motywuje pracowników do podtrzymywania zachowań pożądanych. Pracownik będzie zwiększał częstotliwość zachowań pożądanych, ponieważ każdy taki przypadek zwiększy prawdopodobieństwo otrzymania nagród.

HARMONOGRAMY STOSOWANIA WZMOCNIEŃ
Ustalona częstotliwość	Ustalony stosunek
Wzmocnienie stosowane w stałych odstępach czasu	Wzmocnienie stosowane po stałej liczbie zachowań
Zmienna częstotliwość	Zmienny stosunek
Wzmocnienie stosowane w zmiennych odstępach czasu. Zachowania, które były wzmacniane sporadycznie trudno jest ponownie wyeliminować przez wzmacnianie lub wygaszenie	Wzmocnienie stosowane po zmiennej liczbie zachowań

Dla przedstawicieli tradycyjnej psychologii uczenia się warunkowanie klasyczne to proces, podczas którego powstaje coraz ściślejszy związek pomiędzy bodźcem warunkowym a bezwarunkowym. Krytycy takiego mechanistycznego podejścia nie uważają jednak, by bodziec neutralny stawał się bodźcem jedynie dlatego, że wystarczająco często był łączony z bezwarunkowym. Psychologia uczenia się o orientacji poznawczej na pewno nie uważa za zbędne uczenia się na zasadzie prób i błędów oraz przez uwarunkowanie. Ale uczenie się - zwłaszcza u ludzi - to proces bardziej zawiły, który nie łatwo wyjaśnić, sprowadzając do nieskomplikowanych, mechanistycznie przebiegających procedur.

GENERALIZACJA występuje gdy organizm wskazuje reakcję warunkową nie tylko na podanie bodźca warunkowego, lecz także bodźców do niego podobnych.

RÓŻNICOWANIE to proces podczas którego jednostka uczy się reagować na dwa podobne do siebie bodźce.

Odruch to automatyczna reakcja na dany, specyficzny bodziec. Bodziec, który odruchowo wyzwala określoną reakcję, nazywany jest ODRUCHEM BEZWARUNKOWYM.

PRAWO EFEKTU / SKUTKU - częstość występowania określonego zachowania zależy od konsekwencji

1

---