Wartość ludzkiej pracy w aspekcie zmian sposobów produkcji.
Negatywne skutki niedostosowania techniki wytwórczej do możliwości ludzkich na początku XX wieku propagowano łagodzić przez propagowanie nowych form organizacji pracy:
-specjalizacja zadań (Taylor F.W. 1856-1915)
-uwzglednianie zasad ekonomiki ruchów (f.b. Gilbreth, 1868-1924)
-stosowanie środków motywujących, początek technik human relations (E. Mayo 1880-1949)
-wprowadzanie zasad racjonalizacji pracy kierowniczej (H. Fayol 1841-1925)
-harmonizacja prac (K. Adamiecki, 1866-1933) a później - partycypacyjne formy organizacji pracy (np. grupy autonomiczne, koła jakości)
Przełomowym wydarzeniem historycznym na przełomie XIX i XX wieku, mającym zasadniczy wpływ na sposób wartościowania techniki i działalności wytwórczej człowieka, była zmiana sposobu wytwarzania: z rzemieślniczego na przemysłowy.
Do końca XIX wieku w erze produkcji rzemieślniczej posługiwano się pojęciem „właściwego czasu” na wykonanie określonej pracy. Następnie produkcja przemysłowa.
Tworzył się nowy wzorzec kulturowy, sprowadzający się do nadawania dużej wartości takim działaniom ludzkim, które zmierzały do zwiększenia wydajności pracy. Działania te były silnie wspierane przez ośrodki władzy, szczególnie w państwach socjalistycznych (w ZSRR - ruch stachanowców, w Polsce - legenda Wincentego Pstrowskiego).
Teza Gilberta i jego żony: „najlepszy sposób pracy gwarantuje najkrótszy czas jej wykonania” (odejście od taylorowskiego sposobu traktowania pracy)
Źródła ergonomii - II Wojna światowa główną przyczyną.
Operatorzy osiągnęli kres swoich możliwości i najsprawniejsze metody selekcji, doboru, treningu i motywowania nie przynosiły spodziewanych efektów, do badań włączono psychologów, fizjologów oraz antropologów. Formułowali oni wskazówki dla konstruktorów urządzeń technicznych, jak należy tworzyć struktury techniczne, aby były bardziej dostosowane do psychicznych i fizycznych możliwości człowieka. Ten nurt badań w USA nazwano human engineering lub human faktors In technology (w ZSRR - inżeniernaja psychologia(, a później - ergonomics.
DEFINICJA ERGONOMII, JEJ PRZEDMIOT I ZAKRES
ERGONOMIA należy do nauk stosowanych i kompleksowych. Oznacza to, że czerpie z teoretycznego i praktycznego dorobku nauk szczegółowych w celu rozwiązywania teoretycznych i praktycznych problemów, pojawiających się podczas współdziałania człowieka (ludzi) i środków technicznych (narzędzi, maszyn, pojazdów, sprzętóe, aparatów i innych urządzeń technicznych). Jest również nauką interdyscyplinarną, wiążącą nauki o człowieku, nauki techniczne i ścisłe oraz nauki o organizacji pracy.
Nauki o człowieku, jest to nazwa dużej grupy nauk humanistycznych i przyrodniczych, które zajmują się budową i funkcjonowaniem człowieka, Zasadnicze znaczenie dla ergonomii mają takie nauki szczegółowe jak: psychologia i fizjologia pray, antropometria, dyscypliny medyczne, toksykologia, antropologia kulturowa, demografia, socjologia, pedagogika aksjologia i prawo. Obecnie obserwuje się zbliżenie nurtów badawczych. Wynika to z docierania do świadomości społecznej faktu, że ludzie są częścią przyrody, i perspektywy przeżycia ludzi na Ziemii zależą w podstawowym stopniu od jakości środowiska, zmienianego w niekorzystnym kierunku przez człowieka posługującego się współczesną techniką.
Z powodu wykorzystywania przez nauki techniczne dorobku wielu nauk ścisłych i empirycznych (matematyki, logiki, fizyki, chemii) często traktuje się technikę jako dziedzinę opozycyjną do humanistyki, co jest podejściem z gruntu błędnym, gdyż technika została stworzona przez ludzi i dla ludzi, a jej wartość może być postrzegana tylko w kontekście zaspokajania ludzkich potrzeb - technika nie może być zatem ahumanistyczna.
Sentencja amerykańskiego filozofa: „Najlepszą nagrodą za dobrze wykonaną pracę jest właśnie wykonanie jej” (Ralph Emmerson)
Papież JP2 mówił o nurcie humanizacji techniki i wspierał go, formułując tzw. Triadę przeciwieństw jako motyw przewodni działań współczesnych ludzi rozwijających cywilizację techniczną: „prymat etyki nad technika
Prymat osoby nad rzeczą
Prymat ducha nad materią”
Cytat z książki „Architekt Polski” Stanisława Solskiego z 1690r
„Robotni ludzie dźwigają jako bydlęta, czegom się słusznym politowaniem często napatrzył, zwłaszcza przy dozorcach niebacznych, którzy ludzi słabszych i chorych zwykli naglić do dźwigania ciężarów srogich, nie dołożywszy słuszney licby dźwigających, albo nie podawszy sposobu, jako by ciężaru mogli zelżyć”.
Nazwa stosunkowo młodej dyscypliny naukowej, jaką jest ergonomia, etymologicznie wywodzi się z dwóch greckich słów: ergon - praca, oraz nomos - prawo, zasada. Potrzebę rozwijania tej nowej dyscypliny oraz jej nazwe zaproponował po raz pierwszy na świecie - polski przyrodnik, prof. Wojciech Bogumił Jastrzębowski, drukując w 1857 roku w czterech kolejnych numerach (od nr 29 do nr 32) poznańskiego czasopisma Przyroda i Przemysł obszerną pracę Pt. „Rys Ergonomii czyli Nauki o pracy”, opartej na prawdach poczerpniętych z Nauki Przyrody
Pierwsza definicja ergonomii wg Wojciecha B. Jastrzębowskiego:
Nazwiskiem ergonomii wziętem od wyrazu greckiego ergon (praca) i nomos (prawo, zasada), oznaczmy Naukę o Pracy, czyli o używaniu nadanych człowiekowi od Stwórcy.