Temat: Zarządzanie logistyczne w zaopatrzeniu
1. Wstęp
2. Logistyka zaopatrzenia w łańcuchu dostaw
3. Zarządzanie materiałami
4. Zapasy i ich znaczenie
5. Podsumowanie
Wstęp
Celem zaopatrzenia jest dostarczenie właściwego wyposażenia technicznego, materiałów, usług oraz zasileń innego rodzaju we właściwej ilości o odpowiedniej jakości, z właściwego źródła we właściwym czasie i za korzystną cenę. Zasilanie działu zaopatrzenia pochodzi z wielu źródeł m. in. z projektowania, działalności badawczo-rozwojowej, produkcji, działalności usługowej, dystrybucji, marketingu, finansów, kadry kierowniczej, Można powiedzieć, iż nie ma idealnej, dobrej dla wszystkich formy struktury organizacji dla zorganizowania zaopatrzenia.
Logistyka zaopatrzenia w łańcuchu dostaw
Współczesne otoczenie wymaga od firm zarządzania przepływem i składowaniem materiałów (surowców, półproduktów i wyrobów gotowych) od źródeł dostawców do ostatecznego klienta. Z punktu widzenia pojedynczej firmy pomocne jest spojrzenie na łańcuch dostawa jak na system logistyczny składający się z logistyki zaopatrzenia(wejście do systemu - zarządzanie materiałami i zakupy) i logistyki dystrybucji (wyjścia z systemu - obsługa klienta i kanały dystrybucji). W łańcuchu dostaw występują różnice między systemami zaopatrzenia w różnych firmach, Różnice te mają bowiem istotny wpływ na projektowanie i zarządzanie logistycznymi łańcuchami dostaw. Przesuwając się wzdłuż łańcucha dostaw, złożonego z wielu niezależnych firm, możemy dostrzec istotne różnice między systemami zaopatrzenia w każdej z tych firm, Łańcuch dostaw może zaczynać od np. działalności operacyjnej firmy, gdzie logistyczny system zaopatrzenia stanowi w zasadzie część procesu wydobywczego lub produkcyjnego np. (wydobycie węgla w kopalni).Firmy przemysłu wydobywczego kładą największy nacisk na swoje systemy dystrybucji, które umożliwiają dostarczenie odpowiednich ilości wydobywanego surowca we właściwym czasie i miejscu następnej firmie w łańcuchu dostaw, a zatem, nie zajmie najprawdopodobniej tyle uwagi, co system zaopatrzenia w następnej firmie w łańcuchu dostaw.
Istnieje wiele interesujących aspektów logistyki zaopatrzenia. Co dla jednej firmy jest logistyką zaopatrzenia (na wejściu systemu), przez inną jest często postrzegane jako logistyka dystrybucji (na wyjściu systemu). W miarę przesuwania się wzdłuż łańcucha dostaw rośnie wartość produktu, co zwykle powoduje także zwiększanie kosztów logistycznych, Ponadto należy pamiętać, że firma może być ogniwem kilku łańcuchów dostaw. Innym ważnym aspektem naszych rozważań na temat logistycznych systemów zaopatrzenia są różnice w ich złożoności w poszczególnych firmach.
Zarządzanie materiałami
Efektywne zarządzanie łańcuchem dostaw wymaga starannej koordynacji logistycznego systemu zaopatrzenia, który często nazywa się zarządzaniem materiałami, z logistycznym systemem dystrybucji (tzw. dystrybucję fizyczną). W efektywnym zarządzaniu logistycznym łańcuchem dostaw, ważną rolę odgrywa integracja systemu zaopatrzenia i dystrybucji, Brak integracji może spowodować niepoprawne i nieefektywne zarządzanie logistyczne w zaopatrzeniu (może go wywołać nadmierny zapas).
Tak więc zarządzanie materiałami to planowanie i kontrola przepływu materiałów, które są częścią logistycznego systemu zaopatrzenia. Zarządzanie materiałami obejmuje:
- zaopatrzenie
- magazynowanie
- planowanie produkcji
transport zaopatrzeniowy
odbiór materiałów
kontrolę jakości materiałów
zarządzanie i sterowanie zapasami
gromadzenie i usuwanie odpadów
Zaopatrzenie
Efektywne zaopatrzenie w towary i usługi może przyczynić się do przewagi konkurencyjnej danej organizacji. Proces zaopatrzenia łączy uczestników łańcuch dostaw i zapewnia pożądaną jakość tworzoną przez dostawców. Jakość materiałów i usług „wchodzących” wpływa na jakość „wychodzących” z systemu wyrobów gotowych (czyli na zadowolenie klienta i dochód firmy).
Zaopatrzenie to złożony proces, który jest trudny do zdefiniowania, W zależności do sytuacji zaopatrzenie można zdefiniować:
jako akt zakupu towarów i usług dla firmy (znaczenie węższe)
jako proces pozyskiwania dóbr i usług dla firmy (znaczenie szersze).
Proces zaopatrzenia jest jednak czymś więcej niż kulminacją działania. Jest to pomyślne zrealizowanie cyklu czynności, które często mogą przekraczać granice organizacji, Tak więc najogólniej można powiedzieć, że zaopatrzenie składa się ze wszystkich działań, które są niezbędne do nabycia dóbr i usług zgodnych z wymaganiami użytkownika.
M. E. Porter wyjaśnił strategiczne znaczenie zaopatrzenia, które obejmuje takie czynności jak kwalifikacja nowych dostawców, kupowanie różnych rodzajów materiałów i monitorowanie wykonawstwa.
Działania składające się na proces zaopatrzenia:
Określenie lub powtórna ocena potrzeb (transakcja zakupu jest inicjowana w odpowiedzi bądź to na nową lub istniejącą potrzebę użytkownika).
Zdefiniowanie i ocena wymagań użytkownika (gdy potrzeba jest określona, wymagania, które z niej wynikają muszą być poddane bądź wyrażone za pomocą jakiegoś mierzalnego kryterium).
Podjęcie decyzji czy produkować we własnym zakresie czy dokonać zakupu.
Określenie typu zakupu (wyróżniamy 3 typy zakupów: proste ponowienie zakupu lub zakup rutynowy; zmodyfikowany zakup powtórny; całkowicie nowy zakup).
Przeprowadzenie analizy rynku
Określenie wszystkich możliwych dostawców
Wstępna selekcja wszystkich możliwych źródeł zaopatrzenia
Ocena pozostałych dostawców
Wybór konkretnego dostawcy
Przyjęcia dostawcy produktu lub usługi
Ocena wykonania dostawy
Zarządzanie procesem zakupu. Zarządzanie procesem zakupu może być dość trudne z wielu powodów (nieelastyczna struktura organizacyjna, nieelastyczna kultura organizacyjna). Niemniej jednak dla większości firm proces ten jest względnie łatwy, Należy pamiętać, że każda firma jest inna, więc proces zaopatrzenia będzie mieć inny/odmienny charakter. Tak więc można zastosować czteroetapowe postępowanie (dostosowując je do własnych potrzeb firmy) składające się na ten proces:
określenie typu zakupu
określenie niezbędnego poziomu nakładów
realizacja procesu zakupu
ocena efektywności procesu zakupu
A zatem, chociaż zaopatrzenie jest procesem złożonym, może być zarządzane efektywnie, jeśli menadżer wypracuje pewne systemowe rozważania jego realizacji. Kluczowym czynnikiem jest tu rozwój współpracy między firmą a dostawcą.
Ocena dostawcy/sprzedawcy i współpraca z nim. Strategia zatrudnienia mniejszej liczby dostawców/sprzedawców oznacza zawarcie sojuszu lub nawiązanie partnerstwa z wybranymi dostawcami/sprzedawcami (wynika to z potrzeby zapewnienia przez cały czas odpowiedniej podaży materiałów po optymalnym łącznym koszcie zakupu.
Niezależnie od tego czy dana firma nawiązała partnerstwo czy zawarła sojusz strategiczny ze swoim dostawcą, w każdej sytuacji zaopatrzeniowej powinna ona uwzględnić pewne kryteria.
Kryterium wyboru dostawcy. Można wyróżnić 6 podstawowych i niezbędnych czynników, które umożliwiają wybór odpowiedniego dostawcy:
jakość - najważniejszy czynnik brany pod uwagę przy wyborze dostawcy. Odnosi się do wymagań w stosunku do danego produktu, np. parametry techniczne, właściwości chemiczne lub fizyczne albo projektu. W praktyce dotyczy także: okresu użytkowania produktu, łatwość naprawy, konserwacja, łatwość w użyciu i niezawodność.
niezawodność - obejmuje realizacje dostaw. Aby uniknąć przestojów linii produkcyjnej, nabywca wymaga od kontrahentów regularnych terminów dostaw. Miernikiem niezawodności jest także gwarancja udzielona przez dostawce i stosowana przez niego procedura reklamacji.
potencjał - kryterium to dotyczy przede wszystkim uwzględnienia obiektów produkcyjnych danego dostawcy i ich zdolności/umiejętności technicznych, zarządcze i organizacyjne, jak i sterowanie produkcją. Czynniki te wpływają na określenie czy dostawca posiada wyroby o wysokiej jakości.
kondycja finansowa - firma powinna sprawdzić pozycję finansową dostawcy. Niestabilni dostawcy mogą stwarzać niebezpieczeństwo (brak regularnej dostawy i obsługi)
pożądane cechy - wrażenie jakie na kupującym wywarł dostawca lub jego wizerunek na rynku, materiały instruktażowe i opakowania (w zależności od kupowanych materiałów), możliwość świadczenia przez dostawcę usług naprawczych (np. sprzęt techniczny)
lokalizacja dostawcy - oszacowanie kosztów transportu, firma musi sprawdzić położenie dostawcy
znaczenie czynników wpływających na wybór dostawcy - zależy przede wszystkim od materiału, który jest przedmiotem zakupu np. umiejętności techniczne, gwarancja, terminowość dostaw.
Źródła cen zakupu
Występują 4 źródła cen (metody określenia ceny poprzez analizę);
rynki towarowe - na tych rynkach siła popytu i podaży określają ceny, które będą dyktować nabywcom wszyscy potencjalni dostawcy. Ograniczenie podaży albo wzrost popytu na surowce skutkują często wzrostem cen, odwrotna sytuacja zachodzi gdy wzrośnie podaż albo spadnie popyt.
kotalogi z cenami - zawierają ceny podawane do publicznej wiadomości, które są ustalane na takie standaryzowane produkty jak benzyna, materiały biurowe. W zależności od statusu przyznanego przez dostawcę nabywcy mogą otrzymać rabat od ceny katalogowej.
Oferty cenowe - nabywcy często wykorzystują tą analizę. Jest ona użyteczna do stymulowania konkurencji między dostawcami.
Negocjacje z potencjalnymi dostawcami - są skutecznym rozwiązaniem gdy nabywca jest zainteresowany aliansem strategicznym lub długookresową współpracą z dostawcą. Proces ten jest czasochłonny, ale przynosi znaczne korzyści z punktu widzenia ceny i jakości.
Koszty zakupu (można wyróżnić sześć rodzajów)
Tradycyjne obliczane koszty podstawowe na wejściu do systemu. Chodzi tu o pierwotną cenę produktu lub materiałów, jaką płaci firma. Jest to też tradycyjna cena, jaką nabywcy próbują uzyskać do dostawcy w wyniku przetargów, negocjacji lub zapytań o cenę. Stosowana przez nabywców w pomiarze wyników i jest tylko jednym z czynników w łańcuchu dostaw branym pod uwagę w procesie zakupu.
Bezpośrednie koszty transakcyjne. Są to koszty poszukiwania i przekazywania informacji o potrzebach oraz realizacji przepływu materiałów w celu zakupu dóbr. Obejmuje on poszukiwanie niezbędnych zapasów, zgłoszenie dostawcy zapotrzebowanie, przygotowanie i przekazanie zamówienia dostawcy, potwierdzenie otrzymania zamówienia przez dostawcę, opracowanie dokumentów wysyłkowych i otrzymanie informacji o przyjęciu nowych zapasów do magazynu.
Koszty transakcyjne można również zmniejszyć poprzez zawieranie umów na dostawy zbiorcze lub systemowe. Polega to na bezpośrednim składaniu zamówień przez użytkownika u dostawcy, ograniczeniu dokumentacji związanej z dostawą do jednej faktury oraz sprawdzaniu i kontroli dokonywanej przez użytkownika. Bezpośrednie koszty transakcyjne wchodzą w skład kosztów ogólnozakładowych.
Koszty współpracy z dostawcą. Są to koszty tworzenia i podtrzymywania powiązań z dostawcą. Obejmują one koszty podróży, szkolenia dostawcy oraz ustalenia powiązań planistycznych i operacyjnych między działem zakupu w firmie kupującej a działem przyjmującym zamówienie u dostawcy, a także innych powiązań, np. między działami transportu, badań i rozwoju produktu itp. obu firm.
Koszty dostawy wraz z wyładunkiem. Warunki sprzedaży określają, która firma jest właścicielem dóbr w trakcie ich transportu, a także zawierają wymagania dotyczące spłaty należności. Warunki formuł transportu odnoszą się natomiast do przewoźnika odpowiadającego za przemieszczanie towaru od dostawcy do firmy kupującej. Każdy warunek transportu niesie ze sobą odmienne koszty, które ponoszą poszczególni uczestnicy łańcucha dostaw. Wybrana zastanie opcja, która jest najkorzystniejsza.
Koszty, czynniki związane z jakością. Jakość to zgodność cech towarów z cechami pożądanymi. Wymagania dotyczące jakości często się porównuje z tym, co dostawca bez trudu dostarcza na co dzień.
Koszty operacyjne/logistyczne. Istnieją 4 rodzaje kosztów:
koszty przyjęcia (odbioru) i przygotowania do użytku: dotyczą czynności realizowanych między dostarczeniem do firmy zamówionych przez nią dóbr z przygotowaniem ich do wykorzystania w produkcji lub innych procesach. Zaliczany do nich koszty rozpakowania dostarczonych dóbr, kontroli, liczenia, sortowania, rangowania, usuwania i wywożenia materiałów opakowaniowych (np. taśmy klejącej, palet).
Koszty związane z wielkością partii dostawy bezpośrednio wpływają na zapatrzebowanie na przestrzeń magazynową, niezbędne manipulacji, cenę jednostkową dostarczanych dóbr i związane z tym przepływy pieniężne. Są to głównie koszty zapasów.
Koszty dostaw pozornie podobnych surowców
Koszty logistyczne. Składają się na nie koszty wiążące się z wielkością produktu, wagą, objętością i kształtem. Mają one wpływ na koszty transportu, składowania i uszkodzenia.
Inne czynniki związane z zarządzaniem materiałami
Magazynowanie
Składowanie surowców wykorzystywanych przez producenta w procesie produkcji polega zasadniczo na tym samym co składowanie wyrobów gotowych to obydwie te funkcje znacznie się od siebie różnią pod względem rodzaju obiektów potrzebnych w każdym przypadku, wartości składowanych pozycji i trwałości produktów (podatności na zepsucie).
Surowce podstawowe mogą być składowane bezpośrednio na ziemi, tak więc koszt generowany przez obiekty do składowania tych surowców jest niższy niż koszt obiektów do składowania innych materiałów.
Wartość surowców jest zwykle niższa niż wartość wyrobów gotowych, gdyż producent powiększa wartość materiału albo przetwarzanego surowca w trakcie procesu produkcji
Planowanie i sterowanie produkcją
Obejmuje koordynację podaży produktu z popytem na ten produkt. Punktem wyjścia przy planowaniu i sterowaniu produkcją jest popyt na wyroby gotowe firmy. Producent musi prognozować albo oszacować popyt konsumpcyjny. Prognoza sprzedaży polega na określeniu oczekiwanej wielkości sprzedaży poszczególnych produktów w danym przedziale czasowym. Po określeniu popytu producent może zapewnić podaż wyrobów gotowych czy to z dostępnych zapasów, czy też wytwarzając produkt.
Przy planowaniu produkcji należy brać pod uwagę:
liczbę jednostek określonego produktu, która musi zostać wytworzona;
czas niezbędny do ich wytworzenia;
dostępność materiałów i maszyn potrzebnych do wytworzenia wymaganej liczby jednostek produktu w określonym terminie.
Transport zaopatrzeniowy
Transport zaczyna się u dostawcy materiałów, od którego są one przemieszczane do zakładu produkcyjnego nabywcy. Przy zarządzaniu transportem zaopatrzeniowym należy znać zagadnienia związane z transportem i z przemieszczaniem wyrobów gotowych wychodzących z zakładu. Należy podejmować decyzje dotyczące wyboru środka transportu, trasy dojazdu, stawek przewozowych, załatwienia reklamacji, usług oferowanych przez przewoźników, analizy kosztów i przepisów prawnych.
Odbiór materiałów
Proces odbioru polega na fizycznym przejęciu od przewoźnika zakupionego materiału. Pracownik odbierający przesyłkę musi sprawdzić czy jest zgodna z zamówieniem i czy nie jest uszkodzona. Jeśli występuje uszkodzenie materiału, należy złożyć reklamację z tytułu szkód bezpośrednio u przewoźnika. Dział transportu zaopatrzenia i dział odbioru dostaw zaopatrzeniowych koordynuje działania związane z załatwieniem reklamacji.
Kontrola jakości
Kontrola jakości umożliwia sprawdzenie czy towary otrzymane przez firmę są zgodne ze złożonym zamówieniem. Funkcja kontroli jakości polega na określeniu jakości otrzymanych produktów z uwzględnieniem norm jakościowych jak i ich rozmiarów, właściwości, łatwości konserwacji itp.
Gromadzenie i usuwanie odpadów
Odpady produkcyjne i materiały z odzysku mogą mieć dla firmy szczególne znaczenie i przynieść jej dochody (mogą być wykorzystane przez inne przedsiębiorstwo).
Usuwanie odpadów - niektóre materiały nie można odsprzedać, lecz trzeba je usunąć w bezpieczny i zgodny z przepisami sposób (materiały łatwopalne, powodujące korozję, lotne i toksyczne).
4. Zapasy i ich znaczenie
Istnieje kilka rozwiązań w zakresie sterowania zapasami, które mają szczególne znaczenie w zarządzaniu:
systemy just-in-time (JIT). Koncepcja ta umożliwia menadżerom ds. logistyki zmniejszenie kosztu jednostkowego oraz poprawę poziomu obsługi klienta. Z analizy rozwiązań reaktywnych koncepcji JIT wynika, że są one podobne do takich podstawowych systemów kreatywnych, jak ekonomiczna wielkość zamówienia i stała wielkość zamówienia, gdyż system JIT jest wrażliwy na popyt. JIT jako system dąży do skrócenia i stabilizacji cyklów realizacji zamówienia (czas dostaw) oraz zminimalizowania lub wyeliminowania zapasów.
systemy planowania potrzeb materiałowych (MRP). Do planowania potrzeb materiałowych używa się systemu typu push, ponieważ generuje on wykaz materiałów potrzebnych do montażu lub produkcji określonej liczby wyrobów gotowych. Wspomaga on opracowanie zamówień na potrzeby zaopatrzenia i produkcji. MRP stosuje się przede wszystkim wtedy, kiedy popyt na części i materiały zależy od popytu na określony produkt końcowy. Zaletami tego systemu są: koordynacja czynności związanych z zamówieniami dla firmy, opracowanie harmanogramów
systemy planowania zasobów dystrybucji (DRP). Stosuje się je do przemieszczania i składowania produktów gotowych przeznaczonych na rynek zbytu. Systemy te pozwalają podzielić dostępne zapasy produktów w taki sposób, aby zaspokoić potrzeby rynku. Można, zatem systemy planowania zasobami dystrybucji uznać za rozwiązania typu push.
5. Podsumowanie
Logistyczny system zaopatrzenia jest ściśle związany z łańcuchem dostaw (na wejściu). Systemy logistyki zaopatrzenia różnią się ze względu na znaczenie, zasięg, koszty, złożoność; zależą one od położenia (miejsca) firmy w łańcuchu dostaw, rodzaju produktów przez nią wytwarzanych i sytuacji na rynku zbytu tych produktów. Sfera zaopatrzenia odgrywa zasadniczą rolę w zarządzaniu materiałami, a samo zaopatrzenie jest ważnym ogniwem w łańcuchu dostaw. Proces zaopatrzenia można przedstawić jako zestaw czynności, które obejmują:
-wystąpienie zapotrzebowania
-zdefiniowanie i ocenę potrzeb użytkownika
-podjęcie decyzji o rozpoczęciu produkcji lub dokonaniu zakupu danego dobra
-określenie typu zakupu
-przeprowadzenie analizy rynku
-określenie potencjalnych dostawców i ich wstępną selekcję
-ocenę dostawców pozostałych po wstępnej selekcji
-wybór ostatecznego dostawcy
-przyjęcie dostawy produktu lub skorzystanie z usługi
-ocenę procesu zakupu po jego zrealizowaniu.
Działaniami składającymi się na proces zaopatrzenia można zarządzać bardziej efektywnie, jeśli realizuję się je według następujących 4 etapów:
-określenie typu zakupu
-określenie niezbędnego poziomu nakładów
-przeprowadzenie procesu zakupu
-ocena efektywności procesu zakupu.
Przy wyborze dostawcy należy uwzględnić wiele kryteriów m.in. oferowaną przez nich jakość, niezawodność, potencjał, sytuację finansową i inne czynniki np. położenie geograficzne potencjalnego dostawcy.
Istnieją cztery podstawowe źródła ustalania ceny: rynki towarowe, katalogi z cenami, zapytania o cenę i negocjację.
Cena zakupu jest sprawą ważną, a przy tym znacznie bardziej złożoną niż sama tylko podstawowa cena jednostkowa, gdyż wymaga analizy wartości dodanej tworzonej w łańcuchu dostaw w celu zapewnienia najwyższej łącznej wartości ostatecznej klienta.
Zarządzanie materiałami, oprócz odpowiedzialności za koszty zakupu, obejmuje magazynowani, planowanie i sterowanie produkcją, transport, przyjmowanie dostaw, kontrolę jakości oraz gromadzenie i usuwanie odpadów.
Zarządzanie materiałami obejmuje też zarządzanie zapasami z takimi metodami jak JIT, MRP I DRP.
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl