Tablica ekonomiczna - zawiera system teoretyczny fizjokratów. Uczniowie [Kene] traktowali jego poglądy jako element -rodzaj filozofii społecznej, obejmującej ekonomiczną jak i etyczną społeczno-polityczną strukturę działalności ludzi. [Kene] rozwinął wizję ustroju naturalnego opartego na prawach danych przez naturę , a najważniejsze jego zdaniem jest to: prawo do posiadania własności prywatnej oraz prawo do wolności gospodarowania.

Według [Kene] motorem działalności gospodarczej ludzi jest interes osobisty, a więc każda jednostka dąży do maksymalizacji osobistych korzyści, co jest zgodne z prawem natury. Traktował on tablice ekonomiczne jako sposób wykrycia praw rządzących gospodarką.

[Kene] podzielił ówczesne społeczeństwo na 3 klasy:

klasa właścicieli - król oraz właściciele świeccy i duchowni - posiadają oni ziemię, której nie uprawiają, ale wydzierżawiają ją rolnikom dzierżawcom za co otrzymują czynsz dzierżawny;

klasa rolników dzierżawców - produkcyjna - w wyniku swojej działalności otrzymuje produkt czysty czyli nadwyżkę ponad koszty produkcji. Jedynie ta klasa pomnaża bogactwo społeczne;

klasa jałowa - obejmująca przemysłowców, rzemieślników i kupców - nie dodaje ona bogactwa społecznego, ale w wyniku swojej działalności przynosi jedynie ekwiwalent zużytych środków konsumpcyjnych.

Dodatkowo wyróżnił klasę biedoty wiejskiej i miejskiej, której egzystencja zależy od sytuacji ekonomicznej trzech podstawowych klas.

[Kene] w swoich tablicach ekonomicznych opisuje proces wymiany wytworzonego produktu pomiędzy klasami zaczynając od klasy produkcyjnej. Klasa ta dokonuje nakładów pierwotnych, którymi są niezbędne nakłady kapitałowe w wysokości 3 mld liwrów, a uzyskany produkt ma wartość 5 mld liwrów, z czego wynika, że produkt czysty ma wartość 2 mld liwrów, które przekazuje klasie posiadaczy w formie czynszu dzierżawnego. Ponadto klasa rolników - dzierżawców (produkcyjna) kupuje u klasy jałowej za 1 mld. liwrów narzędzia niezbędne do produkcji rolnej.

Klasa właścicieli ziemskich otrzymuje 2 mld liwrów i wydaje je na zakup: środków żywności u rolników za 1 mld liwrów, a także u klasu jałowej artykuły wytworzone przez tą klasę za 1 mld liwrów.

Klasa jałowa uzyskane 2 mld liwrów (1 od rolników i 1 od właścicieli) przeznacza na zakup artukułów konsumpcyjnych u rolników za 1 mld liwrów oraz surowców niezbędnych do produkcji przemysłowej u rolników za 1 mld. liwrów.

W ten sposób do klasy produkcyjnej wraca zainwestowane 3 mld liwrów, które po ponownym zainwestowaniu przyczyni się do pomnożenia bogactwa społecznego (produktu czystego). Twórcami ekonomii klasycznej w Anglii byli A.Smith i D.Ricardo.

Smith uważany jest za teoretyka systemu manufakturowego, zaś Ricardo 40 lat później pisał w okresie I rewolucji przemysłowej.

Poglądy ekonomiczne A.Smitha 1723 - 1790.

W 1759r. wydał pracę pt. „Teoria uczuć moralnych”, w której badał motywy działalności ludzi, w tym także działalności gospodarczej.

W 1759r. wydał pracę pt. „Teoria uczuć moralnych”, w której badał motywy działalności ludzi, w tym także działalności gospodarczej.

Czynniki wzrostu bogactwa społecznego (czyli wzrost gospodarczy) wg Smitha.

Najważniejszym czynnikiem jest praca ludzka a o jej znaczeniu w gospodarce decydują:

• ilość osób zatrudnionych w produkcji;

• wydajność pracy, która uwarunkowana jest postępem technicznym i specjalizacją.

Czynniki wzrostu bogactwa społecznego (czyli wzrost gospodarczy) wg Smitha.

Najważniejszym czynnikiem jest praca ludzka a o jej znaczeniu w gospodarce decydują:

• ilość osób zatrudnionych w produkcji;

• wydajność pracy, która uwarunkowana jest postępem technicznym i specjalizacją.

Teoria wartości Smitha i dogmat

Odróżnił on wartość użytkową od wartości wymiennej (czyli od ceny) i skupił uwagę na wartości wymiennej. Ponieważ stosował dwie metody badawcze jego rozważania nie są jednolite na temat poszczególnych kategorii.

Smith wysunął 3 koncepcje wartości wymiennej:

1. o wartości wymiennej towaru - decyduje nakład pracy niezbędny do jego wytworzenia;

2. o wartości wymiennej towaru - decyduje ilość pracy, którą można uzyskać w wyniku wymiany za swój towar;

3. o wartości wymiennej towaru - decydują koszty produkcji, które Smith sprowadza do sumy wynagrodzenia czynników produkcji (kapitału, ziemi i pracy) a więc jako sumę zysku, renty i płacy.

Smith odróżnił społeczeństwo pierwotne od kapitalistycznego, ale rozumiał je (pierwotne) jako gospodarkę drobnotowarową (rzemieślniczą) a nie naturalną. Twierdził, że nakłady pracy są podstawą wartości jedynie w społeczeństwie pierwotnym, w gospodarce drobnotowarowej, natomiast w gospodarce kapitalistycznej o wartości wymiennej decyduje koszt produkcji.

Dogmat Smitha: nie mógł on kontynuować rozważań fizjokratów na temat procesów reprodukcji w skali globalnej, gdyż uniemożliwiało mu to twierdzenie nazwane później DOGMATEM Smitha. Mówiło ono, że wartość i cena każdego towaru składają się i rozkładają na dochody, ale są sumą (cena) zysku, renty i płacy. Twierdzenie, że ceny rozkładają się na dochody nie jest prawdziwe, gdyż wynikałoby z niego że PKB składa się z samych dochodów a tak nie jest.

Teoria wartości i ceny Ricarda

Odróżnił on wartość wymienną od wartości użytkowej. Stwierdził, że wartość użytkowa nie może być podstawą wartości wymiennej chociaż stanowi niezbędną jej przesłankę, ponieważ jeśli towar nie ma wartości użutkowej nie będzie miał wartości wymiennej.

O wartości wymiennej towaru decydują:

• rzadkość dobra

(niewielka grupa dóbr ekonomicznych, dóbr unikatowych - niepowtarzalnych dzieła sztuki, klejnoty)

• nakład pracy niezbędny do wytworzenia danego towaru

(i taka sytuacja ma miejsce w większości dóbr ekonomicznych).

Ricardo dostrzega, że wielkość wartości nie jest stała. Zmienia się wraz z postępem technicznym. Formułuje on twierdzenie zwane prawem Ricarda:

Wartość towarów jest wprost proporcjonalna do nakładu pracy i odwrotnie proporcjonalna do wydajności pracy.

Ricardo podważa pogląd Smitha, że nakłady pracy są podstawą wartości wymiennej jedynie w gospodarce drobnotowarowej, natomiast w kapitalistycznej koszty produkcji. Uważał on, że zarówno w gospodarce drobnotowarowej jak i kapitalistycznej o wartości decyduje ilość pracy zużyta na jego wytworzenia.

Widzi różnicę pomiędzy pracą żywą a uprzedmiotowioną w środkach produkcji.

Ricardo dzieli pracę na pracę prostą i złożoną, która stanowi wielokrotność (sumę) prac prostych.

Ricardo jako pierwszy odróżnił wartość od wartości wymiennej pomimo tego rozróżnienia nie dostrzegł, że wartość wymienna jest rynkową postacią wartości i w konsekwencji utożsamił wartość z ceną produkcji, określając ją terminem ceny naturalnej wokół której krążą ceny rynkowe. Zdaniem Ricarda w większości przypadków ceny = wartością, a przypadki odchyleń ceny od wartości są wyjątkiem.

Niemiecka starsza szkoła historyczna.

Rozwinęła się ona w Niemczech w I poł. XIX w. Na podłożu szkoły narodowej. Niemcy w tym czasie były krajem zacofanym gospodarczo, dominowała własność feudalna z tąd też koncepcja klasyków, które były postulatami kraju rozwiniętego gospodarczo, nie mogły znaleźć rozwiązana w Niemczech, które były krajem rozbitym politycznie (zjednoczenie nastąpiło w 1871 r.) Przedstawicielami szkoły narodowej byli A.Miller i Fryderyk List. Obaj dowodzili, że w procesie rozwoju gospodarczego istotne znaczenie mają nie tylko czynniki materialne (posiadane zasoby kapitałowe i ludzkie ale również czynnik duchowy tzn. zawiązany z tradycjami, z religią, kulturą danego narodu poczuciem więzi odrębności narodowej, które tworzą tzw. Ducha narodu.

Byli rzecznikami ingerencji państwa w życie gospodarcze, za najważniejsze narzędzie polityki gospodarczej państwa uznawali pieniądz który powinien mieć ukonstytuowaną (narzuconą) wartość. Odrzucali liberalizm ekonomiczny i wolny handel wskazując na potrzebę ochrony rozwijającego się przemysłu Niemieckiego przed konkurencją towarów zagranicznych.

Szkoła ta stała się później zalążkiem nacjonalizmu narodowego. Na bazie szkoły narodowej i w opozycji do koncepcji praw ekonomicznych klasyków. Rozwinęła się Niemiecka Starsza Szkoła Historyczna . Szkoła Historyczna w odróżnieniu od szkoły klasycznej podkreślała historyczną zmienność zjawisk i procesów gospodarczych. Szkoła ta podkreślała nie tyle zmienność co ciągłość procesów historycznych. Dowodziła, że każdy kraj ma swoją własną, odrębną drogę rozwoju i teza ta służyła argumentacji, że rozwój gospodarczy Niemiec dokona się w sposób pokojowy, ewolucyjny. Przedstawicielami starszej szkoły historycznej byli: Wilhellm Roscher, Bruno Hilderbrand, Karol Knies.

Tab.1 Porównanie szkoły klasycznej i historycznej

Szkoła klasyczna	Szkoła historyczna
Metoda dedukcji oparta na 2 hipotezach : homo economicus i wolna konkurencja	Metoda opisu (niepełna). Opis zjawisk gospodarczych w przekroju społecznym.
Punktem wyjścia analizy była jednostka gospodarcza jest to wyrazem indywidualizmu teoriopoznawczego.	Zjawiska i procesy ekonomiczne oceniano poprzez pryzmat zachowań poszczególnych grup społecznych. Jest to tzw. Holizm metodologiczny.
Prawo ekonomiczne miało charakter uniwersalny, absolutny, obowiązuje zawsze i wszędzie, w każdym kraju	Prawa ekonomiczne mają charakter historyczny (chociaż niektórzy przedstawiciele negowali istnienie tych praw).
z tąd też ekonomia ma charakter uniwersalny	Nauka o ekonomii ma charakter narodowy
W polityce panował liberalizm i wolny handel	Polityka to ingerencja państwa w życie gospodarcze i ochrona celna.

Teoria interwencjonizmu państwowego (pełnego zatrudnienia) Johna Menarda Keynes'a

Lata Wielkiego Światowego Kryzysu Gospodarczego 1929-33 w ekonomii zachodniej panował pogląd, że gospodarka w warunkach wolnej konkurencji musiała równoważyć się automatycznie. W oparciu o prawo Say'a dowodzono, że niemożliwe są ogólne kryzysy nadprodukcji.

W 1928 r. Przewidywano dobrą koniunkturę gospodarczą i wbrew tym prognozom w 1929 r. Wybuchł niezwykle ostry, głęboki, kryzys gospodarczy, o światowym zasięgu. W 1928 r. Przewidywano dobrą koniunkturę gospodarczą i wbrew tym prognozom w 1929 r. Wybuchł niezwykle ostry, głęboki, kryzys gospodarczy, o światowym zasięgu. Pogorszenie sytuacji ekonomicznej zwłaszcza grup najniżej uposażonych, [wzrost] nastrojów społecznych i żądania zmiany dotychczasowej biernej polityki antykryzysowej spowodowały, że rządy niektórych państw zastosowały nowe metody oparte o aktywną rolę państwa w życiu gospodarczym. Politykę interwencyjną zastosowano w Stanach Zjednoczonych w ramach polityki „Nowego Ładu” prowadzonej przez Prezydenta Roosvelta, w Niemczech po dojściu do władzy Hitlera a we Włoszech Mussoliniego. Podejmowano wówczas próby zwiększenia globalnego zatrudnienia drogą rozwoju robót publicznych do prób zwiększenia popytu [efektywności] drogą rozszerzenia świadczeń socjalnych zwłaszcza świadczeń dla bezrobotnych, a także podjęto próby zwiększenia popytu na produkty przemysłu chemicznego i ciężkiego drogą inwestycyjnych zakupów rządowych (np. dla potrzeb wojska). Próby tej interwencyjnej polityki i efekty ekonomiczne stały się praktyczną podstawą stworzonej przez Keynes'a teorii interwencjonizmu państwowego.

Zdaniem Keynes'a tzw regulowany kapitalizm czyli sterowany przez politykę ekonomiczną państwa, może łagodzić wahania koniunkturalne i poprawić sytuację ekonomiczną całego społeczeństwa. Obok Keynesa teorię ekonomiczne głosili i inni ekonomiści m.in. Szkoła Szwedzka.

Problem równowagi w gospodarce.

Jest to problem pomiędzy, globalną podażą i globalnym popytem. Keynes odrzuca twierdzenia ekonomii materialnej, że w warunkach wolnej konkurencji gospodarka automatycznie dąży do stanu równowagi i osiągnięcie stanu równowagi oznacza pełne wykorzystanie pracy i kapitału.

Czynnikiem, który decyduje o osiągnięciu stanu równowagi w gospodarce jest realizacja
ex-ante tj. na początku danego okresu działalności gospodarczej równości pomiędzy inwestycjami a oszczędnościami. Do tego wniosku doszedł w następujący sposób:

Istnieją 2 sposoby określenia dochodu narodowego:

• Dochód narodowy jest sumą konsumpcji i oszczędności

Y=C+S

• Dochód narodowy jest sumą konsumpcji i inwestycji

Y=C+I

Ponieważ w obu określeniach występuje dochód i konsumpcja i są identyczne to w warunkach równowagi oszczędności równają się inwestycjom czyli:

C+S=C+I

S=I

Zakłócenie, zachwianie prowadzi do wystąpienia stanów nierównowagi w gospodarce gdy I jest większe od S to rośnie popyt (popyt jest większy od podaży) to ma miejsce ożywienie. Gdy natomiast S>I to podaż jest większa od popytu ma miejsce depresja.

Zmienne zależne i niezależne w modelu Keynes'a.

Keynes wyróżnia 5 zmiennych zależnych i 3 zmienne niezależne

Zmienne zależne:

1. Dochód narodowy

2. Zatrudnienie

3. Konsumpcja

4. Inwestycje

5. Oszczędności

Zmienne niezależne:

1. Psychologiczna skłonność do konsumpcji

2. Krańcowa rentowność kapitału

3. Stopa procentowa

Ad 1 Decyduje o popycie konsumpcyjnym, a dwie pozostałe o popycie inwestycyjnym. Powiązanie pomiędzy zmiennymi zależnymi i niezależnymi można przedstawić na schemacie:

Keynes ujmuje zmienne niezależne psychologicznie. Skłonność do konsumpcji psychologicznie jako właściwą danej jednostce skłonność do wydawania określonej jednostki własnego dochodu. Prawem psychologicznym jest, że w miarę wzrostu dochodów relatywnie maleje skłonność do konsumpcji

Mnożnik inwestycyjny Keynes'a

Służy do bliższego badania związków pomiędzy inwestycjami a przyrostem dochodu narodowego. Sformułował go Keynes pod wpływem mnożnika zatrudnienia opracowanego przez ekonomistę angielskiego F.Kahna. Mnożnik zatrudnienia ukazuje, że w razie wystąpienia bezrobocie jest konieczne, żeby państwo zatrudniło wszystkich przy robotach publicznych. Każdy przyrost zatrudnienia przy robotach publicznych powoduje wzrost społecznego popytu, głównie konsumpcyjnego, dla zaspokojenia którego konieczne jest zwiększenie zatrudnienia i produkcji w działach wytwarzających te dobra. Mnożnik zatrudnienia to stosunek zatrudnienia początkowego związanego z robotami publicznymi do ogólnego przyrostu zatrudnienia w gospodarce. Jego wysokość zależy od krańcowej psychologicznej skłonności do konsumpcji.

formułuje mnożnik inwestycyjny.

Punktem wyjścia jest następujące rozumowanie:

mnożnik inwestycyjny, który wskazuje o jaką wielokrotną wzrośnie dochód narodowy w przypadku realizacji nowych inwestycji

Wyprowadzenie:

Mnożnik inwestycyjny podobnie jak i mnożnik zatrudnienia zależy od krańcowej psychologicznej skłonności do konsumpcji

Środki polityki ekonomicznej państwa zalecane przez [Keynsa] dzieli się na: pośrednie i bezpośrednie, w zależności od stopnia zaangażowania się państwa w działalność gospodarczą. Do środków pośrednich zalicza:

1. manipulowanie stopą procentową,

2. zalecenia przeprowadzenia zmian w sferze podziału.

Manipulowanie stopami procentowymi - polityka ta powinna iść w kierunku obniżenia stopy procentowej albo drogą obniżania stopy dyskontowej albo zwiększenia ilości pieniądza w obiegu. Zalecenia przeprowadzenia zmian w sferze podziału - środek ten zakłada wprowadzenie progresywnego opodatkowania wysokich dochodów i przeznaczenie uzyskanych w ten sposób środków na świadczenia socjalne głównie na zasiłki dla bezrobotnych.

Wzrost niezrównoważony - ma miejsce wówczas gdy inwestycje rozwijają się w tempie odmiennym niż określony przez stopę wzrostu zrównoważonego (r). Występujące w gospodarce procesy kumulacyjne związane z działaniem mnożników (inwestycyjnego i zatrudnienia) i akceleratora będą powodowały, że ścieżka wzrostu gospodarczego będzie się coraz bardziej odchylała od ścieżki wzrostu zrównoważonego. Mogą wystąpić dwie sytuacje:

1. luka deflacyjna;

2. luka inflacyjna.

Luka deflacyjna - powstaje wówczas gdy inwestycje rozwijają się na poziomie niższym niż określony przez iloczyn α* δ (czyli r). Niskie inwestycje stają się przyczyną niedostatecznego popytu efektywnego ludności i niepełnego wykorzystania mocy wytwórczych, ponieważ spada popyt spadają ceny , przedsiębiorcy ograniczają produkcję. Spadek cen powoduje dalsze ograniczenie inwestycji i kolejny spadek dochodu narodowego i popytu, gospodarka wkracza w stan kryzysu. Lukę deflacyjną charakteryzują: niskie inwestycje, niedostateczny popyt, niepełne wykorzystanie mocy wytwórczych.

Luka inflacyjna - powstaje gdy inwestycje kształtują się na poziomie wysokim, wyższym niż wyznaczony przez iloczyn α* δ (czyli r). Wysokie inwestycje powodują wzrost dochodu narodowego i popytu konsumpcyjnego, którego nie jest w stanie zaspokoić produkcja, ponieważ efekty podażowe inwestycji pojawiają się w długim okresie czasu. Jeżeli popyt jest większy od podaży to ceny rosną, inwestycje są coraz bardziej opłacalne, a więc następuje dalszy rozwój inwestycji. Rozwija się spirala inflacyjna. Rosną ceny i rosną płace przy

[Domar] podkreśla, że w warunkach żywiołowego rozwoju procesów inwestycyjnych w gospodarce trudno zakładać, aby rosły one z roku na rok na poziomie zapewniającym wzrost zrównoważony i dlatego opowiada się za ingerencją państwa w stosunki gospodarcze. Postuluje , aby w okresie luki deflacyjnej to znaczy gdy istnieje nadmiar kapitału związany z niewykorzystaniem mocy wytwórczych. [Domar] postuluje wzrost inwestycji jego rozumowanie jest jednak prawidłowe, ponieważ wzrost inwestycji będzie działał silniej w kierunku wzrostu popytu niedostatecznego w dobie deflacji aniżeli wzrostu podaży. Natomiast w okresie luki inflacyjnej, gdy istnieje niedostatek kapitału [Domar] postuluje obniżenie inwestycji w ten sposób zmniejszy się nadmierny w okresie inflacji popyt.

Uwagi [Domara] nazwano paradoksem [Domara - Harrda], ponieważ z pozoru wydają się nierzeczowe, a są jak najbardziej prawidłowe.

Inwestycje autonomiczne - są to niezależne inwestycje od bieżącej sytuacji gospodarczej, zwłaszcza od aktualnego popytu, a więc mają charakter egzogeniczny (zewnętrzny) w stosunku do procesów zachodzących w gospodarce, są one realizowane w związku ze zmianami technologicznymi, a więc wdrażaniem nowych metod produkcji. A przede wszystkim z wprowadzeniem robót publicznych przez państwo. Znajdują swój wyraz w działaniu mnożnika inwestycyjnego. Głównie są finansowane przez państwo i związki komunalne (gminy, powiaty).

Inwestycje indukowane - czyli pobudzane - mają charakter endogeniczny (wewnętrzny) w stosunku do procesów zachodzących w gospodarce. Realizowane są głównie na skutek wzrostu popytu. Inwestycje indukowane prowadzone są poprzez przedsiębiorców reagujący na popyt.

KIERUNEK TEORETYCZNY

I OŚRODEK WARSZAWSKI

1. Michał Kalecki (1899-1970)

Czołowy twórca ekonomii polskiej i światowej, publicysta gospodarczy, pracownik Instytutu Badania Koniunktur Gospodarczych i Cen w latach 1929-1935. W jego dorobku ważne miejsce zajmuje TEORIA CYKLU KONIUNKTURALNEGO. Jest autorem pierwszych w Polsce, a także jednym z pierwszych w świecie SZACUNKÓW DOCHODU SPOŁECZNEGO za lata 1929 i 1933.

Opracował wskaźniki:

• budownictwa (mieszkaniowego i pozamieszkaniowego)

• inwestycji (kolejowych i maszynowych),

oraz inne wskaźniki:

• cen

• kosztów

• marż zarobkowych

Interesował się wpływem dumpingu na dochody realnie zatrudnionych punktem wyjścia teorii cyklu koniunkturalnego jest teza że: [o poziomie dochodu narodowego decyduje proces inwestycyjny] na przebieg tego procesu wpływa przede wszystkim przewidywana rentowność określająca rozmiary nakładów inwestycyjnych. Zwraca uwagę na problem zatrudnienia wzrost cen i zatrudnienia w okresie ożywienia podnosi rentowność i pobudza popyt inwestycyjny, natomiast spadek cen i zatrudnienia pod wpływem zachwiania równowagi rynkowej obniża rentowność i hamuje rozwój procesów inwestycyjnych. Obserwuje występowanie procesów kumulacyjnych gospodarce, wzrost inwestycji prowadzi do wzrostu produkcji dóbr inwestycyjnych, a więc zatrudnienia w gałęziach wytwarzających te dobra, które z kolei pobudza popyt konsumpcyjny robotników i wzrost zatrudnienia w gałęziach produkcji artykułów spożywczych. Wg M.K. najbardziej racjonalną formą polityki nakręcania koniunktury jest inflacyjne finansowanie robót publicznych. Uważa przy tym, że metody tej nie można utożsamiać z inflacją, nie wszystkie środki wydane na roboty publiczne pozostają w obiegu. W procesie nakręcania koniunktury istotną rolę odgrywają źródła finansowania a nie rodzaj wykonywanych inwestycji. Wg M.K. inwestycje publiczne sfinansowane dodatkową siłą nabywczą stanowią właściwy sposób ożywienia koniunktury podważa także pogląd, że wysokie ceny przyspieszają poprawę koniunktury. Podkreśla, że: inwestycje wpływają na poprawę koniunktury tylko w czasie ich wykonywania, otwierając wentyl, przez który dostaje się do gospodarstwa społecznego dodatkowa siła nabywcza. Natomiast produkcyjny charakter tych inwestycji stanowi przyczynę zahamowania, a wreszcie i załamania ożywienia. Przyjęcie przez M. Kaleckiego wzajemnej zależności między rentownością a inwestycjami pozwoliło mu na przedstawienie cyklu koniunkturalnego w kategoriach dochodu narodowego. M.K. podważa pogląd, że wzrost konsumpcji kapitalistów oznacza spadek oszczędności. Występuje przeciwko poglądom, że: obniżka płac przyspiesza wyjście z kryzysu, przeciwnie uważa on, że: spadek płac spowodowałby spadek cen i w ten sposób to, co przedsiębiorcy zyskaliby na płacach, utraciliby na cenach.

2. Jan Stanisław Lewiński (1885-1930)

Profesor ekonomii politycznej. Ekonomię teoretyczną rozwijał w szkole Głównej Handlowej w 1922 r. Dedukcję i indukcję uważał za metody, które muszą się wzajemnie uzupełniać, jego zdaniem prawa ekonomiczne wykryte za pomocą dedukcji i abstrakcyjnych założeń homo oeconomicus i wolnej konkurencji należy za pomocą wolnej konkurencji skorygować tzn. uwzględnić wcześniej odrzucone zjawiska przypadkowe. Za twórców nauki ekonomii politycznej uważał: Adama Smitha i Dawida Ricardo, którzy odrzucili obiektywny charakter praw ekonomicznych i rozpoczęli ich poszukiwanie. Definiował ekonomię jako: naukę o prawach, które rządzą: produkcją, wymianą, obiegiem i podziałem bogactw w wypowiedziach na temat wartości pieniądza wyszedł poza teorię ilościową D.Ricarda zwracając uwagę na: elastyczność systemu pieniężnego i możliwości kredytowego finansowania przedsiębiorstw przez banki.

II OŚRODEK KRAKOWSKI

1. Adam Krzyżanowski (1873-1963)

Czołowa postać ekonomii krakowskiej, profesor UJ, działacz społeczny i gospodarczy, publicysta, pozostawił po sobie poważny dorobek naukowy ponad 200 książek i artykułów, jest autorem prac teoretycznych, które służyły jako podręczniki. W teorii ceny rozwijał podobnie jak Marshall koncepcję: popytu i podaży, wpływ Marshalla zaznaczył się już w teorii wartości w której przyjął subiektywną teorię kosztów produkcji. Uważał, że wielkości rynkowe samoczynnie zmierzają do wzajemnego dostosowania się, do stanu równowagi. Szerzył mit wolnej konkurencji w teorii cyklu koniunkturalnego wolna konkurencja jest jednym z warunków wyjścia z kryzysu. W okresie wielkiego Kryzysu (1929-1933) i ożywienia gospodarczego (1936-1939) występował przeciw ingerencji państwa w życie gospodarcze. Przeciwstawiał się polityce nakręcania koniunktury drogą rozwijania robót publicznych, jak również prowadzenia bezpośredniej działalności gospodarczej przez państwo.

2. Adam Heydel (1893-1941)

Profesor UJ, dyrektor Instytutu Ekonomicznego PAN w Krakowie, była zwolennikiem koncepcji psychologicznej szkoły Austryjackiej. Ożywienie gospodarcze jest konsekwencją wzrostu obiegu pieniężnego, deflacja wywołuje objawy depresji. Niska stopa procentowa prowadzi do hiperinflacji i rodzi tendencje inflacyjne - rośnie zapotrzebowanie na kredyt. Środkiem łagodzenia wahań cyklicznych jest właściwa polityka bankowa - ustalająca wysokość bankowej stopy procentowej na poziomie stopy rynkowej. Podważał celowość istnienia przedsiębiorstw państwowych tezą o ich niskiej rentowności. zalecał wstrzymanie dotacji ze skarbu państwa na rzecz przedsiębiorstw etatystycznych oraz ograniczenie administracji państwowej.

KIERUNEK HISTORYCZNY

I OŚRODEK WARSZAWSKI

1. Antoni Kostanecki (1866-1941)

Profesor ekonomii, rektor uniwersytetu warszawskiego, Prezes Towarzystwa Ekonomistów i Statyków Polskich (1917-1927).

Ekonomię społeczną dzieli na część:

- teoretyczną - wyjaśniającą prawa rządzące gospodarstwem społecznym

- praktyczną - podejmującą problem polityki ekonomicznej

W teorii wartości zajmuje niejednolite stanowisko, uznając za podstawę wartości oceny subiektywne związane z preferencją potrzeb lub obiektywne ujęte od strony kosztów produkcji. Formułuje dwie definicje kapitału rzeczową i wartościową. Wyróżnia trzy rodzaje środków polityki ekonomicznej państwa:

- bezpośrednie - zalicza: działalność przedsiębiorstw państwowych, politykę celną i taryfową, przywileje i monopole państwowe, ulgi, subwencje i premie eksportowe,

- pośrednie - ochronę prawa patentowego i wzorów, marek fabrycznych i handlowych,

• ogólne - wiąże z rozbudową infrastruktury gospodarczej, a także szkolnictwa przemysłowego. Rozwiązanie kwestii socjalnej łączy ze stanowiskiem: ochrony prawnej robotników, działalnością pracowniczych związków zawodowych i wprowadzeniem państwowych ubezpieczeń socjalnych. Indywidualne motywy działalności gospodarczej ludzi podporządkowuje motywom społecznym, co pozwala jego zdaniem na zlikwidowanie dualizmu pierwiastka indywidualnego i socjalnego (społecznego) we wszystkich dziedzinach życia społecznego.

2. Władysław Grabski (1874-1938)

Ekonomista, polityk, trzykrotny minister skarbu, dwukrotny prezes rady ministrów, poseł na sejm z ramienia Narodowej Demokracji do 1922 r. aW IV 1924 przeprowadził reformę waluty, wprowadził reformę waluty, wprowadził złoty polski w miejsce marki polskiej, utworzył Bank Polski, oparł złotego na złocie w celu ożywienia gospodarki i eksportu oraz wzrostu podaży kredytów zagranicznych, nadmierną eksmisję pieniądza uważał za szkodliwą, gdyż spadek kursu pieniądza podważa społeczne zaufanie do niego. W 1907-1919 wydał trzy tomy opracowań pt. "Materiały w sprawie Włościańskiej", dążył do wypracowania długofalowego programu rozwoju gospodarczego, którego podstawą miała być właściwa polityka agrarna. Kładł nacisk na ożywienie produkcji przemysłowej i rolnej. Zalecał zmniejszenie obciążeń podatkowych dla rolników: obniżenie stopy procentowej kredytów długo i krótkoterminowych, wprowadzenie ceł ochronnych na artykuły rolne, rozszerzenie akcji melioracyjnych. Należał do przeciwników etatyzmu w okresie rządów sanacji pisał o kryzysie idei państwowej Polski. Krytykował działalność aparatu biurokratycznego.

> U Lityńskiej były 2 grypy po 3 pytania.

> 1.1 Cena i Wartość Ricarda

> 1.2 Luka inflacyjna i deflacyjna i paradoks Domara/Haroda

> 1.3 Historyczny warszawski (koniecznie Grabskiego)

>

> 2.1 Cena i wartość Smith-a oraz co decyduje o wzroście produktu

> społecznego

> 2.2 Keynes - mnożnik i zmienne zależne i niezależne

> 2.3 Teoretyczny warszawski (koniecznie Kaleckiego)

>

>

> Ściągać za bardzo się nie dało - chyba ze ktoś umie. Oceniała bardzo

> ostro i dużo osób nie zaliczyło jednej z części. Każde pytanie dotyczy

jednej z części, czyli 1 myśl zachodnia do 18.. , 2. Myśl zachodnia po

18.., i 3.

> myśl polska .Aby zaliczyć trzeba napisać na każde pytanie.Dzieli to po

> prostu na partie, na kazdym terminie są te same pytania. Najlepiej

zdawać

> jest jak najwcześniej wtedy mozna jeszcze coś ściągnąć.

12

zatrudnienie

---