Rodzaje połączeń kości

2 Sie 06

languages

virtualtrener

Podział połączeń kości obejmuje dwie zasadnicze grupy...

Rodzaje połączeń kości

Podział połączeń kości obejmuje dwie zasadnicze grupy: połączenia ścisłe (synarthoses) i połączenia jamowe, czyli stawowe (articulatione). Do połączeń ścisłych zalicza się:

• więzozrosty,

• chrząstkozrosty,

• kościozrosty.

Więzozrost (syndesmosis), czyli włókniste połączenie kości (juncti fibrosa) występuje u człowieka jako:

• więzozrost włóknisty (syndesmosis fibrosa) - zawiera dużo włók klejodajnych (np. błona międzykostna przedramienia);

• więzozrost sprężysty (syndesmosis elastica) - elastyczny i rozciągliwy (np. więzadła żółte kręgosłupa).

• Więzozrosty włókniste i sprężyste zezwalają na ruchy obrotowe dc i liniowe do 2 mm;

• szew (sutura) - specyficzny rodzaj więzozrostu; występuje w obrębie czaszki. Wyróżnia się szwy proste (sutura piana), szwy łuskowate ( tura sqamosa), szwy piłowate (sutura serrata);

• wklinowanie (gomphosis) - sposób zamocowania zębów w zębodołs

Chrząstkozrost (synchondrosis) łączy dwie kości za pomocą warstwy chrząstki włóknistej (wyjątkiem jest połączenie pierwszego że z mostkiem, gdzie występuje chrząstka szklista). Przykładem takiego łączenia jest chrząstka spojenia łonowego lub krążki między kręgowe. kres ruchów w obrębie chrząstkozrostów jest minimalny.

Kościozrost (synostosis) powstaje z wiekiem przez kostnienie zozrostów lub chrząstkozrostów (czasem stawów). To połączenie wyklucza możliwości ruchowe (np. kość krzyżowa). Połączenia wolne, czyli stawy, umożliwiają swobodne ruchy dwu kości względem siebie. Określane są często jako połączenia maziowe (junct synouiales).
Stałymi elementami stawów są:

• powierzchnie stawowe (facies articulares) pokryte chrząstką szklistą, która zmniejsza tarcie, jest elastyczna i odporna na ścieranie;

• torebka stawowa (capsula articularis) ochraniająca staw. Zbudowana jest z zewnętrznej warstwy -błony włóknistej (membrana fibrosa) i warstwy wewnętrznej - błony maziowej (membrana synovialis). Błona włóknista często tworzy grube, mocne pasma łącznotkankowe, czyli więzadła. Błona maziowa wydziela maź i może wytwarzać kosmki, fałdy lub kaletki maziowe;

• jama stawowa (cauum articulare) -jest to szczelinowata przestrzeń wypełniona mazią. Wielkość jamy stawowej w różnych stawach waha się od kilku do kilkudziesięciu cm3

Oprócz wymienionych powyżej stałych składników stawu występują również niestałe, dodatkowe elementy, a mianowicie:

• więzadła stawowe (ligamenta articularia), które są zrośnięte z torebką stawową, bądź też biegną niezależnie od niej. Są to pasma tkanki łącznej włóknistej, łączące kości w stawie, wzmacniające staw i ograniczające ruchomość,

• obrąbki stawowe (labrum glenoidalia), czyli pierścienie zbudowane z chrząstki włóknistej. Powiększają powierzchnię panewki (np. w stawie ramiennym) i chronią powierzchnie stawowe przed uderzeniami,

• krążki stawowe (disci articulares) - są to twory włókniste, dzielące jamę stawową na dwa piętra,

• łąkotki stawowe (menisci articulares) - częściowo rozdzielają jamę stawową. Wyrównują źle dopasowane do siebie powierzchnie stawowe, pełnią rolę amortyzatorów i stanowią przesuwalne powierzchnie stawowe.

Rodzaje stawów

14 Sie 06

languages

virtualtrener

Ogólnie stawy można podzielić na proste i złożone. W budowie stawu prostego biorą udział tylko dwie kości...

Rodzaje stawów

Ogólnie stawy można podzielić na proste i złożone. W budowie stawu prostego biorą udział tylko dwie kości. Staw złożony utworzony jest przez więcej niż dwie kości (np. stawpromieniowo-nadgarstkowy). Określeń "prosty" i "złożony" nie należy utożsamiać z możliwościami ruchowymi w tych stawach.
Z punktu widzenia mechaniki ruchy w stawach można podzielić na trzy kategorie:

• ślizganie - jedna powierzchnia stawowa dotyka stale tą samą częścią nowych części drugiej powierzchni (np. stawy nadgarstka)

• toczenie - nowe części jednej powierzchni stawowej dotykają nowych części drugiej powierzchni (np. staw kolanowy)

• obracanie - dwie powierzchnie stawowe o kształcie wycinków kuli przylegają do siebie w jednym punkcie i w tym miejscu jedna kość obraca się na drugiej (np. staw ramienno-promieniowy).

Przedstawiony poniżej szczegółowy podział stawów opiera się na dwóch kryteriach. Pierwszym jest liczba osi i płaszczyzn, w których mogą się odbywać ruchy w danym stawie, drugim - ukształtowanie powierzchni stawowych i związane z nim rodzaje ruchów

Stawy jednoosiowe, w których ruch może się odbywać tylko w jednej osi

• staw zawiasowy (articulatio ginglymus) -jedna powierzchnia stawowa jest wykształcona w formie bloczka, druga jest jego negatyw (wcięcie). Oś ruchu jest ustawiona poprzecznie do długiej osi kości. W s wie zawiasowym występują zawsze więzadła poboczne {ligamenta col teralia), które ustalają staw i zabezpieczają przed bocznymi przesuń ciami. Ruchy w tym stawie to zginanie i prostowanie (np. stawy międ;
  paliczkowe);

• staw obrotowy (articulatio trochoidea) - jedna powierzchnia stawowa w kształcie walca obraca się w stosunku do drugiej. Oś ruchu w t; stawie biegnie wzdłuż długiej osi kości. Wykonywane ruchy to rotacja (ruch obrotowy) w obie strony (np. staw promienniowo-łokciowy bliższy);

• staw śrubowy (articulatio cochlearis) - ruch obrotowy dookoła i podłużnej jest połączony z równoczesnym przesuwaniem wzdłuż tej sań osi (ruch wkręcania śruby). Taki ruch występuje w stawach zęba kręgowego obrotowego skręt głowy z równoczesnym uniesieniem.).

Stawy dwuosiowe

• staw eliptyczny (articulatio elipsoidea), czyli kłykciowy (articulatio con-dylaris) - na przekroju jedna powierzchnia ma kształt eliptyczny, wypukły w stosunku do swojej osi długiej i krótkiej, a druga powierzchnia jest wklęsła. Wykonywane ruchy to: zginanie i prostowanie, odwodzenie i przywodzenie oraz ruch wypadkowy - obwodzenie (np. staw promieniowo-nadgarstkowy);

• staw siodełkowaty (articulatio sellaris) - obie powierzchnie stawowe są wklęsłe, w kształcie siodełek. Taki układ występuje tylko w stawie śródręczno-nadgarstkowym kciuka. Wykonywane ruchy to: przywodzenie i odwodzenie, przeciwstawianie i odprowadzanie oraz ruch wypadkowy - obwodzenie.

Stawy trójosiowe (wieloosiowe)

• staw kulisty wolny (articulatio spheroidea),

• staw kulisty panewkowy (articulatio cotylica) - w obu przypadkach jedna powierzchnia stawowa jest wykształcona w formie wycinka kuli, druga jest jej negatywem, czyli panewką. W stawie kulistym wolnym (staw ramienny) głowa jest o wiele większa od panewki, co decyduje o bardzo dużej ruchomości, natomiast w stawie kulistym panewkowym (staw biodrowy) głęboka panewka obejmuje głowę aż poza jej równik powodując ograniczenie zakresu ruchów. Wykonywane ruchy to: zginanie i prostowanie, odwodzenie i przywodzenie, skręt na zewnątrz i do wewnątrz oraz ruch wypadkowy - obwodzenie;

• staw płaski (articulatio planae) - powierzchnie stawowe są prawie płaskie, równe lub guzkowate, przeważnie tej samej wielkości. Ruchomość jest tu bardzo ograniczona, jednak ma duże znaczenie, ponieważ powoduje lepsze dopasowanie kości do podłoża lub uchwyconego przedmiotu (np. stawy kości nadgarstka czy stepu). Rozluźnienie aparatu więzadłowego i torebki stawowej minimalnie zwiększa zakres ruchów;

• staw nieregularny - powierzchnie stawowe nie dają się porównać z innymi, wyraźnie określonymi. W stawach tego typu często występują dodatkowe krążki śródstawowe, jak np. w stawach obojczykowo-mostkowym lub obojczykowo-barkowym.

W wymienionych stawach odbywają się ruchy obojczyka i łopatki: unoszenie i opuszczanie, wysuwanie i cofanie, obrót obojczyka w przód i w tył oraz ruchy obrotowe łopatki.

W tych stawach odbywają się równocześnie ruchy dookoła tej samej osi, to czynnościowo są one stawami sprzężonymi. Należą do nich m.in. stawy skroniowo-żuchwowe, promieniowo-łokciowy bliższy i dalszy oraz stawy żebrowo-kręgowe.
Zabezpieczenie stawów przed urazami może być trojakiego rodzaju:

• zabezpieczenie kostne - przez sam kształt powierzchni stawowych (np. staw łokciowy),

• zabezpieczenie więzadłowe - przez liczne więzadła przebiegające w różnych kierunkach (np. staw kolanowy),

• zabezpieczenie mięśniowe -przez mięśnie otaczające staw (np. staw ramienny).

Zakres ruchów w stawie jest uwarunkowany ukształtowaniem powierzchni stawowych i części miękkich (mięśni) oraz elastycznością więzadeł i torebki stawowej. Najczęściej mierzy się go w jednostkach miary kątowej, czyli w stopniach. Zakres ruchów może być określany na szkielecie kostnym (pozbawionym części miękkich) - jest to ruchomość szkieletowi może być określany na preparacie anatomicznym - jest to ruchomość anatomiczna.

Badając osobnika żywego można określić zakres ruchomości czynnej lub biernej. Ruch czynny jest wykonywany bez udziału sił zewnętrznych. Ruch bierny wymaga działania dodatkowych sił (np. stosowani obciążeń).

4

---