MINERAŁY SKAŁ MAGMOWYCH

Dzielą się na:

• Główne - podstawowe składniki skał magmowych. Decydują o ich przynależności systematycznej. Co najmniej 10% w skale.

• Poboczne - występują powszechnie we wszystkich typach skał w niewielkich ilościach.

• Akcesoryczne - występują sporadycznie w niektórych typach skał

GŁÓWNE

Kwarc

• SiO₂ ( prawie czysta krzemionka)

• Pokrój

• α - izometryczny (wysokotemp.> 680^oC)

• β - słupkowy (niskotemp. <680^oC)

• Brak łupliwości - sieć spękań tylko na powierzchni zewnętrznej (przełom), głównie na narożach.

• Przełom muszlowy lub nierówny

• Twardość: 7

• Barwa: bezbarwny, zwykle zabarwiony (szarawy)

• Rysa: biała

• Połysk: ściana-szklisty, przełom-tłusty.

(zespół cechy najbardziej charakterystycznych)

• Czasem krystalizuje w zbiornikach morskich - z pancerzyków powstaje krzemionka, która zamienia się w kwarc.

• „Prawie niezniszczalny” - nie ulega wietrzeniu chemicznemu, ciągle się kumuluje → dominuje w wielu skałach

• Ma niską temp. krzepnięcia - krzepnie jako jeden z ostatnich → musi dopasowywać swoje kryształy do przestrzeni pozostawionych przez inne minerały

Powody szerokiego występowania:

• nie niszczeje chemicznie

• wysoka twardość

• brak łupliwości - nie rozpada się na drobniejsze, jedynie kruszy na brzegach.

Skalenie

• Glinokrzemiany pierwiastków alkalicznych (K, Na,Ca)

• Ortoklaz - K[AlSi₃O₈] - potasowy

• Albit - Na[AlSi₃O₈] - sodowy

• Anortyt - Ca[AlSi₂O₈] - wapniowy

• Mieszają się ze sobą:

• Ortoklaz z albitem

• Anortyt z albitem

• Preferencje zabarwienia:

• Ortoklaz - czerwony, różowy

• Albit - biały

• Anortyt - szary

• Słaba odporność chemiczna - w wodzie przechodzi w ilaste.

• Twardość:6 (słaba odporność chemiczna → dochodzi do zanieczyszczeń → zdarzają się mniejszej twardości)

• Pokrój: grubotabliczkowy

• Łupliwość: doskonała w 1 kierunku, b. dobra w prostopadłych

• Połysk: szklisty

• Rysa: biała

• Krystalizuje w wys. temp. jako jeden z pierwszych → ma dużo miejsca.

Skaleniowce (Foidy)

• Podobne do skaleni

• Mniejsza zawartość krzemionki

Krystalizuje w wys. temp. w warunkach deficytu krzemionki → NIGDY NIE WYSTĘPUJE Z KWARCEM!

Miki

• uwodnione glinokrzemiany K oraz kationów Al,Fe,Mg

• Twardość: 2-3

• Połysk: mocny szklisty

• Łupliwość: doskonała w 1 kierunku

• Przełam: nierówny

• Pokrój: cienkopłytkowy

• Barwa: bezbarwne

• jasne: srebrzystobiałe, żółtawe

• ciemne: ciemnoszare, brunatne,czarne

• Rysa: biała

• Odporne na czynniki zewnętrzne

Amfibole (np. Hornblendy)

• Pokrój: długosłupowy

• Twardość: 5,5

• Połysk: szklisty

• Barwa: czarna

• Rysa: zielona/czarna

• Łupliwość: doskonała w 2 kierunkach - 120^o

Pirokseny (np. Augit)

• Pokrój: krótkosłupowy / grubotabliczkowy

• Twardość: 5,5

• Połysk: szklisty

• Barwa: czarna

• Rysa: czarna

• Łupliwość: doskonała w 2 kierunkach - 90^o

Oliwiny

• SiO₄ - krzemiany z Mg, Fe

• Barwa: oliwkowa ( u oliwinów właściwych)

• Pokrój: grubotabliczkowy / krótkosłupowy

• Twardość: 6,5

• Mało na powierzchni Ziemi, ogromne ilości w litosferze

• Szybko wietrzeją, stosunkowo kruche

• NIE WYSTĘPUJĄ Z KWARCEM

POBOCZNE

Magnetyt

• Tlenek żelaza (II i III, 72,4% żelaza)

• Pokrój: izometryczny

• Twardość: 5,5-6,5

• Przełam: nierówny

• Łupliwość: niewyraźny

• Barwa: żelazistoczarna

• Rysa: czarna

• Połysk: metaliczny, tłusty, matowy

• Kruchy i nieprzezroczysty

• Właściwości magnetyczne

• Bardzo pospolity, szeroko rozpowszechniony

Hematyt

• Tlenek żelaza (III, 70%)

• Pokrój: izometryczny/krótkosłupkowy

• Twardość: 5,5-6,5

• Przełam: nierówny, drzazgowy

• Łupliwość: brak

• Barwa: stalowoszara, czarna, ciemnoczerwona

• Rysa: czerwona

• Połysk: metaliczny, matowy

• Kruchy i nieprzezroczysty

Piryt („złoto głupców”)

• FeS₂

• Pokrój: izometryczny

• Twardość: 6,5

• Przełam: muszlowy

• Łupliwość: brak

• Barwa: mosiężnożółta, mosiężna, złota

• Rysa: czarna

• Połysk: metaliczny

• Nieodporny na wietrzenie

• Powstaje w krańcowych etapach krystalizacji magmy

---