Konfucjański krąg kulturowy

Prowadzący: prof. dr hab. Andrzej Flis

Forma: wykład 30 godz., ćwiczenia 30 godz.

Termin: semestr II

Warunki wstępne: brak

Warunki zaliczenia kursu: egzamin

Punktacja: 6 ECTS

Opis kursu:

Kurs przeznaczony jest dla studentów starszych lat kulturoznawstwa i kierunków pokrewnych.

Celem kursu jest rekonstrukcja złożonego procesu formowania się kultury chińskiej i jej promieniowania

w regionie Dalekiego Wschodu, jak również ukazanie radykalnej odmienności cywilizacji Chin od kultury europejskiej. Kurs przedstawia dalekowschodni krąg kulturowy jako formację cywilizacyjną wyrosłą ze świeckiej tradycji konfucjańskiej i omawia wewnętrzne zróżnicowanie tego kręgu. Przedmiotem kursu są też historycznie ukształtowane wzory zachowań i podstawowe instytucje społeczne Chin, Korei, Japonii i Wietnamu, a także cechy konstytutywne taoizmu, „buddyzmu północnego”, szamanizmu koreańskiego i szintoizmu. Kurs analizuje

ponadto ekspansję kolonialną Zachodu na Dalekim Wschodzie i kryzys „chińskiego ładu” w XIX wieku, a także modernizację Japonii w epoce Meiji i rozwój obecnej potęgi Chin.

Zagadnienia:

1. Kultura Chin przedklasycznych.

2. Sinizacja Korei, Japonii i Wietnamu.

3. Cywilizacja Dalekiego Wschodu jako „kultura wstydu”.

4. Cechy konstytutywne konfucjańskiego kręgu kulturowego.

5. Chińskie pojęcie kultury i światopogląd konfucjańsko-taoistyczny.

6. Nauka europejska i nauka chińska.

7. Dwa nurty buddyzmu chińskiego: buddyzm medytacyjny i buddyzm tantryczny.

8. Taoizm filozoficzny i taoizm religijny.

9. Obraz świata w szintoizmie.

10. „Państwo środka” i tradycyjne społeczeństwo chińskie.

11. Społeczeństwo japońskie w okresie Tokugawów.

12. Ekspansja kolonialna Zachodu i kryzys „chińskiego ładu” w XIX w.

13. Modernizacja Japonii w epoce Meiji.

14. Przeobrażenia społeczne w Japonii i Korei XX w.

15. Ekspansja Chin Ludowych w XXI w.

Literatura podstawowa:

1. Arutiunow S., Statyka i dynamika powszechnej kultury nieeuropejskiej,

[w:] Tradycja i nowoczesność, red. J. Kurczewska, J. Szacki, Warszawa 1984

2. Benedict R., Chryzantema i miecz. Wzory kultury japońskiej, Warszawa 1999

3. Flis A., Chrześcijaństwo i Europa. Studia z dziejów cywilizacji Zachodu, Kraków 2003, rozdz. 9

4. Flis A., Niezamierzone konsekwencje działań makrospołecznych.

Paradoksy Westernizacji Dalekiego Wschodu, [w:] Stawanie się społeczeństwa, red. A. Flis, Kraków 2006, ss. 353-385

5. Halik T., Tradycja niekonfucjańska. Jej rola w kształtowaniu się społeczeństwa i państwa w Wietnamie,
Warszawa 1999, rozdz. II i III.

6. Hall J.W., Japonia od czasów najdawniejszych do dzisiaj, Warszawa 1979, rozdz. III-X

7. Kotański W., W kręgu shintoizmu, t. 1, Warszawa 1995, cz. 1

8. Kotański W., W kręgu shintoizmu, t. 2, Warszawa 1995, cz. 6

9. Künstler M., Dzieje kultury chińskiej, Wrocław 1994.

10. Nakamura H., Systemy myślenia ludów Wschodu. Indie, Chiny, Tybet, Japonia, Kraków 2005, cześć 2 i 4

11. Needham J., Wielkie miareczkowanie. Nauka i społeczeństwo w Chinach i na Zachodzie, Warszawa 1984, rozdz. 4

12. Ogarek-Czoj H., Religie Korei. Rys historyczny, Warszawa 1994, rozdz. I-IV

13. Wasiliew L., Tradycja a problem postępu społecznego w historii Chin,

[w:] Tradycja i nowoczesność, red. J. Kurczewska, J. Szacki, Warszawa 1984

14. Watts A., Filozofia Tao, [w:] Taoizm, red. W. Jaworski, M. Dziwisz, Kraków 1988

15. Żbikowski T., Prawie wszystko o Tao, [w:] Taoizm, red. W. Jaworski, M. Dziwisz., Kraków 1988

---