Podstawowe formy wypowiedzi w kl. 1 - 3
Opowiadanie, opis, życzenia, zaproszenie, zawiadomienie, list, notatka do kroniki
Opowiadanie - jest przedstawieniem akcji zespołu czynności i zdarzeń występujących w stosunkach przyczynowo - skutkowych i następstwie czasowym. Wypowiedź ustna lub pisemna m.in. na podstawie tekstów literackich. (wstęp - przedstawienie sytuacji przed zdarzeniem, rozwinięcie - przyczyny, opis zdarzenia , skutki, zakończenie - wnioski.)
Życzenia - układamy na jakąś okoliczność, z okazji jakiegoś ważnego wydarzenia, np. z okazji świąt, urodzin, imienin.
Zaproszenia - związane są z organizowaniem jakieś uroczystości i służą do powiadomienia, zaproszenia gości. Podczas redagowania zaproszenia ważne są następujące zasady (zasada pięciu palców):
Kto zaprasza?
Kogo zaprasza? Do kogo kierowane jest zaproszenie.
Na co? Co się odbędzie?
Kiedy? Potrzebna jest data.
Gdzie? Dokąd ma przyjść zaproszona osoba.
Zawiadomienie - jest krótkim tekstem mającym na celu powiadomienie kogoś o jakimś wydarzeniu, np. rozpoczęcie roku szkolnego. Tekst zawiadomienia zwykle kierowany jest do ogółu, a nie do jakiejś konkretnej osoby.
Kto zawiadamia?
O czym zawiadamia?
O czasie i miejscu np. spotkania
Listy - forma pisemnego porozumienia się na odległość (oprócz sms, e-mail i innych) ma trójdzielną budowę i podpis, nagłówek, data napisania listu, miejscowość. Podstawową jej formą jest monolog.
Kronikarskie notatki np. z życia szkoły.
Opis - zmusza dziecko do dokładnej obserwacji i doboru właściwego słownictwa, wyrażającego stosunki przestrzenne i logiczny porządek zapisu. Do swoistych cech tej formy wypowiedzi należą: statyczność, przestrzenność i nierozwijanie się w czasie (brak chronologii). Aby opis zachował przejrzystość, należy zwrócić uwagę tylko na cechy wartościowe przyjętego przez obserwatora punktu widzenia. Wyróżniamy:
- opis naukowy
- opis literacki - gł. w szkole. Wyróżniamy cechy pierwszo i drugo planowe. Język opisu powinien być dokładny, jasny i obiektywny. Może być opis przedmiotu, wyglądu człowieka, krajobrazu, sytuacji, przeżyć itp.
Opis ma zawierać: temat, zakres wypowiedzi, porządek, kompozycja (3 części), język wypowiedzi (słownictwo, poprawność gramatyczna i ortograficzna).
Sprawozdanie - przygotowują ucznia do wypowiedzi na tematy z bieżącego życia szkoły np. uroczystość, wycieczki, lektury itp. Polega ona na zebraniu w zwięzłą całość głównych momentów jakiegoś zdarzenia zaprezentowanego w porządku chronologicznym. Wyróżniamy trzy odmiany sprawozdań:
- sprawozdanie typu reportaż - związku z wydarzeniami życia codziennego i wycieczkami.
- sprawozdanie typu recenzja - z lektury, przedstawienia, wystawy, uroczystości itd.
- sprawozdanie typu protokół - z życia szkoły i organizacji, zebrań, zbiorek.
W sprawozdaniu mogą występować elementy opisu i opowiadania.
Streszczenie - to forma wypowiedzi, której celem jest przedstawienie treści utworu - przekształcenie tekstu, polegające na zmniejszeniu objętości utworu, ale przy zachowaniu najważniejszych elementów treści utworu. Streszczenie musi być: zwięzłe, konkretne, skrótowe, napisane prostym, jasnym językiem; obiektywne - ma przekazywać informacje bez komentarzy, przedstawiać wydarzenia utworu w kolejności chronologicznej, wiernie oddawać treść utworu. Streszczenie nie powinno zawierać opisów, charakterystyki, dialogów, cytatów. Nie wyrażamy tu własnych sądów i opinii ani o bohaterze, ani o całym utworze.
Kartka pocztowa - wysyłamy ją do znajomych lub krewnych z różnych okazji. Za pomocą kartki pocztowej możemy komuś złożyć życzenia, poinformować o tym co w danej chwili się u nas dzieje lub pozdrowić kogoś, z miejsca, w którym przebywamy;
Zaproszenia - związane są z organizowaniem jakieś uroczystości i służą do powiadomienia, zaproszenia gości. Podczas redagowania zaproszenia ważne są następujące zasady (zasada pięciu palców):
Kto zaprasza?
Kogo zaprasza? Do kogo kierowane jest zaproszenie.
Na co? Co się odbędzie?
Kiedy? Potrzebna jest data.
Gdzie? Dokąd ma przyjść zaproszona osoba.
Zawiadomienie - jest krótkim tekstem mającym na celu powiadomienie kogoś o jakimś wydarzeniu, np. rozpoczęcie roku szkolnego. Tekst zawiadomienia zwykle kierowany jest do ogółu, a nie do jakiejś konkretnej osoby.
Kto zawiadamia?
O czym zawiadamia?
O czasie i miejscu np. spotkania
Ogłoszenie - to krótki tekst, którego celem jest zwrócenie uwagi odbiorcy i przekazanie określonych informacji, często połączone z próbą przekonania (element reklamy) do publicznej wiadomości. Rodzaje ogłoszeń:
drobne, zwane anonsami, dotyczą- kupna, sprzedaży, zguby, wynajmu;
oficjalne- zamieszczone przez firmy , instytucje, urzędy, charakteryzujące się stylem urzędowym;
forma plakatu- skierowane do wszystkich zainteresowanych o różnej formie.