 | Pobierz cały dokument terminologia.romantyzm.filologia.polska.z.doc Rozmiar 75 KB |
BALLADA
-krótki wierszowany utwór epicki na temat niezwykłego zdarzenia[sensacyjnego],
wprowadza groźne wątki działania sił nadzmysłowych w los człowieka,
bohaterowie: zazwyczaj ostro skontrastowani, scharakteryzowani w kilku rysach podstawowych i wyrazistych, co sprzyja szybkiemu rozwojowi i rozstrzygnięciu konfliktu,
akcja: ograniczona do zdarzenia kulminacyjnego (z wyeliminowaniem bądź skrótowym tylko potraktowaniem wydarzeń wcześniejszych). W wypadku rozciągnięcia łańcucha wydarzeń akcji - skrótowi lub eliminacji zawsze podlegają wydarzenia mniej ważne. Szczególny nacisk na zdarzenia węzłowe, czyli podstawowe spięcia antagonistów.
narrator: pozornie naiwny, manifestujący swoją niewiedzę poprzez liczne pytania, enigmatyczność określania przedstawianych zjawisk (“coś”, “ktoś”) czy też przyznaniem się do niewiedzy, co wzmaga atmosferę tajemniczości i niezwykłości; obserwator realistyczny - nie zna wydarzeń poprzedzających wydarzenie obserwowane, 'aktywny odbiorca widowiska', reagujący na obserwowane wydarzenia i komentujący je poprzez swoje emocjonalne (wykrzyknienia, niespokojne domysły, itp.).
Efekt takiej konstrukcji narratora: 2 plany akcji - widzialny dla narratora ('sceniczny') i ukryty dla niego ('zakulisowy'). Na planie 'scenicznym' - mniej aktywny. Antagonista aktywniejszy wkracza w momentach niespodziewanych, powodując chwile ostrego spięcia, by znów zniknąć 'za kulisami'. Nawet w momentach przestoju sensacyjność i napięcie nie znikają, bo nad planem 'scenicznym' stale wisi atmosfera niespokojnego oczekiwania na kolejną niespodziankę, co rodzi znamienny rytm balladowych wydarzeń, polegający na przeplocie niespokojnego wyczekiwania i gwałtownego spięcia, na grze niespodzianek i zaskoczeń. Ta gra zaskoczeń dotyczy zarówno postaci jak i narratora.
Synkretyzm rodzajowy. Epicka kanwa narracji (relacje obserwowanych wydarzeń), czynnik liryczny (emocjonalne komentarze narratora) i dramatyczny (konstrukcje dialogowe bohaterów, dramatyzujące strukturę ballady).
Polska romantyczna ballada zrodziła się z inspiracji pieśni ludowej i dumy sentymentalnej (szczególnie dumy grozy). Adaptacja takich elementów, jak: pierwiastki ludowe, motywy grozy i tajemniczości, narrator zaintrygowany niezrozumiałym dla niego światem, gra zaskoczeń, zmieszanie tendencji rodzajowych epiki, liryki i dramatu. Poza tym: motywy rycerskie, zywioł dawności i tradycja ludowa, związana z kulturami regionalnymi - wszystko to, co cenił romantyzm. Obie tradycje wiązały się z poezją popularną, “niskiego obiegu” w kontekście gatunków oświeceniowych, co sprzyjało romantycznemu programowi DEMOKRATYZACJI LITERATURY.
POLSKI DRAMAT ROMANTYCZNY
 | Pobierz cały dokument terminologia.romantyzm.filologia.polska.z.doc rozmiar 75 KB |