Pamięć krótkotrwała - short-term memory STM

Wszyscy wiemy że możliwości zapamiętywania nie są ograniczone do 1 sekundy. Jeśli jakaś informacja ma być zachowana na dłużej, to z rejestru zmysłowego musi zostać bardzo szybko odczytana. W bardzo krótkim czasie trzeba postarać się o to, by ważna informacja dostała się do pamięci krótkotrwałej, gdzie może zostać przetworzona. Pojemność tej pamięci jest bardzo mała.

Ograniczenia pamięci krótkotrwałej

Najważniejsze cechy pamięci krótkotrwałej wynikają z dużej liczby informacji, na których człowiek musi koncentrować swoją świadomość. Zakres dostępnych nowych informacji zawsze jest duży. Występują ograniczenia w zdolności utrzymywania informacji w pamięci krótkotrwałej - do niewielkiej tylko liczby aktywnych informacji. Ograniczona pojemność pamięci krótkotrwałej wymusza koncentrację uwagi umysłowej.

Gdy inne źródła pamięci zostają wyłączone, szacuje się że czysty wkład pamięci krótkotrwałej to około 7 elementów ujawniających się w zakresie pamięci bezpośredniej, wynosi zaledwie od 2 do 4 jednostek. Jeśli jednak, aby rozpocząć nabywanie nowych wspomnień, dysponujemy tak niewielką pojemnością pamięci, to dlaczego przeważnie nie zauważamy tych ograniczeń?

Przystosowanie do pojemności pamięci krótkotrwałej

Człowiek funkcjonuje skutecznie pomimo ograniczeń pojemności pamięci krótkotrwałej przynajmniej z 2 powodów:

1. kodowanie informacji w pamięci krótkotrwałej może być usprawnione dzięki powtarzaniu i porcjowaniu

2. wydobywanie informacji z pamięci krótkotrwałej jest bardzo szybkie

Dobrym sposobem na utrzymanie w pamięci numeru telefonu, aż do chwili jego wybrania jest powtarzanie. Taka technika pamięciowa jest określana jako powtarzanie podtrzymujące.

Często nowo poznana osobą wypowiada swoje imię lub nazwisko, a Ty natychmiast je zapominasz. Jedną z najważniejszych przyczyn tego zjawiska jest fakt, że nie powtarzasz, co jest potrzebne do powstania nowego wspomnienia. Lekiem na ten problem jest próba zakodowania i powtórzenia nowego imienia czy nazwiska, przed kontynuowaniem rozmowy.

Porcjowanie

Porcja stanowi sensowną jednostkę informacji. Porcja może być pojedyncza literą czy cyfrą, grupą liter lub innych elementów, czy nawet grupą słów lub całym zdaniem. Porcjowanie jest procesem zmiany konfiguracji elementów poprzez grupowanie ich na podstawie podobieństwa czy innej zasady organizującej, lub też scalaniem ich w większe wzorce na podstawie informacji przechowywanej w pamięci długotrwałej.

Wydobywanie z pamięci krótkotrwałej

Powtarzanie i porcjowanie dotyczą tego, jak kodowana jest informacja, aby zwiększyć prawdopodobieństwo, że będzie pasować do pamięci krótkotrwałej lub w niej pozostanie. Jednak nawet gdy nie są wykorzystywane takie strategie, wydobywanie z pamięci krótkotrwałej okazuje się bardzo skuteczne. Wydobywanie z pamięci krótkotrwałej odbywa się bardzo szybko. PK działa na zasadzie analogicznego kompromisu pomiędzy pojemnością a szybkością przetwarzania.

Przykład: Skuteczne wydobywanie informacji z pamięci krótkotrwałej

W każdej z licznych prób badanym przedstawiano zestaw pamięciowy, składający się z 1-6 elementów, np. cyfr 5,2,9,4 i 6. Z próby na próbę zmieniały się prezentowane cyfry i ich liczba w zestawach. Bezpośrednio po prezentacji każdego zestawu Stemberg podawał badanym jeden element „próbny” - cyfrę, o której badany miał orzec czy była czy też nie w zestawie widzianym przed chwilą. Zmienną zależną była prędkość rozpoznawania. Jak szybko badani naciskali przycisk tak, aby wskazać że widzieli element w zestawie, lub nie, aby wskazać że byli pewni, iż tego elementu nie widzieli? Stemberg obliczył że potrzeba było około 400 milisekund aby zakodować element i udzielić odpowiedzi, ale tylko około 35 milisekund aby porównać element próbny z każdym elementem z zestawu pamięciowego. W ciągu sekundy badany był w stanie dokonać ok. 30 takich porównań. Okazało się, że wydobywanie informacji z pamięci krótkotrwałej jest bardzo szybkie.

Podsumowanie:

WŁAŚCIWOŚCI	PAMIĘĆ KRÓTKOTRWAŁA
Czas przechowywania	kilkanaście sekund do kilku lub kilkunastu minut
Pojemność	7 ± 2 elementy; elementem może być litera, cyfra, figura geometryczna, może być nim także wyraz lub liczba
Zapamiętywanie	szybkie, nie wymaga wysiłku, przebiega automatycznie
Utrwalanie materiału	powtórki wewnętrzne; w pewnych wypadkach ułatwiają przekazanie materiału do pamięci trwałej
Format zapamiętywanych informacji	akustyczny lub wzrokowy
Wrażliwość na zapominanie	duża; informacje zapomniane znikają bezpowrotnie
Dostęp	łatwy i natychmiastowy
Format zapisu (kod)	głównie akustyczny i wzrokowy; niekiedy semantyczny
Czynniki powodujące interferencję	podobieństwo akustyczne

---