Podział podłoży

• Ze względu na konsystencję

• Płynne (bulion mięsny, bulion mózgowo-sercowy)

• Półpłynne (0,5-1% agaru)

• Stałe (1,5-3% agaru)

Ze względu na zawartość substancji

• Syntetyczne (skład chemiczny całkowicie zdefiniowany)

• Półsyntetyczne (skład chemiczny częściowo zdefiniowany)

• Naturalne (skład chemiczny zdefiniowany w przybliżeniu)

Ze względu na ilość i jakość składników odżywczych:

• Proste (podstawowe) - przeznaczone dla drobnoustrojów o niskich wymaganiach odżywczych, np. Bulion zwykły (płynne), Woda peptonowa (płynne), Agar zwykły (stałe), Żelatyna (stałe).

• Złożone (wzbogacone):

• Rosną na nich bakterie wymagające,

• Składają się z pożywki prostej i składnika wzbogacającego, np. krew zwierzęca, żółtka kurzego.

• Przykłady: agar z krwią (stałe), podłoże Müller-Hinton (stałe; do antybiogramów- hydrolizat kazeiny).

Agar z krwią:

• Pozwala na różnicowanie gatunków i rodzajów - typ hemolizy:

• α - częściowa

• β - całkowita

• γ - brak hemolizy

Müeller-Hinton - podłoże do oceny lekowrażliwości

Ze względu na funkcje:

• Podłoża wybiórczo - namnażające

• Przeznaczone dla określonych drobnoustrojów.

• Zawierają podłoża proste lub wzbogacone, do których dodano substancje przyspieszających wzrost określonych mikroorganizmów i hamujące lub uniemożliwiające wzrost innych.

• Przykład: bulion z żółcią, podłoże SS

Podłoże Saburaud'a -wybiórcze dla grzybów (obniżone pH, zawiera antybiotyki: cykloheksamid i chloramfenikol)

Podłoże PYA z cetrymidem przeznaczone dla pałeczek Pseudomonas aeruginosa.

bulion z żółcią do hodowli Salmonella spp. (sole żółciowe hamują wzrost bakterii Gram - dodatnich);

podłoże SS - dla Salmonella spp. i Shigella spp.; jest używane dla izolacji ww. bakterii pochodzących z miejsc zanieczyszczonych innymi drobnoustrojami (kontaminacja). Zawiera laktozę, sole żółciowe, cytrynian żelaza, naturalną czerwień. Sole żółciowe hamują wzrost bakterii Gram-dodatnich. Pozostałe składniki odpowiadają za różnicowanie wśród bakterii Gram-ujemnych.

Podłoże Lowensteina - Jensena dla Mycobacterium tuberculosis. Zawiera zieleń malachitową , która hamuje wzrost innych drobnoustrojów

Podłoże Sołtysa - dla Salmonella spp. Podłoże wybiórcze izoluje pałeczki z grupy Salmonella.

• Kolonie Salmonella typhi barwią się na tym podłożu na kolor żółtawy.

• Wzrost pałeczek Escherichia coli jest częściowo zahamowany, a kolonie wybarwiają się na kolor ciemno - zielony.

• Wzrost pałeczek Proteus jest zahamowany. Jeżeli wyrosną pojedyncze kolonie są zabarwione intensywnie żółto.

• Podłoża różnicujące, np. podłoża szeregu biochemicznego:

• Podłoże Kliglera

• rozkład glukozy w warunkach tlenowych - zmiana zabarwienia części słupkowej na żółtą oznacza, że bakterie rozkładają glukozę

• rozkład laktozy w warunkach tlenowych - zmiana zabarwienia części słupkowej i skośnej na żółtą oznacza, że bakterie rozkładają laktozę

• wydzielanie H₂S - obecność proteaz - zaczernienie podłoża świadczy o aktywności enzymów proteolitycznych

• Podłoże Clarka

• Odczyn VP (Voges-Proskauera)

• obecność acetoiny - fermentacja z wytworzeniem 2,3-butanodiolu,

• do hodowli dodać: 0,6 ml 5% alkoholowego roztworu alfa-naftolu i 0,2 ml 40% KOH oraz kilka kropli 1% kreatyny, wstrząsnąć,

• w przypadku obecności acetoiny -po kilka minutach podłoże zmienia barwę na czerwoną.

• Odczyn MR - określenie typu fermentacji: kwaśna lub obojętna

• zmiana zabarwienia podłoża po dodaniu roztworu czerwieni metylowej

• czerwone - świadczy o tym, że bakterie przeprowadzają fermentację kwaśną wytwarzając z cukrów kwasy np. mrówkowy, octowy, mlekowy, bursztynowy oraz alkohol etylowy. Wskutek tego odczyn hodowli spada poniżej pH 5. W tych warunkach znajdujący się w podłożu indykator - czerwień metylowa zmienia barwę podłoża na czerwoną

• żółte - drobnoustroje fermentujące cukry z wytworzeniem produktów obojętnych nie powodują zmiany zabarwienia podłoża.

• Podłoże Singera

• Rozkład mocznika - obecność ureazy

• zmiana zabarwienia podłoża. Na skutek alkalizacji podłoża przez amoniak, wydzielany podczas rozkładu mocznika, wskaźnik (czerwień fenolowa) zmienia barwę podłoża na czerwoną.

• Wytwarzanie indolu z tryptofanu - obecność tryptofanazy.

• po nakropleniu ok. 0,5 ml odczynnika Kovácsa na granicy faz powstaje czerwony pierścień.

• Podłoże z mannitolem

• Rozkład mannitolu zmiana zabarwienia podłoża  

• Podłoże z fenyloalaniną 

• rozkład fenyloalaniny na skutek tlenowej deaminacji fenyloalaniny. Powstaje kwas fenylopirogronowy, co powoduje zmianę zabarwienia powierzchni skosu na kolor zielono-szmaragdowy po naniesieniu powierzchni skosu 0,3 ml FeCl₃.

• Podłoże z 10% laktozą 

• rozkład laktozy w warunkach beztlenowych powoduje zmianę zabarwienia podłoża z fioletowego na żółte.

• Podłoże z malonianem sodowym  

• Rozkład malonianu - bakterie rozkładające malonian alkalizują podłoże - zmiana zabarwienia podłoża z zielonego na niebieski. O alkalizacji podłoża świadczy kolor niebieski (odczyn +), o zakwaszeniu - żółty.

• Podłoża wybiórczo - różnicujące

• Są przeznaczone dla wybranych bakterii, które są różnicowane na drodze właściwości biochemicznych

Podłoże DCA:

• czynnik różnicujący: eskulina

• czynnik wybiórczy: azydek sodu

• przeznaczone dla paciorkowców kałowych

Podłoże Chapmana dla gronkowców:

• czynnik wybiórczy: 7,5% NaCl (hamuje wzrost większości drobnoustrojów

• czynnik różnicujący: mannitol

• Staphylococcus aureus fermentuje mannitol zakwaszając środowisko - duże kolonie otoczone żółtą strefą;

• Staphylococcus epidermidis - mannitolo (-) - małe kolonie bez żółtego zabarwienia)

Podłoże MacConkey'a (MCA) - dla pałeczek Gram - ujemnych z rodziny Enterobacteriaceae

• czynniki wybiórcze: dezoksycholan sodu i fiolet krystaliczny - hamują wzrost bakterii Gram (+)

• czynnik różnicujący - laktoza

• bakterie rozkładające laktozę (E. coli) tworzą różowo zabarwione kolonie

• bakterie nierozkładające laktozy (Proteus vulgaris) - kolonie przezroczyste

• Pałeczki rozkładające dezoksycholan sodu dają wokół kolonii strefę wytrąconego kwasu dezoksycholowego.

• Podłoża specjalne - hodowla drobnoustrojów „wybrednych”, o specjalnych wymaganiach wzrostowych

Agar czekoladowy - zawiera zhemolizowaną krew (otrzymuje się przez zagotowanie agaru z krwią, proces ten uwalnia czynniki wzrostowe z krwinek) rosną na nim Haemophillus spp., Neisseria spp.

Podłoże Löfflera: zawiera ściętą surowicę końską dla Corynebacterium diphteriae

Bulion z tioglikolanem sodu - do hodowli beztlenowców

• Podłoża transportowe - umożliwiają przeżycie bakterii w czasie transportu.

• Podłoża transportowo - namnażające. Ich skład chemiczny umożliwia namnażanie się bakterii w czasie transportu.

3

---