Raki skóry
Raki skóry powstają pod wpływem czynników fizycznych, chemicznych, mechanicznych i biologicznych. Wśród czynników fizycznych należy wymienić promieniowanie UV, promieniowanie jonizujące.
Jednym z lepiej poznanych czynników jest promieniowanie UV, a zwłaszcza jego zakres należący do spektrum UVB. Podkreśla się, iż promieniowanie UVA wykazuje właściwości podobne do UVB, potęgując jego negatywny wpływ na skórę. Potwierdzeniem tej tezy jest znacznie częstsze występowanie raków skóry w krajach o dużym nasłonecznieniu.
Ze środków chemicznych, właściwości rakotwórcze wykazują arsen, pochodne węglowodorów aromatycznych, smoły pogazowej, hormony płciowe, kwasy żółciowe.
Bodźce mechaniczne, takie jak przewlekłe drażnienie skóry w wyniku urazów czy blizny pooparzeniowe, również odgrywają rolę czynnika usposabiającego do rozrostu nowotworowego. Podkreśla się także rolę wirusów, które wbudowując się w struktury komórkowe gospodarza, powodując mutacje genowe potencjalnie onkogenne. Z czynników konstytucjonalnych należy wymienić fototyp skóry, rodzaj cery, stan odpornościowy organizmu i wiek chorego.
Odmiany
Rozróżnia się dwa podstawowe typy raków skóry: rak podstawnokomórkowy oraz rak kolczystokomórkowy. Zasadniczą różnicą pomiędzy tymi rakami jest to, że raki kolczystokomórkowe mogą dawać odległe przerzuty, podczas gdy raki podstawnokomórkowe niszczą tylko miejscowo tkankę, natomiast przerzuty należą do wyjątków.
Rak podstawnokomórkowy jest jednym z najczęstszych nowotworów skóry. Jest rakiem o miejscowej złośliwości tzn. cechuje się bardzo powolnym przebiegiem, naciekając na podłoże może wywołać zniszczenie tkanek otoczenia. Ze względu na różnorodny obraz kliniczny oraz przebieg raka podstawnokomórkowego rozróżnia się klika odmian klinicznych tego schorzenia:
Rak podstawnokomórkowy guzkowy; jest to najczęstsza postać schorzenia. Nowotwór ma charakter niezapalnego guzka otoczonego perełkowatym wałem. W centrum zmiany występuje blizna, natomiast na obwodzie obecny jest charakterystyczny niezapalny wał. Zazwyczaj raki te z czasem wrzodzieją, na powierzchni wypełniając się strupem.
Rak podstawnokomórkowy wrzodziejący; w istocie swej jest to owrzodzenie głęboko drążące, niszczące mięśnie i kości leżące w miejscu nowotworu.
Rak podstawnokomórkowy twardzinopodobny; jest barwy porcelanowobiałej, przypomina bliznę, nie ulega rozpadowi. Nie przybiera formy owrzodzenia.
Rak podstawnokomórkowy powierzchowny; jest to bardzo powierzchowna odmiana, o szczególnie przewlekłym przebiegu. Zmiany skórne są na ogół liczne, płaskie, dobrze odgraniczone. Szerzą się bardzo powoli - kilkanaście lat i występują najczęściej na tułowiu.
Rak kolczystokomórkowy występuje znacznie rzadziej niż rak podstawnokomórkowy. Cechuje się szybkim wzrostem i dużą złośliwością, wykazując skłonność do naciekania podłoża oraz szerzenia się drogą przerzutów. Klinicznie rak ten przybiera formę guza o wzmożonej spoistości, gładkiej lub przykrytej warstwą rogową powierzchni. Ze względu na różny przebieg kliniczny, wyróżniamy następujące jego odmiany:
Odmiana brodawkująca; charakteryzuje się kopulastym wykwitem o kalafiorowatej, nierównej powierzchni.
Odmiana wrzodziejąca; przebiega w postaci drążącego owrzodzenia o twardym dnie oraz wałowatych brzegach.
Należy podkreślić, iż obydwa typy raków skóry wyglądają często podobnie i są trudne do odróżnienia, nawet przez doświadczonego dermatologa. Tak więc zawsze o rozpoznaniu i o metodzie zastosowanego leczenia decyduje badanie histologiczne wycinków pobranych ze zmian skórnych.
Leczenie
Wybór terapii jest uzależniony od histologicznego typu nowotworu. Leczenie raków podstawnokomórkowych polega na chirurgicznym lub laserowym usuwaniu zmian nowotworowych. W wielu wypadkach stosuje się zabiegi krioterapii (zastosowanie niskich temperatur przy użyciu ciekłego azotu, celem destrukcji tkanek, a także leczenie miejscowe maścią z 5-fluorouracylem, lub preparatem immunomodulujacym Aldarą.
Leczenie raka kolczystokomórkowego polega na chirurgicznym usunięciu guza. W pewnych okolicznościach stosuje się rentgenoterapię, laseroterapię lub chemioterapię.