prawo
Noma prawna jest to regula postepowania zabezpieczona sankcja panstwa
cechy charakterystyczne:
- sformalizowany charakter
- usankcjonowanie przez panstwo
- uniwersalny charakter
- adresatem normy jest ogol ludności pewna jej kategoria lub rodzaj instytucji (konstytucja dla wszystkich polaków)
Warunki jakie musi spełnić kazda norma prawna:
- okresla adresata normy
- warunki w jakich dana norma ma zastosowanie (hipoteza normy)
- okresla sposób postepowania, zachowania (dyspozycja normy)
- wskazuje na konsekwencje grozace za niezastosowanie się do normy (sankcja normy - ujemne skutki prawne: karne, cywilne, administracyjne, finansowe)
Podzial norm prawnych:
- bezwzględnie obowiązujące (bez wyjątków)
- względnie obowiązujące (dyspozytywne) - znajduja zastosowanie jeśli strony nie uregulowaly stosunku prawnego w inny sposób albo stwierdza się luki w ustaleniach
- normy sankcjonowane (zawieraja nakazy)
- normy sancjonujace (nakazuja wymierzac sankcje)
- o charakterze generalnym lub abstrakcyjnym
- o charakterze indywidualnym lub konkretnym
Przepis prawny - to jednostka tekstu prawnego, zawarta w akcie normatywnym wyodrebiona wypowiedz stanowiaca pewna całość (artykul, paragraf, ustep, zdanie)
Przepis pokrywa się zazwyczaj z norma, lub trzeba Przeczytac kilka przepisow z których dopiero można wyodrębnić norme
Rodzaje przepisow:
- zawierajace definicje ustawowe (wyjasnia pojecia w akcie prawnym)
- przepisy odsyłające (powołują się na inne przepisy)
- okrelajace moc obowiazujaca innych norm prawnych
- przepisy blankietowe (upoważniają pewne organy do szczegółowego…)
Podzial przepisow ze względu na zawartość tresciowa:
- merytoryczne - rozstrzygaja o istocie problemu prawnego wskazujące na obowiązki uprawnienia , kiedy i komu przysługują
- przepisy formalne - określają procedure postepowania w danych sprawach
- ogolne
- szczególne (zakres miesci się w przepisie(…)
- przepis jednostkowy - kierowany do konkretnego podmiotu jego trescia jest norma kompetencyjna okreslajaca uprawnienia konkretnego organu
a) bezwzględnie obowiązujące:
- prawne nakazujące
- prawne zakazujące
b) o charakterze dyspozytywnym (wzgl. Obow)
- przepisy przyzwalające
Zrodla obowiązującego prawa:
a) historyczne
- przestrzegane i stosowane zwyczaje
- precedensy (odwoływanie się do podobnych poprzednich rozstrzygniec)
- opinie uczonych prawnikow
b) zrodla współczesne
- prawo stanowione przez uprawnione organy publicznej (państwowe i samorządowe)
- ustalone zwyczaje i zasady wspolzycia społecznego (kc)
A nie są:
- wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sadowej (sądu najwyższego)
- sluza tylko wykładni obowiązującego prawa a nie tworzeniu nowych norm prawnych
Zrodla prawa:
W znaczeniu podmiotowym:
-organy upoważnione do stanowienia aktow normatywnych (okresla je konstytucja i ustawy zwykle)
B) w znaczeniu przedmiotowym:
- akty normatywne
Procedura tworzenia i uchwalania aktow prawnych:
- tworzenie prawa polega na ustalaniu norm ogolnych abstrakcyjnych i powszechnie obowiązujących
- dominujacym źródłem prawa w Polsce jest prawo stanowione
- sejm -> ustawa zasadnicza (konstytucja) która reguluje fundamentalne zagadnienia o wadze ogólnopaństwowej -> ustawy zwykle (ustawy) uszczegóławiające normy konstytucyjne -> kodeksowe i inne ustawy
Tryb powstawania ustaw:
- większością glosow w obecności co najmniej ogolnej liczny posłów
- w ciagu 30 dni senat wprowadza w nich poprawki przyjmuje lub odrzuca
- przyjeta przez sejm i senat ustawe Marszalek sejmu przedstawia prezydentowi który ma 30 dni na jej podpisanie droga ustawy)
Rada ministrow (upowazniona przez sejm doga ustawy)
- rozporzadzenie z moca ustawy, dekret (może zmieniac modyfikowac lub uchylac ustawe)
Sejm i senat - uprawniony do wprowadzania uchwal w sprawie ie zastrzezonych dla ustaw, podejmowac je może tez rada ministrow jako organ kolegialny
Naczelne organy administracji państwowej może wydawac rozporządzenia (uszczegóławiają sprawy ogolnie uregulowane w ustawie, wydawane przez prezydenta, rade ministrow, prezesa rady ministrow, kazdego z ministrow
- zarzadznia - dotycza spraw wenatrznej organizacji w podległym resorcie i problemow związanych z realizowana działalnością
Instrukcje, wytyczne, ogólniki, obwieszczenia, polecenia, zalecenia - akty wewnątrzresortowe zwane prawem powielaczowym które nie stanowia zrodla prawa
Struktura wewnetrzna aktow prawnych:
- jego czesci składowe i układ (systematyka tresci)
a)tytul:
- oznaczenia rodzaju aktu (ustawa dekret rozporządzenie zarzaddzenie uchwala
- data uchwalenia wydania
- przedmiot aktu czyli czego akt dotyczy
Po tytule zamieszcza się wstep który nie jest obowiązujący, po wstepie jest zasadnicza merytoryczna czesc aktu
Kolejność zamieszczania przepisow:
- ogolne które określają zakres stosunkow regulowanych danym aktem i zawieraja definicje pojec
- przepisy szczegółowe - uporządkowane wg kolejności
- przejściowe -okreslaja i normuja przepisy prawne, które zaistnialy pod di zalaniem dotychczas. Prawa
-przepisy koncowe - wskazuja jakie akty zostaja uchylone a jakie obowiązują
- najbardziej zlozona jest systematyka aktow prawotwórczych (kc, kk, kp, kh)
Wykladnia prawa:
- ma na celu objaśnienie tresci przepisow budzącego wątpliwości (wieloznaczność uzytych zwrotow i pojec wadliwe sformułowanie przepisu prawnego)
Rodzaje wykładni:
I kryterium podzialu podmiotu dokonującego wykładni
- wykladnia autentyczna dokonuje jej organ który wydal interpretowany przepis
- legalna dokonana przez uprawniony organ tj trybunal konstytucyjny
- sadowa - w toku rozstrzygania spraw
- organow administracyjnych
- doktrynalna (naukowa) przeprowadzona przez teoretykow z zakresu prawa
II kryterium z wzgl. Stosowanej metody:
- jezykowa (gramatyczna) - analiza znaczenia wyrazow slow zwrotow pojec zgodnie z regulami jezyka
- logiczna - wyprowadzanie konsekwencji nie wyrazonych wprost droga wnioskowania
- systemowa - porownywanie przepisow odwoływanie się do naczelnych zasad
- funkcjonalna punktem wyjscia jest cel przepisu intencja ustawodawcy
Jeśli w wyniku dokonanej wykładni zakres przepisu jest szerszy od zakresu odniesienia mamy do czynienia z wykladnia rozszerzajaca, zas w sytuacji odwrotnej sciesniajaca zawezajaca
Jeśli wykladnie wykaze zjawiska sprzeczne (antynomia) wówczas jest zastosowanie derogujące uchylające uznaje się ze brak wogole jest przepisu prawnego
Usuwanie luk w prawie:
- analogia ustawy - do danego stosunku prawnego stosuje się norme prawna która nadaje się do analogicznego zastosowania
- analogia z prawa rozstrzygniecie nastepuje przez odwolanie się do obowiązujących zasad porzadku prawnego