Dlaczego niektóre dzieci ZAWSZE uczą się najlepiej a inne ZAWSZE źle? - czyli o tym, co to jest Efekt Galatei i Efekt Golema.

Każdy rodzic pewnie chciałby, żeby jego dziecko dobrze się uczyło, żeby z ochotą szło do szkoły i z radością z niej wracało.
Każdy rodzic chciałby sukcesów swojego dziecka.
Każdy chciałby mieć zdolne dziecko.
Wiadomo, że sporo zależy od wrodzonych zdolności dziecka, od tego, jak jest wychowywane, czy rodzice się nim zajmują, czy odpowiednią wyjaśniają sprawy związane ze światem. Czy się uczy.
Niebagatelne znaczenie ma jednak również nastawienie nauczyciela do konkretnego dziecka.
To - w jaki sposób nauczyciel „zaprogramuje się” na konkretne dziecko i jakie ma wobec dziecka oczekiwania - będzie wpływało na to, czy dziecko będzie lepiej czy gorzej się uczyło.

Jak to możliwe?

- - - > Efekt Galatei

Powiedzmy, że ja - jako dyrektor szkoły mówię nauczycielowi od matematyki, że Piotruś miał mierzony współczynnik inteligencji i osiągnął wynik ponad przeciętny.

Oczywiście żadnych badań nie robiłem a Piotruś jest przeciętnym dzieckiem.

Dzięki nastawieniu się nauczyciela do ponadprzeciętnej inteligencji Piotrusia, chłopiec pod koniec roku będzie miał istotnie wyższy poziom inteligencji niż inne dzieci.

Efekt ten nazywamy efektem Galatei.

- - - > Efekt Golema

Mówię nauczycielowi, że Małgosia wolno myśli.

Znowu szybkość myślenia Małgosi nie odbiega de facto od prędkości myślenia innych dzieci.

Nauczyciel, wykształcony człowiek, być może świadomy niektórych mechanizmów psychologicznych, mimo to również - zacznie traktować Małgosię - troszeczkę gorzej - i Małgosia faktycznie zacznie wolniej myśleć niż inne dzieci.

Nazywa się to efektem Golema.

Każdy psycholog powinien zdawać sobie sprawę z istnienia tych mechanizmów.
Psycholog, który prowadzi badania i ma swoją hipotezę - w szczególności. Dlatego psycholog-badacz - znający hipotezę, którą chce potwierdzić, nie może sam osobiście przeprowadzać wywiadów z osobami, bo może zadziałać w ten właśnie sposób. Nieświadomie. „Niechcący” będzie prowokował osobę, z którą przeprowadza wywiad do "potwierdzania" tego, co chciałby uzyskać. Musi więc mieć od tego bezstronnych ludzi.

Wróćmy jednak do dzieci w szkole.

Dlaczego tak się dzieje, że zwykłe sformułowanie oczekiwania nauczyciela co do zdolności dziecka - wpływa faktycznie na naukę dziecka?

Rosenthal wyróżnia cztery czynniki pośredniczące w powstawaniu wyżej opisanych oczekiwań interepersonalnych:

1) klimat

Nauczyciel jest bardziej życzliwy dla dzieci, które „przecież są inteligentniejsze od innych”. Jest dla nich milszy, więcej się do nich uśmiecha.

Używa ciepłego tonu głosu.

2) sprzężenie zwrotne

Nauczyciel będzie więcej poświęcał czasu na wyjaśnienie trudnego zagadnienia osobie „zdolniejszej”. Mimo, że początkowo i Piotruś i Małgosia tyle samo wiedzieli na ten temat - to po pewnym czasie Piotruś będzie wiedział więcej, bo Pani więcej czasu poświęciła mu czasu na wyjaśnianie. Chętniej Piotrusiowi też odpowiada na pytania.

3) wkład

Pani od matematyki będzie zadawała trudniejsze zadania do domu dzieciom „zdolniejszym”, będzie więcej od nich wymagała i więcej z nimi poświęcała czasu na objaśnianie tych tematów. Od "słabszych" dzieci wymagać będzie mniej, przez co będą mniej wiedzieć.

4) Wydajność

Kiedy pani zadaje pytanie, a w klasie nastaje cisza, najchętniej do odpowiedzi wywoływani są uczniowie najzdolniejsi. Im również stwarza się więcej okazji do wykazania się, do prezentacji swoich umiejętności, co niewątpliwie wpływa na nie motywująco do dalszej nauki.

Myślę, że warto zdawać sobie sprawę - z istnienia efektu Galatei i Golema - jeśli jesteś rodzicem.

Czasami warto po prostu porozmawiać z nauczycielem.

Czasami wystarczy tylko to, żeby nauczyciel zmienił nastawienie do dziecka, a zacznie się ono z radością rozwijać i czynić znaczne postępy.

---