Maria Susułkowska - „Psychologia starzenia się i starości”
Starzenie się - teorie
Starość biologiczna - występują różne jej koncepcje, z biochemicznego punktu widzenia starość wiąże się
w zmianach w składzie chemicznym komórek organizmu, z biologicznego wiąże się z zanikiem zdolności do wzrostu komórek i tkanek, co uniemożliwia procesy regeneracji, natomiast medycyna zwraca uwagę na różnego rodzaje objawy chorobowe jak zwężenie naczyń krwionośnych, kruchość kości, wiotkość skóry.
Starzenie się u różnych ludzi przebiega w różnym tempie w zależności od predyspozycji organizmu, jak
i warunków i trybu życiu.
Złożoność procesów biologicznych sprawia, że wiek biologiczny różni się od kalendarzowego. Nie wszystkie te procesy zostały jeszcze zbadane i wyjaśnione.
Starość psychologiczna - to etap życia w którym procesy psychiczne objawiają się rezygnacją i poczuciem braku szans, a tym samym prowadzą do ograniczenia możliwości przeciwdziałania wymienionym procesom
i powrotu do stanu poprzedniego. Na psychologiczną starość narażone są bardziej osoby samotne, chronologicznie starsze, z niższym poziomem wykształcenia.
Starość społeczna -starzenie się ma swoje konsekwencje społeczne, następuje utrata ról społecznych, zmienia się funkcjonowanie
Stan zdrowia i sprawność fizyczna chorych
Z wiekiem pogarsza się stan zdrowia.
Pędich podzielił ludzi starszych według stanu zdrowia na 4 grupy:
zdrowi nie wymagający leczenia (25%)
Lekko chorzy, okresowo korzystający z leczenia ambulatoryjnego (51%)
przewlekle chorzy, wymagający stałego leczenia, okresowo także szpitalnego (30%)
przewlekle i obłożnie chorzy - (3% )
Sprawność intelektualna
W obszarze sprawności intelektualnej występuje spowolnienie niektórych funkcji. Są oni nauczyć się tak jak młodzi, ale czynią to w innym tempie. Zmysły funkcjonują gorzej pod wpływem ubytku komórek nerwowych. Inteligencja podlega obniżeniu wraz z wiekiem.
Człowiek stary w rodzinie
Uważa się, że jeżeli starszej osobie potrzebna jest pomoc powinna ją sprawować rodzina.
Obecnie młodzi i starzy nie chcą mieszkać razem, dominuje typ rodziny nuklearnej.
W relacjach między osobami starszymi a ich dziećmi najczęściej proponuje się „Intymność na dystans” (więzi uczuciowe przy zachowaniu osobistej niezależności, nie mieszkaniu razem).
Kontakty starszych z członkami rodziny stanowią namiastkę utraconych kontaktów społecznych. Im więcej ról społecznych utraciła osoba starsza tym większe jej emocjonalne uzależnienie od rodziny.
W Polsce osoby starsze częściej mieszkają ze swoimi dorosłymi dziećmi w porównaniu z krajami zachodnimi,
a jeżeli zamieszkują osobno, to widują się rzadziej niż w innych krajach, co nie świadczy o jakości kontaktów,
a wynika z sytuacji mieszkaniowej (brak wpływu na lokalizację, często spora odległość uniemożliwia częste wizyty).
Najczęstszą formą pomocy rodzinie przez osobę starszą jest opieka nad wnukami, pomoc w gospodarstwie
i udostępniania mieszkania. Ze strony dzieci pomoc udzielana osobie starszej to najczęściej czynności opiekuńcze i pielęgnacyjne, okazjonalne usługi i sporadyczna pomoc rzeczowa. Osoby we wczesnej starości rzadziej otrzymują pomoc od dzieci niż jej im udzielają. Z wiekiem ten stan zmienia się. W wieku ponad 80 lat tylko 9% nie otrzymuje od dzieci żadnej pomocy.
Rola wnuków
Dla ludzi starszych wyłączonych z aktywności zawodowej posiadanie wnuka bywa często jedyną motywacją aktywności życiowej. Preferowana jest zasada intymności na dystans, a intymność bez dystansu może zamienić się w wzajemną wrogość.
Dziadkowie odgrywają ważną rolę, lecz nie pierwszoplanową.
U części badanych osób urodzenie się wnuka było powodem uświadomienia sobie własnej starości, ale obserwacja rozwoju dziecka i pełnienie roli dziadka daje im satysfakcję.
Rodzina jest ważną sprawą Zociu, ale nie może stać się dla starszej osoby jedyną aktywnością, bo ogranicza jego adaptację do starości. „Wiela to radość, ale nie wyłączna”.
Człowiek stary w instytucji opiekuńczej
W Polsce rzadziej w porównaniu do innych krajów osoby starsze przebywają w instytucjach opiekuńczych,
i głównie z powodów mieszkaniowych. Myśl o zamieszkaniu w domu opieki pojawia się gdy pogarsza się stan zdrowia.
Wielu pensjonariuszy wyraża pozytywne opinie na temat domów opieki głównie z powody dobrych warunków materialnych, dysponowania wolnym czasem, uwolnienie od obowiązków gospodarczych (zakupy, pranie), możliwość przebywania z ludźmi.
Negatywne opinie dotyczą krytyki określonych elementów otoczenia - izolacja i marginalizacja społeczna osób starszych, rozstanie z rodziną, również problemem jest dostosowanie się do narzuconych warunków.
Jednak największa ilość osób wyrażała stosunek ambiwalentny.
Łatwiej adaptowały się do warunków DSS osoby samotne, najgorzej osoby, które uważały swój kontakt z dziećmi za dobry.