3.10.2011
Geneza, przedmiot oraz struktura Pedagogiki i zadania
Geneza - rodowód, fazy rozwoju przedmiotu pedagogiki
Struktura - budowa, skład pedagogiki
-Dziedzina
-Dyscyplina
-Subdyscyplina
-Działy (…)
PEDAGOGIKA - dziedzina nauk humanistycznych
GENEZA - Starożytna Grecja ( paidos = chłopiec )
→ pedeutologia → zawodoznawstwo
to należąca do nauk społecznych, nauka o wychowaniu. Jej polska nazwa pochodzi od greckiego παιδαγωγ?ς (paidagogos - niewolnik towarzyszący dziecku w szkole; dosł. "prowadzący dziecko"). Początkowo termin obejmował opiekę, nauczanie i wychowanie dzieci, z czasem pedagogami zaczęto nazywać osoby zajmujące się wychowaniem zarówno praktycznym jak i teoretycznym. Zajmuje się ona formułowaniem teorii, celów, treści, metod, środków i form procesu wychowania, a także stanowi zasób wiedzy praktycznej na ten temat
ROZWÓJ
XVI / XVII w
Jan Amos Komeński jeden z najwybitniejszych i najważniejszych pedagogów zw. Ojcem pedagogiki nowożytnej
Jan Jakub Russo filozof i pedagog, autor koncepcji swobodnego wychowania.
Hasła powrotu do natury stały się tłem koncepcji wychowania naturalnego, której zasady przedstawił w poemacie dydaktycznym Emil, czyli o wychowaniu (1762).
Protagoras z Abdery filozof grecki jeden z czołowych sofistów, wychowanie przez naśladownictwo
NATURALIZM - kierunek oparty na założeniu, że praca wychowawcza jest najbardziej skuteczna, gdy się ją przystosowuje do natury dziecka, nazywany również bioetyką.
POZYTYWIZM - A. Comte, mianem filozofii pozytywnej określił on taką, która zajmuje się wyłącznie przedmiotami rzeczywistymi nie urojonymi, bada rzeczy dostępne umysłowi, rozważa tylko tematy pożyteczne
WSPÓŁCZESNOĆŚ XX wieczna
Eklektyzm - łączenie różnych stylów, naśladownictwo
TRÓJCZYNNIKOWA TEORIA
( prof. Tadeusz Wacław Nowacki),
przedmiot pedagogiki - układ problemów człowieka
pojęcie - idee myśli,
terminy - nazwy dla myśli,
definicje - określenia znaczeń tych pojęć, terminów
HISTORYCZNY PROCES KSZTAŁTOWANIA SIĘ RÓŻNYCH TYPÓW EDUKACYJNYCH ORAZ ICH POTRZEBNY STATUS I PRZYDATNOŚĆ
I.ETAP PRZEDNAUKOWY - status pedagogiczny
pedagogika spekulatywna
myślenie potoczne. m. Teleologiczne i filozoficzne
Kazimierz Denek,
Jan Władysław Dawid - pedagog, psycholog, pionier psychologii wychowawczej i pedagogiki eksperymentalnej, zainteresowania związane z zagadnieniami nauczania początkowego
HERBARTYZM - system pedagogiczny opierający się na określonych, stałych stopniach w procesie nauczania : przygotowaniu, przedstawieniu materiału, powiązaniu z wiedzą już posiadaną, usystematyzowaniu jej oraz wykorzystaniu
PEDAGOGIKA PROGRESYWANA - Bardzo duży wpływ na współczesną myśl pedagogiczną wywarł Jon Dewey, wybitny filozof-pragmatysta i pedagog amerykański. On to jeden z pierwszych nawoływał, już pod koniec XIX w., do rewizji podstawowych założeń szkoły tradycyjnej, poddał druzgocącej krytyce zasady dawnego wychowania, spojrzał z nowej strony na życie dziecka i przejawy jego psychiki, wskazał drogę do oparcia pracy wychowawczej na naturalnych podstawach przeżyć i czynnych zainteresowań wieku dziecięcego, wysunął postulat przekształcenia szkoły na instytucję żywą, będącą źródłem radości dla dziecka oraz bezpośrednich doświadczeń życiowych. Opracował on podstawowe założenia koncepcji dydaktycznej, dającej początek ruchowi reformistycznemu, który (w stosunku do szkoły tradycyjnej) nazwano szkołą postępową - progresywistyczną.
*Aspekt Aksjologiczny
Stanowienie celów wychowania
Cel - wyznaczanie efektów
*nadrzędne
*podrzędne
• krótkoterminowe
• długoterminowe
Droga do celu - zadania, które trzeba wykonać dzięki, którym dojdziemy do celu.
27.10.2011
Metodologia badań
I. Ilościowe poznanie ( nauki : fizyka, matematyka, chemia, itd. )
→ strategie scientystyczne
→ strategie pozytywistyczne
Na bazie materiałów empirycznych, poddanie obróbce ilościowej po poznaniu empirycznym.
II. Jakościowe poznanie
( polegają na dokonywaniu analizy badanych zjawisk, na wyróżnianiu w nich elementarnych części składowych, na wykrywaniu zachodzących między nimi związków i zależności, na charakteryzowaniu ich struktury całościowej, na interpretacji ich sensu lub spełnianej przez nie funkcji itp )
K. Konarzewski, J. Kawecki
WPŁYW MYŚLI POSTMODERNISTYCZNEJ W OPOZYCJI DO MEDERNIZMU NA SYTUACJĘ NAUKOWĄ PEDAGOGIKI ZNOSZENIE DUALIZMU, CZYLI DWOISTOSCI METODOLOGICZNEJ BADAŃ ILOŚCIOWYCH A JAKOŚCIOWYCH
* pedagogika postmodernizmu jest rodzajem pedagogiki krytycznej, której celem jest osiąganie jak najwyższej formy samorealizacji,
• myśl postmodernistyczna jako całość ogólnoludzkiej kultury, profesjonalna rola pedagogów w badaniach,
• postmodernizm - rozumienie jakościowych metod badań jest zmienne, nowe
B. Suchodolski, J. Wojnar
Podejście całościowe
1. Emergentyzm - nie stosowany w Polsce, właściwości zjawisk nie mogą być wywiedzione na podstawie znajomości cech ich składników, emergencja ( pojawienie się nowych cech i właściwości na wyższych poziomach organizacji)
2. Holizm - to pogląd, według którego wszelkie zjawiska tworzą układy całościowe, podlegające swoistym prawidłowościom, których nie można wywnioskować na podstawie wiedzy o prawidłowościach rządzących ich składnikami.
W. Żłobnicki, J. Gnitecki { próba odtworzenia holizmu na gruncie pedagogiki}
3. Systemizm - całość czymś więcej niż czysta suma składników, czynnik syst. Tkwiący w relacjach łączących komponenty
Myśl humanistyczna
NURTY JAKOŚCIOWE → zmierzają do odkrycia rzeczywistości w jej naturalnych kontekstach i nawiązuje ściśle do sposobów, w jaki ludzie analizują świat w swoim codziennym życiu, sens tekstu pochodzi z kontekstu,
• hermeneutyczne → wyjaśnienie tekstu, interpretacja tekstu, egzogeza tekstów biblijnych,
• fenomenologia → odsłanianie prawdy, wiedza uzyskana od badanych, szukanie rozumienia i zrozumienia (obserwacja uczestnicząca, wywiad, dyskusje) metody deskryptywne, opisowe, analityczne, typologiczne
• badania mieszane → łączą ilościowe z jakościowymi, podejście naukowe badawcze, triangulacyje
RODZAJE BADAŃ JAKOŚCIOWYCH
1. w działaniu ( w nauczaniu, w wychowaniu )
2. studium przypadku (osoby)
3. fenomenologia
4. teoria ugruntowana w faktach
5. badania etnometodologiczne ( z opisu zachowań ludów )
*próba zrozumienia rzeczywistości
*wiedza odkrywana, konstruowana / badacz analizuje i przekształca /
Kategorie badawcze → uwzględniają kontekst, sytuacje i otoczenie sytuacji.
Metoda interpretatywna → INTERPRETATYWIZM → założenia : do zrozumienia danego społeczeństwa czy kultury niezbędne jest wniknięcie w rzeczywistość społeczną ludzi, którzy posługują się nimi na co dzień, gęsty opis opis kultury w oczach jej uczestnika.
Poszukiwanie metodologiczne tożsamości pedagogiki.
STRATEGIE:
*modernistyczna,
*postpostmodernistyczna,
Próbne poznanie na potrzeby dydaktyki - dydaktyki scjentologicznej.
27.10.2011
DOJRZEWANIE CZŁOWIEKA
pod red. → prof. Śliwerski, Kwiecień
pod red → prof. Śliwerski
pod red → Turos, Wołoszyn
1.) Przemiany i nowe cechy życia społecznego w XIX i XX wieku w Polsce i Europie, *konstruowanie wiedzy o osobowości człowieka
Osoba/osobowość
osoba=osobny
osobowość=osoba dojrzale ukształtowana osobowość
Osobowość → wewnętrzny system regulacji pozwalający na adaptację i wewnętrzna integrację myśli, uczuć i zachowania w określonym środowisku, to zespół względnie trwałych cech lub dyspozycji psychicznych jednostki, różniących ją od innych jednostek
Cele wychowania
opis rezultatu procesu wychowania według norm zgodnie z wartościami danej ideologii'
Cele a zadania
- czynności, operacje zmierzające do określenia celu
Dojrzałość
rozwój os. człowieka, droga do osiągnięcia dojrzałości
Idea = myśl
Ideologia = przesłanki formułujące nadrzędne cele wychowania
Ideały wych. :
Osobowość = indywidualny całokształt cech człowieka
1. wiedza → komponent intelektualny
2. emocjonalno - motywacyjny
3. umiejętności → zastosowanie wiedzy i nastawienie
Jak kształtować osobowość według wskazań pedagogicznych?
Kto ? → psycholodzy, psychiatrzy kliniczni
Nurty, w których rozwijała się wiedza :
→ behawioryzm
→ skrajny behawioryzm - wykluczenie posiadania osobowości przez człowieka
→ humanistyczny - osobowość jako zjawisko procesualne osobowości jako efekt trójczynnikowych komponentów rozwoju osobowości
Komponenty Rozwoju Osobowości
• przekaz biologiczny
• oddziaływanie socjalizujące i wychowanie środowiska
• aktywność własna osoby dążąca do szukania rozwoju osobowości człowieka
a) identyfikacja
b) samostanowienie ( narodowe, osobowe ) kształtowanie osobowości, zadatki społeczne jak i komponent biologiczny nie wystarczają potrzebna jest aktywność jednostki
z psych.def. Osobowości → są złożone, jak ją poznawać naukowo
f. przyczyny zjawiska → zaspokajanie potrzeb, osiąganie celów osiągania osobowości
f. skutki zjawiska
f. relacyjności osobowości
• asymilacja świata zewnętrznego
• naturalistyczny
DOŚWIADCZENIE → rozwój osoby ; proces przechodzenia od stanu niższego do wyższego
z naturalnego do kulturowego, dokonuje się ustanawiania w sposób
zorganizowany lub spontaniczny, celowy i świadomy, okazjonalny
proces stawania się człowiekiem.
1.) Podstawy naukowe pedagogiki socjalistycznej i marksistowskiej a liberalno demokratyczne w zdobywaniu wiedzy o dojrzewaniu człowieka
2.) Swoiste cechy wychowania w trzech wymienionych nurtach
CELE WYCHOWANIA → dotyczą cech osobowości
→ właściwości, przymioty, walory człowieka uznawane za cechy ogólnoludzkie, znaczące dla życia społecznego jednostki
Ideały ;
→ Grecja - wartości uniwersalne
→ Rzym - szlachetność,
→ Średniowiecze - świętość
→ Humanizm - uczoność
→ Oświecenie - racjonalność
→ Współcześnie - samodzielność, aktywność, innowacyjność
ZESPÓŁ DZIAŁAŃ ZMIERZAJĄCY DO UFORMOWANIA OSOBOWOŚCI CZŁOWIEKA :
1. Trójfazowość → trójkierunkowość
• wpływ wychowawczy na wychowanka przez gr
• wpływ wychowanka na wychowawcę
• obydwaj wychowują się wzajemnie, K. Sośnicki „Teorie środków wychowania”, „Teorie oddziaływań wychowawczych”
Metody wychowania w tych grupach :
→ gr. prakseologiczne - wych. Jako skuteczna działalność wychowawców (G. Gershesteiner)
→ gr. ewolucyjne - swobodny wzrost dziecka (J. Dewey, Piaget)
→ gr. sytuacyjna - warunki i bodźce przyczyniające się do rozwoju wychowawczego, stworzenie sytuacji ( Petersen)
→ gr. adaptacyjne - wytwory i osiągnięcia, skutki stanowią specyfikę definicji (Durkheim, Znaniecki)
1. Interakcja → motoryczność
2. Działania instytucjonalne i incydentalne
1.) Wybrane problemy pedagogiczne po transformacji ustrojowej 89 roku
03.11.2011
GŁÓWNE IDEOLOGIE I DOKTRYNY EDUKACYJNE
Ideologie i doktryny → to zbiory syst. Przekonań, założeń, legły u podstaw u danej odmiany pedagogiki, przesłanie o charakterze politycznym
1. PEDAGOGIKA NATURALISTYCZNA
→ rozumienie wychowania jako wynik działania natury, biosu
→ S. Kunowski, przesłanki biologiczne życia ludzkiego,
→ wychowanie rozumiane jako nie narzucanie niczego, swoboda działania, autonomiczność,
→ wychowawca dostarczał pokarm intelektualny, dziecko jest twórcze, uczy się odpowiedzi
2. PEDAGOGIKA PSYCHOLOGICZNA
→ poznawanie siebie, wskaźnik dbałości o własne dorastanie,
→ wychowawca pobudza do refleksji,
→ mechanizm dojrzewania, rola w działaniu
• wiek dorastania - zwrócenie uwagi na własne doznania, introspekcja
3. PEDAGOGIKA SOCJOLOGICZNA
→ wychowanie jako czynnik działania etosu, moralności, poznanie otoczenia
→ regulowanie człowieka do przyrody i do drugiego człowieka,
→ wychowawca, klasa ; środowisko sprzyjające wychowaniu, uspołeczniające,
→ współpraca z domem rodzinnym
→ osobowość wspomagała proces wychowania dialog to odpowiedź dorosłego, który kierował aktywnością wychowanków,
→ wychowanie - wykorzystanie współpracy w zespole rówieśniczym, podporządkowanie grupie podczas zabaw
4. PEDAGOGIKA KULTURY
→ fundamenty biologiczne, socjologiczne, psychologiczne, dorobek minionych pokoleń, kultury duchowej do procesu wychowania
→ dbałość o transmisję dóbr kultury
→ uczestnictw, współtworzenie dóbr kultury ( organizowanie kół zainteresowań )
→ hierarchia wartości i cele sprzyjające rozwojowi osobowości
→ wych. Przekształca świat poprzez swoje uczestnictwo w tworzeniu dóbr kultury, /kulturyzacja /
5. PEDAGOGIKA WYCHOWANIA LIBERALNEGO
/ ideologia romantyczna w wychowaniu/
związana z kwestią nowego wychowania
→ wolność osoby w wielu wymiarach
• poszukiwanie tożsamości osobowej, dobre warunki do działania - określenie wzoru w celu najpełniejszego rozwoju osoby
• zorganizowanie pomocy dla danej osoby, pomoc ta wymagała wyeliminowania lęku, wyzwolenie aktywności własnej wychowanka
• dawała prawo do popełniania błędów w trakcie kształtowania osobowości
6. PEDAGOGIKA PROGRESYWNA
J. Dewey
→ Założenie : poznawanie edukacyjnych potrzeb dziecka, opierano się na psychologii rozwojowej
odpowiedź na potrzeby liberalnego społeczeństwa,
odpowiedź na potrzeby indywidualne i potrzeby dziecka + potrzeby społeczeństwa
→ budowanie nowego społeczeństwa
→ Wartości uniwersalne + wartości wynikłe z osobistych potrzeb wychowawczych, miały służyć
progresymizmowi
7. CHRZEŚCIJAŃSKI SYSTEM WYCHOWANIA
→ w procesie rozwoju zaznaczał naśladownictwo wzorów, modelu wychowania
→ rozwój cielesny i duchowy wychowanka
Perfekcjoryzm → prefekcjonizm =dbałość o szczegóły
nadzwyczajne skoncentrowanie się na sobie wychowanka
→ stawianie dobrych przykładów - zachowania poprawne, pochodzących od różnych osób, różnych jednostek spotkanych w życiu człowieka, do których się dąży
8. SYSTEM SOCJALISTYCZNY WYCHOWANIA
H. Muszyński
→ sterownie przepływem informacji
→ zmiana warunków zewnętrznych, powrót do socjalizacji w wychowaniu,
→ zmiana zajmowanej pozycji w społeczeństwie
→ przemiany i nowe cechy życia społecznego, dbałość o demokrację w wychowaniu,
→ nowe funkcje społ. Wych., S. Wołoszyn „Nowe orientacje pedagogiczne”
B. Śliwerski, Z. Kwieciński i B. Śliwerski
→ geneza i główne założenia socjalizmu a pedagogiki marksistowskiej nabrały znaczenia przy okazji transformacji z 1989 roku, S. Kunowski, St. Ruciński „Wychowanie jako wprowadzenie w życie wartościowe”
agos - wprowadzać, działać
Celowe i świadome wychowanie dla przyszłości → NOWE WYCHOWANIE
- B. Suchodolski
- A. Janowski „Uczeń w teatrze życia społecznego” /personalizacja/
- Z. Kwieciński „Socjopatologia edukacji” /zaburzenia socjalizacji wywołane doktrynami/
• etatyzacja - zorganizowanie procesów wychowania
• prywatyzacja - szkoły niepubliczne
OBYWATELSKOŚĆ → pedagogika dba o związki międzynarodowe, dwustopniowe szkolnictwo
EMANCYPACJA → wyzwolenie, przywracanie praw osobie w różnych wymiarach
M. Czerpaniak - Walczak „ Emancypacja w wychowaniu”
03.11.2011
WYCHOWANIE JAKO NABYWANIE TOŻSAMOŚCI PODMIOTOWEJ
Wychowanie → rozumiane jako wszelkie, celowe oddziaływanie ludzi dojrzałych na wychowanków celem kształtowania ich, osób pełnych postaw, prowadzenie do dojrzałości.
• Złożoność procesów wychowawczych w trudnych okolicznościach ; szkoła, kościół, rodzina , środowisko pozaszkolne
• trudności w procesach wychowawczych, zamiana wychowania z indywidualnego na grupowe,
• nowe instytucje wychowawcze, próba zastosowania zmian w tych nowych instytucjach,
• pedagogizacja dotyczy różnorodności instytucji zajmującej się wychowaniem,
• zmiana form pedagogizacji starych instytucji ( szkoły, rodziny )
• pedagogizacja duszpasterstwa w kościele,
• zastosowanie najnowocześniejszej pedagogii dla potrzeb wychowawczych,
• rozróżnienie funkcji z przeszłości z teraźniejszością, ( religijne, moralne, społeczne cele wychowania ) , ( techniczne, kulturotwórcze, biologiczne, psychologiczne, ekonomiczne, patriotyczne, polityczne funkcje wychowania ),
• docenianie wartości wychowawczych nie tylko indywidualne ale robi to także państwo
SPOŁECZNE WYCHOWANIE
→ człowiek w procesie rozwoju zadbał o zidentyfikowanie się z wybranym modelem własnej osoby
→ A. Gaudowa
→ budowanie tożsamości osoby, uwzględniając własne oceny, samokreślenie własnej osoby,
• odrębność od otoczenia,
• poczucie ciągłości rozwoju,
• poczucie posiadania wewnętrznej treści ideału siebie
TOŻSAMOŚĆ
→ tożsamość globalna,
→ tożsamość nieustającego wędrowca,
→ tożsamość powierzchowna - kultura popularna jako czynnik socjalizacji
→ tożsamość zamerykanizowana /przyjmowana bezkrytycznie/
indywidualizacja → kulturyzacja → indywidualiza
WYCHOWANIE JAKO NABYWANIE TOŻSAMOŚCI PODMIOTOWEJ
→ nabywana całożyciowo, ustawicznie /traktowanie edukacji całożyciowo/,
→ rozwój tożsamości człowieka przy pomocy wychowawców w jej kształtowaniu (Śliwerski „Pedagogika”)
A. Jankowski „Uczeń w teatrze..”,”Poznawanie uczniów. Zdobywanie informacji w pracy wychowawczej”,
Bill Birken „Szkoła bez stresu”
Ilicz „Społeczeństwo bez szkoły”
„Pedagogika Tom II”
Rdz. Teoria wychowania
B. Śliwerski
cz. I Istoty i przedmiot teorii badań
• wychowanie w szerokim znaczeniu
• typologia teorii ich rodowód
• relacja między teorią wychowania a pedagogiką ogólną
• teoria wychowania jako przedmiot w szkołach wyższych
• teoria wychowania w innych krajach
( 1. socjologiczna, 2. eklektyzm, 3. psychologiczna )
*Objaśnienie hermeneutyczne
Rdz. K. Rubacka
1. ambiwalencja → kontekst kulturowy /dualizm myślenia o osobie ludzkiej/
2. decentracja → społeczny kontekst wychowania /pozbawienie osoby centralnej pozycji w grupie/
3. tożsamość → rozwojowy kontekst wychowania
10.11.2011
EDUKACYJNE SYSTEMY KSZTAŁCENIA POWSZECHNEGO I USTAWICZNEGO
1. Idee wyjściowe i koncepcje projektów społeczeństwa wychowującego.
2. Koncepcja kształcenia ustawicznego.
3. Humanistyczne i demokratyczne / egalitarne funkcje szkoły w społeczności miejscowej, regionu społeczeństwa, kraju i państwa
4. Uczenie się / samokształcenie.
5. Charakterystyka współczesnych systemów wychowania.
IDEE WYJŚCIOWE
Geneza : Społeczeństwo ateńskie
→ grupa społeczna / mała, średnia, większa /
→ społeczeństwo
Florian Znaniecki
polski filozof i socjolog, twórca polskiej socjologii akademickiej, krzewił idee socjologii do potrzeb pedagogiki, dostrzegł potrzeby zastosowania idei społeczeństwa wychowującego, sadził, że socjologia powinna zajmować się wytworami kultury, ponieważ jest ona nauką o kulturze,
SOCJOLOGIA WYCHOWANIA
zajmuje się środowiskiem wychowania, tj. grupą, jednostką, procesem wychowania oraz efektami procesu, oraz związkami wychowania ze strukturą społeczną
*Bronisław Malinowski, Józef Hałasiński (uczeń Znanieckiego) przyczynili się do powstania subdyscyplin pedagogiki
*Ryszard Wroczyński → Pilch „Zasady badań metodologicznych”
*St. Kowalski
Praca socjalna → to odrębna dziedzina naukowa, a także kierunek nauki zajmujący się naświetlaniem i zrozumieniem problemów socjalnych jak i przeciwdziałanie im, ma na celu wdrożenie rozwiązań społecznych jak i pomoc indywidualną, która umożliwia przywrócenie rodzinom ich naturalnej zdolności do samodzielnego zaspokajania swoich potrzeb.
Koncepcja
przez proces wychowania współzależność osób odbywa się wychowaniem
→ środowisko ; rodzina, kościół, szkolnictwo, instytucje poza szkolne
→ małe, regionalne, ogólnopolskie
GROKALNE → globalne+lokalne, poprzez środki masowego przekazu takie jak internet zwiększyła się możliwość relacji międzyludzkich.
KONCEPCJA KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO / PERNAMENTNEGO
kształcenie całożyciowe
→ idee genezę mają w starożytności ( Rzym, Ateny ) które pozostają aktualne do dzisiaj,
→ Andragogika - subdyscyplina pedagogiki zajmująca się kształceniem dorosłych, zajmuje się procesami kształcenia, wychowania, samokształcenia i samowychowania ludzi dorosłych, bada, opisuje i analizuje cele, treści, systemy, formy i metody ww. procesów oraz ich uwarunkowania społeczne, ekonomiczne, kulturowe, cywilizacyjne i biologiczne.
NOWOŻYTNE POGLĄDY FILOZOFICZNE
Jan Amos Komeński → czeski pedagog, filozof, reformator i myśliciel protestancki
→propagował naukę niezależną od wieku, „wszyscy wszystkiego o wszystkim winni wiedzieć”
→ konieczność ciągłego uzupełniania i systematyzowania
/system wychowania → systemologia, systematyzacja, uspójnienie, wchłanianie wiedzy/
→ system wiedzy budowany z osobna, wiedzę zdobywana w przyszłości każdy porządkuje ją indywidualnie, osobno
prof. Józef Półtużycki → wzbogacił andragogikę
prof. Eugenia Wesołowska
prof. Tadeusz Aleksander
prof. Franciszek Beresidzki
prof. Kazimierz Denek → pedeutolog
HUMANISTYCZNA I DEMOKRATYCZNA FUNKCJA SZKOŁY
→ uszanowanie godności osoby
→ motywowanie do samokształcenia w zakresie pełnych postaw
→ osobowość w aspekcie emocjonalnym
→ wyzwalanie aktywności własnej, uwzględniając wpływy środowiska
*demokratyczna
- wyrównywanie szans w kształceniu pernamentnym
- zespół, grupa decyduje o losach
- dotyczy osób i środowisk w różnych zakresach
- koloryt lokalny wychowania regionalnego
Bogdan Nawroczyński
Janusz Gajda
T. W. Nowacki, Z. Wiatrowski, W. Furmanek, A. Radziewicz-Winnicki, A. i J. Kargulowie
B. Śliwerski „Leksykon Pedagogiki”
MOTYWACJA WYCHOWANIA I EMOCJE
→ poziom motywacji powinien być średni
JĘZYK I METODYKA KSZTAŁCENIA SIĘ
→ dostosywany do opisywanego zjawiska w rzeczywistości,
• warunkowanie klasyczne - podmiotowe zaangażowanie
• czynniki instrumentalne,
• czynniki humanistyczne
Nawyki → porządkowe czynności
• uczenie się seryjne → mechaniczne bodziec → reakcja od pojęć przez terminy do definicji
• motywacja zaczyna się od popędu, występuje w procesie kształcenia jako bodziec, potrzeba zmiany i intensywnej pracy
• uczenie się przez transfer
TEORIE NAUKOWE/ PRAKTYKA EDUKACYJNA
uspołecznienie procesów uczenia się
proces hominizacji (procesów wychowawczych)
procesy całościowe
Odbywają się przez dyskurs obecny jako gatunek mowy, interakcje w wychowaniu, wytwarzanie wiedzy /stawianie pytań/
DYDAKTYKA → rozumiana jako próba poznania naukowego
ćwiczebne zastosowanie metodologii, poznanie naukowe
STYLE JĘZYKOWEGO KREOWANIA
/język powinien zawierać zwięzłe zdefiniowane pojęcia/
1. potoczny → styl praktyki pedagogicznej, jednoznaczność
2. naukowy → współtworzy, powinien odzwierciedlać językowy obraz rzeczywistości
DROGOWSKAZY DO WYCHOWANIA wg KUNOWSKIEGO :
1. Ochrona pokoju, konieczność wychowania w pacyfiźmie
2. Wzajemna znajomość dążeń i życia narodów by usunąć różnice między nimi → wychowanie moralne w duchu sprawiedliwości i duchowości
3. Obalenie doktryny rasizmu, przywrócenie zasad godności, wzajemnego szacunku
4. Rozpowszechnianie kultury i wychowania ludzi - humanitas
5. By pokój opierał się o intelektualność ludzi i środowsk
Modelistyka-> współczesna nauka o modelach
System oświaty
→ system szkolny
dotyczy ideologii, praktyki i procesów wychowawczych
Franciszek Bereźnicki
17.11.2011
FORMACJA OSOBOWA
1. Socjalizacja i kulturyzacja kandydatów na nauczycieli
W naukach humanistycznych, pedagogicznych rozumienie człowieka odbywa się w oparciu o IV filary : kulturyzacja, socjalizacja, personalizacja i profesjonalizacja
→ uznawane w całości, wzajemnie zależne
→ rozumienie systemowe ;
episteme → ἐπιστήμη, łac. scientia - wiedza w filozofii starożytnej wiedza pewna, niepodważalna, uzasadniona - jako rezultat procesu poznania, proces dochodzenia do wiedzy
gnoza → (stgr. γνῶσις gnosis "poznanie, wiedza") forma świadomości religijnej, system sprzeciwu, wyjście poza granice uznawanego porządku, to wiedza przynosząca zbawienie
→ wiedza metodologiczna - konkretyzacja wiedzy :
akta
czynności
działania
operacje
ZAŁOŻENIA WYSTĘPUJACE W MYŚLI NAUKOWEJ :
→ Pedeutologia jako nauka poznawcza
→ Socjalizacja => socjologia
wiedza na temat społecznego zachowania człowieka w sytuacji pracy
od socjologii w pracy do socjologii w pedeutologii,
socjalizacja pracy / wychowanie w organizacjach, instytucjach /
→ Socjologia
jak nauczyciel sam jest przygotowany do funkcjonowania w grupie osób, z którymi pracuje
pedagogika i nauczanie w relacjach z wychowankami
→ relacje międzyludzkie w grupie małej i dużej, przygotowanie nauczyciela w dwóch aspektach, w relacjach personalnych
→ Ze względu na pełnienie funkcji ;
funkcja zawodowa
funkcja społeczna
( F. Znaniecki, J. Hałasiński,, J. Szczepański, B. Suchodolski ) relacje przeniesione z Pedautologii
ASPEKT KULTURYZACJI :
→ cywilizacja - całokształt dorobku ludności,
→ kultura - sfera ducha, humanistyczny kontekstach
kultura pedagogiczna - przygotowanie z zakresu pedagogiki ogólnej oraz jej subdyscyplin
→ M. Łobocki, K. Konarzewski - elementarna wiedza kandydata na pedagoga -
zastosowanie uprzednio zdobytej wiedzy na potrzeby zawodu
→ kultura profesjonalna
2. Profesjonalizacja kandydatów na nauczycieli
→ formowanie gotowości profesjonalnej / postaw, osobowości, gotowości /
„Kształtowanie gotowości profesjonalnej pedagoga”
trójskładnikowe czynniki postaw sformułowane w XIX
→ Profesjonalizacja - ukształtowanie osoby do poziomu osobowości dojrzałej w trzech
składnikach / próba scharakteryzowania postaw i osobowości/ Gruzja, USA /
→ postawy gotowości - postawy zawodowe wobec partnerów zawodowych, kształtowanie ich
wobec pracy, partnerów, wychowanków, opieki, procesów dydaktycznych
→ Pedagogika pracy / Szacki /
Składniki stanowiące postawy:
1. intelektualne
2. emocjonalno - motywacyjne
3. umiejętności
Stawia pytania : Co powinien pedagog wiedzieć? Jakie nastawienie emocjonalno-motywacyjne?
3. Różne odmiany profesjonalizmu nauczyciela
→ 1914 r. powstanie Pedeutologii
→ 1913 r. powstanie Pedeutologii w Polsce
→ wiedza o osobie i zawodzie nauczyciela
wiedza o osobie i profesjonalna działalność nauczyciela i pedagoga
→ poznanie naukowe - przenoszenie na działalność
→ PYTANIE JAKIE STAWIANO PRZEZ PIERWSZE 50 LAT - Jaki powinien być idealny nauczyciel/pedagog?
→ PYTANIE STAWIANE DZIŚ - Jaki jest nauczyciel/pedagog?
Co czynić w przygotowaniu przyszłych pedagogów?
→ szczególne kształtowanie osobowości
→ dyferencjacja pojęć
→ uzawodowienie dzieci/młodzieży → zdobywanie zawodów, które nie wymagały zbytnich
zdolności od młodzieży
→ dwustopniowy system boloński - W dniu 19 czerwca 1999 r. ministrowie edukacji 29 krajów podpisali Deklarację Bolońską. Jest to dokument zawierający zadania prowadzące do zbliżenia systemów szkolnictwa wyższego krajów europejskich
→ Dwufazowość rozumienia zawodu nauczyciela
jako zawód
jako profesja / w ostatnim dziesięcioleciu /
4. Edukacyjnie znaczące wartości osoby wychowawcy a jego personalizacja
Stan wiedzy o kształtowaniu gotowości nauczycieli i pedagogów, współzależność osobowości, gotowości i postaw prozawodowych.
5. Koncepcje kształcenia i pożądane kompetencje wychowawcy i nauczyciela
1) TECHNOLOGICZNA
→ co powinien umieć nauczyciel, do czego zdolny jest w praktyce, ze względu na technikę
gotowości do działań nauczycielskich / T. Lepowicki, A. Kotusiewicz. B. Żechowska /
2) HUMANISTYCZNA
→ dążenie do scalenia przygotowania : wiedzy i umiejętności razem jednocześnie
3)
4) EKLEKTYCZNA
→ scalająca to, co najlepsze w nową wizję ; koncepcja kształcenia
związana z kompetencjami
KOMPETENCJE
→ osobowość, postawy, postawy osobowości
→ intelektualne
→ emocjonalno motywacyjne
→ sprawcze
METODYKA KSZTAŁCENIA DZIAŁAŃ I PRACY
1. Pobór treści i celów
2. Zasady i formy kształtowania zjawiska
3. Dobór metodyki czynności
STRUKTURY
aksjologiczna → normy, wartości
teleologiczna → cele
prakseologiczna → umiejętności tego, co pedagogo powinien umieć
społeczna → społeczn, kulturalne
psychologiczna → emocjonalno-motywacyjne nastawienie
pedagogiczna → metodyka postępowania wychowawczego, dydaktycznego, resocjalizującego, street working
24.11.2011
WARTOŚCI I CELE W WYCHOWANIU
1. Wartości aksjologii i cele teleologii wychowania
Aksjologiczny ideał celu wychowania.
→ aksjos - godny, cenny
→ logos - nauka
nauka o wartościach, godności osoby,
bada naturę wartości
podstawy i kryteria wartościowania
jest teorią wartości → jest konsekwencją ideologii, społecznego rozwoju ludzkiego, wiedzy
pedagogicznej, związana z miejscami i czasem osób, które interesują
się wartościami w okolicznościach.
→ to świadoma działalność pedagogiczna wymaga sprecyzowania celów
wychowawczych ma być im podporządkowana, im dokładniej cele są
formułowane działalność jest bardziej zorganizowana.
Aksjologia Pedagogiczna - wartości cenne w wychowaniu
Teleologia Pedagogiczna - cele, którym wartości mają służyć
→ przemienione na grunt pedagogiki, zajmuje się formułowaniem celów
ludzkiego działania / w Pedagogice → formułowanie celów wych. /
→ celowe kształtowanie osobowości za pomocą różnych metod,
→ Normatywna Tradycja - zespół norm, reguł, zasad wychowawczych w związku z
przeszłością pedagogiki,
związane z wychowaniem socjalistycznym
/ W. Pomykała, H. Muszyński /
→ Współczesna względność w wychowaniu - normy z przeszłości zastosowane współcześnie
szukanie ideologii wych., której współczesność
ma służyć
/ Ks prof. M. Nowak, F. Adamski, M. Łobocki, K. Konarzewski / szukają norm związanych
z ideałami wychowania
Od dwudziestowiecznego Personalizmu Chrześcijańskiego do XX wieku formułowanie idei humanistycznych.
HIERARCHIA :
dobro,
piękno,
prawda
PRZYMUS I SWOBODA WYCHOWANIA
→ zadaniem wychowawcy jest bycie opiekunem, wsparciem, pomocnikiem, dla tych którzy do
czegoś dążą
→ przystosowanie do warunków, emancypacja,
*autonomia → emancypacja → niewolnictwo/zależność
Kształtowanie osoby nie bacząc na jej prawa.
FORMOWANIE / KSZTAŁTOWANIE
celowe, świadome wychowanie, pomoc w rozwoju osobowym
SYSTEM DZIAŁAŃ ZMIERZAJĄCYCH DO OKREŚLONYCH REZULTATÓW
przekształcanie człowieka i jego otoczenia
BIOLOGICZNY ROZWÓJ CZŁOWIEKA
Powinności wychowawcy ;
1. Wzmacnianie, wywoływanie nowych procesów, zwiększanie roli świadomości osoby
2. Obrona rozwijającej się świadomości przed pojawiającymi się warunkami życia, dyferencjami
3. Kształtowanie pewnego typu osobowości ingerencja w proces socjalizacji organizacja grupy,
w której wychowanek żyje
CZYNNIKI SYTUACYJNE WYCHOWANIA :
→ sytuacja wychowawcza - układ warunków towarzyszących interakcjom społecznym, których
wśród innych form aktywności wychowawczej umożliwia te formy,
które zawieramy w celach wychowawczych
FAZY / ETAPY
1. Wdrażanie do pożądanych form uzewnętrznionej / zachowania, sprawstwo, operacje /
uwewnętrznianie / przeżywanie i myślenie / formy aktywności.
2. Rozwijanie i utrwalanie przez ćwiczenia do danej gotowości, aktywności.
3. Uświadamianie wychowankom celów i zasad działalności wychowawczej i samowychowawczej.
4. Przyswajanie ocen i przekonań wzmacniające dyspozycje do pożądanej aktywności.
5. Przyswajanie wych. Wiedzy na temat związku między pożądaną aktywnością.
STYLE WYCHOWANIA :
1. Chrześcijańskie
2. Liberalny → poruszanie się w swobodny sposób między granicami
Proces rozwoju człowieka wg Kunowskiego
wychowanie → zjawisko rozwoju, etapy wychowania, dynamizm wychowania,
istota wychowania, jako wytwór procesów wychowawczych,
jako rozwój biosu, naturalny
*agos
→ znaczenie środowiska grupy w wychowaniu,
→ znaczenie moralności, etyki w procesach wychowania społecznego,
→ urabianie przez działanie agosu,
→ współpraca wychowawców, dozór, kontrola
GRUPA METOD WYCHOWANIA
to sposób postępowania wychowawczego, wyzwalanie aktywności wychowanka celem dokonywania zmian w osobie wychowanka.
KLASYFIKACJA
1. grupa metod wychowania osobistego wpływu
- wysuwanie sugestii,
- perswazja,
- działanie przykładem osobistym,
- wyrażanie aprobaty
2. grupa metod wychowania wpływu sytuacyjnego
- nagradzanie wychowawcze,
- karanie wychowawcze,
- instruowanie
- organizowanie doświadczeń wychowanka,
- wywoływanie antycypacji następstw zachowań społ. Moralnych,
- przydzielanie funkcji i ról społecznych,
- ćwiczenia
3. grupa metod wychowania wpływu społecznego
- modyfikacja celów zespołu,
- kształtowanie norm postępowania obowiązujących w zespole,
- przekształcanie struktury wewnątrz zespołu,
- nadawanie właściwego kierunku działaniom
4. metody kierowania samowychowaniem
- przybliżenie celów i ideałów pracy nad sobą wychowankowi,
- stymulowanie do realizacji określonego programu pracy nad sobą,
- metody przyswajania określonych technik pracy nad sobą,
- w zakresie poznania samego siebie ustalanie programu pracy nad sobą, uprawianie
programu samoaktywności.
K. Sośnicki, A. Janowski (jawny i ukryty program wychowawczy)
GENEZA WSPÓŁCZESNEGO PROGRAMY DEMOKRATYCZNEGO
→ J. Dewey „Demokracja i wychowanie”
WSPÓŁCZESNE PRZEMIANY
1. Istota kryzysu edukacyjnego we współczesnym świecie i Polsce.
Zjawiska pedagogiczne
globalizacja → całościowość, spostrzeganie przedmiotów i zjawisk, dopiero potem kolejnych elementów
fundamentalizm → wywodzi się z obalenia ideologii, które przestały odpowiadać społeczeństwom, negatywne do demokracji
partykularyzm → nieuwzględnianie interesów określonej grupy, zamykanie się we własnym kręgu, oznacza prowincjonalizm, zaściankowość
trybalizm → utrzymanie się podziałów i odrębności w społeczeństwie, autopatriotyzm „zdrada”
Melosik „ Amerykańskie społeczeństwo od wewnątrz. Upadek, oszustwo, dogmaty”
→ różnice i podobieństwa
St. Wołoszyn „ Nowe orientacje w Pedagogice”
B. Śliwerski
przesłanki społ. Przez opis socjologii wych.
2. Od edukacji adaptacyjnej (instrumentalnej) do edukacji krytyczno kreatywnej i emancypacyjnej (podmiotowej).
PEDAGOGIKA KRYTYCZNO KREATYWNA
orino- oceniam
Zakłada prawo do rozumowania krytycznego, do zjawisk pedagogicznych, ocena pozytywna i negatywna stanu aktualnego następstw wychowania, prawo do kreatywności podmiotów wychowawczych
PEDAGOGIKA KONSERWATYWNA
kierunek myśli pedagogicznej : zaufanie do dziedzictwa kulturowego, przywiązanie do tradycyjnych norm i wartości, międzypokoleniowy przekaz norm i ideałów.
PEDAGOGIKA EMANCYPACYJNA
→ wychowanie ; udzielanie pomocy jako oferowanie możliwości
PEDAGOGIKA AUTORYTARNA / ANTYPEDAGOGIKA
→ to kierunek pedagogiki i polityki, refleksja nad edukacją,
→ ukształtowana w opozycji do totalitaryzmu, patriarchizmu
→ wolność jednostek,
→ relacje partnerskie panujące między rodzicami i dziećmi, między wychowawcami i wychowankami
→ inkluzja społeczna - włączanie do społeczeństwa
→ ekskluzja społeczna - wyłączanie poza społeczeństwo
3. Od edukacji treści do edukacji wartości.
4. Od transmisji i kształtowania / urabiania do rozwoju i autokreacji.
5. Główne problemy współczesnego wychowania ; patologie społeczne, subkultury a obrona zagrożonej cywilizacji.
→ New Age
6. Zagrożenie i kierunki przemian idei edukacji w Polsce.
7. Wychowanie do demokracji dawnej i dziś.
27