Analiza ekonomiczna to system badań i ocen działania określonych jednostek gospodarczych, gospodarstw, przedsiębiorstw czy innych podmiotów gospodarki narodowej.

Analiza ekonomiczna obejmuje:

- analizę techniczno-ekonomiczną,

- analizę finansową.

W analizie posługujemy się odpowiednimi narzędziami, którymi są mierniki i wskaźniki.

Mierniki - mierzą zasoby poszczególnych czynników produkcji, nakładów i kosztów, oraz uzyskanych efektów produkcyjnych.

Wyróżniamy mierniki:

- naturalne i techniczne np.: kilogramy, litry, sztuki,

- umowne technologicznie np.: kalorie, hektary przeliczeniowe,

- wartościowe np.: kategorie produkcji i kosztów wyrażone w jednostkach pieniężnych.

Wskaźniki - to mierniki odniesione do określonej podstawy i wyróżnić można tu wskaźniki:

- bezwzględne np. plony na 1 ha, wartość produkcji na 1 zatrudnionego,

- bezwzględne dynamiki (np. indeksy zmian), oraz bezwzględne struktury (np. struktura zasiewów, produkcji).

W analizie sytuacji przedsiębiorstwa kluczową rolę odgrywa analiza finansowa. Oparta jest ona na dokumentach sporządzanych w jednostkach gospodarczych, z których za najważniejsze można uznać bilans przedsiębiorstwa, rachunek wyników
i zestawienie przepływów pieniężnych.

Bilans przedsiębiorstwa

Bilans - podstawowe sprawozdanie finansowe, ukazujące majątek firmy w ujęciu rzeczowym i finansowym, sporządzane na określony dzień. Bilans majątkowy jest zestawieniem składników majątkowych z jednoczesnym wskazaniem źródeł ich finansowania, sporządzany jest na określony dzień zwany momentem bilansowym i w określonej formie.

Aktywa - majątek rzeczowy będący w dyspozycji gospodarstwa czy przedsiębiorstwa. Przedstawiają one strukturę majątku, uwzględniającą stopień płynności majątku trwałego i obrotowego.

Pasywa - są to źródła pochodzenia majątku, czyli informacja, kto i w jakiej wysokości jest właścicielem kapitału zaangażowanego do sfinansowania majątku wykazanego po stronie aktywów.

Uproszczony schemat bilansu finansowego gospodarstwa rolnego

AKTYWA

Kapitał pracujący kapitał pracujący

PASYWA

nieruchomości

majątek trwały

ziemia drzewostan budowle budynki

kapitał własny

kapitał stały

kapitał własny

majątek ruchomy

maszyny narzędzia udziały stado podstawowe

zadłużenie długookresowe

kapitał obcy

majątek obrotowy

stado obrotowe zapasy należności środki pieniężne

zadłużenie krótkookresowe

kapitał bieżący

Aktywa i pasywa przedsiębiorstwa przedstawiają ten sam majątek tylko z dwóch różnych stron, dlatego w bilansie majątkowym obowiązuje zasada równowagi bilansowej, zgodnie z którą wartość aktywów musi być równa wartości pasywów.

Cechy bilansu:

- prawdziwy, czyli sporządzony na podstawie rzeczywistych danych,

- ciągły, tzn. bilans otwarcia w nowym roku musi się równać bilansowi zamknięcia z roku poprzedniego,

- jasny - przedstawione pozycje powinny być czytelne,

- zachowana jest zasada równowagi bilansowej.

AKTYWA PASYWA

MAJĄTEK MAJĄTEK ROZLICZENIA KAPITAŁ KAPITAŁ

TRWAŁY OBROTOWY MIĘDZYOKRESOWE WŁASNY OBCY

I. Rzeczowe składniki majątku trwałego	I. Zapasy	Są to koszty ponoszone w roku obrachunkowym, które będą rozliczane w następnych okresach obrachunkowych.	Powstaje z pierwszych wkładów lub udziałów właścicieli, z zysków osiąganych z prowadzonej działalności.	Pochodzi z obcych środków finansowych pozostających w dyspozycji danej jednostki gospodarczej. Może mieć charakter zobowiązań długoterminowych lub krótkoterminowych.
II. Wartości niematerialne i prawne	II. Należności i roszczenia
III. Finansowe składniki majątku trwałego	III. Środki pieniężne
IV. Należności długoterminowe	IV. Krótkoterminowe papiery wartościowe

Rachunek zysków i strat (rachunek wyników)

Analiza rachunku wyników obejmuje obliczanie kategorii dochodu rolniczego* lub zysku** (jest to uzależnione od formy prawnej przedsiębiorstwa).

*Dochód rolniczy ustalany jest w rolniczych przedsiębiorstwach rodzinnych, najczęściej w gospodarstwach rodzinnych mających formę prawną przedsiębiorstwa osoby fizycznej.

**Zysk jest ustalany dla przedsiębiorstw funkcjonujących jako spółki, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe.

Wynik finansowy to wyrażony wartościowo rezultat działalności danej jednostki w określonym czasie. Może on mieć postać zysku (+) lub straty (-).

Z punktu widzenia jednostki gospodarczej ważna jest nie tylko wysokość wyniku finansowego, ale również to w jaki sposób się tworzył. Aby to ustalić jednostki sporządzają rachunek wyników, nazywany także rachunkiem zysków i strat.

Zysk brutto - występuje jeżeli w wyniku na działalności gospodarczej uwzględnimy wynik zdarzeń losowych.

Zysk netto - to zysk brutto pomniejszony o obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego (podatek dochodowy)

Analiza rachunku wyników obejmuje poszczególne kategorie wyników:

1. Wynik na działalności operacyjnej - jest różnica pomiędzy przychodami ze sprzedaży, a kosztami własnymi sprzedaży.

2. Wynik na działalności finansowej - stanowią przychody finansowe pomniejszone o koszty finansowe.

3. Wynik na działalności gospodarczej - jest sumą wyniku działalności operacyjnej i finansowej.

Na WYNIK FINANSOWY składają się:

1. PRZYCHODY:

- ze sprzedaży produktów, usług, towarów, materiałów,

- ze sprzedaży składników majątku trwałego oraz pozostałych przychodów operacyjnych, otrzymane dotacje, subwencje, darowizny,

- z operacji finansowych.

2. KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓW:

- techniczny koszt wytworzenia sprzedanych w okresie sprawozdawczym produktów lub wyrobów gotowych,

- wartość w cenach nabycia spranych towarów i materiałów,

- koszty sprzedaży oraz koszty ogólnego zarządu,

- koszty operacji finansowych,

- pozostałe koszty uzyskania przychodów.

WYNIK FINANSOWY = PRZYCHODY - KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓW

Zestawienie przepływów pieniężnych

Rachunek ten przedstawia źródła uzyskania środków pieniężnych oraz cele, na jakie zostały wydatkowane.

Sprawozdanie to zawiera dwie podstawowe kategorie informacji:

1. Źródła gromadzenia środków (wpłaty netto):

- sprzedaż produktów i towarów, w tym również zapasów,

- realizacja należności,

- sprzedaż majątku trwałego,

- sprzedaż akcji,

- zaciągnięcie pożyczek, kredytów, zobowiązań.

2. Kierunki wykorzystania środków (wypłaty netto);

- zakup towarów, udziałów, środków trwałych,

- spłata zobowiązań, pożyczek, kredytów,

- wypłata dywidendy,

- obniżenie kapitału własnego.

Analiza wskaźnikowa bilansu i rachunku wyników

Najczęściej stosowane są 4 grupy wskaźników:

1. Wskaźniki płynności - oceniają zdolność podmiotu do wywiązywania się z krótkoterminowych zobowiązań.

2. Wskaźniki sprawności działania określają efektywność wykorzystania poszczególnych czynników produkcji i składników majątkowych.

3. Wskaźniki rentowności zyskowności informują o generowaniu zysku z posiadanego majątku i prowadzonej działalności gospodarczej.

4. Wskaźniki zadłużenia pokazują sposób finansowania przedsiębiorstw. Bazują one na informacjach pochodzących z bilansu oraz rachunku wyników.

Zad. 1. Sporządzić bilans otwarcia dla gospodarstwa rolnego X

Wartość pozycji otwarcia bilansu:

budynki 50 000zł, maszyny 15 000zł, środki transportu 10 000zł, zapasy 7 500zł, stado obrotowe 14 500zł, należności 2 500zł, gotówka 5 500zł, kapitał własny 80 000zł, kredyty długoterminowe 20 000zł, kredyty krótkoterminowe 5 000zł.

Bilans otwarcia dla gospodarstwa X (w zł):

Aktywa	Początek roku	Pasywa	Początek roku
Majątek trwały: ………………… ………………… …………………	………………… ………………… ………………… …………………	Kapitał własny: ………………… ………………… …………………	………………… ………………… ………………… …………………
Majątek obrotowy: …………………	………………… ………………… …………………	Kapitał obcy: ………………… …………………	………………… …………………
Aktywa ogółem:		Pasywa razem:

Rozwiązanie:

Bilans otwarcia dla gospodarstwa X (w zł):

Aktywa	Początek roku	Pasywa	Początek roku
Majątek trwały: - budynki - maszyny - środki transportu	75 000 50 000 15 000 10 000	Kapitał własny:	80 000
Majątek obrotowy: - zapasy - stado obrotowe - należności - gotówka	30 000 7 500 14 500 2 500 5 500	Kapitał obcy: - kredyty długoterminowe - kredyty krótkoterminowe	25 000 20 000 5 000
Aktywa ogółem:	105 000	Pasywa razem:	105 000

---