1.DIAGNOZA - wywodzi się z języka greckiego - rozróżnianie, proces diagnozowania to rozpoznanie istoty i uwarunkowania złożonego stanu rzeczy na podstawie obserwacji jego cech, objawów oraz znajomości ogólnych prawidłowości panujących w danej dziedzinie. Diagnozowanie jest czynności poznawczą w której dokonujemy przetwarzania informacji, poprzez porównanie, analizę, syntezę, dokonywanie kombinacji w różnych układach uogólniamy, redukując. --Tworzymy model osoby badanej po to by można było uzyskać odpowiedź co chcemy sprawdzić, zbadać by pomóc rozwiązać problem. --Kolejnym etapem jest dobór metod pozwalających zrozumieć problem. Ważna jest nie tylko zapoznanie się z instrukcjami ale również obserwacje, procesy percepcyjne, doświadczenia. ---Próba rozwiązania problemu, śledzenie badanej osoby.---Wiedza którą mamy jest niezbędna do prawidłowego przeprowadzenia diagnozy ---W diagnozie - stan aktualny; przeszły-historię; przyszły-diagnoza. ---Komunikacja może mieć charakter werbalny, dwupodmiotowy. --Psycholog ma pomóc człowiekowi odrzucić stereotypy itp. Medycyna rozumie diagnozę jako rozpoznanie kliniczne, czyli rozpoznanie zespołu chorobowego wniosek wynika z pewnej krytycznej oceny objawów subiektywnych stwierdzonych w badaniach podmiotowych (na podstawie zewnętrznych symptomów). Punktem wyjścia w diagnozie medycznej jest sięganie do korzeni. Modele współpracy psychologów i psychiatrów (Obuchowski) --Rola laboranta - psycholog na zlecenie specjalistów przeprowadza badanie odwołując się jedynie do instrukcji. --Rola technika - otrzymuje mniej dookreślone zlecenie (jaki jest problem) psycholog sam dobiera metodę do oceny problemu, która umożliwi zinterpretowanie informacji, nie ma dostępu danych, którymi dysponuje lekarz. --Rola konsultanta - musi mieć dane, wyniki wcześniejszych obserwacji pacjenta, po zapoznaniu dobiera techniki diagnostyczne, uczestniczy w przekazywaniu wyników pacjentowi. --Model członka teamu - na równych prawach w zespole, bezpośrednia współpraca na każdym etapie rozwiązywania problemu. Współpraca praktyka i teoretyka (Brzezińska) --Monada praktyk i teoretyk, pracują niezależnie od siebie, nie komunikują się bezpośrednio. --Model mediatora - praktyk i teoretyk, wykonują niezależnie swoje zadania ale porozumiewają się za pomocą mediatora, szukając wspólnej drogi działania. --Model mistrza i asystenta - mistrz(teoretyk) współpracuje z asystentem(praktyk), a każdy szanuje kompetencje drugiego. --Model wszechstronnego mistrza - czerpie z praktyki inspiracje i problemy a w teorii poszukuje rozwiązań. Psycholog diagnosta odpowiada na praktykę - koncepcja Kelly'ego --Model eksperta - na wezwanie instytucji posługuje się danymi technika, diagnozuje opierając się na własnych umiejętnościach i oferuje swoje usługi. --Model rekomendacji - diagnosta stwierdza, że zlecone zadanie wykracza poza jego kompetencje i rekomenduje osobę zaufaną. --Model ostrożności - psycholog diagnosta odpowiada, że nie jest w stanie sprostać zadaniu, może zbadać pośrednio, ostrożny w postawieniu diagnozy na tym etapie (za mało wie) ---Model profesjonalny - podejmuje się rozwiązania postawionego poprzez praktyków pod warunkiem, że zdefiniuje to zadanie, dokona oceny trafność procedury, będzie uczestniczyć w procesie doboru narzędzi, będzie kontrolował po to by wzbogacić diagnozę i własne doświadczenie. Pedagog w procesie diagnozy: Kładzie się akcent na podkreślenie mocnych i słabych stron osoby i mechanizmów dominujących w danym środowisku wychowawczym i wpływający na funkcjonowanie osoby. Obie strony czerpią ewidentne korzyści. Do podstawowych zasad psychologa-pedagoga diagnosty należą: ---dążenie do realizacji pełnej formy diagnozy, czyli opisującej stany rzeczy, wyjaśnień źródła i mechanizmów powstawania, ustalającej stopień rozwoju. Wyjaśnia znaczenia występowania tych elementów w określeniu możliwości dalszego rozwoju jednostki, gotowości. ---oceniający charakter diagnozy polega na odnoszeniu rozpoznawanych stanów rzeczywistych poszczególnych cech, czy warunków występowania do pewnych oczekiwanych założeń. Odnoszenie do kryterium normy. ---realizowanie diagnozy w wymiarze pozytywnym, czyli ma być to takie działanie diagnostyczne, które zmierza do poprawy. --dążenie do autodiagnozy osób, systemów i środowisk, potrzebna gotowość do współpracy nad przekształcaniem siebie. --- łączenie poznania pośredniego z bezpośrednim (dialog, komunikacja werbalna i niewerbalna), badanie schematyczne/testowe. Dopiero następuje pełna diagnoza.
2.CECHY DIAGNOZY: --Decyzyjna - zarówno w procesie diagnozy indywidualnej jak i diagnozy szeroko rozumianej. Może być podstawą do działań interwencyjnych. 1.Permanentna, 2.Opisowa - opis konieczny w procesie wyjaśniania i w procesie uzyskania konkretnych danych 3.Aktywna, 4.Hipotetyczna - stawianie hipotez i probabilistyczna weryfikacja hipotez, 5.Wnikliwa- refleksyjna,6.Prognostyczna,7.Pełna Modelowe rozwiązania w procesie diagnozy Poznanie przyrodnicze: -pojawia się model obserwatora, który obserwuje przyrodę, ale nad nią nie panuje ----Pewność stawianych hipotez wynika z poznania cykliczności przyrody; W diagnozie psych. mamy do czynienia z indywidualizacją jednostki; Człowiek- jednostka zdeterminowana środowiskiem, w którym się porusza;Spowodowane jest to cyklicznością zmian przyrody - jest elementem tych zmian( żywienie) Poznanie humanistyczne: --poznanie, jak my odbieramy rzeczywistość - aby poznać w konsekwencji funkcjonowanie innej osoby, --pojawia się działanie dwupodmiotowe, poznać drugiego człowieka- najpierw należy poznać SIEBIE, tzn. wiedzieć o swoich możliwościach, ograniczeniach, działaniach. ---Każdy diagnosta musi mieć odpowiednią motywację do poznania siebie i innych ---Nie stawiamy hipotez , nie mamy ich pewności występuje podejście indywidualne; ---„Człowiek- byt sam w sobie” - Poznanie humanist. Diagnosta POWINIEN: --motywacja siebie i innych ---kompetencje poznawcze ( odp. Poziom myślenia, postrzegania, uwagi itp.) --Diagnosta powinien być gotowym do akceptowania swoich cech ( negatywnych i pozytywnych) postaw, zachowań. Świadomość siebie, ale i innych, że można różnie funkcjonować, świadomość złożoności. Nie można na podstawie pierwszego wrażenia post. Diagnozy (Holo efekt) ---Musi być przekonany, że nie można oceniać człowieka wg swojej oceny , swoich „ram”. Nie możemy”naginać” do siebie stylu i funkcjonowania innego człowieka, ---Panowanie nad własnymi EMOCJAMI (przenoszenie swoich emocji na drugiego człowieka może zakłócić kontakt między badanym a diagnostą) EFEKTY TOWARZYSZĄCE PROCESOWI POZNANIA: 1.poznanie przyrodnicze - występuje system praw, poznajemy to na co przyroda nam pozwala, cykliczność, postawa dyrektywna osoby badającej ( narzuca to co się dzieje w przyrodzie) 2..poznanie humanistyczne - zrozumienie zjawisk związanych z procesem poznania, wszelkie twierdzenia - nie będą jednoznaczne , będą prawdopodobne ( hipotezy probolistyczne) w zależności od jednostki,nacisk na jakość nie na ilość; Dominuje dynamika emocjonalna między badaczem a badanym - odnosimy się tylko do tego, co osoba do nas mówi, mówi to co chce powiedzieć, co jest dla niej istotne. Kiedy interakcja z osobą jest głęboka wówczas można pomóc osobie tak” do końca” 3..wnioskowanie Diagnoza jako proces przetwarzania danych obejmuje 3 etapy: --sformułowanie problemu,---postawienie hipotez diagnostycznych,---weryfikację hipotez Zebrane informacje są przetwarzane i interpretowane na poziomach: 1.opisowym, wysuwania hipotez diagnostycznych 2.wnioskowania bezpośredniego/ tworzenie konstruktów teoretycznych/ 3. wnioskowania uogólniającego / interpretacji/ ujmuje mechanizmy regulujące zachowanie lub ogólne dotyczące natury człowieka ( Paluchowski 1983, Diagnoza dla potrzeb praktyki obejmuje perspektywy a) wewnętrzną, indywidualną funkcjonowanie jednostki ( cechy indywidualne, pełnione role) b) zewnętrzną, uwzględnia czynniki determinujące indywidualny rozwój jednostki i sposób wypełniania przez nią społecznych ról / czynniki indywidualne i środowiskowe /Z uwagi na zakres analiz: --1.podejście całościowe, uwzględnia się wyznacznik i determinanty oddziałujące na rozwój jednostki --2.strategia cząstkowa - konkretny aspekt i sfera życia jednostki/ subiektywizm badacza/ najistotniejsze dla rezultatów rozwojowych --1.Powinny być uwzględniane 2 perspektywy widzenia elementów i problemów:
Model ogólny procesu poznania diagnostycznego (Ziemski,1973)1.Dane z doświadczenia/ cechy określonego stanu rzeczy - zbieranie informacji, 2.Intuicja / heureza/ poznanie bezpośrednie przeczucie,3.Pojęcie typów i gatunków / wiedza zimna/,4.Procesy myślowe / uzasadnianie, rozumowanie różnicujące i wyłączające- przetwarzanie informacji /
|
3.Diagnoza rozwinięta Ziemskiego/ za Wysocka, Diagnoza genetyczna - identyfikacyjna - Diagnoza - znaczenie mechanizmów fazy - prognostyczna Diagnoza znaczenia- badamy rolę zjawiska dla szerszego układu, którego dotyczy; Czym jest dane zjawisko, czym jest dany problem? Mówimy o odnoszeniu ; dlaczego ta sfera człowieka wpływa,że on jest taki.... - prognoza funkcjonowania człowieka jego funkcjonowania w świecie , jego zachowania w przyszłości Model diagnozy humanistycznej A. Kępiński / 1989 Elementy modelu: 1.płaszczyzna poznania ( biologiczna, - psychologiczna, - socjologiczna), 2.perspektywy widzenia ( osoby badanej, otoczenia społecznego, diagnosty) 3.przekroje:- podłużny - historia, przebieg życia jednostki - poprzeczny - ocena sytuacji, stanu obecnego, zakresu poznania diagnostycznego Etapy diagnozy rozwojowej według Obuchowskiej / ---pozytywna - poszukiwanie informacji dotyczących mocnych stron osoby badanej - postawienie hipotezy diagnostycznej dotyczącej lokalizacji pozytywnych cech osoby badanej - refleksja teoretyczna pod kątem działania --przyjęcie i wstępne postawienie diagnozy ---negatywna - postawienie problemu i pytań bazowych -zbieranie informacji,- postawienie hipotezy diagnostycznej - refleksja teoretyczna,- przyjęcie i wstępne postawienie diagnozy Pełna / pozytywna i negatywna/ - program oddziaływań modyfikujących procesy rozwoju /eliminacja zaburzeń i wzmacnianiem elementów zaburzonych / Model interpretacji danych diagnostycznych Malloney Ward 1976,161/za Stęplewska- Żakowicz,2009,141 Faza 1 Predykcja zachowania Faza 2 Predykcja zachowania Faza 3 Odrzucenie hipotez cz., Modyfikacja hipotez cz., Akceptacja hipotez cząstkowych Faza 4 Sformułowanie hipotez ogólnych Faza 5 Dynamiczny model osoby Faza 6 Zmienne sytuacyjne Faza 7 Predykcja zachowania Model procesu diagnozowania W.J. Paluchowskiego (1991,2001,2007) Proces diagnozowania 4 etapy: 1.etap prediagnostyczny: -dotyczy tego co się wydarza przed badaniem diagnostycznym, czyli z „czym wchodzi” osoba badana do gabinetu psychologa, osoba taka przychodzi z własnymi problemami, a diagnosta ma do zaoferowania swój „bagaż” czyli: metody, pomysły, wiedzę - dzięki czemu może pomóc danemu pacjentowi 2.badanie diagnostycznego:- badania diagnostyczne, a więc dobór metod badawczych ( standaryzowane, znormalizowane) dobór narzędzi stosownie do wieku osoby badanej 3.opis i interpretacja:-opis i interpretacja ; ważny jest tutaj trafny opis wyników testów dopasowując do jednostki indywidualnej - do opisu włącza badacz rozmowę z pacjentem to co o nim wie.. 4.interwencja ( wejście w drugą osobę) Procedura pięciu pytań Teresy Szustrowej ( 1987a, 1987b) Nadawanie struktury wnioskowaniu diagnostycznemu procedury pięciu pytań Teresy Szustrowej: 1.Określenie celu badania: Po co prowadzę badanie? Jakie decyzje będą podejmowane na podstawie jego wyników? 2.Wybór orientacji teoretycznej: W jakich kategoriach będę formułować twierdzenia o człowieku? 3.Sformułowanie pytań lub hipotez diagnostycznych. Na jakie szczegółowe pytania dotyczące człowieka chcę znaleźć odpowiedź ? 4.Dobór wskaźników - Co muszę o człowieku wiedzieć, by sformułować odpowiedzi na te pytania? Po czym poznam, Jaka jest odpowiedź na moje pytania? 5.Operacjonalizacja wskaźników za pomocą konkretnych procedur diagnostycznych. Co muszę zrobić, aby uzyskać potrzebne informacje? Jakie przeprowadzić testy, jakie pytania zadać, na co zwrócić uwagę podczas obserwacji? GAP /1/ - Europejski System Diagnozy SĄ TO ZASADY OGÓLNE: wskazówki, wykonywania diagnozy psychologicznej / Stemplewska 1.Diagnosta bierze odpowiedzialność za diagnozę. 2.Diagnosta rozważa możliwy konflikt interesów pomiędzy systemem wartości klienta a własnym 3.Diagnoza odbywa się w kontakcie interpersonalnym, a diagnosta traktuje osoby uczestniczące w badaniu uczciwie i z szacunkiem. 4.Diagnosta omawia sprawy związane z diagnozą tylko z osobami, które są zaangażowane w ten proces 5.Podczas diagnozowania psycholog rozważa możliwe pozytywne i negatywne konsekwencje, a także skutki uboczne badań dla klienta, podmiotu badania oraz jego środowiska społecznego 6.Diagnosta z zasady stosuje podejście naukowe w rozwiązywaniu problemu diagnostycznego 7.Proces diagnozowania jest jawny, aby można go było śledzić, oceniać i dokumentować 8.Diagnosta zapewnia najlepsze podstawy teoretyczne, a także najwyższą możliwą jakość i użyteczność procesu diagnozowania oraz zapobiegania czynnikom, które mogłyby je zakłócić. ANALIZA PRZYPADKU (DIAGNOZA OPISOWA) ANALIZA OCZEKIWAŃ, SKARG LUB CELÓW Badanie i ocena problemu/ pytania klienta i/lub podmiotu badania -Diagnosta osiąga odpowiednio głęboki poziom zrozumienia problemu, celu i oczekiwań klienta / podmiotu diagnozy -Diagnosta rozważa, na jakim poziomie ogólności w jak szerokim zakresie można najlepiej poradzić sobie z problemem oraz spełnić cele i oczekiwania klienta/ podmiotu diagnozy -Diagnosta rozpoznaje jak bardzo poważny lub naglący zdaniem klienta jest przypadek 4.-Diagnosta rozpoznaje mocne i słabe strony klienta/ podmiotu diagnozy -Diagnosta ogranicza swoje zainteresowanie do spraw związanych z diagnozą -Diagnosta sprawdza kompletność i dokładność podstawowych informacji SYNTEZA OCZEKIWAŃ KLIENTA I ASPEKTÓW OGÓLNEJ SYTUACJI PROBLEMOWEJ -Diagnosta na bieżąco sprawdza czy zgromadzone dotychczas informacje wystarczają do sformułowania odpowiedzi na pytania diagnostycznego -Diagnosta rozważa ewentualną interakcję pomiędzy osobą a kontekstem ZAWARCIE FORMLANEGO POROZUMIENIA KONTRAKTU -Diagnosta informuje klienta/podmiot diagnozy o rodzaju problemu, które będą rozpoznawane podczas dalszych badań -Diagnosta uzyskuje świadomą zgodę klienta/ podmiotu diagnozy na cele i warunki wyznaczające dalsze badania DYSKUSJA I DECYZJA Przedyskutowienie raportu z klientem/ podmiotem badania i ewentualnie z innymi zainteresowanymi -Diagnosta omawia z klientem/uczestnikiem badań wszystkie części raportu -Diagnosta omawia z klientem, uczestnikiem badań i innymi osobami uprawnionymi wszystkie możliwe rekomendacje i upewnia się, że zostały one zrozumiane -Diagnosta wykorzystuje dodatkowe dane, pochodzące z omawiania raportu i rekomendacji, do przygotowania ostatecznej wersji raport 2.3.2 Przeanalizowanie, czy ogólne okoliczności uzasadniają zakończenie w danym momencie procesu diagnostycznego, czy też należy powtórzyć cykl diagnostyczny lub pewne jego etapy -Jeśli potrzebna jest interwencja, diagnosta rozważa czy ma kwalifikacje do jej przeprowadzenia i ewentualnie kieruje do innego profesjonalisty -W razie potrzeby diagnosta przesyła raport innemu współpracującemu profesjonaliście ANALIZA EFEKTÓW INTERWENCJI -Wyciągnięcie wniosków z danych na temat efektów interwencji -Przekazanie raportu na temat efektów interwencji klientowi/podmiotowi badania i ewentualnie innym zainteresowanymi -Jeśli to niezbędne, opracowanie pisemnego raportu dla klienta/ podmiotu badania i ewentualnie innych zainteresowanych ODROCZENE BADANIE KONTROLNE ( follow-up) -Zaplanowanie odroczonego badania kontrolnego w porozumieniu z klientem/ podmiotem badania i ewentualnie innymi zainteresowanymi -Diagnoza podmiotu badania według uzgodnionego planu -Analiza wyników -Przedyskutowanie wyników z klientem, podmiotem badania i ewentualnie innych zainteresowanych ZAKOŃCZENIE PROCESU. Proces diagnozowania dobiega końca z chwilą, gdy diagnosta kończy profesjonalną relację z osobą/ instytucją(klientem) i badaną osobą/grupą/ instytucją ( podmiotem badania) w odniesieniu do zadań diagnostycznych METODY PROGNOZOWANIA Różnica między wywiadem a rozmową psychologiczną. Rozmowa psychologiczna - inf. bezpośrednia od os. badanej. Rozmowa psychologiczna - sposób komunikacji językowej ewentualnie poza językowej , która ma pomóc os. badanej. Rekonstrukcji aktualnych doświadczeń i na skuteczne rozwiązanie problemu. Pomoc w rekonstrukcji jego przeszłości i określić jakie problemy dana osoba ma. Rozpoznanie problemu i związku z przeszłością tej osoby badanej. Rozmowa psych a konwersacje ( charakter swobodny, charakter Towarzyski- brak celów naukowych) Rozmowa Anamneza - specjalny rodzaj rozmowy dotyczący kontaktu z os. badaną (etiologia, poszukiwanie przyczyn choroby) Anamneza ma pewien schemat ( szpital)
|
5. Wywiad Problem wywiadu: Typy wywiadu: -wywiad jawny - świadomy, wyraża zgodę świadomie -wywiad ukryty - nie ma świadomości po co jest ten wywiad wywiad nieformalny - nie wie jaki jest cel - wprost nie mówimy po co jest.. -wywiad formalny - zna cel prowadzenia wywiadu -wywiad swobodny - sekwencja pytań - pytania otwarte uzyskujemy dane ilościowe i jakościowe wywiad z kategoryzowany - pytania zamknięte uzyskujemy dane jakościowe ( nie musi być przeprowadzany tylko z jedną osobą) wywiad indywidualny -przeprowadzany tylko z jedną osobą wywiad zbiorowy wywiady jednorazowe - spisz rzeczy wywiad wielorazowy - panel dyskusyjny na dany temat wypowiada się jedno zdanie wywiad społeczny - określenie środowiska Wywiad ma na celu - poznanie reakcji, stosunku jaki ma os. badana do drugiej osoby Zalety wywiadu: -bez wywiadu nie można dotrzeć do informacji sprzed przeszłości -znajomość osoby dokonywanie obserwacji w trakcie wywiadu. Wady wywiadu: -nieumiejętnie prowadzony wywiad prowadzi do zahamowania, oporu. -Do końca nie jesteśmy pewni czy w wywiadzie os. badana mówi nam prawdę, czy czasem manipuluje nami, czy inf. z życia -subiektywizm element towarzyszący przez os. udzielającą odpowiedzi czy os. prowadzącą wywiad. Wywiad ma być skategoryzowany (wszystkie elementy istotne po kolei) Wywiad - proste pytania, proste odpowiedzi. Obserwacja Obserwacja - metoda naukowa, naturalne zbieranie informacji. Obiektywna .Wierny opis, całościowa interpretacja Metoda obserwacji: spontaniczna lub pośrednia- brak wpływu przy tej metodzie. Obserwacja może być kontrolowana / stosujemy skale Denver Obserwacja ciągła - zmiany, umiejętności, pozycje rozwoju psychosomatycznego dziecka SNR- sfera najbliższego rozwoju. Fotograficzna precyzja - opis cech tych zachowań Analiza dokumentów i wytworów Analiza dokumentów i wytworów - technika gromadzenia, opis danych, różnych materiałów w postaci wytworów zbiór w kontekście jakim funkcjonowała dana osoba . Usuwamy wszelkie zniekształcenia pod kątem autora, którego ten wycinek rzeczywistości udokumentowany dotyczył. Kontekst oddzielony od zafałszowania faktów. Do czego służy: istotny element tworzony w różnych reklamach. Z akcentem na treści, które mogą same zainteresować bardziej . Typy dokumentów mogą być wykorzystywane w zbieraniu informacji o badanym( nie ankiety, nie testy) Dokument może mieć charakter zastany: powstały bez wiedzy autora (np. wypracowania szkolne, listy, pamiętniki) Dokumenty intencjonalne - powstałe na zamówienie(np. Narysuj to i to..) Dokumenty kronikowe- dokładne dane- fakty, wydarzenia, akta Dokumenty opiniodawcze - ocena danej osoby (ten rysunek jak oceniamy.,ocena z wcześniejszych etapów, docieranie do faktów inf. bieżących pozwalających porównać inf. bieżące z wcześniejszymi) Dokumenty naukowe- charakter systematyczny , opracowanie statystyczne Dokumenty oficjalne -ustawy sejmowe,... Analiza tych dokumentów ustala treści formalne dokumentacji. Ocena pod kątem cech świadczących o tej osobie Analiza zewnętrzna( czy osoba jest wiarygodna- mówi prawdę) Ankieta, kwestionariusz Różnica między ankieta a kwestionariuszem: Pytania ankietowe mają pytania otwarte Pytania w kwestionariuszu mają pytania zamknięte Ilość pytań - ankieta nie liczy bardzo dużo pytań, a kwestionariusz potrafi liczyć 500 pytań Wady - ankiety: Nie zawsze poprawnie zredagujemy pytanie odpowiedzi w ankietach nie zawsze są wyczerpujące np. „nie wiem” Zebrany materiał wymaga kategoryzacji. Zalety -Kwestionariusz jest skategoryzowany Wyniki kwestionariusza są według układów, grup, selekcji w kategorie. Dlatego dużo łatwiej zebrać informacje na określony aspekt. Skala pomiarowa która dostarcza informacji aktualnych inf. o sobie badanej. Testy Test - zestaw pytań różnych wypowiedzi słów, skala wykonawcza. Podział testów: test papierowy
|