GRA NA INSTRUMENTACH
W polskim systemie wychowania muzycznego najczęściej stosujemy tzw. instrumentarium Orffa. Są to instrumenty perkusyjne o nieokreślonej barwie dźwięku i instrumenty perkusyjne o określonej barwie dźwięku.
Do pierwszej grupy należą:
- bębenek (uderzany ręką lub pałeczką)
- tamburyn
- grzechotka
- kołatka
- drewienka
- trójkąt rytmiczny
- talerze (uderzane o siebie lub pałką filcową)
Do grupy drugiej zaliczamy:
- dzwonki diatoniczne lub chromatyczne
- ksylofon
- metalofon
Instrumentem, który odgrywa wielką rolę jest fortepian.
Nauka gry na instrumentach powinna odbywać się stopniowo w myśl zasady stopniowania trudności i etapowo:
Poszukiwanie dźwięków w otaczającym dziecko środowisku ; ćwiczenia twórcze z elementami dramy (odnajdywania dźwięków przy pomocy ;instrumentów;, które znajdują się w otoczeniu dziecka: stół, podłoga, krzesło, ściana, kartka papieru, własne ciało; a następnie używanie ich do najróżniejszych ćwiczeń twórczych lub ilustracyjnych).
Stosowanie efektów akustycznych uzyskanych poprzez ruch własnego ciała: tupanie, k****nie, uderzanie rękami o uda, m****nie, cmokanie, k****nie itp.).
Oswajanie z barwą i budową instrumentów z instrumentarium Orffa (wydobywanie dźwięku tradycyjnym sposobem jak i eksperymentowanie z innymi możliwościami wydobywania dźwięku).
Systematyczna nauka gry na instrumentach:
- granie samodzielnych utworów muzycznych
- akompaniament do piosenek
- w ćwiczeniach słuchowych, rytmicznych, ruchowych
- w zadaniach twórczych.
Podczas zajęć w przedszkolu grę na instrumentach wykorzystujemy:
W ćwiczeniach słuchowych. Są to zabawy uwrażliwiające na barwę dźwięku, kierunek dochodzenia dźwięku, gęstość dźwięku ; ile gra instrumentów, odległość od instrumentu, a na instrumentach melodycznych; wysokość dźwięku.
W ćwiczeniach rytmicznych. Na początku wiąże się z rytmizacją tekstu. W grupach najmłodszych gra zawsze łączy się z mową lub śpiewem. W grupie starszej mówienie rytmiczne tekstu także stanowi podstawę działania, jednak już po kilku powtórzeniach dzieci są w stanie wykonać rytm bez wypowiadania tekstu. W grupie sześciolatków możemy sobie pozwolić na ćwiczenia z zapamiętaniem i późniejszym odtwarzaniem rytmu podanego przez nauczyciela. Praca tą formą opiera się na powiązaniu z recytacją rytmizowanego tekstu.
W ćwiczeniach ruchowych. W grupie pięciolatków proste, ruchowe sekwencje ćwierćnutowe lub ósemkowe – będące tupaniem lub chodzeniem możemy połączyć z akompaniamentem instrumentalnym opartym na jednoczesnej grze dokładnie tych samych sekwencji rytmicznych. Grę i kroki (elementy ruchowe) zawsze łączymy z recytacja rytmiczną tekstu. Dopiero po wielu powtórzeniach możemy odtworzyć dany rytm bez recytacji. W grupie najstarszej możemy zaproponować dzieciom granie akompaniamentu do marszu i biegu (ze zmianami agogicznymi i dynamicznymi).
W powiązaniu z piosenką. Jest to najczęstsze zastosowanie instrumentów. Rozpoczynamy – w grupie najmłodszej – od podkreślenia rytmów w najbardziej charakterystycznych momentach piosenki (np., ostatni takt lub dwa takty piosenki). W grupach starszych owe fragmenty staja się coraz dłuższe, a ich rytm bardziej urozmaicony. W grupach pięcio – i sześciolatków możemy zastosować grę na instrumentach jako wypełnianie pauz w śpiewanej piosence dźwiękami instrumentów. To ćwiczenie stosujemy w celu przeciwdziałania zachwianiu rytmu w piosence, w której występują trudne do wykonania dla dzieci długo trwające pauzy. W grupie najstarszej możemy zastosować grę na instrumentach jako samodzielny akompaniament do piosenki oparty o łatwy, stale powtarzający się temat rytmiczny zwany ostinatem rytmicznym. W tej samej grupie wprowadzamy i wykorzystujemy instrumenty melodyczne również do akompaniowania do piosenek. Dzieci sześcioletnie mogą zagrać na instrumentach melodycznych całą, łatwą i dobrze znaną piosenkę.
W zadaniach twórczych.
- ilustracja zjawisk akustycznych (przyrodniczych i otoczenia)
- improwizacje rytmiczne i melodyczne
- własny akompaniament do piosenek i ćwiczeń ruchowych
- ilustracje do wierszy i opowiadań.
Stosując grę na instrumentach w przedszkolu możemy przyjąć kolejność wprowadzania instrumentów perkusyjnych. Pierwszym instrumentem jest grzechotka. Jest to instrument najbliższy dziecku, z uwagi na podobieństwo do zabawek z najwcześniejszego dzieciństwa. Drugim w kolejności instrumentem jest kołatka. Zarówno pierwszy jak i drugi instrument jest już przeznaczony dla dzieci 3 letnich. W tej grupie dzieci gra odbywa się indywidualnie.
Kolejno wprowadzane instrumenty to
(w grupie dzieci 4 ; 5 letnich)
- bębenek
- tamburyn
- drewienka
(w grupie dzieci 5; 6 letnich)
- trójkąt
- talerze