WIRUSOWE ZAKAŻENIA UKŁADU ODDECHOWEGO

TYTUŁEM WSTĘPU

Wirusy stanowią najczęstszą przyczynę ostrych zakażeń układu oddechowego u dzieci i u osób z obniżoną odpornością. Wirusy, obligatoryjne pasożyty wewnątrzkomórkowe uszkadzają komórki nabłonka oddechowego i mechanizm śluzowo-rzęskowy oraz indukują proces zapalny. Zwiększona przepuszczalność naczyń, wysięk, a także nadreaktywność oskrzeli ułatwiają adherencję, kolonizację i inwazję patogenom bakteryjnym.

Zakażenia układu oddechowego dzielimy na zakażenia górnych dróg oddechowych URTI (upper respiratory tract infections) i na zakażenia dolnych dróg oddechowych LRTI (lower respiratory tract infections).

Wśród URTI najczęśćiej wyróżniamy:

rhinitis- zapalenie nosa, znane jako przeziebięnie

otitis media -zapalenie ucha środkowego

sinuitis - zapalenie zatok

pharyngitis - zapalenie gardła

Wśród LRTI najczęściej wyróżniamy:

bronchitis - zapalenie oskrzeli

tracheobronchitis -zaplenie tchawicy i oskrzeli

bronchiolitis -zapalenie oskrzelików

pneumonia -zapalenie płuc

Wirusy wywołujące zakażenia górnych dróg oddechowych (URTI)

Adenovirusy, Coronavirusy, Rhinovirusy, RSV, Influenza, Parainfluenza, Coxsackie, ECHO, wirus odry, HSV, EBV.

Rhinitis

Dzieci

• Najczęściej: Rhinovirusy, RSV, Parainfluenza 1 i 3, Influenza A i B, Coronavirusy

Rzadziej: Parainfluenza typu 2, Coxsackie, ECHO, Polio, Adenovirusy

Dorośli

• Najczęściej: Rhinovirusy, Influenza A i B, Coronavirusy

Rzadziej: Adenovirusy, RSV, Parainfluenza, Coxsackie, ECHO, Polio

Otitis media

Najczęsciej u niemowląt i przedszkolaków; etiologia wirusowa częsta

• Najczęściej: Rhinovirusy

Rzadziej: Influenza A, Parainfluenza

Jako powikłanie: RSV

Sinuitis

Dominuje wśród dzieci i młodzieży; etiologia wirusowa częsta

• Rhinovirusy, Influenza A, Parainfluenza

Pharyngitis

Często u dzieci, etiologia wirusowa powyżej 50%

Dzieci

• Najczęściej: Adenovirusy (3, 7, 21), RSV, Parainfluenza 1 i 3, Influenza A i B, HSV-1,

Rhinovirusy, Coxsackie A (herpangina)

Rzadziej: Coronavirusy, Parainfluenza typu 2, Adenovirusy (1, 2, 5, 6), Coxsackie B, ECHO,

Polio

Dorośli

• Najczęściej: Rhinovirusy, HSV, Influenza A i B, Adenovirusy, Coxsackie, ECHO, Polio

Rzadziej: Coronavirusy, EBV, RSV, Parainfluenza

Laryngitis

• Najczęściej: Rhinovirusy, Influenza, Parainfluenza, Adenovirusy

Wirusy wywołujące zakażenia dolnych dróg oddechowych (LRTI)

Parainfluenza, Influenza, RSV, Adenovirusy, Rhinovirusy, EBV, CMV, HSV, VZV, wirus różyczki, wirus odry, Coronavirusy, Hantanvirus.

Bronchitis

U młodych ludzi, zdrowych i niepalących wirusy to najczęstszy czynnik etiologiczny

• Przeważnie: Influenza, Coronavirus, Rhinovirus (prowadzi do formy przewlekłej jako

powikłanie)

Tracheobronchitis

Dzieci

• Najczęściej: Parainfluenza 1 i 3, Inflienza A i B, RSV, Adenovirusy (3,7,21)

Rzadziej: Adenovirusy (1, 2, 5, 6), Coronavirusy, Parainfluenza 2, Rhinovirusy, Coxsackie,

ECHO, Polio

Dorośli

• Najczęściej: Influenza A i B

Rzadziej: Rhinovirusy, Coronavirusy, Adenovirusy, Coxsackie, ECHO, Polio

Bronchiolitis

Często u małych dzieci

• Najczęściej: RSV, Parainfluenza 1 i 3, Influenza A

Rzadziej: Adenovirusy, Rhinovirusy, Parainfluenza 2, Influenza B

Pneumonia

wirusowe zapalenie płuc (zapalenie śródmiąższowe) dotyczy przede wszystkim

dzieci, u ludzi dorosłych etiologia wirusowa jest stosunkowo rzadka.

Dzieci

• Zakażenia nabyte

• Najczęściej: u niemowląt - RSV, CMV, Parainfluenza 3; dzieci powyżej 6 roku -Adenovirusy

Rzadziej: u niemowląt - HSV, u dzieci 1-6 rok - EBV, Coxsackie

• Zakażenia wrodzone

• CMV, HSV, wirus różyczki - przełożyskowe; RSV, Adenovirusy, Enterovirusy - przy porodzie.

Dorośli

przeważnie u osób z obniżoną odpornością, po leczeniu immunosupresyjnym:

• HSV, CMV, VZV. Poza tym Hantavirus, Influenza A, Adenovirusy, Coxsackie, ECHO, Polio

Drogi zakażenia

Zakażenie drogą kropelkową jest zdecydowanie najczęstsze, dotyczy praktycznie wszystkich wirusów wymienionych wyżej. Wyjątki:

HSV-przy zakażeniu płodu; u osób z obniżoną odpornością-kontakt z osobą zakażoną

VZV-poza drogą kropelkową kontakt z płynem pęcherzykowym chorej osoby

EBV-poza drogą kropelkową przetaczanie krwi oraz kontakt płciowy

CMV-poza drogą kropelkową u osób z obniżoną odpornością - zakażenie płodu

Hantanvirus-myszy jako przenosiciele

Wirus różyczki-zakażenie płodu

Diagnostyka

Zaczynamy od pobrania materiału - plwociny/popłuczyny z nosa lub oskrzeli/wymaz z gardła/aspirat z nakłucia przeztchawiczego/ materiał z bronchoskopii. Materiał wymaga umieszczenia w podłożu transportowym i szybkiego transportu do laboratorium.

Podstawową metodą identyfikacji jest izolacja i hodowla wirusa. Bardzo lubią to: Adenowirusy, Polio, Paramyksovirusy (Parainfluenza, wirus świnki, wirus ospy wietrznej),

RSV, Ortomyksovirusy, Rhinovirusy, CMV, VZV, HSV, wirus odry, Coronavirusy.

Metody serologiczne są również bardzo rozpowszechnione, korzysta się z nich rutynowo w diagnostyce CMV, RSV, Paramyksovirusów, EBV, różyczki, HSV, Polio, Ortomyksovirusów, wirusa odry, Coronavirusów.

Techniki molekularne, najbardziej wyrafinowane, stosuje się do wykrywania: CMV, HSV, Adenovirusów, EBV.

Leczenie

Leczenie wirusowych zakażeń dróg oddechowych zazwyczaj pozostaje objawowe. Wprowadzanie leków przeciwwirusowych jest uzasadnione w przypadku zakażenia:

HSV - acyklowir/famcyklowir

VZV - acyklowir

EBV - acyklowir

CMV - gancyklowir

Influenza - amantadyna/rimantadyna

RSV - rybawiryna

Szczepionki

Oto wirusy, przeciw którym można się zaszczepić i uniknąć zakażenia dróg oddechowych przez nie wywoływanych czy to pierwotnie czy w postaci komplikacji:

VZV - żywa atenuowana

Adenovirusy - żywa atenuowana

Polio - żywa atenuowana Sabina (polecana) i zabita Salka

Wirus różyczki - dla kobiet chcących zajść w ciążę - żywa atenuowana

Influenza - zabita szczepionka zawierająca najczęstsze szczeoy wirusów

Wirus odry - żywa atenuowana

---