Szczegółowy program szkolenia okresowego
pracodawców i innych osób kierujących pracownikami
w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
z konspektem do programu i wskazówkami metodycznymi
Organizator szkolenia:
Ramowy program szkolenia okresowego pracodawców i innych osób kierujących pracownikami
według załącznika do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy
z dnia 27 lipca 2004 r.
w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 180, póz. 1860), obowiązujący od dnia l lipca 2005 r.
Lp. |
Temat szkolenia |
Liczba godzin*) zajęć teoretycznych (wykładów) |
1. |
Wybrane regulacje prawne z zakresu prawa pracy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, z omówieniem źródeł prawa międzynarodowego (dyrektyw WE, konwencji MOP):
|
3 |
2. |
Identyfikacja, analiza i ocena zagrożeń czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, uciążliwymi i niebezpiecznymi oraz ocena ryzyka związanego z tymi zagrożeniami |
3 |
3. |
Organizacja i metody kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, z uwzględnieniem stanowisk wyposażonych w monitory ekranowe; zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy |
3 |
4. |
Analiza okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz związana z nimi profilaktyka; omówienie przyczyn charakterystycznych wypadków przy pracy, ze szczególnym uwzględnieniem wypadków powstałych na skutek niewłaściwej organizacji pracy, oraz związanej z nimi profilaktyki |
2 |
5. |
Organizacja i metodyka szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (z uwzględnieniem metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego) oraz kształtowanie bezpiecznych zachowań pracowników w procesach pracy |
2 |
6. |
Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku |
1 |
7. |
Skutki ekonomiczne niewłaściwych warunków pracy (np. świadczenia z tytułu warunków pracy, składka na ubezpieczenia społeczne pracowników) |
1 |
8. |
Problemy ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska naturalnego |
1 |
9. |
Razem (w godzinach lekcyjnych trwających 45 minut): |
16 godzin |
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest aktualizacja i uzupełnienie wiedzy i umiejętności, w szczególności
z zakresu:
oceny zagrożeń występujących w procesach pracy oraz ryzyka związanego z tymi zagrożeniami,
kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z wykonywaną pracą.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie jest przeznaczone dla:
pracodawców, w tym osób kierujących przedsiębiorstwami państwowymi, spółkami, zakładami prywatnymi, urzędami, spółdzielniami,
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie kursu lub seminarium albo samokształcenia kierowanego - na podstawie szczegółowego programu szkolenia opracowanego przez organizatora szkolenia. Podczas szkolenia konieczne jest stosowanie odpowiednich środków dydaktycznych, w szczególności filmów, folii do wyświetlania informacji, tablic. Uczestnicy szkolenia organizowanego w formie samokształcenia kierowanego powinni otrzymać materiały umożliwiające przyswojenie problematyki objętej programem szkolenia (np. skrypty, przepisy prawne, zestawy pytań kontrolnych). Pierwsze szkolenie okresowe pracodawców i innych osób kierujących pracownikami przeprowadza się w okresie do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach.
Z pierwszego szkolenia okresowego, o którym mowa wyżej, może być zwolniona osoba, która:
przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego;
odbyła w tym okresie szkolenie okresowe wymagane dla osoby zatrudnionej na stanowisku należącym do innej grupy stanowisk, jeżeli jego program uwzględnia zakres tematyczny wymagany programem szkolenia okresowego obowiązującego na nowym stanowisku pracy.
Szkolenie okresowe pracodawców i innych osób kierujących pracownikami powinno być przeprowadzane nie rzadziej niż raz na 5 lat. Ukończenie w okresie, o którym mowa wyżej, szkolenia, dokształcania lub doskonalenia zawodowego związanego z nauką zawodu, przyuczeniem do zawodu albo podnoszeniem kwalifikacji zawodowych, uwzględniającego program szkolenia okresowego wymagany dla określonego stanowiska pracy, uważa się za równoznaczne z odbyciem takiego szkolenia.
4. Czas trwania szkolenia
16 godzin, przy godzinach lekcyjnych trwających 45 minut.
5. Sprawdzenie wiadomości (egzamin)
Szkolenie okresowe kończy się egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez uczestnika szkolenia wiedzy objętej programem szkolenia oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Egzamin przeprowadza organizator szkolenia.
Organizator szkolenia potwierdza odbycie szkolenia okresowego, wydając odpowiednie zaświadczenie.
W przypadku ukończenia szkolenia przez osobę kierującą innymi pracownikami, mającą status pracownika, odpis zaświadczenia jest przechowywany w jej aktach osobowych.
Program Szczegółowy
Lp. |
Temat szkolenia |
Liczba godzin*) zajęć teoretycznych (wykładów) |
1. |
Wybrane regulacje prawne z zakresu prawa pracy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, z omówieniem źródeł prawa międzynarodowego (dyrektyw WE, konwencji MOP) |
3 |
1.1. 1.2. |
Źródła prawa, w tym prawa międzynarodowego Polski system ochrony pracy: - rola pracodawców, - komórki wewnątrz zakładów zajmujące się ochroną pracy, - jednostki nadrzędne pełniące nadzór nad zakładem pracy, - organy nadzoru i kontroli nad warunkami pracy (państwowe i społeczne), - rola związków zawodowych |
1 |
1.3. 1.4. 1.5.
1.6. |
Podstawowe pojęcia z zakresu prawa pracy Podstawowe zasady prawa pracy Aktualne przepisy (z uwzględnieniem zmian) dotyczące praw i obowiązków pracodawców i pracowników, w tym w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz odpowiedzialności za naruszenie przepisów i zasad bhp Aktualne przepisy (z uwzględnieniem zmian) dotyczące profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy |
1 |
1.7. 1.8. 1.9. |
Ochrona pracy kobiet i młodocianych Ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy Problemy związane z interpretacją niektórych przepisów (wskazanych przez uczestników szkolenia) |
1 |
2. |
Identyfikacja, analiza i ocena zagrożeń czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, uciążliwymi i niebezpiecznymi oraz ocena ryzyka związanego z tymi zagrożeniami |
3 |
2.1.
2.2. |
Klasyfikacja niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w procesach pracy Metody badań i oceny poszczególnych grup czynników niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia występujących w procesach pracy, z uwzględnieniem czynników rakotwórczych |
1 |
2.3. 2.4. |
Oddziaływanie czynników szkodliwych, w tym rakotwórczych, na organizm ludzki Ocena zagrożeń przy obsłudze maszyn i urządzeń eksploatowanych w zakładach pracy przez uczestników szkolenia |
1 |
2.5. |
Ryzyko zawodowe i nowoczesne metody jego oceny: - zarządzanie ryzykiem, - metody oceny ryzyka zawodowego |
1 |
3. |
Organizacja i metody kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, z uwzględnieniem stanowisk wyposażonych w monitory ekranowe; zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy |
3 |
3.1.
3.2.
3.3. |
Zasady i metody likwidacji lub ograniczenia niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia i uciążliwych czynników występujących w procesach pracy Organizacja i metody kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy na stanowiskach pracy wyposażonych w monitory ekranowe Organizacja systemu pierwszej pomocy w zakładzie pracy |
1 |
3.4.
3.5. 3.6. |
Podstawowe wymogi dotyczące obiektów i pomieszczeń pracy oraz pomieszczeń higieniczno-sanitarnych Zasady przydziału i stosowanie środków ochrony indywidualnej Znaki, sygnały i barwy bezpieczeństwa |
1 |
4. |
Analiza okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz związana z nimi profilaktyka; omówienie przyczyn charakterystycznych wypadków przy pracy, ze szczególnym uwzględnieniem wypadków powstałych na skutek niewłaściwej organizacji pracy, oraz związanej z nimi profilaktyki |
2 |
4.1. 4.2. 4.3. |
Podstawowe wiadomości z wypadkoznawstwa Przyczyny wypadków przy pracy (bezpośrednie i pośrednie, wynikające z rozwiązań technicznych, organizacji pracy, zachowań ludzkich) Omówienie przyczyn wypadków przy pracy charakterystycznych dla sekcji gospodarki, w których funkcjonują uczestnicy szkolenia, ze szczególnym uwzględnieniem wypadków powstałych na skutek niewłaściwej organizacji pracy |
1 |
4.4. 4.5. |
Realizacja wniosków i środków profilaktycznych adekwatnych do przyczyn wypadków Analiza przyczyn chorób zawodowych i działania profilaktyczne w zakładach pracy |
1 |
5. |
Organizacja i metodyka szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (z uwzględnieniem metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego) oraz kształtowanie bezpiecznych zachowań pracowników w procesach pracy |
2 |
5.1. 5.2. 5.2.1. 5.2.2. 5.2.3. |
Regulacje prawne dotyczące szkoleń w dziedzinie bhp Prowadzenie działalności szkoleniowej Rodzaje szkoleń w dziedzinie bhp Programy szczegółowe szkoleń w dziedzinie bhp Dokumentowanie szkoleń w dziedzinie bhp |
1 |
5.3. 5.4. |
Metodyka szkolenia w dziedzinie bhp z uwzględnieniem metodyki instruktażu stanowiskowego Kształtowanie bezpiecznych zachowań pracowników w procesach pracy (system kar i nagród) |
1 |
6. |
Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku |
1 |
6.1. 6.2. 6.3. 6.4.
|
Etapy postępowania powypadkowego Powiadamianie PIP i prokuratury o wypadkach śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych Zasady postępowania w sytuacjach zagrożeń, np. pożaru, awarii Zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku (postępowanie przy omdleniach, zranieniach, złamaniach, zatruciach, porażeniu prądem elektrycznym, urazach termicznych) |
1 |
7.
|
Skutki ekonomiczne niewłaściwych warunków pracy (np. świadczenia z tytułu warunków pracy, składka na ubezpieczenia społeczne pracowników) |
1 |
7.1.
7.2.
7.3. 7.4.
7.5.
7.6 |
Świadczenia związane z warunkami pracy (odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej, zasiłki wyrównawcze, świadczenie rehabilitacyjne i inne świadczenia) Składki na ubezpieczenie społeczne pracowników (rodzaje ubezpieczenia społecznego, finansowanie składek) Koszty bezpieczeństwa i ochrony zdrowia Zasady różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków Ubezpieczenia społeczne osób zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Zmiany w przepisach dotyczących ubezpieczenia społecznego |
1 |
8. |
Problemy ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska naturalnego |
1 |
8.1. 8.2. 8.3. 8.4. 8.5. 8.6. |
Organizacja ochrony przeciwpożarowej w zakładach pracy Odpowiedzialność za nieprzestrzeganie przepisów przeciwpożarowych Zasady zapobiegania pożarom i wybuchom Podręczny sprzęt gaśniczy i urządzenia przeciwpożarowe Ochrona środowiska naturalnego. Podstawy prawne Metody ochrony zasobów środowiska przed zanieczyszczeniami |
1 |
9. |
Razem: |
16 |
Ogólne wskazówki metodyczne dla prowadzących zajęcia
1. Materiały dydaktyczne powinny być starannie przygotowane.
2.Prezentowane tabele, foliogramy i filmy należy wcześniej obejrzeć (zapoznać się z nimi).
3. Metodykę szkolenia należy dostosować do treści zajęć i założonych celów szkolenia.
4. Uczestników szkolenia należy w czasie zajęć wciągać do dyskusji.
5. Podawane przykłady powinny mieć odniesienie do rzeczywistości.
6. Atmosfera w czasie zajęć powinna być miła.
7. Należy wykorzystywać wiedzę i doświadczenie słuchaczy.
8. Prowadząc zajęcia, należy mieć na uwadze bariery w nauczaniu dorosłych.
9. Wymagania w stosunku do słuchaczy powinny być zwiększane stopniowo
i dostosowywane na bieżąco do ich poziomu.
10. Zajęcia powinny być wyraźnie podzielone na podtematy. Należy je prowadzić we właściwej kolejności, zachowując logiczną całość tematyczną.
11. Prowadzący zajęcia powinien posiadać wiedzę odnośnie typów zakładów (przemysłu, rodzaju działalności), z których pochodzą uczestnicy szkolenia, oraz podstawowych zagrożeń wypadkowych i związanych ze środowiskiem pracy, występujących w tych zakładach.
12. Należy podsumowywać zajęcia przed ich zakończeniem.
Przepisy prawne
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. -Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, póz. 94 z późn. zm.),
2. stawa z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (tj. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, póz. 1362 z późn. zm.).
3. Ustawa z dnia 4 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 147, póz. 1230 z późn. zm.).
4. Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t.j. Dz.U. z 1998 r, Nr 90, póz. 575 z późn. zm.).
5. Ustawazdnia21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. z 2000 r. Nr 122, póz. 1321 z późn. zm.).
6. Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 112, póz. 982 z późn. zm.).
7. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 207, póz. 2016 z późn. zm.).
8. Ustawa z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz.U. Nr 35, póz. 163 z późn. zm.).
9. Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, póz. 854 z późn. zm.).
10. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń (Dz.U. Nr 12, póz. 114 z późn. zm.).
11. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, póz. 553 z późn. zm.).
12. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 109, póz. 704 z późn. zm.)
13. Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 125, póz. 1317).
14. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. Nr 114, póz. 545 z późn. zm.).
15. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. Nr 200, póz. 2047).
16. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, póz. 1650).
17. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 69, póz. 332 z późn. zm.).
18. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (tj. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, póz. 265).
19. PN-80/Z-08052. Ochrona pracy. Niebezpieczne i szkodliwe czynniki występujące w procesie pracy. Klasyfikacja.
20. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. Nr 81, póz. 716).
21. PN-EN 12464-1:2004. Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część l: Miejsca pracy we wnętrzach.
22. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 217, póz. 1833).
23. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 73, póz. 645).
24. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia l grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. Nr 280, póz. 2771).
25. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. Nr 11, póz. 84 z późn. zm.).
26. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz.U. Nr 140, póz. 1171 z późn. zm.).
27. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia l grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. Nr 148, póz. 973).
28. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, póz. 690 z późn. zm.).
29. PN-82/B-02402. Ogrzewnictwo. Temperatury ogrzewanych pomieszczeń w budynkach.
30. PN-92/N-01255. Barwy bezpieczeństwa i znaki bezpieczeństwa.
31. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 21 września 1992 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 74, póz. 366 z późn. zm.).
32. PN-N-18002:2000. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.
33. PN-N-18001:2004. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.
34. PN-EN ISO 14001:2005 (U). Systemy zarządzania środowiskowego. Wymagania i wytyczne stosowania.
35. Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, póz. 1673 z późn. zm.).
36. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rej estrze wypadków przy pracy (Dz.U.Nr 115,póz. 744zpóźn. zm.).
37. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. Nr 227, póz. 2298).
38. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. Nr 265, póz. 2644).
39. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. Nr 269, póz. 2672).
40. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (Dz.U. Nr 236, póz. 1992).
41. Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz.U. Nr 199, póz. 1674 z późn. zm.).
42. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania (Dz.U. Nr 237, póz. 2015).
43. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz.U. Nr 132, póz. 1115).
44. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia l sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (Dz.U. Nr 132, póz. 1121).
45. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U.Nrl80,poz. 1860).
46. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz.U. Nr 103, póz. 472 z późn. zm.).
47. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. Nr 191, póz. 1596 z późn. zm.).
48. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. Nr 60, póz. 279).
49. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz.U. Nr 62, póz. 287).
50. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (Dz.U. Nr 62, póz. 288).
51. Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz.U. Nr 169, póz. 1386 z późn. zm.).
52. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu nadawania i wykorzystywania znaku zgodności z Polską Normą (Dz.U. Nr 241, póz. 2077).
53. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 204, póz. 2087).
54. PN-EN-45014. Ogólne kryteria dotyczące deklaracji zgodności składanej przez dostawcę.
55. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. Nr 26, póz. 313 z późn. zm.).
56. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. Nr 120, póz. 1021 z późn. zm.).
57. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz.U. Nr 79, póz. 849 z późn. zm.).
58. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym (Dz.U. Nr 70, póz. 650 z późn. zm.).
59. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 58, póz. 515 z późn. zm.).
60. Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 199, póz. 1671 z późn. zm.).
61. Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej oraz Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 1954 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi (Dz.U. Nr 15, póz. 58).
62. Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej oraz Ministra Zdrowia z dnia 19 marca 1954 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze przenośników (Dz.U. Nr 13, póz. 51).
63. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. Nr 47, póz. 401).
64. PN-68/M-78010. Transport wewnętrzny. Drogi i otwory drzwiowe. Wytyczne projektowania.
65. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz.U. Nr 40, póz. 470).
66. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz.U. z 2004 r. Nr 7, póz. 59).
67. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie zróżnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz.U. Nr 200, póz. 1692 z późn. zm.).
68. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, póz. 43 z późn. zm.).
69. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r. Nr 6, póz. 69).
70. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. Nr 62, póz. 286 z późn. zm.).
71. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 147, póz. 1229 z późn. zm.).
72. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. Nr 121, póz. 1138).
73. PN-92/N-01256.01. Znaki bezpieczeństwa. Ochrona przeciwpożarowa.
74. PN-92/N-01256.02. Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacja.
75. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, póz. 627 z późn. zm.).
Literatura
1. Bezpieczeństwo pracy i ergonomia - praca zbiorowa pod kierunkiem prof. D. Koradeckiej, CIOP, Warszawa 1997.
2. J. Dutkiewicz, L. Jabłoński, Biologiczne szkodliwości zawodowe, Warszawa 1989.
3. W. Fibigier, Pierwsza pomoc, Warszawa 1979.
4. L. Florek, Polskie prawo pracy a standardy europejskie, „Bezpieczeństwo Pracy", nr 6 z 1999 r.
5. S. Gałkowski, Wymagania systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w firmie, „Ochrona Zdrowia Pracownika", nr 4 z 1999 r s. 10-14.
6. J. Grabosz, M. Sikorski, Jak oceniać ryzyko pracy przy komputerze ODDK, Gdańsk 1999.
7. A. Hansen, Kompleksowa ocena poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy, Warszawa 1988.
8. M. Holzer, L. Nowak, Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, „Przegląd Odlewnictwa", nr 4 z 1999 r., s. 144-146.
9. J. Karczewski, System zarządzania bezpieczeństwem pracy ODDK Gdańsk 1999.
10. S. Kowalewski, M. Dąbrowski, Dyrektywy dotyczące użytkowania maszyn i innych urządzeń technicznych, „Bezpieczeństwo Pracy" nr l z 2003 r., s. 8-9.
11. A. Kowerski, Maszyny i elementy bezpieczeństwa, „Atest - Ochrona Pracy", nr 3 z 2003 r., s. 17-20.
12. A. Kowerski, Środki ochrony indywidualnej - ocena zgodności, „Atest - Ochrona Pracy", nr 2
z 2003 r., s. 16-18.
13. W. Leszczyński, Ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy (3). Pomieszczenia pracy, „Ochrona Zdrowia Pracownika", nr 3 z 1999 r., s. 16-24.
14. A. Łuczak, Wiedeński System Testów przy doborze osób do zawodów trudnych i niebezpiecznych, „Bezpieczeństwo Pracy", nr 2 z 2005 r., s. 18-21.
15. A. Nowicki, Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny maszyn spożywczych, „Normalizacja", nr 2 z 2003 r., s. 4-9.
16. Ocena ryzyka zawodowego oraz wprowadzenie do systemowego zarządzania bezpieczeństwem
i higieną pracy. Materiały szkoleniowe, CIOP, Warszawa 1998.
17. L. Pietrzak, Przegląd wybranych metod analizy ryzyka, „Bezpieczeństwo Pracy", nr 11 z 1998 r.,
s. 7-10.
18. D. Podgórski, Normalizacja systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, „Normalizacja", nr 2 z 2000 r., s. 7-11.
19. B. Rączkowski, BHP w praktyce, ODDK, Gdańsk 2005.
20. J. Rosner, Ergonomia, Warszawa 1985.
21. L. Skuza, Co warto wiedzieć o ryzyku zawodowym, ODDK, Gdańsk 2001.
22. D. Smoliński, Ocena ryzyka zawodowego, ODDK, Gdańsk 1999.
23. E. Wojciechowski, Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach, ODDK, Gdańsk 1998.
-----------------------------------------------------------
(ramowy i szczegółowy program szkolenia sporządził)