ANTYK
1 Mit, dramat i epos w literaturze starożytnej- przykłady, definicje, cechy.
MIT jest to opowiadanie z odległych czasów, wyrażające wierzenia danej społeczności. Mit opowiada o początkach istnienia rodzaju ludzkiego, o stworzeniu świata i o bogach, którzy tym światem rządzili. Mity wyrażają emocje. Mit pełni również funkcje poznawcza( daje obraz świata antycznego, próbuje wyjaśnić zjawiska natury i określić miejsce człowieka na ziemi, a także ukazuje rytuały i obrzędy religijne(funkcja sakralna).
Mitologia to zbiór mitów wyrażających wierzenia głęboko tkwiące w świadomości społecznej ludów rożnych kultur.
Rodzaje mitów:
teogeniczne (o pochodzeniu bogów)
kosmogoniczne(o powstaniu świata)
antropogeniczne(o pochodzeniu człowieka)
geneologiczne(o rodach ludzkich)
„mit o ikarze i dedalu”, „o Syzyfie”, „prometeusz”, „mit o powstaniu świata”
Funkcje mitu:
poznawcze(umożliwiają interpretacje zjawisk przyrody)
światopoglądowe(jako podstawa wierzeń religijnych)
sakralne(poprzez powiązanie z kultem bóstwa i rytualnych obrzędów)
Cechy:
w niektórych mitach można odnaleźć echa wydarzeń historycznych
Niektóre proboja opisywać świat i najważniejsze wydarzenia z dziejów ludzkości
mity miały miejsce w odległej bliżej nie określonej przeszłości
nieodlomnym elementem były siły nadprzyrodzone
wiele mitów jest ściśle związanych z obrzędami i zwyczajami panującymi w danej społeczności.
EPOS to dłuższy utwór , przeważnie wierszowany, poruszający wzniosłe tematy historyczne, narodowe lub religijne. Jego bohaterami są zwykle wybitne jednostki, które poddane zostaną serii prób, w trakcie których zmuszone są do podejmowania brzemiennych w skutki decyzji. Za twórcę eposu uznany jest Homer. Wyróżniamy eposy: tradycyjne(odzwierciedlające bezpośrednio doświadczenia jakiegoś narodu) oraz utwory świadomie stylizowane przez poetów dla celów narodowych bądź religijnych.
Cechy charakterystyczne:
duże rozmiary
inwokacja - apostrofa umieszczona we wstępie utworu, skierowana do bóstwa z prośba o pomoc w tworzeniu dzieła.
Równoległość 2 płaszczyzn- świata bogów i ludzi. W „Iliadzie” np. fabuła przebiega w świecie bogów(udziel bogów w wojnie trojańskiej) i świata ludzi(miłość Parysa do Heleny)
Narrator jest wszechwiedzący, wszechobecny i obiektywny, swoje uczucia ujawnia w inwokacji potem jest obiektywny
Podniosły patetyczny styl opisywanych wydarzeń, dostosowany do wagi opisywanych wypadków, co widać wyraźnie w sposobie opisu walczących Achillesa i Hektora.
Szczegółowy realistyczny opis przedmiotów i wydarzeń sytuacji( realizm szczegółów)
Opisy scen batalistycznych- scena taka jest np. pojedynek Hektora z Achillesem, obraz oblężenia grodu, zasadzki i bitwy
Porównanie homeryckie to takie porównanie, którego drugi człon jest rozbudowany tak ze stanowi odrębną epizodyczna scenę. Przykładem może być porównanie walczących Achillesa i Hektora do walki orla i gołębicy
Epizodyczność akcji- epizod to odstępstwo od toku głównej akcji, opisanie wydarzenia mniej istotnego, pobocznego, nie związanego z główną fabułą. Przykładem może być dokładny opis tarczy Achillesa
Na plan pierwszy wysuwają się narrator i fabuła
Cały utwór pisany jest językiem podniosłym i poważnym
Jest pisany wierszem ( w przypadku eposu homeryckiego miara wierszowa jest heksametr, czyli wiersz składający się z 5 czy6 stop metrycznych (rytmicznych)
Przykłady:
Iliada i Odyseja (Homer), poemat o gilganeszu(epos starobabilonski), Eneida(Wergiliusz)
DRAMAT jest rodzajem literackim, który powstał w starożytnej Grecji z pieśni pochwalnych, śpiewanych w czasie misteriów dionizyjskich ku czci boga Dionizosa. Pieśni obrzędowe zwane były dytyrambami z nich wykształcił się dialog koryfeusza( przewodnika chóru) z chórem. Koryfeusz dal takie początek pierwszemu aktorowi, którego wprowadził tespis, 2 wprowadził Ajschylos, 3 Sofokles. W ten sposób powstała tragedia grecka ograniczająca się do 3 aktorów. Dionizjie wielkie (miasta wiosna) dały początek tragedii a małe (wsie jesień) komedia. Tragedia jest jednym z gatunków dramatu. Nazwa pochodzi od greckich słów tragos- kozioł, i ode-piesn. Najistotniejsza cecha tragedii jest konflikt miedzy dążeniami wybitnej jednostki a siła wyższą, jednostka jest z góry skazana na klęskę, przegrana, każda decyzja, która podejmuje prowadzi ja do klęski. Dziś dramat to jeden z 3 rodzajów literackich a komedia i tragedia to gatunki dramatu.
Tragedia antyczna dzieli się na:
prologos -aktor wygłaszał zapowiedz tragedii
parodos- wejście chóru na scenę
epeisodion-, czyli epizod, część akcji
stasimon- komentarz chóru
epeisodion- kolejne wydarzenia
stasimon- komentarz chóru
exodos- wyjście chóru
Cechy dramatu antycznego:
zasada 3 jedności (miejsca, czasu,akcji)
czas- nie mógł przekraczać 24h, miejsce ciagle to samo, akcja jednowątkowa
istota tragedii był konflikt tragiczny
ilość osób jednocześnie występujących na scenie do 3
występowali mężczyźni
aktorzy dla podwyższenia wzrostu grali w butach na koturnie
zasada jedności estetyki polegająca na zakazie przeplatania scen tragicznych z komicznymi
tytuł utworu przeważnie bierze się od id głównego bohatera
zasada decorum polegająca na obowiązku pisania tragedii stylem wysokim baz wulgaryzmów i mowy potocznej)
bohaterowie były to wybitne jednostki pochodzące z wyższych sfer
istnienie chóru, który wprowadzał kolejnych aktorów na scenę i komentował i oceniał przebieg akcji
przykłady: Antygona -Sofokles
2 Dzieje teatru greckiego
Teatr grecki wyłonił się z obrzędów ku czci boga winnej latorosli-dionizosa. Święta Dionizosa obchodzono jesienią(wieś małe dionizje) i wiosna(miasto duże dionizje).
W Atenach wielkie dionizje stały się świętem panstwowym i z nimi właśnie związane jest powstanie teatru. Zaczątki teatru datuje się na VI w.p.n.e, i jego okres przypada na czasy panowania Peryklesa. Słowo teatr wywodzi się z języka greckiego teatos-dostrzegalny, teates-widzi, teatron- miejsce dramatycznych przedstawien. Najstarsze teatry greckie zachowane to: ateński teatr Dionizosa, którego budowę zakończono w IV w.p.n.e, teatr Dionizosa w Delfach i w epidaurze na Peloponezie. Budowa teatralna składała się z półkolistej, amfiteatralnej wznoszącej się widowni. Zalążkiem sceny był orchestra, plac o kształcie polowy koła, do niego przylegała skene- kamienne podwyższenie z drewniana nadbudowa(episkenion)obrazująca frontalna ścianę świątyni lub pałacu. Dwa boczne skrzydła budynków nosiły nazwę paraskeniow. Aktorzy występowali na umieszczonych przed episkenionem proscenium. Przedstawienie odgrywano pod golym niebem, nie uzywano kurtyny i nie stosowano antraktow(przerw). Bogowie pojawiali się za pomoca maszyny. Operacje te nazwano po lacinie deus ex machina. Aktorzy ubrani byli w ozdobne kolorowe widoczne z daleka stroje, na głowie nosili tzw. onkos(specyficznie uczesanie)ich sandały posiadały koturny a twarz zakrywała biała maska obrazująca płeć status społeczny postaci i nastrój. teatr odbywał się kilka razy w roku początkowo na zboczach gór, rozpoczynało się o wschodzie słońca i kończyło się z zachodem i trwało w sumie kilka dni.
Twórcy teatru:tepsis, Sofokles, Ajschylos, Eurypides.
Budowa teatru:
orchestra- u stop amfiteatru, na której poruszał się chor.
prosenion- prostokątne podwyższenie dla aktorów naprzeciw środkowych miejsc widowni
scena-skene- w głębi tzw. fasada budynku z kolumnami
parodos- boczne wejście, kulisy
3. Liryka starożytnej Grecji i Rzymu
LIRYKA to nazwa jednego z 3 rodzajów literackich zawiera zasób utworów lirycznych, które w formie wierszowanej wyrażają uczucia. W starożytnej Grecji epoka liryki przypada na VII i VI w.p.n.e wtedy lirykę zaliczano do muzyki i z muzyka była związana. Nazwa pochodzi od liry instrumentu muzycznego, popularnego w Grecji. Poezja liryczna wywodzi się właśnie z muzyki, wykonywanej na lirze.
Gatunki liryczne: tren, dytyramb(pieśń pochwalna), pieśni
GRECJA
Lirycy greccy:
Tyrtajos (VII w.p.n.e)pozostał jako symbol poety bojownika, patrioty, głoszącego ze zaszczytnie jest bić się i umierać za ojczyznę. Elegia „rzecz to piękna...”. od jego poezji wziął się termin poezji tyrtejskiej, czyli patriotycznej, wzywającej do walki.
Safona (VII/VI w.p.n.e) piewczyni miłości, wprowadziła strofę saficka (zbudowana z 4 wersów, z których 3 zawierały po 11 zgłosek a ostatnia 5 zgłosek). Źródłem owych przeżyć jest obcowanie z poezja.
Anakreont(VI w.p.n.e) pisał wiersze o tematyce milosnej I biesiadnej, opiewające radość życia, urok beztroskich zabaw. Od jego nazwiska stworzono gatunek literacki, sławiący uroki życia -anakreontyk.
Symonides(VI,V w.p.n.e) wyrażający filozofie życiową, która odnajdujemy w pieśniach j Kochanowskiego. Propagował on filozofie Epikura carpe diem
liryka grecka przekazała wiekom potomnym urozmaicone miary wierszowe, nazwy gatunków, sposoby ujmowania w poezji ludzkich uczuć I wzruszeń.
RZYM
Horacy- był synem wyzwolonego niewolnika, ojciec sam żyjąc bardzo skromnie zapewnił synowi doskonale wykształcenie, kształcąc go w Rzymie i Atenach. Horacy pisał pieśni, satyry, eposy, listy poetyckie. Głosił mądre zasady człowieka znającego ludzki los, człowieka, który wie, ze bogactwo rzadko przynosi szczęście i ze życie w zdrowiu, spokoju i zgodzie z własnym sumieniem pomniejsza troski i niepokoje. Wergiliusz twórca eposu Eneida, największy epik rzymski, spadkobierca Homera Owidiusz uznany za mistrza w dziedzinie stylu i rytmu (heksametr)
4 Ogólne informacje o biblii
Biblia kształtowała poglądy ludzi. Zawiera pewne prawa moralne. Jest ona źródłem kultury, jest najpopularniejsza książką. Jej nazwa pochodzi od wyrazu biblion- biblias- źdźbło papirusu. Biblia liczba mnoga utworzona od wyrazu biblion, tzn. księgi. Biblia właśnie składa się z ksiąg, powstawała przez wieki. Pisany był po hebrajsku. 1 tłumaczenie na j grecki „septuaginta” „tłumaczenie 70-ciu”. Chrześcijaństwo przejęte było od żydów, którzy posługiwali się j greckim- septuaginta. 2 Tłumaczenia dokonał św. Hieronim, w Ivwne na łaciński „wulgota. Stary testament zgrupowany jest w 4 częściach:
tora-prawo- pięcioksiąg mojżeszowy- obejmuje dziej ludzkości od stworzenia świata, dzieje patriarchów, dzieje izraelitów od czasów Mojżesza, wyjście do ziemi obiecanej i historie izraelitów po czasy króla Salomona. Składa się z 5 ksiąg: rodzaju, wyjścia, kapłańska, liczb, powtórzonego prawa. Zapisana została na wyprawionym ze skory zwoju nawijanym na drążki. Autorstwo tory przypisywane jest mojżeszowi
prorocy- ta część obejmuje wydarzenia po śmierci Mojżesza, dzieje królestwa izraelskiego i judzkiego aż do ich upadku. Tu znajdziemy proroctwa izajasza, jeremiasza, ezechiela. Obejmuje 21 ksiąg.
Pisma- to część złożona z utworów poetyckich m. In pieśń nad pieśniami, dzieła filozoficzne i księgi historyczne. Tu znajdziemy księgę psalmów i przysłów, słynną księgę Hioba i koheleta. Składają się z 13 ksiąg.
Pozostałych 7 ksiąg judaizmu uznaje się za apokryfy.
Wg kanonu katolickiego stary testament można podzielić na księgi:
historyczne(rodzaju, wyjścia, królewską)
dydaktyczne(przysłów, madrosci,Hioba)
prorockie(jeremiasza, izajasza, daniela)
NOWY TESTAMENT:
OBEJMUJE 27 KSIAG. Od 51-96 r ne. Pisany był w 3 językach hebrajskim greckim i aramejskim. N t pisany był po grecku za wyjątkiem ewangelii św. Łukasza, która napisana jest w j aramejskim.
N t dzieli się na 3 grupy:
księgi historyczne (4 ewangelie, dzieje apostolskie)
Księgi dydaktyczne( listy św. Pawła i innych apostołów)
Księga prorocka, czyli apokalipsa -objawienie św. Jana
TLUMACZENIA W POLSCE:
BIBLIA KROLOWEJ ZOFII
Biblia leopolity z XVIw
Biblia Jakuba wujka 1599r wydany pośmiertnie
Biblia brzeska- przekład kalwiński 1563
Nieświeska ariański przekład z 1572
Gdańska protestanckie tłumaczenie z 1632
Tysiąclecia 1965tl z jeżyków oryginalnych przez Benedyktów
5 gatunki i postacie biblijne
GATUNKI:
PSALM - jest 150 psalmów, w j greckim istniało słowo psalmos- śpiew, wtrącenie instrumentu-psalterion; stad powstała nazwa gatunku. Psalm to biblijny utwór poetycki o charakterze biblijno-hymnicznym. Wyróżnia się kilka rodzajów ze względu na treść i rodzaj; błagalne, pochwalne, dziękczynne, królewskie, patriotyczno religijne, madrosciowe. Księga psalmów jest w starym testamencie.
Fragmenty pisane proza, zaliczane do epiki np. księga rodzaju jest poematem epickim, opowiadającym o stworzeniu świata
Pieśni zaliczane do liryki
Hymny
Ewangelie
Kazania
Apokalipsa( proroctwo, obraz losów świata i ludzkości, koniec istnienia Sad ostateczny
Przypowieści utwór epicki(parabola)- proste obrazki, ma charakter moralizatorski. Zestawia 2 rzeczywistości: 1- jest obrazem życia codziennego, 2- ma znaczenie przenośne, ukryte i stanowi naukę moralna.
Sagi rodu księga rodzaju
Legenda
Podanie
Historia
Modlitwa
Dialog
Aforyzmy(oko za oko, ząb za ząb)
Nowela
Poemat
Dramat -listy
Kroniki - treny
POSTACIE
Starotestamentowe:
Adam i Ewa- pierwsi ludzie
Kain i Abel- synowie Adama i Ewy
Noe- budowniczy arki
Sem, cham, jafet- synowie Noego
Abraham- ojciec wielu narodów. Jeden z pierwszych patriarchów narodu żydowskiego, poprowadził izraelitów do kanan w Palestynie i tu osiadł.
Sara- żona Abrahama, bezpłodna urodziła dziecko w wieku 90 lat
żona lota- zamieniła się w słup soli w sodomie i gomorze
Lot- brat Abrahama
Izaak- syn Abrahama i sary
Rebeka-zona izaaka
Ezaw i Jakub- synowie izaaka
Rachela- żona Jakuba
Józef- ukochany syn Jakuba, sprzedany przez braci kupcom wędrującym do Egiptu tam wkrótce ostał zarządca kraju
Hiob
Izajasz- prorok starego testamentu, głosił nadejście mesjasza
Dawid- król Izraela, w młodości pasterz lutnista, pokonał olbrzyma goliata przy użyciu procy
Mojżesz- prawodawca Izraela, patriarcha, wyprowadził żydów z niewoli egipskiej
Salomon- syn Dawida, król Izraela, mądry opiekował się kultura i sztuka kraju
Samson- siłacz, dalia pozbawiła go siły poprzez obcięcie włosów
Nowotestamenckie
Mesjasz- Jezus Chrystus
św. Paweł z tarsu- głosił ewangelie, tworzył wspólnoty chrześcijańskie
św. Jan- autor apokalipsy ewangelista
Piotr 1 papież z pękiem kluczy
niewierny Tomasz
Judasz- zdradził Chrystusa, symbol-sakiewka
ewangeliści- mateusz Łukasz marek Jan
łazarz- patron trędowatych
Maria Magdalena- pokutująca jawnogrzesznica, Chrystus wybaczył jej (o kamieniu)
Poncjusz Piłat- prokurator Judei, zatwierdził wyrok ukrzyżowania Jezusa, popełnił samobójstwo w Rzymie
Barabasz- przestępca, rozbójnik sadzony wraz z Chrystusem
6. Znaczenie i rodowód frazeologizmów biblijnych i mitologicznych.
MITOLOGIA
Syzyfowa praca- mit o Syzyfie, musiał on wtaczać głaz na gore, kiedy był u kresu głaz spadał - PRACA CIEZKA NIE PRZYNOSZACA EFEKTOW
Pięta Achillesa- śmiertelne miejsce Achillesa gdyż matka kąpiąc go w u źródła uodparniającego na wszelkie strzały trzymała go za piętę i Parys trafił go z luku w piętę i Achilles zginął- NASZ CZULY, SLABY PUNKT
Koń trojański- podstęp Odyseusza, który po długotrwałym oblężeniu troi upozorował zwycięstwo greków, a w darze ofiarował i konia, w którym siedziało 12 zolnierzy. Nocą żołnierze wyszli z konia i zaatakowali miasto- PODSTEP
Nic ariadny-klebek, który Ariadna dala tezeuszowi, który musiał wejść do labiryntu by zabić ukrytego tam potwora, dzięki kłębkowi mógł wrócić do wyjścia.- WYJSCIE Z TRUDNEJ SYTUACJI, POMOC
Olimpiada - uroczystości na cześć Zeusa w trakcie, których zakazywano prowadzenia wojen- IGRZYSKA SPORTOWE ORGANIZOWANE, CO 4 LATA
Maraton miejscowość, w której odbyła się bitwa na cześć, której człowiek biegł 42 km, aby ogłosić zwycięstwo- BIEG MARATONSKI
Europa- imię najpiękniejszej bogini, w której zakochałby się Zeus i zamienił w byka- KONTYNENT
Kadeceusz laska Hermesa owinięta węzami SYMBOL POKOJU
Olimp góra siedziba bogów- siedzieć na Olimpie ZAJMOWAC WYSOKIE STANOWISKO
Giganci potomkowie ziemi- KTOS POTEZNY
Węzeł gordyjski- węzeł skomplikowany złożony w darze świątyni Zeusa w gordion z przepowiednia ze, kto go rozsupła ten będzie panem świata- łamigłówka, PROBLEM NIE DO ROZWIAZANIA
Stajnia augiasza- król elidy miał dużo bydła trzymał je w nigdy nie czyszczonych stajniach mit o heraklesie-MIEJSCE SZCZEGÓLNIE BRUDNE I TRUDNE DO UPORZADKOWANIA
Chaos otchłań, z której wyłonili się gaja i uranos- NIEPORZADEK NIELAD BALAGAN
Róg obfitości kozi róg, z którego karmiono Zeusa róg zawsze był pełen- NIEWYCZERPANE ZRODLO BOGACTWA I DOCHODOW
Egida tarcza achillesa-pod egida POD OPIEKA, PATRONEM
Puszka Pandory- Pandora 1 kobieta, która od każdego z bogów otrzymała w prezencie jakiś sposób na uszczęśliwienie ludzi została zesłana na ziemie do prometeusza ten czując podstęp odesłał ja, ale przyjął ja brat prometeusza epimeteusz i gdy otworzył puszkę wyszły z niej wszystkie smutki zmartwienia i nieszczęścia ZRODLO WSZELKICH NIESZCZESC I KLOPOTOW
BIBLIA- - - - Sodoma i gomora miasto zniszczone ogniem i siarka symbol zła nieprawości nieposłuszeństwa ukarane przez boga MIEJSCA GDZIE ODBYWAJA SIĘ RZEZCZY NIEMORALNE TOTALNA ROZPUSTA
Trąby jerychońskie mury palestyńskiego miasta, które rozkruszyły się, gdy jozue wódz izraelitów kazał 7 kapłanom 7 razy zadąć w 7 trąb- POTEZNE PRZESZKODY TRUDNE DO PRZEBYCIA, ALE W REZULTACIE ROZPADAJACE SIĘ W PROCH
Jabłko Adama- legenda głosi ze, gdy Adam dal się namówić na spróbowanie zakazanego owocu kawałek utkwił mu w gardle OZNACZA CHRZASTKE W KRTANI
Kainowe znamię z zazdrości o miłość boga zabił swojego brata Abla, za co bóg napiętnował go znamieniem na czole PIETNO ZBRZODNIARZA BRATOBOJCY
żona lota, gdy bóg zniszczył sodomę za grzechy jej mieszkańców pragnął ocalić, lota aniołowie, kiedy wyprowadzali lota i jego żonę zabronili im się oglądać do, tylu lecz żona lota obejrzała się i została zamieniona w słup soli POWIEDZENIE zamienić się w słup soli
Wieża Babel- powieść, która motywuje powstanie rożnych jeżyków, chciano zbudować wieże sięgająca do nieba bóg nie chciał do tego dopuścić i pomieszał języki ludziom ZAMET BALAGAN ZBIOROWISKO LUDZI O ROZNYCH JEZYKACH
Manna z nieba jeden z codow, które bóg zesłał narodowi izraelskiemu CUDOWNY RATUNEK DAR OD BOGA
Miska soczewicy za miskę ta głodny, ezaw wróciwszy z pola sprzedał młodszemu bratu Jakubowi swoje prawo pierworodztwa ODDAC COS BEZCENNEGO ZA RZECZ O MALEJ WARTOSCI
Wdowi grosz kobieta uboga rzuciła 2 grosze, bo nie miała więcej na ofiarę TO DAR OKUPIONY WIELKIMI WYRZECZENIAMI CHOC NIE MUSI BYĆ WCALE WIELKI
Syn marnotrawny syn wyruszył w świat opuścił ojca a gdy strącił swój majątek wrócił skruszony do ojca, KTOS KTO ZBLADZIL, ALE ZROZUMIAL SWÓJ BLAD I POTRAFI SIĘ DO TEGO PRZYZNAC
Alfa i omega początek i koniec całego istnienia KTOS KTO ZNA SIĘ NA WSZYSTKIM
7. Motywy biblijne i mitologiczne w literaturze polskiej
BIBLIJNE
Jan Kochanowski „czego chcesz od nas boże” jest pieśnią pochwalna wysławiającą dobro Boga i dziękującą Mu za dzieło stworzenia swiata oraz człowieka. Cały porządek świata jest zasługą stwórcy
Jan Kochanowski treny- liczne zwroty do boga
Piotr skarga, kazania sejmowe- nawiazuja do biblii, gdy poeta przywołuje potrzebne cytaty lub wzoruje się na wypowiedziach z pisma św. szczególnie często korzystał ze słowa głoszącego jedność idei panstwowej z idea jedynej prawdziwej wiary. Upadek Jerozolimy i narodu izraelskiego odnosi się również do wszelkich państw niezadnych
Mikołaj sęp sarzynski- poezja;
Jego poezja ma charakter religijny, autor pogłębia w swych utworach problematykę filozoficzna snując rozważania na temat życia śmierci dobra i zła. W sonetach np. IV o wojnie naszej, która wiedziemy z szatanem, podmiot prosi boga o ochronę nad nim, i ze nadzieja jest w bogu, natomiast w sonecie V podmiot stwierdza ze bóg jest wielka i prawa osoba i ta miłość idealna to miłość boga
Daniel naborowski, marność - przedstawia obraz świata marnego a powinniśmy się bawić żartować i korzystać z życia, ale pobożnie i szczęśliwie. Zawsze powinniśmy mieć świadomość ze bóg jest wyższy, dlatego podmiot liryczny oddaje się pod opiekę boga
Mickiewicz, dziady cz. III- motyw biblijny to widzenie księdza piotra. Występują tu cechy wskazujące na to podobieństwo miedzy polska a Chrystusem: cierpienie. Chrystus cierpiał za grzechy ludzi, a w widzeniu ks. piotra autor mówi ze polska mesjaszem narodów. Widzenie ks. piotra ma formę monologu wew. Scena V jest przeróbką drogi krzyżowej. Scena ta zawiera cechy apokalipsy. Pojawia się postać Heroda, który gnębił swój naród, który jest usposobieniem cara prześladującego Polaków bądź nowosilcowa.
Jan Kasprowicz, dies arie-, dzien. gniewu j Kasprowicza, dzień sadu ostatecznego. Jest to zapowiedz apokalipsy sadu ostatecznego. Grozę sytuacji podkreślają symbole biblijne: głowa owinięta cierniowa korona, jasnowłosa Ewa. Obraz końca świata napawa groza a odpowiedzialnością za zło tego świata, ból człowieka, poeta obarcza boga.
Michał bulhakow, mistrz i Małgorzata- motywy biblijne funkcjonują w utworze w rożnych odmianach poprzez lekturę powieści mistrza, w formie opowieści wolanda i w kształcie snu bezdomnego. Ukazuje Chrystusa jako osobę pozbawiona atrybutów boskości. Jezus jawi się jako zwykły człowiek. Przeciwstawia mu autor poncjusza Piłata, który wbrew własnym przekonaniom wydaje wyrok.
MITOLOGICZNE
Epikureizm- korzystanie z życia z rozsądkiem i umiarem
Stoicyzm- zachowanie spokoju, pogody ducha, bez względu na okoliczności
Jan Kochanowski, odprawa posłów greckich- powstała na podst. mitologii. Poeta wykorzystał pewien element z wojny trojańskiej. Mianowicie do troi przybywają posłowie greccy po porwana Helenę. Ich misja nie udaje się, trojanie odmawiają wydania Heleny, co jest jednoznaczne z rozpoczęciem wojny.
Kochanowski, pieśni- w pieśniach występuje nawiązanie do prądów filozoficznych epoki starożytności, a mianowicie do epikureizmu oraz stoicyzm np. serce rośnie patrząc na te czasy jest nawiązaniem do motywu przemian, jakie zachodzą na wiosnę w przyrodzie, gdy cały świat budzi się do życia. Jest widoczne nawiązanie do obu prądów gdyż poeta wychodzi z założenia ze najważniejsze w ludzkim życiu jest czyste sumienie, aby korzystał on z zabawy, ale rozważnie i w sposób umiarkowany.
Kochanowski treny- nawiązują wyraźnie do mitologii np. tren I gdzie podmiot liryczny opisuje ogrom nieszczęścia, jakie go spotkało. Czyni to przez powołanie się na heraklita z Efezu, filozofa greckiego, uchodzącego za pesymistę oraz greckiego autora trenow-symonidosa, z keos. W trenie VI zawarte jest określenie „sofa slowienska” przyrównanie 2,5 letniego dziecka do najwybitniejszej poetki starożytnej Grecji- safony.
Krasicki, monachomachia- nie ma tu bezpośredniego nawiązania do mitologii jest to parodia eposu.
Kochanowski fraszki- w fraszce ku muzom Kochanowski zwraca się do muz z prośba o zapewnienie sławy po śmierci. „Na swoje księgi” motywem mitologicznym jest nawiązanie do postaci mitologicznej szybkonogiego Achillesa. „Do gór i lasów” poeta przyrownuje siebie do Proteusza, bozka który mógł przyjmować wiele postaci.
Mickiewicz dziady cz. III- przedstawia prometejska postawę Konrada, prometeusz to symbol poświecenia się dla ludzi. Konrada można przyrównać do prometeusza, który gotów był oddać się walce z narodem.
Zeromski, syzyfowe prace- tytuł sugeruje nam nawiązanie do mitologii. Syzyfowa praca tzn. praca nie przynosząca efektów, w owej powieści naród rosyjski dążył do zrusyfikowania Polaków, była to właśnie praca bezskuteczna.
Iwaszkiewicz, ikar- tytuł sugeruje nam nawiązanie do mitologii, jest nawiązaniem do mitu o dedalu i ikarze. Gdy ikar spadał nikt nie zauważył jego upadku, tak samo w tym wypadku nikt nie zauważył Michasia.