I. Koncepcja Boga - renesansowa i średniowieczna. Zestawienie w odniesieniu do „Legendy o św. Aleksym” oraz „Hymnu do boga” i „Psałterza dawidowego” J. Kochanowskiego:
W przeciwieństwie do średniowiecza w renesansie człowiek traktował Boga jako „istotę”, które nad nim czuwa. W Średniowieczu człowiek bał się Boga, był on dla niego tyranem, chcącym pognębić ludzkość. Święty Aleksy jest wzorem ascety, odrzuca dla Boga wszelkie dobra materialne, dobrowolnie decyduje się na życie w skrajnej nędzy, rezygnuje z jakichkolwiek przyjemności, umartwia się cierpi za grzechy swoje i innych ludzi. Dzięki takiej postawie doskonali w sobie cnotę i pobożność, lecz przede wszystkim uzyskuje zbawienie i zdobywa aureolę świętego. W Renesansie ludzie nie bali się Boga, wychwalali jego dobroć ponad wszystko. W „Hymnie do Boga” J. Kochanowskiego Podmiot Liryczny zwraca się do Boga z najwyższą czcią i uwielbieniem, wspomina o jego wielkiej hojności i niezmierzonych dobrodziejstwach. „Hymn do Boga” jest pieśnią pochwalną, hymnem, w którym poeta wychwala dobro Boga i dziękuje mu za stworzenie świata i człowieka.
„Psałterz Dawidowym” ma charakter:
Dydaktyczny (człowiek jest szczęśliwszy, kiedy nie grzeszy)
Pochwalny, dziękczynny
Błagalny (ludzie błagają o sprawiedliwość)
II.
III. Jaki model życia proponowali Rej i Kochanowski?
Przedstawiony w ich twórczości model człowieka i obywatela jest podporządkowany ideałom tego "złotego wieku" kultury polskiej. Rej w swej twórczości ukazuje nam model wzorowego szlachcica ziemianina. Obraz taki widzimy w utworze "Żywot człowieka poczciwego". Ukazuje nam ideał człowieka umiejącego w życiu odnaleźć "złoty środek". Przedstawia nam kolejno młodość, wiek męski jak i starość bohatera, który powinien żyć w zgodzie z naturą, szanować swe pochodzenie, i umieć zadbać o swój majątek. Zdaniem Reja człowiek powinien umieć współżyć z naturą a nie przeciwstawiać się jej, podporządkować się rytmowi przyrody, zmienności pór roku. Model poczciwego człowieka Rej przedstawia też, pokazując, jaki człowiek być nie powinien „Krótka rozprawa miedzy trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem”, wytykając Klerowi lenistwo, nieuczciwość itp.
Kochanowski modelowy obraz człowieka zawarł w pieśniach: "Serce rośnie patrząc na te czasy...” czy w "Chcemy być radzi". W pierwszej z pieśni, autor dokonuje syntezy dwóch postaw: stoickiej i epikurejskiej i radzi by korzystać z okazji do zabawy, ale sposób umiarkowany, bo najważniejsze jest czyste sumienie. Druga z pieśni mówi, że człowiek powinien spędzać życie przyjemnie, ale zgodnie z zasadą "złotego środka". W „Pieśni o cnocie” wskazuje, że najważniejszą cnotą jest służba ojczyźnie.
IV. Horacjańskie cechy twórczości Kochanowskiego.
-Horacy był pierwszym twórcą pieśni
-niektóre pieśni J.K. są przekładami utworów Horacego
-motyw poety jako indywidualisty i przekonanie o jego wyjątkowości, jako obdarzonego poetyckim talentem, który stawia go ponad tłumem i daje jednocześnie niemal boską moc tworzenia, przejął J.K. za Horacym. Talent zapewniał wieczną pamięć. Horacjański motyw exegi - monumentum (pomnik sobie stawiam), (twórczość zapewni poecie nieśmiertelność) Pieśń XXIV
-za Horacym J. K. propaguje filozofie antyczna: epikurejska - używać życia, poznać jego rozkosze i „chwytać dzień” (carpe diem). stoicka - zachować umiar, męstwo i cnotę, dobra sławę, szczęście tkwi harmonii ducha. Np. --- Pieśń XX (”w życiu jest czas zabawy i powagi”) ---Pieśń IX - radość życia, należy się bawię, ale należy zachować umiar. --- "Na swe księgi" - można się w życiu bawić, ale można i zachować powagę.