UKŁAD POKARMOWY

FUNKCJE WĄTROBY

Przemiana węglowodanów w wątrobie polega na:

• magazynowaniu glikogenu

• przemianie galaktozy i fruktozy na glukozę

• wytwarzaniu glukozy z aminokwasów

• wytwarzaniu innych ważnych związków np. heparyny z węglowodanów lub ich produktów

Przemiana białkowa w wątrobie polega na:

• dezaminacja (odszczepianie grupy NH2) aminokwasów

• wytwarzanie mocznika dla usunięcia amoniaku z ustroju

• wytwarzanie białek osocza (z wyjątkiem gamma globulin)

• zmiana aminokwasów (tzw. transformacja) czyli przenoszenie grupy aminowej z jednego aminokwasu na drugi, w wyniku tego dalej aminokwasy mogą być przemieniane na cukier lub tłuszcz

• wytwarzanie z aminokwasów związków purynowych, pirymidynowych, kreatyny i in.

Przemiana tłuszczowa w wątrobie polega na:

(tu odbywa się blisko połowa przemiany tłuszczów)

• utlenianie kwasów tłuszczowych, wywtarzanie kwasu acetooctowego utlenianego do CO2 i H2O z wytworzeniem dużej ilości energii

• wytwarzanie lipoproteidów

• produkcja cholesterolu i fosfolipidów

• przemiana węglowodanów i białek na tłuszcze

Magazynowanie witamin:

Wątroba gromadzi niektóre witaminy: wit. A, D, B12.

Występuje tu dużo białka, tzw. apoferrytyny, która wiąże żelazo wchłaniane w przewodu pokarmowego, tworząc ferrytynę.

Tu gromadzone jest żelazo i uwalniane jest w razie potrzeby dla syntezy hemoglobiny krwi

Funkcje odtruwające wątroby:

W jelitach powstają związki trujące np. fenol, indol. W wątrobie odbywa się ich przemiana na związki nietoksyczne wydalane z moczem lub żółcią. Rozkładowi ulegają również związki trujące dostarczane do organizmu z pokarmem.

Wątroba produkuje ponadto ciepło, tu ogrzewa się krew i przenosi ona to ciepło do peryferyjnych okolic ciała.

UKŁAD POKARMOWY

ENZYMY TRAWIENNE

Enzymy trawienne dzielimy na:

Amylazy - hydrolizujące węglowodany złożone (np. ptialina)

Lipazy - rozszczepiające tłuszcze (lipaza żoładkowa)

Proteazy - hydrolizujące białka (podpuszczka, pepsyna)

Ptialina

• amylaza ślinowa, rozkłada wielocukry do dwucukrów (skrobia do maltozy)

• występuje w ślinie

• działa w środowisku obojętnym

• kwaśne pH soku żołądkowego hamuje jej działanie

jama ustna

Pepsyna

• produkowana w postaci nieczynnej jako pepsynogen

• uaktywnia się pod wpływem kwasu solnego w żołądku

• składnik soku żołądkowego

• działa w żołądku

• hydrolizuje napęczniałe białka pokarmu na peptony

• proteaza

Podpuszcza (chymozyna)

• proteaza

• powoduje zmianę kazeiny mleka na parakazeinę

• składnik soku żołądkowego, działa w żołądku

Lipaza żołądkowa

• trawi tłuszcze zemulgowane np. tłuszcz mleka

• składnik soku żołądkowego, działa w żołądku

żołądek

Trypsyna

• proteaza soku trzustkowego

• rozkłada peptony na peptydy

• działa w dwunastnicy

Chomotrypsyna

• proteaza soku trzustkowego

• rozkłada peptydy na aminokwasy

• działa w dwunastnicy

Karboksypeptydaza

• proteaza soku trzustkowego

• rozkłada peptydy na aminokwasy

• działa w dwunastnicy

Diastaza

• amylaza soku trzustkowego

• rozkłada skrobię na dwucukier maltozę

• działa w dwunastnicy

Maltaza

• amylaza soku trzustkowego

• rozkłada maltozę na glukozę

• działa w dwunastnicy

Laktaza

• amylaza soku trzustkowego

• rozkłada cukier mleczny na glukozę i galaktozę

• działa w dwunastnicy

Lipaza trzustkowa (seapsyna)

• rozkłada tłuszcze na kwasy tłuszczowe i glicerol w obecności żółci, która je uprzednio emulguje

Żółć

• płyn o barwie żółtej lub pomarańczowej

• produkowana przez komórki wątrobowe, gromadzona w pęcherzyku żółciowym, dostarczana przewodami do dwunastnicy

• rola w trawieniu tłuszczy i ich wchłanianiu

• tu występują barwniki żółciowe bilirubina i biliwerydyna

dwunastnica:

Obecne w soku jelitowym enzymy dokonują rozkładu ostatecznego masy pokarmowej nie strawionej w dwunastnicy.

Erepsyna

• rozkłada pepytydy na aminokwasy

• proteaza soku jelitowego

Diastaza, maltaza, laktaza, inwertaza

• amylazy soku jelitowego

• rozszczepiają dwucukry na glukozę i fruktozę

Lipaza

• rozszczepia tłuszcze

jelito czcze i kręte

Wchłanianie w jelicie cienkim

Ostatecznie strawiony pokarm przyjmuje w jelicie cienkim postać miazgi pokarmowej. Jest biały, lepki, zawiesisty, substancje odżywcze są w postaci prostych, łatwo przyswajalnych produktów (proste cukry, aminkowasy, kwasy tłuszczowe, glicerol, sole mineralne, woda). Związki te zostają wchłonięte do krwi i limfy.

Wchłanianie:

• w żołądku - wchłanianie do krwi - wodne roztwory soli mineralnych i glukozy

• w jelicie - wchłanianie do krwi - aminokwasy i glukoza

- wchłanianie do limfy - kwasy tłuszczowe

LOSY POKARMU W PRZEWODZIE POKARMOWYM

1. jama ustna

• rozdrabnianie pokarmu (zęby) i mieszanie go ze śliną (język)

• formowanie kęsów pokarmowych

• rozpoczyna się trawienie wielocukrów - ptialina (amylaza ślinowa)

• przełyk

• transport kęsów pokarmowych do żołądka

• dalsze trawienie cukrów przez ptialinę

• żołądek

• zahamowanie działania ptialiny przez kwaśny sok żołądkowy

• rozpoczyna się trawienie białek i tłuszczy (patrz enzymy wyżej)

• kwas solny obecny w soku żołądkowym odkaża pokarm

• masa pokarmowa przyjmuje postać białawej półpłynnej miazgi, która porcjami przesuwana jest do dwunastnicy

• wchłanianie wodnych roztworów soli mineralnych i glukozy

• dwunastnica

• miazga pokarmowa zostaje poddana działaniu soku trzustkowego i żółci

• dalsze trawienie węglowodanów, tłuszczy i białek

• substancje odżywcze w postaci prostych związków zostają wchłonięte: proste cukry, aminokwasy, glicerol, sole mineralne, woda - do krwi, a kwasy tłuszczowe - do limfy

• jelito cienkie

• c.d. wchłaniania związków jak wyżej

• jelito grube

• dociera tu pokarm częściowo nie strawiony

• żyje tu bogata flora bakteryjna (bakterie fermentujące i gnilne), niektóre z bakterii produkują witaminę B

• antybiotyki niszczą florę bakteryjną

• tu gniją niestrawione białka, powstają związki szkodliwe dla organizmu np. fenol, indol

• substancje trujące usuwane są z organizmu z kałem, część przechodzi do krwioobiegu i jest zamieniana w wątrobie na mniej toksyczne usuwane z moczem

• główną funkcją jelita jest odciąganie wody od treści jelitowej

• ściany jelit produkują też śluz ułatwiający przesuwanie formującego się kału ku odbytnicy

• odbytnica

• usuwanie kału

• w skład kału wchodzą: substancje nie dające się strawić, substancje, które nie zdążyły ulec strawieniu lub wchłonięciu, sole mineralne, cholesterol, bakterie i produkty ich działania, złuszczone nabłonki, śluz jelitowy

• kolor kału jest pochodzenia żółciowego, zapach nadają produkty przemian wywołanych przez bakterie

Trzustka wydziela ważny hormon INSULINĘ. Reguluje ona gospodarkę cukrową organizmu.

Wątroba produkuje barwniki:

• bilirubinę - powstaje z hemoglobiny rozpadłych erytrocytów

• biliwerydynę - jest utlenioną bilirubiną

Z bilirubiny w jelicie grubym powstaje pod wpływem bakterii tam bytujących barwnik kału - urobilinogen.

ŻÓŁTACZKA

Nadmierne gromadzenie się we krwi barwnika krwi bilirubiny powoduje zabarwienie skóry, błon śluzowych i białkówki oka na kolor żółty. Przyczyną tego może być:

1. zastój odpływu żółci wskutek mechanicznego zatkania przewodu żółciowego - ŻÓŁTACZKA MECHANICZNA

2. wzmożony rozpad (hemoliza) czerwonych krwinek - ŻÓŁTACZKA HEMOILITYCZNA

3. uszkodzenie komórek wątroby - ŻÓŁTACZKA TOKSYCZNA lub ZAKAŹNA

Wymioty

Są odruchem obronnym układu pokarmowego. Usuwane są w ten sposób substancje toksyczne lub z innych powodów szkodliwe dla organizmu. Odruch wymiotny poprzedza zwykle uczucie nudności i wzmożone wydzielanie śliny.

Wymioty występują tez po podrażnieniu nerwu błędnego , często też pod wpływem pobudzenia zakończeń nerwowych w błędniku ucha (choroba morska).

Pasożyty jelitowe:

• glista ludzka, tasiemiec, owsiki

Inne najczęstsze choroby układu pokarmowego:

- WZW typu A, B, C, wrzody żołądka, zapalenie trzustki, wrzody dwunastnicy, kamienie w pęcherzyku żółciowym, stany rakowe żołądka, jelit, grypa jelitowa, itd.

---