pierwiastki stopowe
znaczenie Cr, Mn, Si, Ni, Mo i polepszeniu hartowności i struktury martenzytycznej . Pierwiastki węgliko-twórcze, takie jak np. Cr, V, Mo, W, zwiększają także twardość i odporność na ścieranie w wyniku tworzenia węglików, wpływają na zmniejszenie wielkości ziarn, przeciwdziałają kruchości odpuszczania (Mo, W) oraz powodują polepszenie wielu innych własności technologicznych i użytkowych stali kons
W celu uzyskania najkorzystniejszych własności stale konstrukcyjne stopowe należy stosować w stanie obrobionym cieplnie (zwykle po ulepszaniu cieplnym) lub po innych procesach technologicznych (np. regulowanym walcowaniu) zapewniających wykorzystanie pozytywnego oddziaływania pierwiastków stopowych.
STALE STOPOWE ODPORNE NA KOROZJEogólna klasyfikacja Stale odporne na korozję obejmują trzy grupy:• stale trudno rdzewiejące• stale wysokochromowe• stale chromowo—niklowe i chromowo—niklowo—manganowe.Stale trudno rdzewiejące, o odporności na korozję jedynie nieznacznie większej od stali węglowych, zawierają 0,1% C oraz dodatki 1—3% pasywującego Cr i ok. 0,5% Cu, tworzącej na powierzchni warstewkę pasywującą złożoną z siarczanów i węglanów miedzi. Do stali tych są wprowadzane także w niewielkich stężeniach P, Al i Ni. Stale te znajdują zastosowanie głównie jako stale spawalne, pracujące w środowisku atmosfery przemysłowej oraz morskiej.Stale wysokochromowe o strukturze ferrytycznej, ferrytyczno—martenzytycznej lub marten-zytycznej są odporne głównie na korozję chemiczną w tym na utlenianie w atmosferze powietrza, wody naturalnej i pary wodnej w niskiej i podwyższonej temperaturze, na działanie zimnych roztworów alkalicznych, rozcieńczonych kwasów i soli, z wyjątkiem chlorków i jodków, oraz na działanie ropy naftowej i jej par, paliw, olejów, alkoholi, a także środków spożywczych.Stale chromowo-niklowe i chromowo—niklowo—manganowe, o strukturze austenitycznej s;!!!Podstawową próbą wytrzymałości jest statyczna próba rozciągania. Próba ta polega na powolnym, jednoosiowym rozciąganiu próbki aż do jej zerwania. Granica plastyczności jest to naprężenie, przy którym obróbka rozpoczyna się makroskopowo wyraźnie odkształcać. Umowna granica plastyczności jest to naprężenie wywołujące umowne odkształcenie trwałe, równe 0,2 %. Górna granica plastyczności jest to naprężenie niezbędne do zapoczątkowaniu procesu płynięcia. Dolna granica plastyczności jest to wartość, do której zmniejsza się naprężenie.gdzie:Er - przewężenie równomierne En - przewężenie nierównomierne Re - górna granica plastyczności E = ΔL / L0 = (L1 - L0) / L0 *100%Rp = Fp / S0 Rsp = Fsp / S0 Re = Fe / S0 Rm = Fm / S0 E = Er + EnMetody statyczne badania twardoścPomiar twardości metodą statyczną polega na powolnym wgniataniu w badany materiał wgłębnika o określonym kształcie pod działaniem określonej siły. Rozróżniamy trzy rodzaje pomiarów twardości:- pomiar makrotwardości (P>30N)- pomiar przy małych obciążeniach (2N<P<30N)- pomiar mikrotwardości (P<2N)Pomiary makrotwardości (prawo podobieństwa Kicka) P=cd2 Pomiary mikrotwardości (prawoMayera) P=cdn gdzie: P - obciążenie ,c i n - współczynniki materiałowe, d - średnica odciskuMetoda RockwellaZaletą jest prostota przeprowadzania próby twardości (pomiar głębokości odcisku).Wgłębnik-stożek o kącie wierzchołkowym 120 ; kulka o średnicy 1/16”. HR = H - h …20HRC = 100HRBMetoda Brinella . Metoda Vickersa ///Klasyfikacja staliStal jest to plastycznie i cieplnie obrabialny stop żelaza z węglem (do ok. 2% C) oraz innymi pierwiastkami.Kryteria klasyfikacji stali:1.Skład chemiczny-niestopowe (węglowe)Mn≤1,65%, Si≤0,5%, Cu,Pb≤0,4%, Ni,Cr≤0,3%, Al,Bi,Co,Se,TeV,W≤0,1%, lantanowce,Ti≤0,05%, Mo≤0,08%, Nb≤0,06%-stopowe1.niskostopowe P≤2%, ∑ P≤3,5% 2.średniostopowe P≤8% (2-8%) ∑ P≤12% 3.wysokostopowe P≥% ∑ P≤55%.Stopień odtlenienia-stal uspokojona-stal pół uspokojona-stal nie uspokojonaStale:1.Niestopowea)Podstawowe-nie obrabialne cieplnie-własności mechaniczne w stanie walcowanym na gorąco-skład chemicznyb)Jakościowe-o kontrolowanym stężeniu Si i P-o określonym przeznaczeniuc)Specjalne2.Stopowe /a)Jakościowe-spawalne-elektrotechniczne-szyny i obudowy górnicze-z dodatkiem Cu-sprężyny i odporne na ścieranieb)Specjalne-odporne na korozję <1,2%C i ≥10,5%Cr-szybkotnące ≤0,6%C i 3-6%Cr-stopowe innych grup-stopowe konstrukcyjne-stopowe maszynowe-żaroodporne-odporne na pełzanie-narzędziowe stopowe-na łożyska toczne-o szczególnych własnościach fizycznych