Hetka t.2 - Pedagogika społeczna - rozdział 8
Do podstawowych problemów w szeroko rozumianych nauk humanistycznych, zajmujących się wychowaniem należy problem związków łączących dziedziny wiedzy i dyscypliny naukowe. Dyscypliny te jak dziedziny wiedzy tworzą wizerunek współczesnej pedagogiki. Na wychowanie składa się kilka zasadniczych problemów. Pierwszy związany jest z ogólnym wizerunkiem współczesnej pedagogiki, która opisywana jest w kategoriach heterogeniczności, jako złożony zbiór względnie autonomicznych nurtów myślenia o edukacji. Nurty te charakteryzują się swoistymi strategiami argumentacyjnymi, odniesieniami teoretycznymi, jak również różnorodnymi związkami z edukacyjną praktyką. Zagadnienia pedagogiki, jako nauki, pozostają istotnym nurtem jej metodologii oraz wyraźniej uzupełniane są refleksją nad językiem pedagogiki, jak i analizą pragmatyki dyskursu pedagogicznego. Powiększa się, więc obszar zagadnień metodologicznych pedagogiki, włączając tym samym do swego zakresu rozważania nad językiem, kontekstem społecznych badań, a także zagadnienia biograficznych warunków ich kreowania.
GŁÓWNE CZYNNIKI ZMIAN:
Pedagogika społeczna swój obszar zainteresowań badawczych tradycyjnie lokowała na pograniczu nauk o kulturze, nauk o człowieku, warunkach jego bytu, a także w dziedzinie wartości czy etyki.
Helena Radlińska w swoim stanowisku usytuowała pedagogikę społeczną "na skrzyżowaniu" różnych nauk o człowieku. Radlińska upatrywała się w swym stanowisku dokonania syntezy wiedzy o człowieku.
Radlińska przedstawiając liczne wspólne pola zainteresowań pedagogiki społecznej i pedagogiki leczniczej, psychologii, socjologii, historii, polityki społecznej, demografii, etyki czy nauk przyrodniczych, wskazywała na potrzebę korzystania z ich dorobku, otwierając przez to dziedzinę myślenia pedagogiczno - społecznego.
Swoistość pedagogiki społecznej określa jej punkt widzenia- obok zaangażowania praktycznego i zainteresowań wzajemnym stosunkiem jednostki i środowiska(wpływem warunków bytu i kręgów kultury na człowieka w różnych fazach życia).
W koncepcji pedagogiki społecznej Hermana Nohla - rozumianej jako teoria wszelkich działań pomocowych, odnosi się w szczególny sposób do młodzieży. Pedagogika społeczna ukierunkowana jest na państwową i społeczną opiekę wychowawczą, dla której niezbędne są szczególne "świadczenia społeczne". Wyłącza natomiast z zakresu swych zainteresowań wychowanie w rodzinie i w szkole.
Tworząca się wówczas w Polsce dyscyplina wiedzy, jaką była pedagogika społeczna, wyróżniała się spośród innych, obok proponowanych odniesień teoretycznych swoistością typu zaangażowania w zmiany społeczne oraz zawartością aksjologiczną.
POJĘCIE DYSCYPLINY W KONCEPCJI SPOŁECZNEJ-RADLIŃSKIEJ
Dyscyplina - rozumiana jako swoisty rodzaj historycznie ukształtowanego przekazu kulturowego. Zdolność kreowania zmiany w praktyce społecznej wyznaczona była zakresem związanego z nią kształcenia, recepcją tworzonych tekstów i powodowanych nimi nastawień do praktyki.
3 PODSTAWOWE ZESPOŁY CZYNNIKŁÓW DYNAMIZUJĄCYCH NOWOCZESNE ŻYCIE SPOŁECZNE, WG. GIDDENSA:
Rozdzielenie czasu i przestrzeni. Przejawia sie w powstaniu wielu możliwości, doświadczenia czasu w oderwaniu od skonkretyzowanego i zdefiniowanego kulturowo miejsca. Sygnalizuje także pojawienie się bardziej zasadniczego problemu pedagogiki społecznej. Jest nim wyraźna zmiana warunków, w jakich dochodzi dzisiaj do godzenia jej lokalnego zaangażowania w praktykę społeczną.
Wykorzenienie instytucji. Dokonuje się ona za pośrednictwem "środków symbolicznych" i "systemów eksperckich". "Środki symboliczne" + "system ekspercki"= "systemy abstrakcyjne". Powodują one "wysadzanie" relacji społecznych z lokalnych kontekstów. Szczególnego charakteru nabierają zobowiązania dyscyplinom wiedzy, które poszukują instytucjonalnych form realizacji własnych projektów i idei.
Czynniki dynamizujące, wiążące się z refleksyjnością i nowoczesnością. Nie jest ona rozumiana ,jako właściwość ludzkiej aktywności, refleksyjna kontrola działania. Należy ją traktować jako cechę nowoczesności i strukturalny element współczesnych instytucji ; bezpośrednio związany z przemianami dokonującymi się w charakterze ludzkiej wiedzy.
4 PODSTAWOWE DZIEDZINY NA TLE, KTÓRYCH PROBLEM POGRANICZA POJAWIA SIĘ W RÓŻNYCH ODMIANACH:
Granice kształtowania traktowane podmiotowo, jako obszar autonomicznej teorii. Zagadnienie postawione przez Michael'a Winker'a, wskazując jednocześnie na dwa różne aspekty tych pojętych granic. Pierwszy pojawia się tam, gdzie stosunki całościowo utrudniają przebieg kształtowania albo nie pozwalają, aby dokonało się zgodnie z wewnętrznymi prawidłowościami.
Fakty wskazują błędy poznania. Traktowane jest to, jako symptom niedostatków - teoretycznego opracowania. Granice tak pojęte odpowiadają teoretycznie opisanemu przedmiotowi empirycznemu. Posiadają one charakter rzeczowy.
Wyróżnienie granic językowych - w obrębie, której identyfikować można problemy pogranicza. Język - zasadnicze narzędzie poznania i w tym sensie pytanie o granice języka może przywoływać problemy filozoficzne. Pojawiają się one także w refleksji pedagogicznej.
Biograficzne granice wiedzy - wyznaczają ramy indywidualnej biografii. Nie tylko tworzą nowe możliwości interpretacji.
Granice instytucjonalne - dzielą zarówno dyscypliny wiedzy, jak i pozanaukowe obszary jej spożytkowania. Ich obecność w nauce traktowana jest, jako naturalny rezultat dążenia różnych dyscyplin do uzyskania pogłębionego rozumienia określonego fragmentu rzeczywistości.
Analiza związków między pedagogiką społeczną, a socjologią wychowania, jaką prowadzono w latach 70.XX w. opierała się na mniej lub bardziej wyraźnie wyrażonym przekonaniu, że u podstaw takiej analizy przyjmować należy wspólny porządek dyscyplinarny, obejmujący : przedmiot, teorie, metody badawcze, cele poznawcze, jakie stawiają przed sobą dyscypliny naukowe.