Wykłady:
Rekreacja- odpoczynek, wytchnienie, rozrywka
Rekreacyjny- wolny od nauki, zajęć, przeznaczony na odpoczynek, rozrywkę w nauce, pracy.
Przestrzeń rekreacyjna - część przestrzenie geograficznej, posiadająca cechy korzystne do realizacji różnych form wypoczynku, charakteryzująca się istnieniem procesów rekreacyjnych, o rozmiarach istotnych społecznie i przestrzennie.
Turystyka - to całość zjawisk społecznych, ekonomicznych i przestrzennych związanych z przemieszczaniem się poza miejsce stałego zamieszkania, przy czy przemieszczenie to powinno spełniać następujące warunki:
trwać ponad 24 godziny
być dobrowolne
- mieć charakter niezarobkowy bądź przyjemno-celowy
Turystyka obejmuje ogół działań ludzi, którzy podróżują i przebywają na wypoczynku, w interesach i w innych celach przez nie więcej niż 1 rok bez przerwy w miejscach znajdujących się poza ich zwykłym otoczeniem (World Turism Organization - WTO).
Aktywność czasu wolnego, zakładająca zmianę miejsca pobytu.
Jest przede wszystkim zachowaniem człowieka, a więc wyjaśnienia jej istoty, musimy szukać w nauce o człowieku, w naukach humanistycznych.
Jeden z najstarszych systemów dydaktycznych.
Odwiedzający - osoba uprawiająca turystykę, na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy. Podróżuje w celu niezarobkowym. Dzieli się na turystę (minimum 1 nocleg lub 24h) i wycieczkowicza (odwiedzający jednodniowy).
Turysta - osoba, która podróżuje do innej miejscowości poza swoim stałym miejscem zamieszkania na okres nie przekraczający 12 miesięcy, dla której celem podróży nie jest podjęcie stałej pracy w odwiedzanej miejscowości i która korzysta z noclegu przynajmniej przez jedną noc. (ustawa o usługach turystycznych).
Podróżujący jednodniowy (wycieczkowicze) - to podróżni, którzy nie korzystają z obiektów zakwaterowania.
Region turystyczny - stosunkowo jednolity obszar, który wyróżnia się z otoczenia określonymi cechami naturalnymi lub nabytymi, charakteryzuje się określonymi walorami turystycznymi (głównie naturalnymi) oraz odpowiednim zagospodarowaniem, na którym koncentruje się ruch turystyczny.
Miejscowość turystyczna - stanowi przedmiot zainteresowania turystów za względu na walory turystyczne, dostępność komunikacyjną i urządzenia turystyczne.
Destylacja turystyczna - miejsce docelowe podróży turysty, w szczególności kraj odwiedzin.
Walory turystyczne - zespół elementów środowiska naturalnego oraz elementów pozaprzyrodniczych, które wspólnie lub każda z osobna są przedmiotem zainteresowania turysty.
Podział walorów turystycznych:
ze względu na pochodzenie:
- naturalne
- antropogeniczne
ze względu na pełnione funkcje
- wypoczynkowe
- krajoznawcze
- specjalistyczne (turystyka aktywna).
Zasoby turystyczne - występujące obiektywnie atrybuty środowiska przyrodniczego i społecznego, które dopiero po dokonaniu przez turystę odpowiedniej oceny mogą stać się praktycznymi walorami.
Atrakcyjność turystyczna - suma walorów turystycznych, dostępności komunikacyjnej, zagospodarowania turystycznego.
Historia turystyki:
Według W. Freyer'a ruch turystyczny rozwijał się w następujących fazach:
faza wczesnohistoryczna - do roku 1850
faza początkowa - 1850-1914
faza zwrotu - 1914-1945
faza turystyki masowej - po roku 1946.
FAZA WCZESNOHISTORYCZNA
VIIw teren dzisiejszej Szwajcarii(usługi noclegowe przy klasztornych hospicjach),
XVIIIw. Brytyjczycy (Brytyjczycy zamożnych rodach)
Cechy podróży: czasochłonne ( 5km/h),kosztowne, niebezpieczne(wynajmowanie ochrony)
FAZA POCZĄTKOWA
Początek XIX wiek - wynalezienie maszyny parowej.
Cechy: rozwój infrastruktury informacyjnej(sieć pocztowa), transport(zmniejszenie kosztów podróżowania), większy dobrobyt industrializacji i pierwsze zdobycie socjalne w zakresie wolnego czasu (nieodpłatne urlopy wypoczynkowe)
1814 - pierwszy zorganizowany wyjazd Thomasa Cooka (wycieczka kolejowa, czeki podróżne)
faza wzrostu: zmiany struktury ruchu turystycznego, wprowadzenie urlopu wypoczynkowego, rozwój turystyki socjalnej (dla robotników), wyjazdy zorganizowane przez ruchy polityczne (naziści:Niemcy, Austria)
faza turystyki masowej: masowość wyjazdów turystycznych, masowość i postępująca dywersyfikacja oferty turystycznej, do 1990r. dwa modele rozwoju: w warunkach gospodarki rynkowej, w gospodarce naukowo-rozdzielczej.
Turystyka w Polsce
Okres prekursorski (do 1873r)
Wędrówki o charakterze religijnym(Gniezno), dyplomatycznym, handlowym, edukacyjnym,
Od XIII wieku wyjazdy do uzdrowisk - Cieplice Śląskie, Lądek, Kudowa,
Od XVI wieku wyjazdy do kąpielisk nadmorskich - Sopot
XIX wiek rozwój turystyki o charakterze poznawczym, zainteresowanie obszarami górskimi, zwłaszcza Tatrami.
Lata 1873-1918
1873 - powstanie Galicyjskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (od 1919 Polskie … ),
1873 - T. Chałubiński „odkrywa” Zakopane,
1906 - powołanie Towarzystwa Krajoznawczego (wycieczki- biuro podróży),
rozwój miejscowości turystycznych za sprawą linii kolejowej,
rozwój uzdrowisk nadmorskich(głównie Świnoujście).
Lata 1918 - 1939
wyjazdy do uzdrowisk letnich (Karpaty, region krakowski, miejscowości podwarszawskie)
wycieczki poznawcze po kraju ( 3mln rocznie)
imprezy turystyczno-kulturalne (Dni Morza, Święto Gór)
1919 -Referat Turystyki w Ministerstwie Robót Publicznych
1920 (23) - założenie biura podróży „Orbis”
1929 - założenie Polskich Linii Lotniczych „LOT'
1937 - powołano Spółdzielnię Turystyczno-Wypoczynkową „Gromada”
mecenat państwa i rozwój turystyki międzynarodowej.
Lata 1945-1989
1949 - powołanie Funduszu Wczasów Pracowniczych
1950 - powołanie Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego przez połączenie PTT i PTK,
ograniczenie turystyki międzynarodowej.
Okres 1990 roku
wprowadzenie zasad gospodarki rynkowej,
1997 roku ustawa o usługach turystycznych,
rozwój turystyki zagranicznej.
Czynniki rozwoju turystyki:
dochody,
zasoby turystyczne,
sytuacja państwa,
potrzeby,
czas wolny.
KLASYFIKACJA CZYNNIKÓW ROZWOJU TURYSTYKI
obiektywnie(walory turystyczne), subiektywnie(potrzeby turystów),
popytowe, podażowe, uniwersalne
ekonomiczne(dochód), pozaekonomiczne(czas).
Czynniki rozwoju turystyki:
1.czas wolny od pracy (pozaekonomiczne, popytowe, obiektywno-subiektywne)
Składniki czasu poza pracą zawodową:
praca w godzinach nadliczbowych,
dojazdy,
prowadzenie gospodarstwa domowego,
doskonalenie zawodowe,
zaspokojenie potrzeb biologicznych,
czas wolny.
Funkcje czasu wolnego: regeneracja sił, rozrywka, rozwój kulturalny.
2.Siła nabywcza ludności (dochód)
Między wielkością dochodów ludności danego kraju czy regionu, a jego rozdziałem w ruchu turystycznym jest związek korelacyjny ścisły i dodatni.
Struktura wydatków indywidualnych
Dochód indywidualny: - wydatki niezbędne do życia, wydatki według upodobania(oszczędności, konsumpcja osobista)
Wydatki na turystykę są uzależnione od:
stopnia korzyści uzyskiwanych z tytułu tych wydatków,
norm społeczno-kulturowych turysty,
postawy,
nawyków,
przynależności do grup społeczno-zawodowych,
doświadczenia,
skuteczności reklamy turystycznej.
Urbanizacja - proces kulturowy unowocześniający społeczeństwo, który przejawia się w płaszczyznach:
urbanizacja ekonomiczna- wzrost liczby ludności zatrudnionej w zawodzie pozarolniczej w stosunku do liczby ludności zatrudnionej w rolnictwie i w działach pokrewnych,
urbanizacja demograficzna- wzrost liczby ludności zamieszkałej w miastach w stosunku do liczby ludności wiejskiej,
urbanizacja techniczna- rozprzestrzenianie się infrastruktury i architektury miejskiej na wiejską,
urbanizacja społeczna- przejmowanie przez ludność napływową do miast miejskiego stylu życia, rozprzestrzenianie się miejskiego stylu życia na wsiach.
Walory turystyczne
Ze względu na pochodzenie dzielimy je na: antropogeniczne, przyrodnicze.
Naturalne walory turystyczne to elementy:
litosfery(rzeźba terenu),
atmosfery(jakość powietrza, pokrywa śnieżna),
hydrosfera(zbiorniki wodne),
pokrywy glebowej(pustynie),
szaty roślinnej(np.lasy),
świata zwierzęcego(chronione gatunki zwierząt, zwierzyna łowna),
krajobraz naturalny (konglomeraty, w/w wartości estetyczne).
Antropogeniczne walory turystyczne to:
walory historyczne,
walory współczesne.
Polityka turystyczna - świadome popieranie i kształtowanie turystyki przez różnego rodzaje organizacje i instytucje wpływające swoją działalnością na wszystko, co jest ważne dla turystyki(W.W. Gaworecki)
Stosunek państwa do polityki turystycznej może być: pozytywny, negatywny, neutralny.
Czynniki decydujące o formułowaniu założeń polityki turystycznej z punktu widzenia interesów państwa:
istotne i rosnące znaczenie turystyki w polityce ekonomicznej państwa,
duży wpływa turystyki na politykę zagraniczną państwa
ważne znaczenie turystyki dla prowadzonej przez państwo polityki społecznej,
aktywizacja zawodowa społeczeństwa,
aktywizacja regionów mniej zaawansowanych gospodarczo.
Sektor turystyczny domaga się interwencji państwa z uwagi na:
duże znaczenie infrastruktury ogólnej dla turystyki,
kapitałochłonny i importochłonny charakter inwestycji turystycznych,
interdyscyplinarny charakter turystyki,
duże znaczenie norm prawnych dla rozwoju turystyki,
istotne znaczenie formalności granicznych.
Instrumenty polityki turystycznej: prawne, finansowe, administracyjne.
Cykl turystyczny:
badanie rynku turystycznego,
planowanie rozwoju turystyki,
budowa infrastruktury turystycznej,
przygotowanie kadr dla potrzeb turystyki,
stworzenie optymalnego modelu organizacyjnego turystyki,
rozwój gospodarki turystycznej,
propaganda turystyczna,
badanie wyników prowadzonej turystyki,
formułowanie wniosków.
Pozostałe czynniki rozwoju turystyki:
modernizacja transportu pasażerskiego,
szybki rozwój środków przekazu informacji,
chęć poznawania świata - potrzeba turystyczna,
polityka państwa dążąca do większego otwarcia,
stabilna sytuacja polityczna na świecie,
konkurencja pomiędzy organizatorami obsługi turystycznej.
RODZAJE TURYSTYKI
Kryteria podziału turystyki:
dominujący motyw podróży,
liczba uczestników,
wiek uczestników,
czas pobytu,
pora roku,
rodzaj zakwaterowania,
środek transportu,
aspekt socjalny,
sposób zorganizowania podróży,
pochodzenie turysty.
Turystyka kwalifikowana(aktywna)
Aktywność sportowa
Cechy:
konieczność fizycznego i psychicznego przygotowania,
obszary niezurbanizowane w małych grupach,
umiejętność posługiwania się określonym sprzętem,
zaspokojenie potrzeby biologicznego minimum aktywności ruchowej,
posiadanie pewnego poziomu wiedzy ogólnej.
Formy turystyki kwalifikowanej:
piesza(nizinna, górska),
wodna(kajakowa, żeglarska, podwodna),
narciarska,
rowerowa,
motorowa,
speleologiczna(zdobywanie jaskiń).
Turystyka kwalifikowana stanowi element wychowania:
fizycznego,
zdrowotnego,
politechnicznego,
estetycznego,
moralnego,
resocjalizującego (trudna młodzież)
TURYSTYKA KRAJOZNAWCZA
Krajoznawstwo to zbiór wiadomości o danym kraju.
Krajoznawstwo bierne: bez wysiłku dostajemy informacje, czytanie książek, uczestniczenie w zajęciach o przyrodzie.
Krajoznawstwo czynne: turystyka krajoznawcza(potrzebny ruch).
Krajoznawstwo twórcze: artykuły w gazetach, przewodniki turystyczne, prowadzenie bloga.
TURYSTYKA ETNICZNA
Diaspora - grupa narodowa mieszkająca poza granicami kraju, która czuje swoją odrębność, ma swoje narodowe tradycje i obyczaje.
Przyczyny powstawania diaspory: migracje, zmiana granic kraju.
Turystyka etniczna - przyjazdy diaspory do miejsc pochodzenia.
TURYSTYKA ALTERNATYWNA
Preferuje ścisły związek ze społecznością miejscową, wykorzystywanie walorów regionów recepcyjnych oraz istniejącej zabudowy w taki sposób, aby w największym stopniu zachować środowisko przyrodnicze.
Wskazuje też na:
potrzebę zachowania równowagi pomiędzy potrzebami odwiedzającym i odwiedzanych,
konieczność respektowania materialnej i duchowej kultury ludności miejscowej,
obustronne korzyści ekonomiczne.
Rodzaje turystyki alternatywnej: ekoturystyka, turystyka kulturowa, agroturystyka.
TURYSTYKA KULTUROWA
W obrębie działalności turystycznej można wyodrębnić następujące dobra kulturowe:
1. podmioty, miejsca, zjawiska związane z historią: zabytki architektoniczne, historyczne i miejsca pamięci narodowej,
2. sztuka: dzieła sztuki i wyroby rzemiosła artystycznego, instytucje gromadzące dobra kultury materialnej (muzea, biblioteki),
3. zjawiska życia będące wykładnikiem typu, poziomu współczesnej kultury, współczesne osiągnięcia techniczne, gospodarcze i naukowe, instytucje kulturalne prowadzące działalność kulturalną i kulturalno-rozrywkową (kluby, teatry), zjawiska życia kulturalnego (imprezy, festiwale), organizacja i sposób życia innych grup społecznych(wzory zachowań, style, moda).
4. Kultura ludowa (działalność artystyczna, budownictwo, rzemiosło.
5. Przyroda jako wartość kulturowa (parki).
Formy turystyki kulturowej:
turystyka muzealna,
literacka,
eventowa,
militarna,
kulinarna,
miejska,
ludowa.
EKOTURYSTYKA
Świadoma podróż do miejsc naturalnych, która z jednej strony chroni środowisko naturalne, a z drugiej strony jest źródłem dodatkowego dochodu dla lokalnej ludności.
ekoturystka poznawcza: wykorzystuje istniejącą infrastrukturę,
ekoturystyka na terenach „dzikich”: niewykorzystywanie infrastrukty, tylko wytyczone szlaki. Jest to turystyka przygodowa.
AGROTURYSTYKA
Forma wypoczynku odbywającego się na terenach wiejskich o charakterze rolniczym, oparta o bazę noclegową i aktywności rekreacyjne związane z gospodarstwem rolnym lub równoważonym i jego otoczeniem (przyrodniczym, produkcyjnym, usługowym).
Turystyka wiejska - odbywa się na obszarach wiejskich, jest dostosowana do istniejących tam warunków i racjonalnie wykorzystuje naturalne zasoby miejscowe.
Turystykę dzielimy na: turystykę miejską(7% Polski) i na obszarach wiejskich(93%Polski) - w miejscowościach uzdrowiskowych, agroturystyka, miejscowości turystyczne.
TURYSTYKA ZDROWOTNA
Realizowana w korzystnym środowisku przyrodniczym i społecznym.
Formy turystyki zdrowotnej:
uzdrowiska,
Welnness and SPA
Zdrowotna,
Turystyka „śmierci”
Formy turystyki morskiej:
Wycieczki pełnomorskie,
Żegluga morska,
Pasażerska żegluga przybrzeżna,
Żegluga promowa,
Kajakarstwo,
Turystyka podwodna.
Rejsy w turystyce morskiej mają mieć charakter: leczniczy, szkolny, kombinowania, minirejsy międzyportowe, „inclusive”, promowe przewozy turystów.
TURYSTKA SOCJALNA(WSPIERANA PRZEZ PAŃSTWO)
Działania na rzecz turystyki socjalnej koncentrują się na:
Tworzeniu sieci publicznych, obiektów turystycznych i zarządzaniu nimi,
Pomoc finansowa(subwencje, preferencje, pożyczki) dla organizatorów turystyki socjalnej,
Dopłaty indywidualne dla wyjeżdżających,
Ulgi w środkach transportu publicznego.
Turystyka seniorów: wspierana przez Turystykę Seniorów w Europie( Europe Senior Tourism) i Calypso.
TURYSTYKA BIZNESOWA
spotkania grupowe, seminaria, konferencje
podróże motywacyjne, grupowe, rodzinne,
wystawy, targi dla branży lub dla klienta,
turystyka korporacyjna.
Warunki dla rozwoju turystyki biznesowej: dobrowolność, niepodejmowanie rutynowych czynności biznesowych.
Cechy: nietypowa dystrybucja, wysoka dochodowość i specjalizacja.
TURYSTYKA MOTYWACYJNA
Charakter motywacji mają potrzeby wyższego rzędu. Nagroda dla pracowników i jego rodziny, cel zintegrowania pracowników.
Wymiar ekonomiczny turystyki motywacyjnej: mobilizuje do lepszej pracy, zmniejszenie zjawiska sezonowości.
Porównanie turystyki biznesowej i podróży w celach rekreacyjnych odbywanych w czasie wolnym.
Podróż w czasie wolnym |
Turystyka biznesowa |
|||
Kto płaci za podróż? |
podróżujący |
pracodawca |
||
Kto i co decyduje o wyborze miejsca docelowego? |
podróżujący |
Organizator wydarzeń, lub praca do wykonania |
||
Kiedy odbywa się podróż? |
w wolnym czasie, wakacje, weekendy, nie częste, ale krótsze |
W czasie pracy, poza sezonem, częstsze, ale krótsze |
||
Kierunek wyjazdu? |
Głownie wybrzeża, miasta, góry, obszary wiejskie. |
Głównie duże miasta na obszarach uprzemysłowionych |
||
W czyim towarzystwie? |
Rodzina, znajomi |
Samotnie bądź z kolegami z pracy. |
||
Kto podróżuje? |
Każdy kto ma czas i pieniądze na podróż |
Osoby dorosłe, pracownicy wyższego szczebla lub ci którzy maja określone umiejętności. |
||
Turystyka biznesowa(cechy): nietypowa dystrybucja, wysoka dochodowość i specjalizacja.
Turystyka pielgrzymkowa i religijna:
Formy: jako pielgrzymka, a wiec grupowa lub indywidualna wędrówka do świętych miejsc, jako uczestnictwo w masowych wyjazdach do sanktuarium i z okazji znaczących uroczystości religijnych, jako podróż mająca na celu odwiedzenie ważnych ośrodkow religijnych w ramach wyjazdów turystycznych(niezależnie od czasu ich trwania)
Turystyka hobbistyczna:
Hobyy-„konik” pasja, ulubione zajęcie traktowane autorsko jako przedmiot osobistego zainteresowania i źródło odprężenia w czasie wolnym.
Formy turystyki hobbystycznej mogą być oparte na: zasobach przyrodniczych(wędkarstwo), zasobach kulturowych(koncerty, zloty miłośników starych samochodów)
Turystyka wędkarska:
Pierwsze org wędkarskie w 19w. w 1936r po raz pierwszy ukazały się w wiadomości wędkarskie, w 1950r powołano Polski Związek Wędkarski, łowiska PZW-36% pow. polskich wód śródlądowych, liczba członków PZW-ok 600tys,
BIRWATCHING: historia sięga 18w.-przyrodnicy zaczęli obserwować i opisywać ptaki.
Zawody:
Big Day; kilkuosobowe zespoły, mają za zadanie zidentyfikować jak najwięcej gatunków ptaków w ciągu doby.
Big Year: zawodnicy indywidualnie mają zaobserwować jak najwięcej gatunków w ciągu roku
Big Stay: zawodnicy znajdują w ściśle wytyczonym obszarze w kształcie koła, z którego obserwuje się ptaki, wygrywa ten, który zauważy jak najwięcej gatunków.
GEOTURYSTYKA(turystyka podziemna i spareologia): zapewnienie środków objaśniających i usługowych, aby umożliwić turystom zdobywanie wiedzy, znaczenie i zrozumienie geologii i geomorfologii? Miejsca tak, aby oceny kształtowały się powyżej miary ocen estetycznych.
Miejsca realizacji geoturystyki: naturalne- jaskinie, antropogeniczne-kopalnie, lochy podziemne, tunele, umocnienia militarne.
Historia geotusystyki w Polce sięga średniowiecza: kopalnie w Boczni w Wieliczce zaczęto zwiedzać w 15w.:pierwsi zagraniczni turyści pojawili się w 17w. , natomiast nowoczesną turystykę podziemną zapoczątkowali Austriacy w 19w, udostępniając 3trasy i liczne atrakcje. Obiekty nadziemne: np. Skamieniałe pnie w siedliskach, liczne formy polodowcowe.
KONWENTY: zjazdy fanów fantastyki i gier fabularnych, odbywają się wg, przygotowanego programu, złożonego w prelekcji przedmiotowych, spotkań ze znanymi osobami, wydarzeń artystycznych itp.
TURYSTYKA EKSPLOTACYJNA: wyjazdy w małych grupach- ludzie wypuszczani w teren mający wykonać dane zadania.
ENOTURYSTYKA(turystyka winiarska): podróże do rejonów winiarskich w czasie, w których turysta odwiedza przynajmniej jedno miejsce związane z produkcją wina lub uczestniczy w imprezie winiarskiej.
TURYSTYKA POPRZEMYSŁOWA/przemysłowa/postindustrialna/industrialna: odbywa się na terenie działających zakładów przemysłowych, zamkniętych zakładów, kopalnie, stocznie, obiekty kolejnictwa(zajezdnie), obiekty hydrograficzne, muzea techniki i przemysłu.
FUNKJE TURYSTYKI:
Klasyfikacja funkcji: 1.pozytywne(enfunkcje), negatywne(dysfunkcje) 2. Oczekiwane, postulowane, rzeczywiste.
Turystyka pełni funkcje w stos. Do: 1.turysty i mieszkańców terenów odwiedzanych w zakresie: poziomu życia, jakości życia, sensu życia 2.środowiska przyrodniczego 3.gospodarstwa.
FUNKCJA WYPOCZYNKOWA: funkcja ta w pełni realizowana stymuluje rozwój społeczny w gospodarczy. Dysfunkcje: program niedopuszczany do wieku i możliwości grupy.
FUNKCJA ZDROWOTNA: Korzystny wpływ turystyki na ochronę zdrowia przejawia się przez: redukcję niekorzystnych zjawisk występujących na skutek rozwoju środków masowego przekazu, wzmocnienie przeczucia wewnętrznej kontroli i osobistego wypływu na własne życie, redukcję niekorzystnych wpływów spowodowanych wzrostem liczby ludności.
Turystyka daje możliwość ucieczki kompensacyjnej, dysfunkcje: kotuzje, zatrucia pokarmowe, choroby zakazne, ofiary utonięć, ofiaty wypadów samochodowych i lotniczych.
FUNKCJA WYCHOWAWCZA przejawia się przez: wychowanie zdrowotne ludzi w każdym wieku, kreowanie właściwego stosunku do przyrody, uczenie umiejętności współdziałania z innymi, wychowanie politechniczne.
FUNKCJA KSZTAŁCENIOWA: realizowana jest w sensie poznawczym i praktycznym, jest zgodna z koncepcją kształcenia ustawczego, wpływa na proces samokształcenia uczestników imprezy turystycznej, konfrontacja wiedzy zdobytej na drodze edukacji szkolnej, pozaszkolnej z rzeczywistością, jest szczególnie istotna.
FUNKCJA EDUKACJI KULTUROWEJ: Kultura oznacza sposób, jakość i poziom życia. Kultura inspiruje rozwój turystyki, a turystyka wzbogaca, chroni i popularyzuje dobra kulturalne. Turystyka może być traktowana jako: element kultury, przekaz kulturowy, spotkanie kultur, czynnik przemian kulturowych. Dysfunkcje: niszczenie obiektów zabytkowych, wykopalisk archeologicznych, zabytków muzealnych, dzieł sztuki, poznanie pozorne.
FUNKCJA KSZTAŁCENIOWA ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ: znaczenie wynika z: dwustronnego powiązania turystyka-środowisko przyrodnicze, słabego powiązania świadomości ekologicznej i działów ekologicznych.
DYSFUNKCJE EKOLOGICZNE: szkody w środowisku przyrodniczym spowodowane przez turystykę: zabór ziemi i wody, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie wód(eutrofizacja jezior i rzek), degradacja gleb(erozja, osuwanie się zboczy), niszczenie przyrody ożywionej, ubożenie krajobrazu.
FUNKCJA EKONOMICZNA: przejawia się poprzez to, iż turystyka: wpływa na zmiany w przestrzennej strukturze podziału dochodzi do narodowego przełamania bariery popytu wewnętrznego. Region emisyjny region recepcyjny. Wpływa na powstawanie mocnych źródeł dochodów w miejscowościach i regionach turystycznych, poprawia efektywność pracy(np. turystyka wypoczynkowa), turystyka zagraniczna jest elementem handlu zagranicznego(turystyka przyjazdowa-eksport towarów i usług)
Turystyka to forma konsumpcji przygotowanie, podróż, pobyt, podróż pierwotna, podsumowanie.
1.Przygotowanie: zmiania w strukturze dotychczasowej konsumpcji, zapotrzebowanie na nowe dobra i usługi, powstawanie instytucji ułatwiającej podróżowanie(wzrost zatrudnienia, powstawanie nowych zawodów), odciążenie lokalnej bazy turystycznej.
2.Podróż: wzrost zatrudnienia przy budowie infrastruktury transportowej, wzrost zatrudnienia przy obsłudze większej liczby podróżnych, pobudzenie wzrostu gospodarczego w innych sektorach w związku z rozwojem infrastruktury transportowej.
3.Pobyt: napływ środków pieniężnych, aktywizacja zawodowa społeczeństwa(wzrost zatrudnienia, powstawanie nowych zawodów) , wzrost produkcji na potrzeby turystów, wzrost dochodów lokalnej ludności, większe wpływy do budżetów lokalnych z tytułu podatków, rozwój infrastruktury turystycznej i poza turystycznej (przyciąganie inwestorów z zewnątrz). Dysfunkcje: wzrost ceny, inflacja, bariera ilościowa i jakościowa siły roboczej, monokultura turystyczna, uzależnienie ekonomiczne regionów recepcyjnych od amisyjnych.
FUNKCJA MIASTOTWÓRCZA: oddziaływanie turystyki na proces urbanizacji polega na: zwiększeniu się liczby ludności stałej i sezonowej w danej miejscowości(regionie) turystycznej, wzroście zatrudnienia w róznych zawodach, rozwoju infrastruktury technicznej i społecznej(turystycznej i poza turystycznej)Przykłady realizacji funkcji miastotwórczej: parki rozrywki, miejscowości uzdrowiskowe, miasta zabytki, miejsca kultu religijnego.Dysfunkcje: spekulacja ziemią, nieprzemyślana zabudowa.
FUNKCJA POLITYCZNA: turystyka międzynarodowa realizuje następujące cele polityczne: kształtowanie wizerunku danego kraju za granica, określenie charakteru stosunków z innymi krajami, określenie procesów integracyjnych. Dysfunkcje: zamachy terrorystyczne, roszczenia majątkowe.
RYNEK TURYSTYCZNY: proces w ramach, którego nabywcy i sprzedawcy określają co mają zamiar kupować i na jakich warunkach. Inaczej mówiąc Ti wzajemne stosunki wynikające z wymiany między dostawcami i odbiorcami, których decyzje kształtują popyt i podróż. Cechy: obecność elementów niematerialnych, częściowo niekomercyjny charakter związany z nakładami pracy własnej i wolontariatu, silne związki z aspektami socjalnymi, ekologicznymi kulturowymi i politycznymi-przesłanki interwencji państwa, rozproszenie podaży, usługowy charakter. Kryteria wyodrębniania rynku: cechy konsumenta( wiek, wielkość rodziny, stopnie dochodowości nabywców, motywy uprawiania turystyki(zdrowotne, religijne, kulturowe), czynniki przestrzenne(związki między miejscem stałego zamieszkania, a miejscem przeznaczenia rynku turystyki krajowej i zagranicznej, międzynarodowej. Struktura instytucjonalna r.turys. : hotelarstwo, gastronomia, transport, atrakcje (naturalne, celowo zbudowane, imprezy), usługi pośredniczko-organizatorskie.
PODAŻ TURYSTYCZNA: w znaczeniu węższym to wolumen dóbr i usług, który wytwórcy przedstawiają po określonej cenie turystom natomiast w znaczeniu szerszym to całokształt działań wszystkich podmiotów prowadzących działalność zmierzającą do zaspokojenia popytu turystycznego. Elementy podaży turys.: walory przyrodnicze i kulturowe, szeroko pojęte środki i urządzenia komunikacyjne, urządzenia i usługi obszaru recepcji turystycznej. Podaż pierwotna= walory turystyczne + infrastruktura i usługi, to co stworzył człowiek, aby wykorzystać walory.
Cechy podaży turystycznej wynikające ze złożoności produktów turystycznych: składniki produktu turystycznego są komplementarne(nocleg), wysokie koszty stałe i stosunkowo niskie koszty zmienne, jest sztywna w układzie przestrzennym, co wynika z tego iż o jej lokalizacji decyduje występowanie walorów turystycznych, których zasady są ograniczone, występuje na ogół na obszarach o niskich walorach dla produkcji materialnej, walory przyrodnicze wpływają na sezonowe wykorzystanie podaży, nierozdzielność- produkcja i konsumpcja występują łącznie.
Mierniki wielkości podaży: rzeczowe-pojemność i wielkość sprzedaży(baza noclegowa, gastronomiczna, transportowa), wartościowe- wielkość sprzedaży(w ujęciu finansowym), wskaźniki intensywności- intensywność recepcji turystycznej(liczba odwiedzających w ciągu roku na liczbę stałych mieszkańców *100%)
Zmiany w podaży turystycznej:
Turystyka współczesna: dominuje rynek nabywcy, trans graniczny charakter przemysłu turystycznego, rozszerzenie sfer wpływów i zakresu działalności przedsiębiorstw turystycznych, spadek znaczenia pośredników, poszukiwanie nisz rynkowych- specjalizacja, na rynek turystyczny wchodzą firmy dotychczas niezwiązane z turystyka, liberalizacja transportu lotniczego, świadoma polityka turystyczna państw i międzynarodowa organizacja turystyczna, jakość oferty, pełna analiza zjawisk związanych z rozwojem turystyki, postępująca liberalizacja w podróżach międzynarodowych, standaryzacja produktów oraz ujednolicenie prawa turystycznego, wzrost znaczenia aktywnych form wypoczynku, wzrost znaczenia działalności marketingowej.
Turystyka tradycyjna: równowaga lub rynek producenta, dominacja rodzinnych przedsiębiorstw, dominacja specjalizacji, rozwinięte sieci organizacyjne, standardowe oferty, rynek turystyczny dość jednorodny, dominacja narodowych linii lotniczych, spontaniczny, a nie planowany rozwój turystyki, ilość, nacisk na aspekt ekonomiczny, liczne bariery ograniczające wyjazdy, brak standaryzacji oraz ochrony konsumenta, dominacja standardowej oferty 3*s?, stałe ceny i szeroki marketing.
POPYT TURYSTYCZNY: potrzeba(motyw)->popyt potencjalny->popyt rzeczywisty
POTRZEBY TURYSTYCZNE: są potrzebami osobistymi związanymi z realizacją funkcji czasu wolnego(wypoczynkiem poza miejscem zamieszkania) materialnymi i duchowymi oraz doby czającymi dóbr rzeczowych i usług. Są też potrzebami masowymi i powszechnymi choć charakteryzują się dużym indywidualizmem w zaspokojaniu.
GRUPY POTRZEB w zakresie turystyki:
Potrzeby fizjologiczne-wypoczynek w czystym ekologicznie środowisku, co warunkuje zdrowie psychiczne i fizyczne, potrzeby poznawcze-jedne z fundamentalnych potrzeb ludzkich, potrzeby nowych przeżyć-turystyka jest źródłem przeżyć i silnych doznań emocjonalnych związanych zarówno z poznaniem nieznanych miejsc jak i z atrakcyjnością form wypoczynku, potrzeby przeżyć estetycznych, potrzeby przeżyć estetycznych- podziwiane atrakcji architektonicznych i przyrodniczych, potrzeby samorealizacji- wejście w nowe środowisko daje okazję na spełnienie innej roli społecznej niż w miejscu stałego zamieszkania lub pracy, potrzeby kontaktów społecznych i przynależności grupowej.
Piramida ważności: turystyka najwyżej, turystyka zdrowotna(potrzeby ubezpieczeń. potrzeby fizjol.), turystyka handlowa
Popyt turystyczny- to wielkość zapotrzebowania na dany produkt turystyczny przy danej cenie i w danym okresie.
Czynniki decydujące o specyfice popytu turystycznego: złożoność produktu turyst, (dobra, urządzenia, usługi), ocena produktu przez konsumenta ma często charakter subiektywny, turystyka nie wiąże się z zaspokojaniem podstawowych potrzeb człowieka.
GŁÓWNE CECHY POPYTU TURYSTYCZNEGO: heterogeniczny- niejednorodny, w budżecie jednostki wystepuje w ramach wydatków wg upodobania (konsumpcji swobodnej), jest elastyczny dochodowo, chociaż na rynku można znaleźć strumienie o małej elastyczności dochodowej, jest popytem mobilnym, ma charakter popytu restytucyjnego, jest typowym przykładem popytu łącznego, jest elastyczny cenowo, jest sezonowy, w dużym stopniu zależy od ogólnej polityki państwa, tak gospodarczej jak i społecznej.
Mierniki wielkości popytu: rzeczowe- liczba odwiedzających turystów i podróży turystycznych, wartościowe- wielkość i struktura wydatku turystycznego, wskaźniki intensywności: netto= liczba osób uczestnicząca w wyjazdach turystycznych przez liczbę ludności * 100%, brutto= liczba wyjazdów turystycznych przez liczbę ludności.
Zmiany popytu turystycznego:
Turystyka tradycyjna: podróżowanie grupowe, wszystko z góry ustalone (trasa, program), dominujący model jednego głównego wyjazdu w okresie wakacyjnym, wygoda bierność, nastawienie na ilość wyjazdów oraz zaliczonych atrakcji, poczucie wyższości-efekt dominacji, brak przygotowania i wiedzy na temat atrakcji, kultury i zwyczajów odwiedzającyh terenu, zakupy, hałaśliwość, pamiątki ogólnodostępne, zupełna nieznajomość i bark zainteresowania językiem odwiedzanego w kraju, nastawienie na komfort, dystans miedzy personelem, a klientem.
Turystyka współczesna: podróżowanie indywidualne, indywidualne i spontaniczne decyzje programowe, model opierający się dwóch nieco krótszych wyjazdach w ciągu roku, wysiłek i aktywność, nastawienie na jakość i przeżycie mocnych doświadczeń, szacunek partnerstwa w kontaktach z gospodarzami, przygotowanie się na spotkanie z odwiedzanym regionem i krajem, prezenty, spokój, pamiątki osobiste, nauka miejscowego języka(kilka słów), komfort nie jest niezbędny, bliskie i częste przyjaźnie z obsługą.
TURYSTYKA, A GOSPODARKA NARODOWA:
Gospodarka turystyczna-kompleks różnorodnych funkcji gosp. I społ. Bezpośrednio i pośrednio rozwijanych w celu zaspokojenia wzrastających potrzeb materialnych i kulturalnych uczestników ruchu turystycznego.
Gospodarka turystyczna bezpośrednia- jednostki gospodarcze, których działalność służy jedynie lub głównie turystyce, które istnieją ze wg. Na rozwój turystyczny(baza noclegowa, gastronomiczna, uzdrowiska)
Gospodarka turystyczna pośrednia- grupa przedsiębiorstw instytucji i organizacji, których egzystencja opiera się na turystyce, ale której zaspokajają potrzeby: turystów i konsumentów innej kategorii (pozostałe obiekty gastronomiczne).