ęłęó1.Międzynarodowy przepływ kapitału to transakcje ujmowane w bilansie płatniczym dokonywane między krajowymi i zagranicznymi podmiotami. Transakcje te powodują zmianę wysokości lub struktury salda należności i zobowiązań danej gospodarki wobec zagranicy. Międzynarodowy przepływ kapitału można rozpatrywać w 2 aspektach:
a) szerokim – oznacza wszelki odnotowany w bilansie płatniczym ruch kapitału przez granicę. Uczestnikami, podmiotami mogą być: Bank Centralny, budżety różnych szczebli, ale i przedsiębiorstwa handlowe produkcyjno-usługowe, banki komercyjne, pojedyncze gospodarstwa domowe. Większość tych podmiotów działa w jednym celu: CHĘĆ ZYSKU. Należy wyłączyć Bank Centralny, który kapitał ma rózny od pozostałych podmiotów. W przypadku BC może dokonywać eksportu lub importu kapitałowego. Jeśli celem takiej interwencji jest nie dopuszczenie do spadku obcej waluty, to związane jest to z jej zakupem. Jeżeli celem interwencji jest obrona własnej waluty BC dokonuje sprzedaży dewiz.
b) wąskim – przepływ kapitału związany jest z motywem zysku przez wszystkie podmioty gospodarcze inne niż BC

ęłęóPrzepływy te cechuje :
- zwrotność
- odpłatność
a zatem wyróżnia się 4 TYPY transferów:
1. nieodpłatne i bezzwrotne – tzw. jednostronne ruchy kapitału np. bezzwrotna pomoc zagraniczna w przypadku klęsk żywiołowych, reparacji i odszkodowania wojenne. Jeden kraj przekazuje za granicę część swego dochodu lub majątku bez konieczności zwrotu i zapłaty odsetek czy dywidend.
2. nieodpłatne, ale zwrotne – nie oprocentowane pożyczki finansowe na cele rozwoju, są również rodzajem pomocy, ale nie tak korzystnej.
3. odpłatne i bezzwrotne – tzw. wieczny kredyt. Rzadko stosowane.
4. odpłatne i zwrotne – najczęściej występujące : oprocentowane kredyty oraz lokaty przynoszące dochód.

Najmniejsze znaczenia ma przepływ ziemi, a największy przepływ międzynarodowy kapitał.

Trzy formy międzynarodowych przepływów kapitałowych:

1. Zagraniczne inwestycje portfelowe.

2. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie.

3. Kredyty międzynarodowe

Inwestycje portfelowe – lokaty w zagranicznych papierach wartościowych; motywem dokonywania tych inwestycji są spodziewane wyższe dochody niż w kraju macierzystym – wyników gry giełdowej z tytułów różnic kursów akcji; dywidendy i odsetki; różnice kursów walutowych, które mogą zwiększyć dochody inwestorów zagranicznych. Dla kraju wymagana jest podaż tego kapitału, są też zagrożenia dla tego kraju – działania spekulacyjne przy pomocy kapitałów krótkoterminowych, wywieranie wpływu przez zagranicznych inwestorów na kursy akcji.

Inwestycje bezpośrednie – jest to lokata kapitału w przedsiębiorstwie zagranicznym połączona z kontrolowaniem tego przedsiębiorstwa w celu osiągnięcia dochodu w formie zysku z działalności tego przedsiębiorstwa. Jeżeli udział w przedsiębiorstwie inwestora zagranicznego jest większy niż 10% jest to inwestycja bezpośrednia a jeżeli jest mniejszy niż 10% jest inwestycją portfelową. Jest to korzystniejsza forma dla państwa importującego. Łączy się to również z importem nowoczesnych technologii a dodatkowo jest inwestycją trwalszą.

Takie inwestycje stwarzają zagrożenia:

1. Ceny transferowe – ceny zawyżone na surowce, materiały, urządzenia dostarczane do filii zagranicznej oraz zaniżone (w stosunku do cen światowych) ceny na wyroby gotowe lub półprodukty dostarczane przez tą filię do jednostki macierzystej lub innej filii.

2. Zjawisko wykupywania przedsiębiorstw w danej branży aby po wykupieniu ograniczyć lub zlikwidować wytwórczość danej branży by uwolnić korporację od konkurencji z danego kraju.

Kraje cierpiące na niedostatek kapitału, jego import jest dobrodziejstwem. Zadaniem władz kraju jest zapobieganie i neutralizowanie zagrożeń tych inwestycji.

Ograniczanie wielkości importu kapitału odbywa się poprzez ograniczanie maksymalnej ilości akcji w przedsiębiorstwie w pewnym sektorze np. bankowym.

Kredyty międzynarodowe:

Podmioty kredytowania:

0. kredyty kupieckie – jedno przedsiębiorstwo udziela drugiemu kredytu w związku z transakcją sprzedaży (kredyt wekslowy, kredyt w rachunku otwartym).

1. kredyt zagraniczny – kredyt udzielany przez bank zagraniczny bankom krajowym oraz przedsiębiorstwom (commercial credits).

2. kredyty państwowe – udzielane przez rządy rządom.

3. kredyty inwestycji międzynarodowych.

Okres kredytowania:

0. kredyty krótkoterminowe – do jednego roku.

1. kredyty średnioterminowe – do 5 lat.

2. kredyty długoterminowe – powyżej 5 lat.

Na przedmiot finansowania:

0. kredyty towarowe – na dostawe z kraju wierzyciela.

1. kredyty finansowe – na dowolny cel.

Ze względu na formę techniczną:

0. kredyty w rachunku bieżącym.

1. kredyty w dyskoncie weksli (akceptacyjno-remburrsowe)

Kredyty akceptacyjno-remburrsowe – bank krajowy eksportera zobowiązuje się w porozumieniu z bankiem importera że będzie akceptował traty ciągnione na niego przez importerów wymienionych w akredytywach. Bank importera zobowiązuje się, ze w terminie płatności trat tak akceptowanych będzie przekazywał (remburrsował – spłacał) bankowi eksportera sumy potrzebne na ich wykup.

0. emisja obligacji na rynku zagranicznym.

Akredytywa:

– dokumentowa – pisemne zobowiązanie banku przekazane eksporterowi towaru a stwierdzające że należność za towar zostanie mu wypłacona pod warunkiem złożenia mu dokumentów towarowych wymienionych w akredytywie.

- list kredytowy – wystawiony jest przez bank importera i przesłany jest bezpośrednio beneficjantowi za granicą bez udziału banku pośredniczącego. W liście tym znajduje się upoważnienie eksportera wystawione przez bank importera do ciągnienia na ten bank traty którą bank gwarantuje wykupić po przedłożeniu jej z dokumentami towarowymi.

Skutki przepływu kapitału dla kraju importującego kapitał
- zwiększenie środków pieniężnych, które mogą być przeznaczone na wzrost inwestycji lub konsumpcji
- zwiększenie importu towarów i usług finansowane z kredytów zagranicznych
- zwiększenie popytu na towary i usługi gdyż część pożyczki zagranicznej zostanie zamieniona na walutę krajową
- rozszerzenie produkcji na rynek krajowy i ograniczenie eksportu, gdyż dodatkowy strumień pieniędzy pochodzących z pożyczki spowoduje zwiększenie obiegu pieniądza i wzrost cen krajowych, a pełniejsze wykorzystanie mocy produkcyjnych obniży jednostkowe koszty produkcji; wzrost cen krajowych będzie prowadził do dalszego wzrostu importu
- jeśli pożyczka nie zostanie przeznaczona na finansowanie dodatkowego importu to zwiększą się środki pieniężne banków i banki obniżą stopę procentową co ograniczy napływ zagranicznego kapitału krótkoterminowego

Skutki przepływu kapitału dla kraju wywożącego kapitał
- wywóz kapitału zmniejszy oszczędności przeznaczone na finansowanie inwestycji krajowych i przyczyni się do zwolnienia się tempa wzrostu gospodarczego
- z drugiej strony dodatkowy eksport towarów i usług finansowany z eksportu kapitału oraz napływ dochodów z lokat zagranicznych przyspieszą rozwój gospodarczy
- pogorszą się terms of trade, gdyż kraje wywożące kapitał eksportują towary po cenach niższych, a importują po cenach wyższych.

2.Bezpośrednie inwestycje zagraniczne

ęłęóInwestycje bezpośrednie – jest to lokata kapitału w przedsiębiorstwie zagranicznym połączona z kontrolowaniem tego przedsiębiorstwa w celu osiągnięcia dochodu w formie zysku z działalności tego przedsiębiorstwa. Jeżeli udział w przedsiębiorstwie inwestora zagranicznego jest większy niż 10% jest to inwestycja bezpośrednia a jeżeli jest mniejszy niż 10% jest inwestycją portfelową. Jest to korzystniejsza forma dla państwa importującego. Łączy się to również z importem nowoczesnych technologii a dodatkowo jest inwestycją trwalszą.

ęłęóMuszą być przy tym spełnione następujące wymogi:
• Środki kapitałowe powinny być inwestowane bezpośrednio w walory przedsiębiorstwa, a nie innych podmiotów (rządów samorządów),
• Inwestycja bezpośrednia ma udziałowy charakter zapewniający uczestnictwo w zarządzaniu,
• Inwestycje zagraniczne traktuje się jako lokaty trwałe.

ęłęóBIZ są formą transferu kapitału. Od połowy lat osiemdziesiątych ich rola gwałtownie wzrasta i obecnie są najpopularniejszą formą przemieszczania się kapitału, wartościowo przewyższając nawet inwestycje portfelowe (akcje, obligacje, itp.). W roku 2001 wartość BIZ wynosiła 735 mld USA, a rok wcześniej aż 1 491 mld USD. Największym inwestorem są Stany Zjednoczone. Największym odbiorcą inwestycji UE.
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne dokonywane są w trzech formach; przejęcia istniejącej firmy, prywatyzacji, oraz inwestycji greenfield - wybudowania zakładu od podstaw. Dla kraju - importera inwestycji najkorzystniejsze są te ostatnie.
Do najważniejszych korzyści z inwestycji zagranicznych należy, wielokrotnie podnoszone przez polityków, tworzenie nowych miejsc pracy.

Takie inwestycje stwarzają zagrożenia:
1. Ceny transferowe – ceny zawyżone na surowce, materiały, urządzenia dostarczane do filii zagranicznej oraz zaniżone (w stosunku do cen światowych) ceny na wyroby gotowe lub półprodukty dostarczane przez tą filię do jednostki macierzystej lub innej filii.
2. Zjawisko wykupywania przedsiębiorstw w danej branży aby po wykupieniu ograniczyć lub zlikwidować wytwórczość danej branży by uwolnić korporację od konkurencji z danego kraju.

Przyczyny inw. bezp:

1.Pomienięcie barier celnych poprzez przeniesienie produkcji za granicę

2.Posiadanie nadwyżek kapitału

3.Intensywna konkurencja na rynku macierzystym i chęć opanowania rynków na których konkurencja jest mniejsza

4. Dążenie do

3.KORPORACJA TRANSNARODOWA – Korporację transnarodową można zatem określić jako przedsiębiorstwo prowadzące działalność produkcyjną, usługową itp. w co najmniej dwóch krajach oraz posiadające – również w co najmniej dwóch krajach – swoje filie bądź oddziały, będące w całości lub w części własnością przedsiębiorstwa macierzystego i działające pod jego kontrolą.

Dwa rodzaje korporacji:

-takie, w których wszystkie aktywa w całości należą do przedsiębiorstwa macierzystego, lecz zlokalizowane są w kilku – co najmniej dwóch – krajach (w tym wypadku uzasadniona wydaje się więc nazwa: korporacja transnarodowa)

-takie, w których przedsiębiorstwo macierzyste jest właścicielem tylko części aktywów korporacji, części zaś – np. w filiach zorganizowanych w formie joint ventures – są one także własnością innych zagranicznych przedsiębiorstw (kapitał korporacji jest więc wielonarodowy i w takim wypadku może być uzasadniona nazwa: korporacja wielonarodowa).

Korporacje transnarodowe (wielonarodowe) powstają i rozwijają się przede wszystkim poprzez zagraniczne inwestycje bezpośrednie. Pod pojęciem tym rozumie się lokowanie kapitału za granicą (zwykle przez przedsiębiorstwo macierzyste usytuowane w określonym kraju) w celu uzyskania bezpośredniego wpływu na działalność przedsiębiorstwa zagranicznego, w które się inwestuje (ewentualnie tworząc zarazem takie przedsiębiorstwo od podstaw) albo też z zamiarem dostarczenia dodatkowych środków przedsiębiorstwu, w którym inwestor kapitału ma już znaczący udział. Inną (choć zbliżoną nieco do zagranicznych inwestycji bezpośrednich) drogą powstawania i rozwijania się korporacji transnarodowych jest tworzenie bądź rozbudowywanie przedsiębiorstwa filialnego poprzez zaciągnie pożyczek w kraju jego usytuowania lub na międzynarodowym rynku finansowym (przedsiębiorstwo macierzyste nie dokonuje w takim razie eksportu swojego kapitału i bezpośrednich inwestycji zagranicznych, zwykle jednak inicjuje ono i nadzoruje cały proces), może się to wreszcie odbywać przez reinwestowanie części zysków z wcześniej już zainwestowanego kapitału (np. w zagraniczną filię) kapitału.

ęłęóOstatnie 40 lat to czas bardzo szybkiego wzrostu liczby korporacji transnarodowych. W latach 70-tych było około 7000 korpora­cji określanych mianem wielonarodowych i ponadnarodowych, znajdujących się tylko na obszarze 14 najlepiej rozwiniętych państw¹¹, natomiast w latach 80-tych ich liczna wynosiła już około10000¹². Wczesne lata 90-te XX w. to kolejny dynamiczny skok w ilości korporacji transnarodowych, którą oszacowano na 37000 oraz należących do nich co najmniej 170000 zagranicz­nych spółek córek, przy czym 33500 z nich było korporacjami macierzystymi z siedzibami w rozwiniętych krajach. Do 2004 r. liczba korporacji transnarodowych wzrosła do 70000, a ich zagranicznych spółek córek do 690000, przy czym prawie połowa z nich jest obecnie umiejscowiona w rozwijających się krajach¹³. Ich rozkład geograficzny przedstawia tab.1.

Tabela 1. Liczba korporacji transnarodowych i ich zagranicznych spółek córek według regionów i krajów.

Region gospodarczy/ kraj	Korporacje macierzyste	Zagraniczne spółki córki	Rok
Gospodarki rozwinięte Europa W tym m.in.: Dania Francja Holandia Niemcy Szwecja Wielka Brytania Ameryka Północna W tym: Kanada USA Inne rozwinięte kraje W tym m.in.: Japonia	50 520 41 461 9 356 1 267 1 608 6 010 4 260 2 169 3 857 1 439 2 418 5 202 4 149	247 241 209 788 2 305 10 713 13 365 9 314 4 656 13 485 28 332 3 725 24 607 9 121 4 710	- - 1998 2002 2004 2003 2002 2004 - 1999 2002 - 2003
Gospodarki rozwijające się Afryka Ameryka Łacińska i Karaiby Azja i Oceania W tym m.in.: Chiny^14 Hong Kong, (Chiny) Indie	18 029 324 2 914 14 791 2 000 948 1 700	335 338 5 846 35 617 293 875 215 000 9 072 1 181	- - - - 2003 2003 2004
Środkowo-Wschodnia Europa i Wspólnota Niepodległych Państw (WNP)	1 178	107 812	-
ŚWIAT	69 727	690 391	-

W tab.1 wynika, że ponad 72% korporacji transnarodowych znajduje się na obszarze państw zali­czanych do grupy wysoko rozwiniętych, w których gronie prym wiodą m.in.: Dania, Francja, Holandia, Niemcy, USA i Wielka Brytania. Spośród wymienionych krajów na szczególne wyróżnienie zasługują trzy państwa: Holandia, USA i Wielka Brytania, które według badań UNCTAD są krajami przyjmującymi (ang. host country), najbardziej preferowanymi przez największe światowe korporacje¹⁵

ęłęóDokładniej przyglądając się rankingom największych korporacji przygotowywanym przez Organizację Narodów Zjednoczonych czy magazyn Fortune można stwierdzić, że sama wielkość korporacji transnarodowych oceniana na podstawie aktywów, sprzedaży zagranicznej czy wielkości przychodów lub zysków nie oznacza, że cechuje je wysoki stopień globalizacji działalności gospodarczej w najbardziej pożądanej formie, jaką są bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Potwierdzeniem tej tezy są wyniki porównania rankingu prezentowanego przez magazyn Fortune i World Investment Report z 2005 r. Liderzy według Fortune nie osiągnęli zbyt wysokich wskaźników umiędzynarodowienia (TNI): Wal-Mart Stores - 25,0% i 96 pozycja, ExxonMobil Corpora­tion - 66,1% i 31 pozycja, a General Motors - 32,5% i 90 pozycja. Istnieją również korporacje, które, pomimo że ich towary są obecne na niemal wszystkich światowych rynkach i wpływają zdecydowanie na procesy globalizacji takie jak Microsoft czy Coca-Cola, to jednak nie zakwalifikowały się do pierwszej setki opisywanego rankingu WIR 2005 r.

Czynniki, które bierze pod uwagę korporacja, chcąca zainwestować w danym kraju:

-poziom stabilności politycznej i makroekonomicznej

-chłonność rynków

-kierunki prowadzonej polityki makroekonomicznej i perspektywy wzrostu ekonomicznego

-poziom korupcji

-ramy prawne (czy mają korzystne warunki czy nie)

-poziom piractwa technologicznego

-koszty produkcji (koszty pracy)

-jakość sily robocznej (wykształcenie, kwalifikacje)

-poziom rozwoju infrastruktury technicznej (poziom komunikacji, poziom internetyzacji, poziom telefonizacji)

Najwyższe koszty pracy mają Niemcy- za godzine pracy brutto 30$ w porównaniu- KWR 22$, Polska 4-6$

4.Pojęcie i skutki przepływu siły roboczej w skali międzynarodowej

ęłęóPrzepływ siły roboczej w skali międzynarodowej odbywa się w zakresie znacznie wyższym niż przepływ kapitału. W teorii przepływ siły roboczej najczęściej zza główne źródło przepływu siły roboczej uważa się motywy związane z warunkami materialnymi ludności tj. ze zróżnicowaniem wynagrodzeń i warunków socjalnych w skali globalnej. W rzeczywistości występują też inne motywy migracji.
Podstawowe pojęcia :

Migracja ludności (poj. najszersze) – przemieszczanie się, wędrówka ludności na znaczny dystans i długi okres czasu

Emigracja – opuszczenie dotychczasowego miejsca pobytu i osiedlenie się na stałe lub na długi okres w innym kraju

Imigracja – napływ do danego kraju na stałe lub na długi okres ludzi zamieszkałych dotychczas w innym kraju

Repatriacja – zorganizowane przemieszczenie ludności

Przyczyny migracji :

0. przyczyny ekonomiczne – niski poziom życia, niski poziom dochodów, wysokie bezrobocie, brak perspektyw, przeludnienie

1. przyczyny polityczne – np. migracje z Polski po roku 1981

2. przyczyny ideologiczne (są zbliżone do politycznych, jednak nie do końca, mogą to być kwestie wyznawanych ideologii, które mogą być nietolerowane lub zakazane na terenie niektórych krajów)

3. przyczyny religijne - dana osoba musi opuścić swój kraj ze względu na przekonania religijne, np. migracje Żydów do Izraela po II wojnie światowej

4. przyczyny o charakterze rasowym (ze względu na kolor skóry) (obecnie znaczenie tych migracji jest mniejsze, niemniej jednak kiedyś była to dosyć istotna przyczyna ruchów migracyjnych)

Ruch migracyjne w gospodarce światowej, które mają poważniejsze znaczenie :

1. do XIX wieku migracje odbywały się do Ameryki Płn. i Płd. z terenu Europy; migracje te miały głównie charakter polityczny, czy ideologiczny; w tym czasie odbywały się też migracje w Rosji Carskiej na Syberię

2. wiek XIX do 1914 roku (do wybuch I w. św.) – łącznie w tym okresie wyemigrowało około 47 mln. osób (biorąc pod uwagę ówczesną liczbę ludności, był to bardzo silny ruch migracyjny); główne kierunki migracji w tym okresie to :

0. Ameryka Płn.

1. Kraje Ameryki Płd.

2. Australia

Emigranci pochodzili głównie z Irlandii, Wielkiej Brytanii, Europy Środkowej (Polska), częściowo ze Skandynawii. Migracje w tym okresie dotyczyły przede wszystkim ludzi o bardzo niskich kwalifikacjach, były to migracje o charakterze ekonomicznym, częściowo również religijnym, czy politycznym

Dosyć istotne pod względem liczebności były ruchy migracyjne Chińczyków na terenie Azji i do USA; istotne były także przemieszczenia się Hindusów do Afryki Zach. i Płd.

3. lata 1914 – 1930 - w tym czasu wyemigrowało około 16 mln. osób, przede wszystkim do Ameryki Płn., Płd., Australii, Nowej Zelandii i Republiki Południowej Afryki. Emigranci pochodzili w dalszym ciągu z Irlandii, Anglii, Niemiec, Polski, Włoch i Skandynawii.

Przemiany w Europie jakie dokonywały się w Europie spowodowały dość silną presję migracyjną, przede wszystkim na obszary USA, ale także Ameryki Płd. czy Antypodów (Australia, Nowa Zelandia)jeżeli chodzi o migracje do RPA do dotyczyły one głównie Niemców i Holendrów.

Emigrantami były głównie osoby o dosyć niskich kwalifikacjach

4. po II wojnie światowej kierunkiem emigracji były głównie USA, Kanada, Australia. Emigranci pochodzili przede wszystkim z Europy Środkowej, Wschodniej, z Azji Wsch. (Chiny, Tajwan). Wśród innych ruchów migracyjnych należy wymienić dosyć duże migracje z byłych kolonii obywateli krajów Europejskich w momencie rozpadu systemu kolonialnego (Brytyjczycy, Francuzi, Holendrzy)

Zmienia się tutaj charakter emigracji, szczególnie do USA, Kanady czy Australii z Europy Środk.-Wsch. – zaczynają migrować ludzie o stosunkowo wysokich kwalifikacjach.

Wśród przyczyn ekonomicznych, które tutaj decydują jest brak perspektyw rozwojowych, niski poziom życia.

Współcześnie ruchy migracyjne dotyczą przede wszystkim przemieszczeń ludzi związanych z procesem globalizacji gospodarki światowej. W ostatnich latach znowu zmienia się charakter tych migracji – przestali wyjeżdżać ludzie o wysokich kwalifikacjach.

Współczesne ruchy migracyjne pod względem liczebności są dużo słabsze niż było to kiedyś.

Przykłady : migracje związane z rozpadem byłego Związku Radzieckiego, przemieszczenia ludzi z byłych republik do Rosji, migracje ludzi pochodzenia Żydowskiego do Izraela (z byłego ZSRR), migracje Niemców z obszaru Rosji i Ukrainy do Niemiec, migracje pomiędzy dwoma państwami niemieckimi (wschodnia i zachodnia część Niemiec).

Z przepływami siły roboczej wiążą się i pewne korzyści i koszty dla krajów przyjmujących; to samo dotyczy krajów, skąd emigrują ludzie.

Korzyści dla krajów przyjmujących :

0. transfer technologii wraz z ludźmi

1. dopływ siły roboczej (której brakowało w danym kraju)

Koszty dla krajów przyjmujących :

0. koszty typowo finansowe, związane z wypłacaniem zasiłków dla emigrantów, z koniecznością organizacji kursów językowych, zawodowych; zapewnienie im zakwaterowania, wyżywienia itd.

1. koszty społeczne (dużym ruchom migracyjnym towarzyszą przeważnie takie zjawiska jak : wzrost przestępczości, przenoszenie różnego rodzaju patologii społecznych, zjawisk kryminalnych, związków mafijnych itd.)

Koszty dla kraju macierzystego :

odpływ ludzi o określonych kwalifikacjach, najczęściej wchodzących w wiek produkcyjny