Istota gospodarki rynkowej, towar, popyt, podaż, cena.

Możliwości oddziaływania państwa na przebieg procesów gospodarczych.

ISTOTA GOSPODARKI RYNKOWEJ

Ustrój społeczno - gospodarczy, który oparty jest na wlasności prywatnej, a jego podstawą funkcjonowania jest rynek pracy, kapitałowy, pieniężny, dóbr inwestycyjnych, konsumpcyjnych. Rynek to inaczej stosunek wymiany miedzy sprzedajacym a kupujacym. Rynek określa, co mamy zamiar sprzedać, a co kupić na jakich warunkach i cenie. Podstawowy warunek wystąpienia towaru na rynku to jego wzajemna zgodność, co do kupna i sprzedaży, proces rynkowy to proces samodostosowujący się, jest to gospodarka konsumenta a nie producenta. Proces rynkowy to system informacji, rynek jest podstawą (fundamentem), na którym ta gospodarka jest zbudowana, fundamentem porządku gospodarczego. Gospodarka rynkowa to taka gospodarka, w ktorej z jednej strony spotyka się podaż i popyt, a rynek równoważy te zależności.

Główne cechy gospodarki rynkowej:

0. transakcje dokonywane są na podstawie umów, czyli gospodarka rynkowa ma charakter umowny,

1. dobrowolny charakter umów

2. gospodarka rynkowa to gospodarka konsumenta oznacza siłe nabywczą konsumenta i skłonność do wydawania pieniędzy,

3. wolność gospodarcza oznacza swobode wyboru, celu działania, kierunku, gospodarka rynkowa to konkurencja, wymusza produkcje dóbr które są pożądane na rynku.

Efektywność gospodarki zależy od efektywności firm, przedsiębiorstw.

Istotą gospodarki rynkowej jest wymiana, dlatego też rola pieniądza jako środka wymiany jest tak ważna. Przyczyna katastrofy pieniądza jest zawsze katastrofą budżetu. Jakość gospodarki rynkowej zależy od stabilnego pieniądza, efektywności i konkurencyjności firm i przedsiębiorstw.

Towar w przedsiębiorstwie.

Jeśli przedsiębiorstwo zakupuje dobro z zamiarem jego przetworzenia, dobro to będzie określane mianem materiałów, a po przetworzeniu będzie określane jako produkt (wyrób gotowy). To samo dobro może być więc przez jedno przedsiębiorstwo określane mianem towaru a przez inne nie. Takim przykładem mogą być owoce, które dla hurtownika będą towarem, gdyż skupuje je on i odsprzedaje bez ich przetwarzania. Dla wytwórni marmolady będą one natomiast materiałem, z którego następnie powstanie wyrób gotowy (produkt) w postaci dżemu.

Towar na giełdzie towarowej

Z punktu widzenia obrotu giełdowego, wszystkie dobra notowane na giełdzie towarowej określane są mianem towarów, bez względu na ich przeznaczenie. Charakterystyczną cechą obrotu towarowego na giełdzie jest to, że każdy rodzaj towaru jest jednorodny. Podstawowa jednostka danego towaru ma określone parametry, włącznie z parametrami jakości. Nie ma natomiast znaczenia, kto dany towar wyprodukował lub kto go sprzedaje. Cena danego towaru również jest jednakowa na całej giełdzie. Takie zestandaryzowanie umożliwia płynny handel towarem na giełdzie pomiędzy wieloma uczestnikami rynku równocześnie. Cena danego towaru determinowana jest więc jedynie przez popyt i podaż.

Wyróżniamy trzy elementy rynku :

1) POPYT - ilość towaru, którą nabywcy są skłonni kupić w określonym czasie przy ustalonej cenie. Przy niezmienności innych warunków rynkowych wzrost ceny powoduje zmniejszenie wielkości popytu, a obniżka ceny wywołuje wzrost wielkości popytu. Krzywa popytu pokazuje ilość dóbr i usług, jaką konsumenci chcą kupić przy każdym poziomie ceny.

Krzywa popytu ma nachylenie ujemne, ponieważ każdy spadek ceny danego dobra (na rysunku z C do C1) spowoduje wzrost popytu na to dobro (na rysunku z Q do Q1).

Popyt zależy od następujących czynników:

0. Od ceny danego dobra

1. Od dochodów ludności

2. Od liczby ludności

3. Ceny innych dóbr (efekt substytucyjny, efekt komplementarny)

4. Od mody, gustów konsumentów, sezonowość, opinii lekarzy oraz innych konsumentów

2) PODAŻ - ilość towaru, którą dostawcy są skłonni dostarczyć na rynek w określonym czasie. Przy niezmienności innych warunków rynkowych wzrostowi ceny towaru towarzyszy wzrost podaży, a obniżaniu się ceny - spadek wielkości podaży.

Krzywa podaży pokazuje ona ilość dóbr bądź usług, jakie producenci chcą dostarczyć na rynek przy każdym poziomie ceny w danym okresie

Podaż zależy od następujących czynników:

0. Ceny danego dobra

1. Ceny czynników wytwórczych

2. Dostępność czynników wytwórczych

3. Technologii

4. Ceny innych dóbr

5. Liczby producentów na danym rynku

3) Cena to pieniężny wyraz wartości towaru oraz wartość towaru wyrażona w pieniądzu

Cena spełnia trzy funkcje:

0. Informującą, ponieważ przekazuje informację o dostępności towaru

1. Jest to bodziec do pojęcia działalności gospodarczej

2. Dystrybucyjną obniżenie ceny dopuszcza biedniejszych do zakupu

Rodzaje cen:

0. Równowagi rynkowej to cena, która równoważy popyt z podażą

1. Zbytu to cena, jaką odbiorca płaci producentowi

2. Hurtowa cena, jaka płaci odbiorca hurtownikowi za dużą ilość towarów

3. Detaliczna to taka, jaką nabywca płaci sprzedawcy za towar w punkcie sprzedaży

4. Nabycia to cena zakupu powiększona o koszty zakupu Np. koszty transportu

5. Światowa to cena określonego towaru utrzymująca się na rynku światowym

6. Urzędowa to cena ustalona przez organy administracji państwowej

7. Umowne to ceny ustalone między kupującym, a sprzedającym w drodze negocjacji

8. Gwarantowane minimalne ceny skupu gwarantowane przez państwo

9. Dumpingowe to zjawisko, które polega na tym, że określone produkty są sprzedawane za granicą po cenach niższych niż koszty ich wytworzenia.

Polityka gospodarcza, oddziaływanie państwa na przebieg procesów gospodarczych

Obejmuje politykę makroekonomiczną, ukierunkowaną na utrzymanie bądź przywrócenie równowagi wewnętrznej i zewnętrznej, oraz politykę mikroekonomiczną, ukierunkowaną na zmiany w strukturze gałęziowej gospodarki (regulacja), w strukturze dochodów i zachowania poszczególnych grup podmiotów gospodarczych. W praktyce państwo stosuje określoną kombinację różnych form polityki makro- i mikroekonomicznej.

Skuteczność prowadzonej polityki gospodarczej można oceniać wg 4 podstawowych kryteriów:

0. efektywności alokacyjnej,

1. podziału dochodu narodowego między grupy społeczne,

2. stabilności gospodarki (stopnia wahań cyklicznych),

3. wpływu na długookresowe tempo wzrostu gospodarczego.

Prowadzenie polityki gospodarczej wymaga sformułowania celów, wyboru narzędzi służących do ich realizacji oraz skonstruowania modelu gospodarki, pozwalającego powiązać instrumenty z celami.

W ostatnich latach daje się zauważyć coraz większą zgodność poglądów, że polityka gospodarcza powinna być oparta na stabilnych regułach, nie zaś na podejmowanych doraźnie działaniach uznaniowych. Wyróżnia się tzw. reguły stałe, w których przypadku dana zmienna powinna być uwzględniana niezależnie od okoliczności (np. reguła stałego tempa wzrostu podaży pieniądza), oraz reguły oparte na sprzężeniu zwrotnym, uwzględniające zmiany w sytuacji gospodarczej (np. podaż pieniądza rośnie szybciej, jeśli produkcja spada poniżej pewnego progu). Jednym z ważnych argumentów za stosowaniem reguł jest dążenie do uniezależnienia polityki gospodarczej od wpływu czynników politycznych. Skuteczność reguł zależy w dużej mierze od ich przejrzystości oraz wiarygodności i reputacji osób i instytucji odpowiedzialnych za prowadzenie polityki gospodarczej.

Bibliografia:

1) www.forumgospodarcze.com.pl

2) www.biznes.pwn.pl

3) pl.wikipedia.org