1. Teratogeny i inne czynniki wywołujące wady (przykłady)

- teratogeny czynniki pochodzące ze środowiska zewnętrznego. wyrózniamy : biologiczne np infekcje bakteryjne i wirusowe; fizyczne np promieniowanie jonizujace; chemiczne np. niektore leki, witaminy ich brak lub nadmiar.

- czynniki genetyczne : np mutacje,

- czynniki mieszane

2.Wady środowiskowe

-amelia - brak kończyn

- fokomelia

- anocia - brak małżowiny

- mikrocja - częściowy zanik małżowiny

- fas

- zespól Gregga

3.Najczęstsze wady układu pokarmowego i naczyniowego

-wady ukladu pokarmowego: zrośnięcie przełyku jelita i odbytu (niedrożność jelita), przepuchlina pepowinowa, skręt jelit powodujący ich martwicę, podwojenieodcinka przewodu pokarmowego, echogenność jelit.

- wady układu krązenia: vsd, asd, pad, rvoto, zwężenie cieśni aorty, przełożenie, wielkich pni tętniczych, zespół fallota, lvoto, tapvd

4. FAS – Alkoholowy zespół płodowy

Alkoholowy Zespół Płodowy (FAS - z angielskiego fetal alcohol syndrome) to zespół wad wrodzonych dziecka, obejmujących zaburzenia psychiczne i fizyczne, spowodowane spożyciem alkoholu przez matkę w trakcie ciąży. Nie ma dokładnych danych, jaka ilość alkoholu wywołuje Alkoholowy Zespół Płodowy. Dlatego też obecnie nie zaleca się spożycia żadnych ilości alkoholu w czasie ciąży, niezależnie od trymestru.

Objawy u dziecka dotkniętego FAS mogą obejmować:niewielki wzrost,słabą koordynację ruchową,problemy ze wzrokiem i słuchem,choroby serca,choroby nerek,choroby kości.

Szczególnie charakterystycznymi objawami FAS są zmiany w wyglądzie twarzy chorego dziecka (w przypadku syndromu FAS pojawia się większość tych cech):rynienka nosowa jest wygładzona, cienka górna warga,niewielki obwód głowy,w kąciku oka,niewielkie, szeroko rozstawione oczy.Ten charakterystyczny wygląd twarzy niemal zawsze łączy się z objawami zaburzeń umysłowych.

FAS uszkodzenia mózgu, które prowadzą do pojawienia się objawów takich jak: trudności w nauce,słaba pamięć,nadaktywność, niskie IQ, upośledzenie umysłowe, trudności w rozwiązywaniu problemów,zaburzenia uwagi,problemy z myśleniem abstrakcyjnym, problemy z kontrolowaniem impulsywnego zachowania.

5. Powstawanie listków zarodkowych

Listki zarodkowe, zespoły komórek powstałych u zwierząt w rozwoju zarodkowym w etapie gastrulacji w wyniku różnicowania się węzła zarodkowego, z których później wyodrębniają się tkanki, narządy i układy narządów zarodka.

U zwierząt dwuwarstwowych powstają tylko dwa listki zarodkowe: zewnętrzna ektoderma i wewnętrzna endoderma (entoderma), natomiast u zwierząt trójwarstwowych pomiędzy nimi różnicuje się trzecia warstwa: mezoderma, różnicująca się zazwyczaj z endodermy. Proces powstawania poszczególnych listków zarodkowych przebiega bardzo różnie (różne typy gastrulacji) i zależy od grupy zwierząt

6.Typy przemieszczeń komórkowych

7.Regulacja embriologiczna - typy i przykłady

ZDOLNOSC ORGANIZMU DO samo naprawiania uszkodzen, czyli uzupełniania ubytków lub przyswajania i włanczania do rozwoju dodatkowych nad liczbowych komórek jest ona czynnikiem adaptacyjnym zarodka dającym możliwość reagowania na niekorzystne warunki rozwoju. Znaczne możliwości regenerowania wykazuje tarczka zarodkowa ptaka, która jest zdeterminowana w os głowowo-ogonową. Jeżeli potnie się tarczkę zarodkowa na równoległe do tej osi paski to z każdej z tych części rozwinie się ułorzone równolegle obok siebie całe nowe zarodki. U ssaków zniszczenie jednego blastomeru w stadium od 4-8 blastomerów nie powoduje nienormalnego rozwoju, bo ten ubytek uzupełniają pozostałe blastomery. Jeśli zdolności regeneracyjne zarodka są za słabe na wyrównanie braków. Powstaja nieodwracalne uszkodzenia prowadzace do wad wrodzonych i potworności. Możliwe jest zlewanie się oddzielnych zarodków i tworzenie jednego organizmu zwanego chimerą.

8.Poliembrionia

Poliembrionia, wielozarodkowość – zdolność do powstawania kilku lub większej liczby zarodków z jednej komórki jajowej, jest specyficznym typem rozmnażania bezpłciowego zwierząt i roślin.

U zwierząt poliembrionia polega na naturalnym rozdzieleniu się blastomerów w okresie bruzdkowania. U roślin o poliembrionii mówimy wtedy, gdy w jednym zalążku rozwija się wiele zarodków powstałych na skutek podziału jednej komórki jajowej.

Występują dwa typy poliembrionii:

poliembrionia sporadyczna (nieregularna) – wśród kręgowców występuje u oposów, jeży, krów, świń, owiec i człowieka. U człowieka zdarza się raz na ok. 270 porodów i prowadzi do powstania bliźniąt jednojajowych.

poliembrionia regularna – wśród bezkręgowców występuje u wirków, pierścienic, mszywiołów i owadziarek np. u pasożytniczej osy Copidosoma floridanum, gdzie z jednego jaja tworzy się ok. 2000 zarodków, a u błonkówki Ageniaspis fuscicollis – ok. 180. Wśród kręgowców występuje u niektórych pancerników np. u pancernika długoogonowego, gdzie z jednego zarodka powstają stale monozygotyczne bliźnięta czworacze, a u pancernika dzikiego - 8-12 bliźniąt.

Poliembrionia może być gatunkowo specyficzna, co znaczy, że u danego gatunku z jednej komórki jajowej powstaje określona liczba osobników potomnych. Rozdzielenie zarodka może zachodzić w różnych fazach jego rozwoju: w stadium bruzdkowania, w stadium moruli bądź blastuli.

9.Degeneracja morfogenetyczna

Jeden z mechanizmów rozwoju zarodkowego polegający na obumieraniu komórek, które następnie zostaną wykorzystane jako źródło substancji potrzebnych zarodkowi.

Śmierć komórek poprzedza zmianę kształtu- aby ‘zrobić miejsce’ dla ruchów morfogenetycznych.

10.Tkanki i narządy powstające z ektodermy od 3-8 tyg.

-ośrodkowy i autonomiczny układ nerwowy, nabłonek zmysłowy, soczewki oczu, szyszynka

-nabłonek początkowej i końcowej części układu pokarmowego

-nabłonek skóry i jego pochodne (np. gruczoły egzokrynowe)

11.Tkanki i narządy powstające w endodermy od 3-8 tyg.

-środkowa część układu pokarmowego z gruczołami (wątrobą i trzustką)

-nabłonek pęcherza moczowego

-układ oddechowy

12.Tkanki i narządy powstające z mezodermy od 3-8 tyg.

-szkielet

-mięśnie szkieletowe

-mięsień sercowy

-naczynia krwionośne i limfatyczne

-organy wydalnicze

-gonady

-skóra właściwa

13.Typy mezodermy

środkowa warstwa komórek zarodka , trzeci listek zarodkowy trójwarstowców umiejscowiony pomiędzy entodermą i ektodermą . Powstaje pod koniec gastrulacji z uwypuklenia komórek listków zarodkowych.

W dalszym rozwoju różnicuje się na:

-mezodermę przyosiową, z której powstają metameryczne somity ,

-mezodermę pośrodkową ( nefrotom ), z której rozwijają się narządy moczotwórcze,

-mezodermę boczną, tworzącą worki obejmujące jelito .

14.Epiblast, hypoblast, Implantacja- etapy, przebieg, czynniki adhezyjne, okienko implantacyjne

epiblast - zewnętrzna warstwa komórek tarczki zarodkowej w zarodkach o bruzdkowaniu powierzchniowym tarczkowym (ptaki, gady). Zawiera materiał na wszystkie listki zarodkowe. w stadium przedgastrulacyjnym i wczesnej gastruli strunowców epiblast jest materiałem ektodermalnym, nie podzielonym jeszcze na neuroektodermę i ektodermę właściwą (ektoderma).

Hipoblast – górna część pozazarodkowej jamy ciała i jest kontynuacją

komórek migrujących z hipoblastu tworząc błonę (błona Hausera)

wyścielającą jamę blastocysty i cytotrofoblast.

implantacja:

-Ok. 6 dnia od zapłodnienia blastocysta przylega biegunem zarodkoym do

nabłonka endometrium

-Palczaste wypustki syncytiotrofolastu produkują enzymy proteolityczne, które trawią tkankę – zagłębianie się blastocysty

-Koniec 1 tygodnia, sześcienne komórki – hipoblast - górna część jamy blastocysty

-W 11 – 12 dniu blastocysta jest całkowicie zagłębiona w endometrium.

-Miejsce implantacji - uwypuklenie endometrium z centralnie

umieszczonym otworkiem, wypełnionym skrzepem.

-Blastocysta zagłębia się i wchodzi w kontakt ze zrębem endometrium.

-Dalsze różnicowanie trofoblastu (biegun zarodkowy) w 2 warstwy – wewnętrzna cytotrofoblast i zewnętrzna syncytiotrofoblast.

-Trofoblast wnika w głąb, podczas gdy blastocysta pozostaje w warstwie zbitej endometrium, nie głębiej niż kilka mm pod powierzchnią.

-W syncytiotrofoblaście pojawiają się nieregularne wakuole – lakuny (stadium lakularne)

16.Budowa jaj ptaków

- białko A

- osłonka pergaminowa

- skorupka wapienna

17.Przebieg bruzdkowania zarodków ptaków jaju

Rozpoczyna się w okresie przechodzenia zapłodnionego jaja przez jajowód i wytwarzania błon jajowych. Jest częściowe i tarczowe. Obejmuje tarczkę zarodkową (discus embryonicus). Po kariogamii zygoty jądro dzieli się na dwa potomne, które oddziela wpuklenie fałda błony komórkowej – niepełna bruzda podziałowa. Powstałe jądra dzielą się i są przegradzanie przez niepełne bruzdy podziałowe, przez co powstałe blastomery są otwarte (połączone z żółtkiem). Następnie bruzdy podziałowe między blastomerami środkowymi łączą się odcinając je od żółtka, a obwodowe pozostają otwarte tworząc strefę brzeżną. Po podziale mitotycznym z każdego blastomeru brzeżnego powstaje jedne zamknięty i jeden otwarty, co w rezultacie zwiększa liczbę zamkniętych, które początkową tworzą warstwę zwaną blastodermą, oddzieloną od kuli żółtka przestrzenią z upłynnionym żółtkiem. Pod koniec bruzdkowania z blastodermy wysuwają się komórki (poliinwiginacja) pojedynczo lub grupami, tworząc dwie warstwy komórek: epiblast i hipoblast. Równocześnie powiększa się powierzchnia blastodermy i wyodrębnia się pole jasne w środku i ciemne na obwodzie. Jasne oddzielone jest od żółtka, ciemne ma z nim połączenie (z wyj. kom. najbardziej obwodowych mających zdolność ruchu i rozciągających tarczę). W polu jasnym epiblast jest warstwą o charakterze nabłonka wielorzędowego podścielonego hipoblastem z luźno ułożonych komórek połączonych wypustkami. Hipoblast tworzy się początkowo w formie pierścienia, co zgrubia na obwodzie pole jasne tworząc strefę brzeżną.

18.Ważniejsze etapy rozwoju zarodków kurcząt

Dzień pierwszy

16 godzina- pierwsze znaki upodabniające embrion do zarodka pisklęcia

18 godzina- pojawia się zaczątek układu pokarmowego

20 godzina- pojawiają się śaldowe znaki kręgosłupa

21 godzina- zapoczątkowuje się rozwój układu nerwowego

22 godzina- pojawiają się zaczątki głowy

24 godzina- małe skupiska komórek na okolicy głowy zapoczątkowują powstawianie oczu

Dzień drugi inkubacji

25 godzina- początek serca

35 godzina- początek ucha

42 godzina- serce bije

Trzeci dzień

60 godzina- początek nosa

62 godzina- początek nóg

64 godzina- początek skrzydeł

Czwarty dzień- początek języka

Piąty dzień- zaczynają powstawać organy i możliwe jest zróżnicowanie płci

Szósty dzień - rozwija się dziób

Ósmy dzień- pojawiają się pióra

Dziesiąty dzień- koniec dzioba utwardza się tworząc ostry ząb

Trzynasty dzień- na nogach rogowacieje naskórek i powstają pazury

Czternasty dzień- zarodek układa się w pozycji odpowiedniej do przebicia powłoki powietrznej

Szesnasty dzień- naskurek na nogach, pazury i dziób stają się twarde i sztwyne

Siedemnasty dzień- dziób przekłuwa się do pęcherzyka powietrza

Dziewiętnasty dzień- woreczek żółciowy zaczyna zamykać się w jamie ciała

Dwudziestego dnia

woreczek żółciowy zostaje całkowicie wchłonięty do jamy ciała

zarodek zajmuje już praktycznie całą przestrzeń wewnątrz jaja za wyjątkiem pęcherzyka powietrza.

Dwudziesty pierwszy dzień - pisklę przebija skorupę i zaczyna wydostawać się z jaja. Rozpoczyna się klucie piskląt.

19.Mechanizm wykluwania się zarodków kurcząt z jaja

Okres klucia to ostatnia faza inkubacji. Rozpoczyna się on z reguły około 2lub 3 dni przed końcem inkubacji. Podczas tego etapu pisklęta przekłuwają skorupkę, otwierają ją i wydostają się na zewnątrz. Proces wykluwania wymaga od pisklęcia niebywałego wysiłku. Podzielony jest on na etapy dużej aktywności, poprzedzielane okresami odpoczynku. Cały proces z reguły zajmuje do 24godzin. Gdy proces ten trwa dłużej może to oznaczać, że coś dzieje się nie tak.

15.Kryteria podziałów łożysk u zwierząt