6.6 Opłucna
6.6.1. Patologiczna zawartość jamy opłucnowej i zaburzenia w krążeniu
Narządy jamy brzusznej w jamie opłucnowej przy przepuklinie przeponowej (eventratio diaphragmatica hernialis s. eventratio simplex) przez wrodzonych lub nabyty otwór w przeponie – narządy te nie maja otrzewnej ściennej.
U bydła ciała obce z czepca mogą spowodować miejscowe, włóknikowate zapalenie opłucnej i otorbienie tego ciała.
U mięsożernych ciała obce mogą przebić przełyk -> ropno-zgorzelinowe zapalenie opłucnej.
Odma płucna zewnetrzna (pneumothorax externus) – przedostanie się powietrza atmosf. do jamy opłucnowej, przy urazach kl. piersiowej: złamanie żeber (pneumothorax posttraumaticus)
Odma samoistna (wewnętrzna) (pneumothorax spontaneus(internus)) – przy urazach płuc/przebiciu ogniska martwicowego/gruźliczego. Mogą do jamy opłucnowej przedostać się bakt gnilne -> posokowate zapalenie opłucnej (pyopneumothorax)
Następstwo odmy: zniesienie ujemnego ciśnienia w kl piersiowej, niemożność rozprężenia się płuc i zapadnięcie (niedodma)
Odma zastawkowa (pneumothorax valvularis) – tzn. pęknięty miąższ plucny tworzący zastawkę otwierająca się przy wdechu i zamykającą przy wydechu. W mcu pęknięcia – stałe przedostawanie się powietrza do jamy opłucnowej -> następowe nadciśnienie -> przesunięcie śródpiersia na przeciwną stronę.
Wodopiersie (hydrothorax) – gromadzenie się przejrzystego , żółtawego płynu przesączynowego w j. opłucnowej -> wsk: przewlekłego zastoju krwi (niew. Serca) + przy hipoproteinemii oraz obrzęku śluzakowatym (myxoedema) – zab gosp białek. Marskość wątroby, niewyd nerek jest wyrazem ogólnej wodnicy np. przy inwazji motylicy wątrobowej u owiec i ostrych zatruciach ANTU.
Haematothorax, chylothorax – obecność krwi , chłonki w jamie opłucnowej.
Chłonka – mętny płyn, opalizujący , pochodzi z pęknietego lub przeżartego przewodu piersiowego lub przy wstrzymaniu odpływu chłonki z j opłucnowej przez guz/
Wylana krew, ulegając resorpcji może doprowadzić do rozległego włóknienia opłucnej (fibrothorax)
Drobne wynaczynienia krwi per diapedesin są przy ostrych chorobom zakażnym (wąglik, pastereloza, salmoneloza, leptospiroza) oraz ostrych zatruciach (Arsen, Fosfor, dikumarol)
Obfitsze wynaczynienia per rhexin sa z reguły wyrazem urazów mechanicznych -> podopłucnowe krwiaki.
6.6.2 Zapalenia
Zapalenie opłucnej (pleuritis) – ostre lub przewlekłe, na tle urazowym lub nie.
Zap. urazowe opł – pleuritis traumatica – z reg u bydła przez ciała obce z czepca.
Nieurazowe – przez przejście procesu zapalnego z płuc lub droga naczyń krwionośnych (ogólne zakazenie) lub limfatycznych – cofanie się chłonki ze zmienionych ww chłonnych plucnych.
Wg obrazu morfologicznego:
Zapalenie surowicze (p. serosa) i surowiczo-włóknikowe (p. serofibrinosa) – w zarazie piersiowej u koni, zarazie płucnej u bydła, salmonellozie cieląt, pomorze świń, zap bł surowiczych i stawów, zap surowicze – przy gruźlicy psów. Pyn surowiczy z nitk włóknika – w j opłuc – uciska na płuca – niedodma . opłucna – matowata, naczynia drzewkowato nastrzykane. Międzybłonek (mesothelium) częsciowo zachowany, naczynia krwionośne i chłonne bł podsurowiczej – rozszerzone i obf. Wypelnione.
Zap. włóknikowate = suche (p. fibrinosa s. sicca) przewaga wysięku włóknikowatego nad surowiczym – zaraz piersiowa, pomór świń, zakażne, wirusowe zapalenie otrzewnej u kotów (FIP). Włóknik na opłucnej – grube złogi/nitkowate tory (p. villosa). Międzybłonek – zniszczony, a wysiekowi włók. towarzyszą granuloc. obojętnochł. Wysięk surowiczy – zupełnie wchłonięty po uprzednim rozpuszczeniu go przez enzymy (jak włóknik) proteolit z lizosom neutrofili = pełna odnowa komórek miedzybłonka opłucnowego (restitutio ad integrum) . W przec wypadku – ziarninowanie i organizacja – powsanie ogniskowych lub rozlanych zgrubień łącznotkankowych, tzw. Plam ścięgnistych lub mlecznych 9maculae tendineae vel lactae) Przy duzej ilosci wysięku włókn dochodzi do zlepiania się (adhesio) i znrastania się w skutek organizacji obydwu listków opłucnowych (accretio s. synechio) Czasem jama częsciowo lub całkiem zarasta (obliteratio cavi pleurae)
Ropne zapalenie (p. purulenta) – ogniskowe lub rozlane. Rozlane – gł w związku z ropnym zap płuc –> per continuitatem na opłucną. W jamie opł gromadzi się znaczna ilość ropy (empyema pleurae) – czasem samorzutne przebicie ropniaka na zewnątrz (empyema pleurae)
Ogniskowe – wyw przez Corynebact pyogenes – u świń w postaci ropni (p. apostematosa) oraz psów – przy nokardiozie.
Martwicowe zapalnie (p. necroticans) – w leptospirozie u psów (ch. sztuttgarcka) W przestrz mżebr, wew bł surowiczej, mętne, szarobiałe, równoległe smugi, zawsze prostopadle do żeber . Powierzchnia miedzybłonka nad nimi – gł i lśniąca. Obraz mikoskop: zmiany w elast powięzi wewpiers (fascia endothoracica) bl ściennej opłucnej. Wł elast pęcznieją i cały obszar ulega martwicy z wapnieniem. Na obwodzie – proces zapalny otoczony obwódką przekrwienia obocznego.
Do zapal ziarniniak opłucnej należą :
Gruźlica opł (p. tuberculosa) – (bydło, cielęta, mięsożerne, rzadko u świń) zakażenie dr krwi, per continuitatem z pluc/żebra, naczyniami chłonnymi, przez wsteczny dopływ prątków z ww chł = zawsze DROGA PRZERZUTOWA.
W zależności od zmian anatomicznych – 3 postacie grużl.:
Guzkowa – PERLICA – (p. t. granulomatosa) – opłucna pokryta guzkami i guzami, od zirna zboża do o. laskowego, zespolonymi ze sobą, uwypuklonymi ponad opłucną lub uszypułowanymi i skierow do j. opłucnowej. Guzki uleg serowaceniu i wapnieniu. Towarzyszy im surow i włóknik wysięk w j. opl, zwłaszcza u psów. Zwykle ograniczone do bł. właściwej opłucnej – elast blaszka graniczna nie jest zmieniona. Ziarnina zapalne – typowa budowa (kom. nabł i olbrzymie), dobrze unaczyniona (żywoczerwona barwa)
Naciekowo – komórkowa (p. t. infiltrativa) – gruby skórzasty nalot, nieserowaciejący, odpowiadający naciekowej postaci gruźlicy narządowej. W koni – gruzełki prosówkowe tkwiące w tk. łącznej
Rozlana serowaciejącą (p. t. caseosa) – gruby nalot (do 5 cm), suchy i zserowaciały. Ogniska serowacenia poprzetykane drobnymi krwotokami. Obraz mikroskopowy: ogniska otoczone pasem demarkacyjnym z kom nabłonkowych, od zew otoczonych nieswoista tk. ziarninowa. Jest to typowy przykład zap. wysiękowego.
U psów opłucna pokryta małymi guzkami lub płaskimi, słoniowatymi ogniskami tk. ziarninowej – towarzyszy temu obfity wysięk surowiczy do jamy opł i następowa, uciskowa niedodma płuc. Ziarnina swoista i nieswoista pomieszane ze sobą – w czym różni się od perlicy bydła.
Promienica (p. actinomycotica) – rzadko, u bydła, jako schorzenie wtórne przeniesione z płuc
Botriomykoza (p. botriomycotica) – wyjątkowo spotykana w postaci uszypułowanych guzów
Streptotrichoza [nokardioza] (p. streptotrichotica s. nocardiosis) – u mięsożernych przez Streptothrix canis (Nocardia asteroides) Zakażenie przez rany skóry, per os, dr oddechową i hematogenną. Opłucna: aksamitna, przekrwiona, a później włóknisto ziarninowata, z wysiękiem krwisto-ropnym w j. opłucnowych. Powstaje dobrze unaczyniona ziarnina, a w centrum kolonie grzyba w mętnym, czerwonoszarym/szarożółtym wysięku, otoczona leukocytami, makrofagami, limfocytami, plazmocytami i pojedynczymi komórkami olbrzymimi.
6.6.3 Nowotwory i pasożyty
Nowotwory:
Włókniak
Chrzęstniak
Naczyniak limfatyczny
Międzybłoniak opłucnej (mesothelioma pleurae)
Międzybloniak opłucnej – nowotw. polimorficzny, komórki mogą mieć kształt wałeczkowaty, kostkowy lub wrzecionowaty. Mogą tworzyć jednowarstwowy pokład gdzie komórki u podstawy ściśle przylegają a ku światłu są skulone , a ponadto powstają formacje gruczołowe lub brodawkowe.
Kom. miedzybł. Mogą przybierać forme fibroblastów. 2 formy m-błon:
Ogniskowa o utkaniu włóknikowatym , rosnąca wolno, nie dająca przerzutów i wznowy pooperacyjnej
Rozległa, powodująca zajecie całej jamy opłucnowej, płuc i ściany kl piers
Oba typy powodują krwisty wysięk do jamy opłucnowej, zaw. Kom. nowotworowe, możliwe do wykrycia w bad, aspirac płynu. U ludzie powstanie międzybł – ekspozycja na azbest i dym papierosowy.
Nowotwory wtórne: mięsak i rak opłucnej (pleuritis sarcomatosa et carcinomatosa) – jako przerzut albo implantacja kom nowotworowych z j. opłucnowej.
Pasożyty: Echinococcu alveolaris (bydło, konie, świnie) i Setaria equina (konie)
6.7 Śródpiersie
Zapalenie śród. (mediastinitis) – spow. perforacją przełyku, nowotwór, uraz (c. obce), zabieg. diagn (gastroskopia) lub rozprzestrzenianie się pr zap z otoczenia (ww chłonne, gardło, kręgi)
Odma śródpiersiowa (pneumomediastinum) – powietrze w śródpiersiu po perforacji oskrzeli, przełyku i samoistnej odmie otrzewnowej – następstwo – ucisk dużych żył = zastój krwi.
Guzy śródpiersia (tumoers mediastini) : torbiele skórzaste i oskrzelowe, nowotwory tarczycy, grasicy, potworniaki, tłuszczaki, mięsaki limfatyczne.
6.7.1 Choroby przepony
Przepuklina przeponowa (hernia diaphragmatica) – wrodzona (h. d. congenita) – wrodzone szczeliny w mm, lub nabyta (h. d. acquisita) po wślizgnięciu się trzewi do wnętrza kl. piersiowej.
Bramą przepukliny może być też rozwór przełykowy (hiatus oesophageus) = przepuklina śródpiersiowa (h. intramediastinalis). – jelita, siec, żołądek, płat wątroby, śledziona, część j. grubych, przedżołądki.
Duże przepukliny – zab. w krążeniu i funkcji płuc wsk ucisku.
Narządy które przedostały się do j. opłucnowej mogą być osłonięte otrzewną lub opłucną tworzące worek przepuklinowy – przepuklina prawdziwa (h. d. vera). Gdy brak tych osłonek = przep. rzekoma (h.d. spuria) albo przemieszczenie narządu (dislocatio s. dystopia)
Zap. ropne w j. brzusznej w sąs. przepony – przyczyna ropnia podprzeponowego (abscessus subdiaphragmaticus).