pedagogika w świetle klasyfikacji nauk
-empiryczna nauka -zajmuje się opisywaniem i wyjaśnianiem obszaru rzeczywistości społeczeństwa obejmującego wych.
-nauka stosowana- poszukuje i projektuje strategie realizacji celów wych.
-nauka społeczna- badanie rozwoju człowieka w różnych ok.życia
formy praktyki edukacyjnej objęte badaniami:
-warunki uczenia się i rozwoju w różnych środowiskach wychowawczych i instytucjach edukacyjnych
-prawidłowości rozwoju człowieka oraz poszerzanie jego możliwości na poszczególnych szczeblach edukacji
-działania pedagogów ich warsztat sytuacja życiowa i kompetencje
-funkcjonowanie instytucji edukacyjnych także zjawiska patologiczne w funkcjonowaniu
-polityczne społ. i kulturowe uwarunkowania praktyki edukacyjnej
-nierówności w zakresie dostępu do oświaty
-edukacyjne oddziaływanie czynników pozainstytucjonalnych
Pedagogika jako nauka, zadania ped jako dyscypliny naukowej
-Pedagogika miała tworzyć wiedzę pożyteczną o wych.
-miała ustalić związki przyczynowo-skutkowe rządzące procesem wych.
-miała dostarczyć pewnych środków służących realizacji ok. celów wych.
zadania pedag. Współcześnie
-opisywać wyjaśniać i rozumieć różne formy praktyki edukacyjnej
subdyscypliny pedag.
*pedag, ogólna- zajmuje się charakterystyką pedag. Jako nauki analizuje podstawowe pojęcia pedag.
*dydaktyka- teoria kształcenia i nauczania
*teoria wychowania- wyjaśnia zasady normy treści i metody wychowania moralnego
-estetyczna
-moralna
-fizyczna
*historia wychowania- nauka o metodach i formach procesu wychowania o ustrojach oświatowych w kontekście his
badania pedeg.
Ze względu na cel badań:
*teoretyczne-gromadzenie wiedzy teoretycznej
*eksperymentalne- weryfikacyjne sprawdzenie, oddziaływanie jakiegoś czynnika na środowisko
*diagnostyczne- ok. stanu rzeczy wyszukiwanie źródeł zjawisk ok. ich zasięgu
organizowanie przebiegu badań:
-indywidualne
-zespołowe
-terenowe
-panelowe- rozłożone w czasie
-opisowe i wyjaśniające
Wychowanie-celowe i świadome działanie pedag dążące do wywołania względnie stałych skutków w osobowości człowieka działalność świadoma i celowa dążąca do ukształtowania jego osobowości
Edukacja- ogół oddziaływań służących formowaniu się czynności życiowych człowieka-> sęs kulturowy i społeczny
Kształcenie- system działań zmierzających do tego aby uczącej się jednostce umożliwić poznanie świata przygotowanie się do zmieniania świata i ukształtowanie własnej osobowości-> działania mówiące o rozwoju intelektu
Sys, oświatowo wychowawczy- ogół powiązanych ze sobą placówek i instytucji kształcenia i wychowania
Nauki współdziałające
socjologia oświaty i wychowania
medycyna społeczna
Racjonalność - sposób doświadczania i rozumienia świata. wyznacza możliwości opisywania swiata
Racjonalność adaptacyjna - kierowanie się wartościami instrumentalnymi służą jako środek realizacji celów sprawnemu funkcjonowaniu człowieka w zastałych okolicznościach np. pieniądze dyplomy umiejętności.
Kategorie opisu świata
Rzeczywistość- to zbiór przedmiotów które trzeba poddać kontroli
Wiedza- instrukcja obsługi tak rozumianej rzeczywistości ma charakter techniczny obejmuje sposoby skutecznego działania nastawione na sukces
Fundamentalizm poznawczy
Albo prawda albo kłamstwo nie domaga się uzasadnienia jedynie jasnych reguł i norm, odrzuca alternatywne wizje świata domaga się jedności i pewności.
Obejmuje teorie wychowania autorytarnego
Pedagogika socjalistyczna i behawiorystyczna chodzi o dostosowanie się do zastanych warunków życia, jest to idea wychowania w posłuszeństwie ciągła kontrola, wychowanie prowadzi do kształtowania konwencjonalnego typu tożsamości wychowanie jako urabianie obejmuje transmisję określonej wiedzy i wzorców zachowań.
Racjonalność emancypacyjna- wartości swoiste niewymierne nieprzeliczalne mają charakter idei np. miłość . coś jest wartością samą w sobie i nie wymaga uzasadnienia wartości się tworzy , dojrzewa się do nich , wybiera się je.
Kategorie opisu świata
Rzeczywistość- uznaje za dynamiczną świat się zmienia jest w ciągłym ruchu jest nie przewidywalny człowiek jest twórcą rzeczywistości
wiedza- ma charakter niejednoznaczny to interpretacja rzeczywistości niczego nie można powiedzieć na pewno nie można tworzyć recept na wychowanie
światopogląd antyfundamentalistyczny
sposób doświadczania świata jest wynikiem naszej subiektywnej interpretacji rzeczywistości przedstawia się jednoznacznemu porządkowi świata obejmuje przekonanie że sposób doświadczania świata jest wynikiem naszej subiektywnej interpretacji świata.
Obejmuje teorię wychowania antyautorytarnego
Nacisk na samorealizację kształtowanie postkonwencjalnego typu tożsamości pośredni wpływ na dziecko; oddziaływania wychowawcze polegają na tworzeniu syt. Sprzyjających rozwojowi , wychowanie bez przymusu respektujące prawo dziecka do dokonywania wyborów własnej drogi rozwojowej
Ideologie polityczne w pedagogice
Konserwatywna dąży do zachowania istniejącego porządku albo do przywrócenia tego co było ; boi się tego co nowe; wrogość wobec ideologii liberalnej i radykalnej. Głosi hasła powrotu do źródeł (wartości rel., tęsknota za przejrzystymi zasadami , wartościami )
Wartości:
-szacunek dla tradycji i religii(1 religia dominuje)
-podział na ludzi rządzących i rządzonych uprzywilejowana pozycja mężczyzn
-wiedza utożsamiana z prawdą i nauką
-człowiek uczy się dla wartości wiedzy nie dla siebie
Koncepcja człowieka
-człowiek z natury jest upośledzony, niedoskonały nie jest w stanie poradzić sobie bez autorytetu
-dziecko po urodzeniu pozostawione samo sobie nie byłoby człowiekiem, człowieka trzeba udoskonalić kierować nim
człowiek jest niedoskonały biologicznie (pochodzenie rasowe, płeć)
konserwatyzm dzieli kultury na lepsze i gorsze
nasza kultura europejska jest najlepsza- eurocentryczny punkt widzenia
działalność polityczna ma charakter antyegalitarny(sprzeciwia się równości, dazy do nierówności,)
postulaty ograniczenia do życia publicznego
redystrybucja dóbr społ.
koncepcja edukacji:
-dominuje racjonalność adaptacyjna
-ma za zadanie dostarczać prawdziwej wizji rzeczywistości , przekazywać wartości, dawać normy prawdy
-wychowanie pełni funkcję przystosowującą do potrzeb, do ideologii, rynku pracy
-edukacja oparta na modelu transmisji kulturowej
system edukacji:
-system scentralizowany państwo ma duży wpływ na system edukacji
-unifikacja form, oddziaływań, środków pedag.
-akcentacja roli n-la
wizja społeczeństwa:
-idea rewolucyjnego rozwoju społ.
-preferuje się dawne modele organizacji porządku społ.
-hasła moralnej odnowy(przestrzeganie wartości, wartości rel. Jednolite dla całego społ.)
-społ. Jako” wspólnota wzorców odczuwań „
*wszyscy maja jednakowe uczucia i formy zachowania
*naród to jedność
*wspólny kanon postrzegania świata
*wspólna tożsamość narodowa-kto jest inny nie jest członkiem społ.
Liberalizm - dążenie do zachowania wolności jednostki
Oświeceniowa filozofia, jednostka dobra, zdolna do kierowania własnym życiem, zdolna do bycia obywatelem.
Negatywne jest wolność od… tego czego sobie nie życzymy
Jak rozumieć wolność negatywną?
-chcieli uwolnić człowieka od roszczeń władzy państwowej
-człowiek wolny jest przeciwieństwem poddanego
-wolność indywiduum
nurty pedagogiki
-idealistyczny(jednostka)
-kolektywistyczny(wspólnota)
-neoliberalizm(Gos. Wolnorynkowa)
-socjoliberalizm(ingerencja państwa w życie społ.)
-liberyzm(ograniczenie roli państwa dla człowieka)
koncepcja człowieka w liberalizmie:
-człowiek jest z natury dobry
-racjonalny
-pragmatyczny
-przedsiębiorczy
-autonomiczny(zaradny)
-sukces zależy do samych ludzi od zdolności i pracowitości
wady koncepcji człowieka:
-nie pomoże biednym
-człowiek żebrzący sam jest sobie winien
-nie dostrzega nierówności jednostki
koncepcja społ.
-nie wymaga kontroli państwa
-społ. organizm zdolny do rozwoju i samo rządzenia
-społ. Ludzi którzy się komunikują i chcą zapewnić sobie warunki do rozwoju
-zasady kompromisu i konsensusu, ludzie podejmują debaty , spory które kończą się ustępstwem lub zgodą
-utrzymanie społ. Równowagi
-wierzą w stały postęp społ. Wszystkie wysiłki tworzą postęp
-zasada neutralności światopoglądowej państwa- państwo nie może wywierać na jednostce przymusu oznacza także neutralność wyznaniową, nie ma prawa ingerencja państwa w Zycie społ.
Państwo nie ma prawa:
-kontrolowania nas w sferze prywatnej; dom, rodzina
-wolność jest gwarantowana prawnie przez konstytucję
wartości dla liberalizmu:
-wolność (granice mojej wolności, nie mogą ograniczać wolności 2 człowieka)
-tolerancja
edukacja;
-Locke- odwoływał się do praw i wolności człowieka, dał wskazówki jak wychować człowieka, uważał że człowiek rodzi się jako czysta tablica a dopiero doświadczenie nas uczy. W idei wychowania nie ma mowy o wolnościach dziecka, ono się od młodych lat uczy. Liberalizm nie zajmuje się dziećmi , nie jest to temat filozofii liberalizmu.
Cnoty wychowania człowieka;
-sprawiedliwość
-hojność
-uprzejmość
-tolerancja
-roztropność
taki człowiek jest kulturalny, jest gentelmanem
wychowanie;
wychowanie liberalne, a liberalizacja wychowania.
*liberalne wychowanie-oparte na dowolności (swoboda)
-nauczyciel nie jest autorytetem
-brak dyscypliny
*edukacja liberalna-„koncepcja sztuk wyzwolonych” starożytna Grecja dostarczyła światu postaw kształcenia ogólnego opartego na uniwersalnych podstawach naukowych.
Roussea [ruso] - dla nowego społ. Trzeba wychować nowych ludzi.
-wychowanie swobodnie- wolne od wszelkiego przymusu do reguł
-dzieci muszą wszystkiego doświadczyć na własnej skórze
-swoboda ma granice wyznaczone przez naturę
-nie ma książek dziecko wychowuje się z dala do ludzi, czytać może zacząć się uczyć dopiero w wieki 13 lat chyba że nie chce
-filozofia kulturowa ogłupia człowiek staje się próżny
-bajki są najlepsze bo uczą współczucia identyfikacji z bohaterem, litość topodstawa na budowę więzi międzyludzkich
-wychowawca nie poucza
-izolacja społ.
-podróże kształcą
-kobieta wychowana by być w domu
-rolą kobiety jest opieka nad mężczyzną
-dziecko powinno mówić co chce
-manipulacja swobodą dziecka
pod koniec XIX” pedagogika nowego wychowania”- pedagodzy zaczęli podkreślać autonomię dziecka wychowanie które prowadzi do wolności dziecka
ideologia radykalna edukacji;
-ruchy polityczne zmierzające do obalenia porządku opartego na politycznym i ekonomicznym uprzywilejowaniu określonych grup (odrzucenie sposobu organizacji życia społ. Dominuje nad innymi gr. Społ.)
-radykałowie są wrażliwi na nierówności społ.
-radykalizm ma charakter egalitarystyczny- równość
-walka o prawa dla niższych grup
źródło radykalizmu:
-stała lewica- marksistowska
-nowo lewica- intelektualna
cel radykalistów;
-reprezentowanie interesów mniejszości w walce o równouprawnienia
mniejszości:
-homoseksualiści
-lesbijki
-kobiety grupy etniczne
mniejszości istnieją bo są społeczne normy.
Odmiany mniejszości:
-feminizm- wyrównywanie statusów
-pacyfizm- sprzeciw wojnom
-antyglobalizm
-radykalny ekologizm- dewastacja środowiska naturalnego
-antyimprelializm i antykapitalizm - roszczenie do dominacji
-anarchizm - przeciwstawienie się dominacji państwa
Modele wychowania wg Kohlberga
Herbart i jego szkoła
herbartyzm- wychowanie- proces obiektywny przy jednakowych metodach i środkach wychowania są niezmienne. To wychowanie dotyczy chłopców bo wg. niego chłopcy mogą stać się pełnym człowiekiem bo tylko mężczyźni posiadają rozum. Herbart chciał kształcić tylko elity absolwenci jego szkoły mieli być na czele postępu i być przykładem jak zyć moralnie. Kładli duży nacisk na przekazywanie nauk humanistycznych- kształtują myślenie logiczne. Wiedza przekazywana w jego szkole jest wiedza pełna nie ma możliwości krytyki, nie dopuszcza oceniania uczy dogmatycznego nauczania, doprowadził do skoszarowania systemu klasowo-lekcyjnego. wprowadził karność i pielęgnowanie.
Wychowanie- urabianie dziecka do ok. ideału. Wzorzec osobowy- modelowy człowiek którym ma stać się dziecko po toku wychowania. Urabianie dziecka do moralnego ideału.
Style składające się na ideał wychowania:
1. idea wew. wolności- zgodność woli i działań czynię to co jest słuszne o czym jestem przekonany moja wola zgodna z moimi przekonaniami
2. doskonałości- silna niezłomna wola
3.prawna- moja wola zgodna z tym co mówią prawa
4. życzliwości- moja wola jest zgodna z wolą innych ludzi
5. zadośćuczynienia- w przypadku kiedy złamię zasady moralne moją rolą jest odpłacanie za szkody lub też ukaranie sprawcy
wg. Herbarta nauczyciel;
1. musi być mężczyzną silnym moralnym przestrzegającym praw
2. kobieta nie może być nauczycielem , uwodzi wdziękiem
3. nauczyciel ma środki do szkolenia;
* katedra- podwyższenie by uczniowie widzieli i czuli obecność n-la
4. nauczyciel nosi mundur - powaga
5. ma trzcinkę
6. posiada dziennik- postrach dla ucznia
7. nauczyciel otoczony autorytetem i charyzmą
efekt:
-szkoła wykształciła ludzi bezwzględnie podporządkowanych ludziom wyższym
-silna niezłomna lojalność
-ludzie przestrzegający zasad praw
-wykształcono fundamentalistów
- model tej szkoły rozpowszechniał się na cały świat
bankowa koncepcja edukacji p. freira
Model transmisji kulturowej- nie uznający wysiłku ucznia
Krytyka:
- urzeczowienie ucznia (środek do realizacji celów)
-uczniowie uczą się uległości wobec autorytetu, zadowalanie tych którzy stoją wyżej nad nimi
-uczniowie wychodzą z założenia że jest tylko 1 odp. na pytania- co blokuje myślenie
-uczą się myślenia fundamentalnego- bezkrytyczność do własnych sądów i do opinni autorytetu
-bezradność poznawcza- brak świadomości że mogą rozwiązać problem samodzielnie
-szkoła oparta na tym modelu prowadzi do odtwarzania nierówności społ.
Bankowa koncepcja edukacji freira - problem przełamania despotii praca z analfabetyzmem. Nauczyciel to urzędnik bankowy- zadanie polega na składaniu wiedzy szkolnej w umyśle ucznia
-oddziela zamiast przybliżać dziecko do świata
-wiedza szkolna nie ma znaczenia w realnym świecie
-wiedza jako środek zapobiegający myśleniu
-unieważnienie twórczej siły uczniów
-ich łatwowierność służy osobom sprawującym władzę
koncepcja wychowania i rozwoju Rogersa
pedagogika humanistyczna(Carl Rogers) - rozwój osobowości człowieka tworzy projekt nowej szkoły wychowania koncepcja wychowania w wolności idea psychoterapii
rozwój człowieka=samorealizacji, dążenie do wypełnienia wrodzonego potencjału rozwojowego człowiek przychodzi na świat z gotowym planem rozwoju- jego zadaniem jest wypełnić ten plan-> idea rozwoju rośliny. Człowiekowi przypisywano twórczość i autonomiczność- stanowią dla Rogersa efekt rozwoju, człowiek twórczy. Brak rozwoju : neuroza, nieszczęśliwość, nie wykorzystywanie możliwości twórczych życie w świecie lęku nie ma szans na rozwój. Rogers uważa że my rozwijamy się realizując swoje potrzeby, te potrzeby biorą się z naszej natury, natura dziecka wymaga poszanowania .
Założenia samorealizacji:
( Rogers) nasze JA jest otwarte na przekształcanie jest elastyczne
-obraz siebie jest zgodny z naszym doświadczeniem
-jesteśmy otwarci na kontakty z ludźmi
-jest osobą szczęśliwą
-potrafi nawiązać dobre relacje z otoczeniem
cechy osoby samorealizującej się (Rogers)
1.poznawanie rzeczywistości, nowych rzeczy- poznawanie całościowe
2.zwiększa się akceptacja siebie i innych
3. zwiększa się spontaniczność
4.zwiększona zdolność koncentracji na problemach bardziej niż na sobie
5.łatwiej znosi odosobnienie społ.
6.zwiekszona autonomia osobowa
7. świeżość relacji emocjonalnej, zdolność przeżywania uczuć
8.zdolność do mistycznych doznań
9.zainteresowania społ., szacunek dla innych ludzi, otwartość na świat
10.tworzy- kreatywne podejście do życia
szkoła Rogersa zadaniem szkoły- zabezpieczenie potrzeb społ. Wolności od lęku ->nauka
potrzeb rozwojowych
-przeżycia
-bezpieczeństwa
-miłości i przynależności
-uznania i aprobaty
-poznania i samorealizacji
założenia szkoły wg.Rogersa
-zdrowy i szczęśliwy człowiek
-wolność
-wydobywanie autentycznych postaw, wyborów
-wydobywanie autentycznych wartości
-metodą kształcenia jest terapia
uczeń:
- nagradzanie (wartościowość)
-akceptacja osoby
-zaufanie
-empatia
-autentyczność
-spontaniczność
-symetria relacji( uczeń- nauczyciel partnerzy w dialogu)
nauczyciel:
-odrzucenie słowa nauczyciel- tylko facylitator - nie uczy tylko tworzy warunki dla rozwoju
-autentyczny
-akceptujący
-samorealizująca się osoba
-stosunek do uczniów -przyjaciele
-spontaniczny
antypedagogika-(branwuhl,schonbeck)-zakwestionowanie idei wychowania przeciw wychowaniu wychowanie jest szkodliwe upośledza rozwój dziecka
summerhill
W szkole dąży się do utrzymania równowagi między wiekiem i płcią wychowanków. Preferuje się przyjmowanie dzieci przed 13. rokiem życia, ale nie stanowi to żadnej reguły. Mówi się, że szkoła odnosi duże sukcesy w pracy z dziećmi stwarzającymi szczególne trudności wychowawcze (nazywanymi "dziećmi problemowymi"). Okazuje się, że często problemy związane z zachowaniem znikają w momencie, gdy stosunki między dziećmi a dorosłymi stają się bardziej egalitarne, gdy opierają się na zasadzie zaufania i partnerstwa.
Summerhill jest placówką koedukacyjną, w której nie nosi się żadnych szkolnych mundurków ani nie wymierza kar cielesnych. Starsze dzieci mają własne pokoje, natomiast młodsze przebywają w pokojach wieloosobowych. Dobór osób zamieszkujących pomieszczenia internatowe jest dobrowolny i zależy głównie od decyzji wychowanków. Personel pedagogiczny stanowią wysoko wykwalifikowani nauczyciele proponujący wychowankom przygotowanie do egzaminu GSCE (mała matura).
Na terenie Summerhill znajduje się teatr, basen, kort tenisowy, studio fotografiki, pomieszczenia przeznaczone do prac w drewnie i w glinie.
Zasady życia społeczności szkolnej (nauczycieli, uczniów, pracowników administracji) są ustalane w trakcie cotygodniowych spotkań stanowiących demokratyczną formę samorządu ośrodka. Mimo że zebrania nie są przymusowe, zawsze cieszą się olbrzymią popularnością wśród wychowanków. Stanowią one serce samorządowego życia szkoły. Każda osoba ma prawo głosowania bez różnicy, czy jest nauczycielem, czy uczniem. Głos dziecka, które ma 6 lat, jest tak samo ważny jak głos o wiele starszego kolegi. Dzieciom młodszym poświęca się szczególną uwagę, dodając im otuchy, zachęcając do wyrażania własnych myśli i poglądów. Według A.S. Neilla zebrania szkolnej społeczności to przykład doskonałego treningu, przygotowania do życia w demokracji. Być może problemy poruszane nieraz przez dzieci są dla dorosłych trywialne (na przykład: ktoś nie oddał pożyczonej płyty, a ktoś inny nie wyszedł z pokoju, choć go o to poproszono), ale w trakcie spotkań każdy temat jest rozpatrywany z dużą powagą.
Na zebraniach podejmuje się kwestie związane z organizacją współżycia społeczności szkolnej w grupie i organizacją nauki uczniów w szkole. Wszystkie zaistniałe sytuacje, związane z zachowaniami wykraczającymi przeciwko istniejącym regułom i prawom, są omawiane i podlegają wspólnej ocenie. Osoba, która dokonała przewinienia, jest zobowiązana do wyjaśnienia motywów swojego postępowania. Nauczyciele są zobligowani do respektowania postanowień ustalonych w trakcie meetingu. Jeśliby zaś złamali ustanowione prawo, podlegają ocenie tak samo jak i ich uczniowie. Uchwalone decyzje są wprowadzane od razu w życie i obowiązują do czasu, kiedy kolejne spotkanie nie orzeknie inaczej.