ZAGADNIENIA Z MAKROEKONOMII:
Produkt narodowy brutto - PNB, PNN
Produkt krajowy brutto - PKB
Produkt narodowy - DN
Dochód osobisty - DO
Dochód osobisty do dyspozycji - DOD
Czym zajmuje się makroekonomia?
Przypływ dochodu i wydatków
Mnożnik
Konsumpcja
Oszczędność
Cykl koniunkturalny
Polityka monetarna i fiskalna
Pieniądz
Miara zasobu
Funkcje i rodzaje pieniądza
Teoria popytu
Teoria ilości pieniądza
Teoria Keynesa
Podaż pieniądza
System bankowy
Cele polityki monetarnej
Zagregowany popyt i podaż
Inflacja i ujęcie inflacji
Kontrowersje wokół rpli państwa w gospodarce
Bilans płatniczy z zagranicą
Kurs walutowy i system walutowy
Dewaluacja i rewaluacja
28. Deprecjacja i aprecjacja
ODPOWIEDZI NA ZAGADNIENIA Z MAKROEKONOMI
PRODUKT NARODOWY BRUTTO (PNB, PNN) - (dochód narodowy brutto) jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, nie zależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług przez czynniki produkcji. Produkt narodowy brutto (dochód narodowy brutto) jest równy PKB skorygowanemu o dochody netto z tytułu własności za granicą.
PRODUKT KRAJOWY BRUTO (PKB) jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, nie zależnie od tego, kto jest ich właścicielem. PKB w cenach rynkowych jest miarą produkcji krajowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi. PKB w cenach bazowych jest miarą produkcji krajowej z pominięciem podatków pośrednich. PKB wyrażony w cenach rynkowych jest więc wyższy od PKB w cenach bazowych o wielkości podatków pośrednich (pomniejszoną o sumę ewentualnych dotacji do dóbr i usług).
DOCHÓD NARODOWY (DN) jest to produkt narodowy netto wytworzony w gospodarce. Oblicza się go przez odjęcie amortyzacji od PNB w cenach bazowych.
Dochód Narodowy (DN) obejmuje całość dochodów wypłaconych za wykorzystanie czynników produkcji w określonym czasie ich właścicielom oraz niepodzielne zyski przedsiębiorstw, przeznaczone na ich rozwój. Dochód narodowy jest sumą procentów płac i rent oraz niepodzielnych zysków przedsiębiorstw. DN jest równy całkowitym kosztom produkcji dóbr i usług zawartych w PNN.
DOCHÓD OSOBISTY (DO)
Dochód Osobisty (DO) jest równy Dochodowi Narodowemu pomniejszony o niepodzielne zyski przedsiębiorstw.
DOCHÓD OSOBISTY DO DYSPOZYCJI (DOD)
Dochód Osobisty do dyspozycji DOD jest równy Dochodowi Osobistemu pomniejszonemu o podatki osobiste plus osobiste opłaty nieopodatkowane.
CZYM ZAJMUJE SIĘ MAKROEKONOMIA
Makroekonomia polityki gospodarczej otwartej bada gospodarkę, w której ważną rolę odgrywają transakcje z zagranicą.
Nowa makroekonomia klasyczna jest oparta na dwóch przesłankach: niemal natychmiastowego równoważenia rynku i racjonalnych oczekiwań.
PRZYPŁYW DOCHODÓW I WYDATKÓW
MNOŻNIK - mnożnikiem nazywamy stosunek zmiany wielkości produkcji w punkcie równowagi do powodującej ją zmiany wydatków autonomicznych.
KONSUMPCJA
W makroekonomii konsumpcja to wydatki gospodarstw domowych na zakup dóbr. W tym znaczeniu wyróżniamy konsumpcję autonomiczną i dodatkową. Konsumpcja autonomiczna jest niezależna od dochodów, stanowi ona - oczywiście według subiektywnej oceny danego konsumenta - niezbędne minimum, zapewniające egzystencję. Konsumpcja dodatkowa jest natomiast uwarunkowana wysokością dochodów, oznacza wydatki na dobra, które nie są niezbędne do życia.
OSZCZĘDNOŚĆ
CYKL KONIUNKTURALNY - zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu gospodarczego, analizowanego w długim okresie. Najczęściej tymi zmiennymi są: PKB, zatrudnienie, ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki rynku kapitałowego, nakłady inwestycyjne i zapasy przedsiębiorstw, dochody i wydatki ludności, obroty i zyski przedsiębiorstw.
POLITYKA MONETARNA I FISKALNA
Polityka fiskalna inaczej budżetowa to decyzje państwa dotyczące wydatków i podatków.
Polityka pieniężna, polityka monetarna - łagodzi szok, jeżeli zmiana cen wywołuje reakcję państwa, które dostosowuje wielkość nominalnej podaży pieniądza, aby w krótkim okresie uniknąć zmiany jego realnej podaży.
PIENIĄDZ - jest to pewien powszechnie akceptowany, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się z zobowiązań (np. spłata długu). Inaczej mówiąc jest to środek wymiany.
MIARA ZASOBU
Miary zasobu pieniądza (ze względu na płynność): 1). M1: a). gotówka; b). czeki podróżne; c). depozyty na żądanie i rachunki oszczędnościowe z możliwością wystawiania czeków; 2). M2 = M1 plus: a). depozyty oszczędnościowe; b). drobne depozyty terminowe; c). jednodniowe umowy odkupu; d). udziały w spółkach lokacyjnych (z możliwością wystawiania czeków); e). krótkoterminowe depozyty w walutach obcych; 3). M3 = M2 plus: a). duże depozyty terminowe; b). terminowe umowy odkupu; c). długoterminowe depozyty w walutach obcych.
FUNKCJE PIENIĄDZA:
w gospodarce bezpieniężnej (barterowej) nie występuje środek wymiany. Wymiana ma charakter bezpośredni, co oznacza, że jedne dobra są wymieniane na inne.
jednostka rozrachunkowa jest to jednostka, w której są wyrażone ceny i prowadzi się rozliczenie.
pieniądz jest środkiem przechowywania wartości (tezauryzacji), ponieważ można go wykorzystać do dokonania zakupów w przyszłości.
TEORIA POPYTU
TEORIA ILOŚCIOWA PIENIĄDZA - w teorii ilościowej pieniądza utrzymuje się, że zmiany nominalnej podaży pieniądza powodują identyczne zmiany poziomu cen (a także płac), lecz nie wpływają na produkcję i zatrudnienie.
TEORIA KEYNESA
Keynes posługiwał się często pojęciem całkowitego popytu, będącego ogólną sumą zapotrzebowania na dobra i usługi w całym systemie ekonomicznym. Pojęcie to znane było też w klasycznej ekonomii. Zdaniem Keynesa jednak poziom produkcji i zatrudnienie wynika właśnie z całkowitego popytu, podczas gdy w ekonomii klasycznej to osiągnięty poziom produkcji i dostosowane do niego płace decydowały o całkowitym popycie.
W klasycznej ekonomii przyjmowano, że mechanizm popytu i podaży automatycznie reguluje całkowity popyt. Samoregulacja poziomu płac i cen miała gwarantować stałą równowagę między pełnym zatrudnieniem i całkowitym popytem. Nadmiar produkcji miał być zachowywany na przyszłość lub pożytkowany na nowe inwestycje. System stóp procentowych w tym modelu funkcjonował jako "koszt pieniądza", regulujący automatycznie optymalne proporcje między bieżącym spożyciem a tendencją do oszczędzania i inwestowania.
PODAŻ PIENIĄDZA jest to całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów pieniądza występującego w roli środka wymiany.
SYSTEM BANKOWY
Pośrednik finansowy to instytucja, która specjalizuje się w ułatwianiu kontaktów między kredytodawcami a kredytobiorcami. Banki komercyjne są to pośrednicy finansowi, którym państwo udzieliło licencji na działalność polegającą na udzielaniu kredytów i przyjmowaniu depozytów, włączając w to wkłady, w których ciężar mogą być wystawiane czeki. System clearingowy (rozliczeniowy) jest to ogół porozumień, na mocy których wzajemne zobowiązania i należności banków rozlicza się przez zestawienie wszystkich transakcji dokonanych w danym okresie i spłatę tylko zobowiązań netto powstałych w rozliczeniach międzybankowych.
CELE POLITYKI MONETARNEJ
CELE POLITYKI MONETARNEJ: W polityce pieniężnej pieniądz spełnia trzy podstawowe funkcje: środka wymiany (funkcja wynikająca z tzw. podwójnej zbieżności potrzeb) i środka płatniczego, miernika wartości, środka przechowywania wartości i odroczonych płatności. W zestawieniu z innymi składnikami aktywów pieniądz posiada trzy wyróżniki: stała wielkość nominalnej przechowywanej wartości, brak kosztów transformacji (pozostałe aktywa wymagają transformacji w pieniądz), brak dochodu z przechowywania wartości w jego formie. Formy występowania pieniądza: gotówkowa: bilety banku centralnego, bilon metalowy; bezgotówkowa (tzw. pieniądz skrupulatny): depozyty w banku centralnym, depozyty w innym banku.
ZAGREGOWANY POPYT I PODAŻ
Popyt zagregowany (inaczej popyt globalny) jest to suma popytów na danym obszarze. Funkcja ta, podobnie jak funkcja popytu, pokazuje skłonność do zakupu (jednakże tu bez rozgraniczania na dobra) w zależności od wielkości dochodu grup konsumenckich np. gospodarstw, przedsiębiorstw etc. Obliczanie popytu zagregowanego jest jedną z metod obliczania produktu krajowego. Na popyt zagregowany mają wpływ: realne bogactwo społeczeństwa, realne stopy procentowe, oczekiwania ekonomiczne, oczekiwania inflacyjne, zmiany w kursach wymiany walut, dochód państw importujących towary danego państwa. Podaż zagregowana (agregatowa) - suma podaży dóbr i usług w gospodarce narodowej.
Pokazuje zależność między ilością produktów, czyli wielkością realnego produktu narodowego brutto, jaką wszyscy producenci w gospodarce chcą zaoferować na sprzedaż, a poziomem cen mierzonych deflatorem produktu narodowego brutto w danym okresie.
INFLACJA I UJĘCIE INFLACJI
Inflacja to wzrost przeciętnego poziomu cen dóbr w jakimś okresie. Czysta inflacja jest przypadkiem szczególnym, który pojawia się wtedy, kiedy wszystkie ceny dóbr i czynników produkcji wzrastają w tym samym tempie. Ludzie ulegają złudzeniu inflacyjnemu, gdy mylą zmiany realne ze zmianami nominalnymi. Dobrobyt zależy od zmiennych realnych, a nie nominalnych. Cel inflacyjny służy jako produkt odniesienia przy ustaleniu poziomu stóp procentowych. Spełnia on funkcję nominalnej kotwicy.
KONTROWERSJE WOKÓŁ RPLI PAŃSTWA W GOSPODARCE
BILANS PŁATNICZY Z ZAGRANICĄ
Bilans płatniczy jest to usystematyzowane zestawienie wszystkich transakcji zawieranych miedzy mieszkańcami danego kraju a zagranicą.
KURS WALUTOWY I SYSTEM WALUTOWY
System kursu walutowego jest to określony przez państwo zbiór zasad decydujących o sposobie ustalenia kursu walutowego. System kursu walutowego jest przyjętym sposobem interwencji państwa na rynku walutowym. Realny kurs walutowy jest miarą względnej ceny dóbr pochodzących z różnych krajów, wyrażonej w jednej walucie. System waluty złotej był unią monetarną opartych na stałych cenach złota, wymienialnych walutach oraz pełnym pokryciu podaży pieniądza w złocie. Waluta jest wymienialna, jeżeli państwo działające za pośrednictwem banku centralnego, zobowiązuje się do skupu lub sprzedaży, po stałym kursie, takiej ilości walut, jaka zostanie zgłoszona do sprzedaży (zakupu) na rynku.
DEWALUACJA I REWALUACJA
W systemie stałego kursu walutowego dewaluacja (rewaluacja) oznacza obniżenie (podwyższenie) kursu danej waluty przez państwo, które przyjęło na siebie zobowiązanie do obrony tego kursu.
DEPRECJACJA I APRECJACJA
Deprecjacja - spadek ceny towaru lub dobra. Termin używany w szczególności w odniesieniu do spadku wartości waluty krajowej względem waluty zagranicznej w systemie płynnych kursów walut. W systemie stałego kursu walutowego obniżanie wartości waluty krajowej nazywamy dewaluacją. Deprecjacja (dewaluacja) oznacza obniżenie siły nabywczej danego pieniądza w rozliczeniach międzynarodowych. Zjawiskiem odwrotnym do deprecjacji jest aprecjacja.
Aprecjacja - wzrost ceny towaru lub dobra. Termin używany w szczególności w odniesieniu do wzrostu wartości waluty krajowej względem waluty zagranicznej w systemie płynnych kursów walut. W systemie stałego kursu walutowego podniesienie wartości waluty krajowej nazywamy rewaluacją. Aprecjacja zachodzi w sytuacji płynnego kursu walutowego (jest on regulowany przez rynek). Oznacza wzrost siły nabywczej danego pieniądza w rozliczeniach międzynarodowych. Zjawiskiem odwrotnym do aprecjacji jest deprecjacja.