Temat: Motyw samotności człowieka w świecie. Przedstaw zagadnienia w oparciu
o wybrane utwory z różnych epok.

1. Literatura podmiotu

1. Przypowieść o Adamie i Ewie; Księga Rodzaju; w: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu; Biblia Tysiąclecia; Opracował Zespół Biblistów Polskich; Poznań: wyd. PALLOTTINUM.2005.

2. Bedier J.; Dzieje Tristana i Izoldy; Warszawa: wyd. Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982.

3. J. W. Goethe; Cierpienia młodego Wertera; Kraków: wyd. Greg, 2007.

4. S. Żeromski; Ludzie bezdomni; Kraków: wyd. Greg,2012.

1. Literatura przedmiotu

1. D. Wilczycka; Biblia. Stary Testament – Opracowanie lektury; wyd. Biblios – Biblioteka Wysyłkowa.

2. D. Nosowska; Słownik motywów literackich; wyd. 2; Bielsko-Biała: Park, 2004.
   [s. 432-442].

3. S. Tomala Dom; Przewodnik po lekturach, J. W. Goethe; Wyd. Jota, Warszawa 1991. [s.333]

4. K. Józefowicz; Zdasz maturę z języka polskiego; cz.2; Łódź: piątek Trzynastego, 2002. [s. 11-32]

5. http://motywy-literackie.klp.pl/ser-41.html

1. Plan Ramowy

1. Określenie problemu

1. pojęcie samotność; samotność we współczesnym świecie.

1. Kolejność prezentowanych treści

1. Przypowieść o Adamie i Ewie

• Samotność Adama przed istnieniem Ewy; cyt.1; stworzenie Ewy.

1. Dzieje Tristana i Izoldy – epoka,

• Dystans, odrębność kochanków; samotność poprzez tęsknotę.

1. Cierpienia młodego Wertera – rodzaje samotności, inne uczucia,

• Główny bohater; cyt. 2; odrzucenie i miłość.

1. Ludzie bezdomni – epoka

• Idea pracy; odrzucenie przez środowisko; miłość; cyt. 3

1. Wnioski

1. Samotność w różnych epokach; cyt. 4

1. Materiały pomocnicze

1. Kartka z cytatami

Samotność to stan emocjonalny, wynikający z braku pozytywnych relacji z innymi osobami, stan wpisany w ludzkie życie. Pisarze chętnie podejmowali i podejmują ten motyw w swoich dziełach. Ten stan ludzkiej psychiki wynika z charakteru człowieka, z jego wrażliwości, sposobu patrzenia na świat. Współczesny człowiek, żyje w świecie komputerów - coraz bardziej czuje się samotny, wyizolowany ze środowiska. Istota ludzka nie jest stworzona po to, by żyć jak pustelnik, potrzebuje kontaktu z innymi ludźmi, wspólnego działania, rozmów, wspólnych zabaw.

Samotność może być stanem szczęśliwości tylko i wyłącznie wtedy kiedy będzie dobrowolnym wyborem. Najczęściej jednak jest ona przekleństwem, bólem, ciężarem, który ciężko udźwignąć.

W XXI wieku coraz więcej można spotkać osób wyrzuconych na margines życia – samotnych. Aktualnie ludzkość ceni karierę, pieniądze, sławę dużo bardziej od przyjaźni i miłości. Cisza maltretuje człowieka, jesteśmy stworzeni by przebywać w towarzystwie potwierdza to Księga Rodzaju, Stary Testament. W drugim rozdziale opisane jest stworzenie świata w tym również pierwszego człowieka. Stwórca obdarował go pięknym miejscem do życia i zwierzętami do pomocy, lecz Adam potrzebował istoty równej sobie by być szczęśliwym. Bóg powiedział:

„Niedobrze jest człowiekowi, gdy jest sam. Uczyńmy pomoc stosowną dla niego”.

Podczas snu mężczyzny, Stwórca z jego żebra stworzył kobietę i nazwał ją Ewa. Bóg pouczył ich by się rozmnażali i napełniali ziemię. Pozostając w społeczności z Bogiem i ze sobą, Adam i Ewa nigdy nie czuli się samotni.

Generalnie patrząc na literaturę poruszającą dane zagadnienie motyw samotności postrzegany jest jako zjawisko negatywne, niezwykle bolesne dla człowieka.

Opowieść o Tristanie i Izoldzie pochodzi z epoki średniowiecza. U szczytu namiętności partnerzy pragną nie tylko ukochanej osoby, lecz nade wszystko zjednoczenia się z nią, zniesienia wszelkiego dystansu i własnej indywidualności, chcą mieć poczucie, że tworzą nierozerwalną całość. W praktyce okazuje się to nieosiągalne, ponieważ kochankowie muszą zachować odrębność. W ich namiętności tkwi zatem nieuchronność rozdzielenia, co zmienia miłość w doświadczenie przynoszące wyobcowanie dojmująco samotne. Zakochani starają się odnaleźć wierny odpowiednik pojęcia w swoim mózgu, lecz najczęściej dążenie to okazuje się daremne i bezowocne. Rozwiązaniem jest unicestwienie dziedzicznego pojęcia jedności oraz towarzyszącego mu ideału, co da się osiągnąć jedynie przez śmierć.

Samotność bywa z wolnego wyboru, na skutek odrzucenia przez otoczenie, rodzinę lub głęboko ujmowaną samotnością w grupie. Ludzie z samej swej natury przeżywają w samotności: choćby ból, cierpienie, obrachunki ze światem i dotychczasowym życiem, wreszcie także śmierć.

Tytułowy bohater w powieści epoki romantyzmu, Cierpienia młodego Wertera jest samotnikiem, odludkiem. Zajmował się analizą stanów własnej duszy, zamykał w sobie, izolował od otoczenia, w centrum świata stawiał wyłącznie siebie i swoje problemy. Mówił:

„Samotność jest dla serca mego rozkosznym balsamem”.

Należał do kręgu towarzyskiego, arystokracji mieszkającej w niewielkim niemieckim miasteczku, ale z powodu mieszczańskiego pochodzenia nie dopuszczano go do wyższego towarzystwa. Otworzył serce przed Lotta i Albertem zbyt późno. Z powodu nieszczęśliwej miłości i odrzucenia towarzyskiego czuł się wyobcowany i samotny w świecie. Ostatecznie popełnia samobójstwo.

Kolejnym bohaterem samotnym z epoki Młodej Polski jest Doktor Judym z „ Ludzi bezdomnych” Stefana Żeromskiego. Pragnący pomagać najuboższym, niezrozumiany jest przez lekarzy oraz przez arystokrację, jego samotność jest skutkiem poświęcenia się idei pracy u podstaw. Był człowiekiem wyalienowanym ze środowiska w którym przyszło mu żyć. Judym pochodził z biednej rodziny robotniczej, poprzez zmianę swego statusu społecznego - rozpoczęcie kariery lekarskiej, nie pasuje również do warstwy robotniczej. Poprzez swoje wzniosłe idee i zdobytą wiedzę poświęca się i niesie pomoc najuboższym warstwom społeczeństwa. Nie udaje mu się przekonać do swego programu lekarzy warszawskich. W Cisach i w Zagłębiu doznaje samotności, jego zapał zderza się z niechęcią pracodawców i współpracowników. Odrzuca miłość Joasi, pomoc twierdząc, że jeśli chce się poświecić służbie najbiedniejszym, nie może wiązać się z żadną kobietą. Swoje ideały potrzebującym przedkłada ponad miłość, rodzinę i własne szczęście. W ostateczności Tomasz jest wewnętrznie rozdarty między miłością a poczuciem obowiązku,

„(…)nie może mieć ani ojca, ani matki, ani żony, ani jednej rzeczy, którą być miłością przygarnął do serca, dopóki z tej ziemi nie znikną te podłe zmory(…)”.

Jest człowiekiem „bezdomnym”, bez swojego miejsca w świecie. Dobrowolnie wybiera samotną walkę o swe idee.

Samotność nie jest jedynie znakiem naszych czasów, przełomu dwudziestego i dwudziestego pierwszego wieku. Temu zagadnieniu literatura poświęca wiele uwagi również późniejszych epokach. Bohaterowie opisywani przez literaturę różnych epok, którzy nie byli rozumiani przez otoczenie, bardzo często doświadczali uczucia samotności.

Myślę, że wszyscy, których opisałam wyżej, mimo iż żyli w innych epokach, czuli się samotni i wyalienowani. Wszyscy oni zostali w jakiś sposób na ten stan skazani, dzięki sytuacji w jakiej się znaleźli lub naturze, którą obdarzył ich los. Osoby, które świadomie wybierali samotność, poświęcali się idei, uważali ją. za najważniejszą.

„...bo człowiek może wytrzymać tydzień bez picia, dwa tygodnie bez jedzenia, całe lata bez dachu nad głową, ale nie może znieść samotności.”

Cytaty

Cyt. 1

„Niedobrze jest człowiekowi, gdy jest sam. Uczyńmy pomoc stosowną dla niego”
[Rdz 2 ] Stary Testament

Cyt. 2

„Samotność jest dla serca mego rozkosznym balsamem”.
Johann Wolfgang Goethe - Cierpienia młodego Wertera

Cyt. 3

„(…)nie może mieć ani ojca, ani matki, ani żony, ani jednej rzeczy, którą być miłością przygarnął do serca, dopóki z tej ziemi nie znikną te podłe zmory (…)”.

Stefan Żeromski - Ludzie bezdomni

Cyt. 4

„...bo człowiek może wytrzymać tydzień bez picia, dwa tygodnie bez jedzenia, całe lata bez dachu nad głową, ale nie może znieść samotności.”

Paulo Coelho - Jedenaście minut