reumatologiaEgzaminĹšciÄ…ga

KLASYFIKACJA CHORÓB UKŁADU RUCHU wg ARAObowiązuje od 1983 roku i obejmuje wszystkie choroby, którym towarzyszą dolegliwości ze strony narządu ruchu.

I UKŁADOWE CHOROBY TKANKI ŁĄCZNEJ: A. Reumatoidalne zapalenie stawów(sero+ i sero- RF IgM obecny); B .Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów:1.początek wielostawowy; 2.początek skąpo stawowy; 3.początek układowy; C. LES=Toczeń (skórny,układowy,polekowy); D. Skleroderma.; E. Rozlane zapalenie powięzi; F. Zapalenie wielomięśniowe; G. Martwicze zapalenia naczyń; H. Zespół Sjögrena; I. Overlap syndrom ( MCTD = Mieszana układowa choroba tkanki łącznej); J.Inne ( Polymyalgia reumatyczna,Rumień guzowaty).

II ZAPALENIE STAWÓW Z TOWARZYSZĄCYM ZAPALENIEM KRĘGOSŁUPA: zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa; zespół Reitera; łuszczycowe zapalenie stawów; enteropatie.

III. CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW (pierwotna i wtórna).

IV.ZESPOŁY REUMATYCZNE TOWARZYSZĄCE ZAKAŻENIU: bakteryjne, wirusowe, grzybicze; odczynowe: gorączka reumatyczna, przewlekłe bakteryjne zapalenie wsierdzia.

V. CHOROBY METABOLICZNE I GRUCZOŁÓW DOKREWNYCH, KTÓRYM TOWARZYSZĄ OBJAWY STAWOWE: Dna moczanowa – odkłada się moczan sodu; Chondrokalcynoza – odkłada się pirofosforan wapnia; Amyloidoza; Hemofilia; Wrodzone zaburzenia metabolizmu( Zespół Marfana,Cukrzyca, Choroby tarczycy).

VI NOWOTWORY: Łagodne – ganglion; Złośliwe – białaczki, szpiczak mnogi , przerzuty.

VII ZABURZENIA NERWOWO-NACZYNIOWE: Zespół kanału nadgarstka; Zespół algodystroficzny = Sudecka; Zespoły korzeniowe.

VIII CHOROBY KOŚCI I CHRZĄSTEK: Osteoporoza (uogólniona, miejscowa); Osteomalacja; Choroba Forestier; Choroba Pageta; Martwice kości.

IX ZMIANY POZASTAWOWE: Zapalenia kaletek, ścięgien, entezopatie, torbiele; Fibromyalgia.

X RÓŻNE CHOROBY< KTÓRYM TOWARZYSZĄ OBJAWY STAWOWE: Reumatyzm palindromiczny; Okresowa puchlina stawów; Sarkoidoza; Choroby trzustki, Przewlekłe zapalenia wątroby.

ETIOPATOGENEZA: predyspozycje genetyczne; reakcje autoimmunologiczne; czynniki infekcyjne

DIAGNOSTYKA: Badanie podmiotowe=wywiad; Badanie przedmiotowe; Badania laboratoryjne: w tym RF, CRP, kwas moczowy, OB.; Bad. Immunologiczne; Badania radiologiczne: rtg klasyczne, CT , NMR; USG stawów; Scyntygrafia.

REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW – RZS jest przewlekłą, układową chorobą tkanki łącznej.

Podstawowym objawem jest zapalenie stawów o charakterze postępującym, prowadzącym do deformacji i destrukcji stawów, co w konsekwencji prowadzi do upośledzenia wydolności stawów i ciężkiego kalectwa.

Pierwotnym miejscem zapalenia jest błona maziowa stawów, zmiany występują również w ścięgnach, pochewkach, kaletkach i więzadłach.

Częstość zachorowania 1- 2 % populacji. K – M = 3 : 1. Zachorowania są w każdym wieku ale najczęściej jednak 25 – 35 r.ż i 50 – 60 r.ż.

ETIOLOGIA CHOROBY: 1.Zaburzenia immunologiczne: produkcja w błonie maziowej stawów czynników reumatoidalnych, które są przeciwciałami.; 2.Czynniki genetyczne: antygeny HLA kl.II.; 3.Czynniki infekcyjne: wirus Epsteina-Barra, slow-wirusy, bakterie:Salmonella,Proteus.

OBJAWY KLINICZNE RZS -POCZĄTEK: 1.PRZEWLEKŁY 70% pacjentów – występuje zmęczenie, brak apetytu, powolny spadek wagi ciała, sztywność mięśni i stawów. 2.OSTRY 15% pacjentów – występuje wysoka gorączka, silne bóle mięśni i stawów, duży spadek wagi ciała nawet do 10 kg.

Zapalenie stawów charakteryzuje się: BÓLEM; SYMETRYCZNYM OBRZĘKIEM; SZTYWNOŚCIĄ PORANNĄ STAWÓW PONAD 1 h; OGRANICZENIEM RUCHOMOŚCI STAWÓW.

LOKALIZACJA W KOLEJNOŚCI ZAJMOWANIA STAWÓW: STAWY: RĄK, STÓP, SKOKOWE, ŁOKCIOWE, BARKOWE, KOLANOWE, BIODROWE, KRĘGOSŁUPA SZYJNEGO, SKRONIOWO-ŻUCHWOWE.

OBJAWY POZASTAWOWE: 1. Guzki reumatoidalne. 2. Zapalenie osierdzia, mięśnia sercowego. 3.Zmiany w płucach – zapalenie opłucnej. 4.Limfadenopatia. 5. Uogólnione zapalenie naczyń – zagrożenie życia. 6.Zespół nerczycowy.

ROZPOZNANIE W OPARCIU O KRYTERIA ARA Z 1987 r.

LECZENIE RZS :MUSI BYĆ KOMPLEKSOWE: FARMAKOLOGICZNE, CHIRURGICZNO-ORTOPEDYCZNE, FIZYKOTERAPIA, KINEZYTERAPIA, REHABILITACJA SPOŁECZNA ,REHABILITACJA ZAWODOWA

PATOLOGIA RZS Pierwotnym miejscem zapalenia jest błona maziowa stawów. Dochodzi w niej do: proliferacji komórek warstwy synowialnej; rozrostu i przerostu kosmków błony maziowej; tworzenia się nacieków zapalnych złożonych z limfocytów T i B oraz makrofagów; tworzenia się ognisk martwicy włóknikowa tej; produkcji immunoglobulin IgG i IgA przez limfocyty B o właściwościach czynnika reumatoidalnego; rozrastająca się błona maziowa pokrywa całą powierzchnię chrząstki stawowej - powstaje Łuszczka ( PANNUS ); produkcji w płynie stawowym cytokin prozapalnych np. IL1, TNFα , które niszczą chrząstkę stawową; między łuszczkami powierzchni tworzących staw dochodzi do ich zrostu co prowadzi do usztywnienia stawu ( ANKYLOSIS ); tworzenia się nadżerek na powierzchni kości i geod podchrzęstnych; zmian zapalnych w ścięgnach, kaletkach oraz więzadłach stawowych; wcześnie rozwija się osteoporoza trzystawowa; zapalenia w ścianie naczyń krwionośnych.

DEFORMACJE STAWÓW W RZS: palce o typie „łabędziej szyjki” tj. przeprost w stawach międzypaliczkowych bliższych ( PIP ) i przykurcz w stawach międzypaliczkowych dalszych ( DIP ); palce o typie „butonierki” tj. przykurcz w st . PIP i przeprost w stawach DIP; kciuki „kacze dzioby” tj. przeprost w stawie międzypaliczkowym kciuków co prowadzi do utraty zdolności chwytnej rąk i uniemożliwia przeciwstawianie kciuka; palce „młoteczkowate” usztywnienie w stawie PIP, a przykurcz zgięciowy w st. DIP; ulnaryzacja palców tj.odchylenie palców w stronę łokciową związane z uszkodzeniem i osłabieniem prostownika łokciowego nadgarstka; zespół kanału nadgarstka tj. ucisk na nerw pośrodkowy przez przerost błony maziowej bądź wysięk co prowadzi do zaburzeń bądź zniesienia czucia palców I, II, III i połowy IV palca; tworzą się cysty i gangliony np.cysta Bakera; podwichnięcie w stawie szczytowo – potylicznym jest bezpośrednim zagrożeniem życia przez ucisk na rdzeń kręgowy i może doprowadzić również do porażenia czterokończynowego.

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE RZS wg.ARA ZREWIDOWANE W 1987 r. 1) SZTYWNOŚĆ PORANNA

STAWÓW Czas trwania ≥ 1 h ( do wystąpienia wyraźnej poprawy ) 2) ZAPALENIE TRZECH LUB

WIĘCEJ STAWÓW Jednoczasowy obrzęk lub wysięk 3 stawów stwierdzony przez lekarza3) ZAPALENIE STAWÓW RĘKI Zapalenie co najmniej 1 stawu śródręczno-palcowego (MCP) lub miedzypaliczkowego bliższego (PIP) oraz stawu nadgarstkowego 4) SYMETRYCZNE ZAPALENIE STAWÓW Jednoczasowość i jednoimienność obustronnych zmian zapalnych5) GUZKI REUMATOIDALNE Stwierdzone przez lekarza nad wyniosłościami kostnymi po stronie wyprostnej lub w okolicach stawu 6) OBECNOŚĆ CZYNNIKA REUMATOIDALNEGO W SUROWICY Stosując metody, w których odsetek dodatnich wyników w kontroli nie przekracza 5 %7) ZMIANY RADIOLOGICZNE TYPOWE DLA RZS Stwierdzenie co najmniej dekalcyfikacji. Obecność tylko zmian zwyrodnieniowych jest wykluczeniem.

Spełnienie 4 z 7 kryteriów ustala rozpoznanie. Kryteria od 1 do 4 muszą być obecne co najmniej przez 6 tyg.

Klasyfikacja sprawności fizycznej w reumatoidalnym zapaleniu stawów Klasa1- Zdolność wykonywania bez trudności wszystkich codziennych czynności; Klasa2- Zdolność wykonywania normalnych czynności mimo utrudnień spowodowanych ograniczeniem ruchomości jednego lub kilku stawów;Klasa3- Zdolność wykonywania tylko nielicznych czynności codziennych i samoobsługi lub ich całkowite upośledzenie; Klasa4- Dużego stopnia lub całkowite unieruchomienie w łóżku albo na wózku; tylko częściowo lub całkowicie zniesiona zdolność do samoobsługi

Kryteria anatomiczne progresji choroby ( wg.Steinbrockera, zmodyfikowane ) Okres: I – wczesny-> brak zmian destrukcyjnych w badaniu radiologicznym, ewentualnie obecność osteoporozy; II – umiarkowany-> radiologiczne oznaki osteoporozy, ew. z niewielkim uszkodzeniem podchrzęstnym kości lub chrząstki; brak zniekształceń; może być ograniczenie ruchomości stawów; zanik sąsiadujących mięśni; uszkodzenie tkanek miękkich ( guzki reumatoidalne, zapalenie pochewek ścięgnistych ); III – ciężki-> objawy radiologiczne uszkodzenia chrząstki i kości wraz z osteoporozą; zniekształcenie stawów ( podwichnięcia, ulnaryzacja, przeprost ), duże zaniki mięśni; zmiany w tkankach miękkich, jak guzki i zapalenie pochewek ścięgnistych; IV – końcowy-> Zrost włóknisty lub kostny stawów, kryteria jak w okresie trzecim

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE RZS Obowiązuje model zwany „piramidą”

Wyróżnia się 3 grupy leków: I GRUPA = NLPZ → niesterydowe leki p/zapalne np.Diclofenac,Ketoprofen, zasadą leczenia jest 1 lek NLPZ w określonej dawce p/zapalnej; II GRUPA = Leki modyfikujące przebieg choroby = DMARDS Należy tu : Arechina, Sole zlota, Penicylamina = Cuprenil, Sulfasalazyna EN, Metotreksat; III GRUPA = CYTOSTATYKI tj: AZATIOPRYNA ( IMMURAN), CYKLOFOSFAMID (ENDOXAN), CYKLOSPORYNA (SANDIMMUN – NEORAL), w/w cytostatyki są także lekami modyfikującymi rzs; STERYDY: nie zalicza się ich do żadnej z tych grup ale stanowią tzw.”terapię pomostu”;;;Obecnie najnowsze leczenie to LEKI BIOLOGICZNE skierowane przeciwko różnym cytokinom prozapalnym. Np.ENBREL → skierowany p/TNFα – injekcje podskórne 1x w tygodniu 50 mg lub 2 x w tygodniu po 25 mg REMICADE – wlewy dożylne HUMIRA – injekcje podskórne co 2 tygodnie

REHABILITACJA W RZS Celem każdej rehabilitacji jest przywrócenie sprawności fizycznej i psychicznej chorego do zdolności do pracy i czynnego udziału w życiu społecznym tak, aby poprawić jego jakość życia i spowolnić postęp niesamodzielności

SPECYFIKA REHABILITACJI CHORYCH W RZS wynika z: postępującego procesu rzs; umiejscowienia zmian w wielu odcinkach narządu ruchu; bólu; trudności w akceptacji własnego kalectwa; trudności w integracji w życiu społecznym; Aby uzyskać poprawę u chorych z rzs konieczne jest jednoczesne zastosowanie: Fizykoterapii; Kinezyterapii; Zaopatrzenia ortopedycznego; Fizjoterapia = Fizykoterapia i Kinezyterapia

U chorych z rzs konieczna jest również rehabilitacja zawodowa, której celem jest powrót człowieka o ograniczonej sprawności do: swojego miejsca pracy na dotychczasowe stanowisko; bądź adaptację stanowiska pracy do możliwości chorego; zmianę stanowiska pracy; zmianę zawodu co jest niekiedy ostatecznym rozwiązaniem rehabilitacji zawodowej; likwidację barier architektonicznych

Rehabilitacja w rzs ma zapobiegać deformacjom, korygować już istniejące oraz wyrobić właściwe mechanizmy kompensacji. Zakres rehabilitacji zależy od aktywności choroby, jej dynamiki, wieku chorego, stopnia i miejsc uszkodzonych stawów.

Zadaniem fizykoterapii jest przygotowanie tkanek do różnych form kinezyterapii. FIZYKOTERAPIA ma działanie: Przeciwbólowe, Przeciwzapalne, Reguluje napięcie mięśni. Do zabiegów działających najsilniej p/bólowo zalicza się: krioterapię ( miejscową, ogólnoustrojową); TENS (przezskórna elektrostymulacja nerwów; laseroterapię; diadynamik; interdyn; pole magnetyczne; masaż ręczny; galwanizacja; hydroterapia ( masaż podwodny, wirowy, perełkowy).

Zadaniem kinezyterapii rzs jest: odżywienie chrząstki stawowej; zwiększenie zakresu ruchów ( ćwiczenia bierne, samowspomagane, czynne wolne, w odciążeniu, z oporem ); likwidacja przykurczów (np.wyciągi, mobilizacje technikami manualnymi); przywrócenie prawidłowej pracy mięśni ( ćwiczenia izometryczne mięśni, z oporem, ćwiczenia w wodzie, terapia manualna ).

Właściwie prowadzona kinezyterapia tworzy dla chorego nowe wzorce ruchowe i wykorzystując właściwą kompensację przywraca utraconą funkcję stawów

Wyróżnia się 4 stopnie czynnościowe uszkodzenia stawu ( wg.Seyfrieda): Io chory wykonuje ruch czynny w pełnym zakresie z obciążeniem nieco mniejszym od normalnego; IIo ruch czynny w pełnym zakresie, włączenie oporu powoduje ból i zmniejsza zakres ruchu; IIIo pełen zakres ruchów możliwy tylko w odciążeniu zalecane ćw.w odciążeniu; IVo ruch w odciążeniu jest bolesny, ograniczony zaleca się ćw. w zachowanym zakresie ruchów.

W Io i IIo uszkodzenia stawu chory może być leczony zachowawczo w IIIo i IVo wymaga przeważnie leczenia operacyjnego.

Zadaniem zaopatrzenia ortopedycznego jest: zmniejszenie bólu; odciążenie stawu; stabilizacja; zapobieganie upadkom; wczesne uruchomienie po zabiegach operacyjnych. Stosujemy: kule łokciowe, laski ortopedyczne; balkoniki, gorsety, kołnierze odciążające, stabilizatory ortopedyczne, buty ortopedyczne, wkładki, ortezy w deformacji ręki w rzs wykonywane są indywidualnie dla każdego chorego → pelnią funkcję zapobiegawczą i leczniczą dla istniejących deformacji

Leczenie chorego z rzs ze względu na przewlekły przebieg choroby jest: wieloletnie; wielokierunkowe; prowadzone systematycznie; wymaga współpracy wielu specjalistów; prowadzone do końca życia; wymaga wielokrotnej modyfikacji

LECZENIE REUMOORTOPEDYCZNE Jest stałym elementem kompleksowego leczenia chorego z rzs i ma zastosowanie na każdym etapie choroby. Dlatego musi być planowane wieloetapowo z udziałem chorego i różnych specjalistów. Zabiegi reumoortopedyczne dzielimy na: 1.profilaktyczne – zapobiegają przed zniszczeniem i zniekształceniem stawu; 2.korekcyjno – rekonstrukcyjne – stosowane w stawach o zniszczonej powierzchni, w utrwalonych przykurczach i zaburzonej osi kończyny.

Wyróżniamy zabiegi: synowectomia stawu; debridement = rozszerzona synowectomia o usunięcie wyrośli kostnych; artroskopia; osteotomia; artrodeza; endoprotezo plastyka.

Coraz skuteczniejsze techniki operacyjne skracają choremu czas leczenia, pobytu w szpitalu i rekonwalescencji.

Od 2004 roku prowadzone są w Europie działania, które mają na celu nadanie chorobom reumatycznym w Unii Europejskiej takiego samego miejsca jak inne choroby społeczne takie jak choroby układu krążenia, AIDS, HIV, nowotwory, cukrzyca.

Patronuje temu EULAR (European League against Rheumatism ), która skupia naukowców i organizacje chorych.

Organizacje chorych reumatycznych w większości działają na zasadach grup samopomocy, a więc zrzeszają samych chorych, którzy działają sami dla siebie a przy okazji różnych akcji wpływają na zmiany w państwach.

W Polsce jest obecnie ponad 25 organizacji chorych.

Od 2000 zrzesza je FEDERACJA STOWARZYSZEŃ OSÓB CHORYCH, NA CHOROBY REUMATYCZNE „REF” biorąc czynny udział w akcjach europejskich np. w Światowym Dniu Reumatyzmu.

Aby uzmysłowić politykom i mediom , że choroby reumatyczne to nie choroby wieku podeszłego w 2005 roku zorganizowano w Warszawie konferencję z wizytą w Klinice Wieku Rozwojowego. Konferencję poprzedzona była konferencją prasową.

Lobbing parlamentarzystów z Polski w Unii Europejskiej pozwolił na rozszerzenie działań w Polsce, gdzie choroby reumatyczne nadal uważane są za choroby ludzi w wieku podeszłym.

MŁODZIEŃCZE IDIOPATYCZNE ZAPALENIE STAWÓW – MIZS

MIZS różni się od RZS dorosłych tym, że: występuje różnorodność postaci, zajęcia oka; czynnik reumatoidalny występuje u dzieci tylko w ok.20 %. MIZS to choroba, która rozpoczęła się przed 16 rokiem życia.

Wyróżnia się 3 główne postaci MIZS ( w zależności od pierwszych 6 miesięcy choroby): 1.POSTAĆ UOGÓLNIONA - Głównie chorują dzieci małe 1 – 6 r.ż., Cechy charakterystyczne to: nawracające hektyczne gorączki 1 – 2 x na dobę; ciężki stan ogólny dziecka; przelotne wysypki; powiększenie wątroby, śledziony, obwodowych węzłów chłonnych; zapalenie serca i osierdzia; zapalenia stawów : głównie nadgarstki.

POWIKŁANIA: krótkogłowie, skrócenie i zwężenie twarzoczaszki, niedorozwój żuchwy, zahamowanie wzrostu, zahamowanie rozwoju płciowego. 2.POSTAĆ WIELOSTAWOWA -Zajęcie nie mniej niż 5 stawów, Zajęte stawy duże i małe + kręgosłup szyjny. Przeważają dziewczynki powyżej10 roku życia. Przebieg mniej burzliwy. 3.POSTAĆ NIELICZNOSTAWOWA - Asymetryczne zajęcie nie więcej niż 4 stawów. Charakterystyczne są zmiany w narządzie wzroku

LECZENIE KOMPLEKSOWE:farmakologiczne: (Sterydy, Cytostatyki, NLPZ); operacyjne:zabiegi profilaktyczne i korekcyjno-rekonstrukcyjne; fizykoterapia; kinezyterapia; rehabilitacja społeczna, psychiczna i zawodowa.

SERONEGATYWNE ZAPALENIA STAWÓW Z ZAJĘCIEM KRĘGOSŁUPA = SPONDYLOARTROPATIE (SZS )

SZS to grupa chorób posiadająca wspólne cechy: Ujemne testy na obecność czynnika reumatoidalnego klasy IgM; vNieobecność guzków reumatoidalnych; Zapalenie stawów obwodowych; Zmiany zapalne w stawach krzyżowo-biodrowych i / lub w kręgosłupie; Możliwość nakładania się łuszczycy skóry i / lub paznokci, zmian ocznych, śluzówkowych , skórnych oraz zapalenia żył; Tendencja do występowania rodzinnego

Istotnie często występuje w tych chorobach antygen HLA – B 27

DO SERONEGATYWNYCH SPONDYLOARTROPATII NALEŻĄ: ZESZTYWNIAJĄCE ZAPALENIE STAWÓW KRĘGOSŁUPA ( ZZSK ); ŁUSZCZYCOWE ZAPALENIE STAWÓW ( ŁZS ); ZAPALENIE STAWOWO-KOSTNE TOWARZYSZĄCE ZMIANOM KROSTKOWYM DŁONI I STÓP; ZAPALENIE STAWÓW TOWARZYSZACE RÓŻNYM FORMOM TRĄDZIKA; ZESPÓŁ REITERA; ZAPALENIE STAWÓW TOWARZYSZĄCE ENTEROPATIOM

ŁUSZCZYCOWE ZAPALENIE STAWÓW (ŁZS) To przewlekła choroba zapalna charakteryzująca się współistnieniem łuszczycy skóry i / lub paznokci, zapalenia stawów obwodowych i / lub kręgosłupa przy ujemnym teście na obecność czynnika reumatoidalnego klasy IgM.

ETIOPATOGENEZA: tło autoimmunologiczne.

ZMIANY HISTOPATOLOGICZNE: Wczesne w błonie maziowej stawów; „parasyndesmofity” = kostnienie tkanki około kręgosłupowej; entezopatie

POCZĄTEK CHOROBY zwykle 35 – 45 lat ; M : K = 1 : 1; Zapalenie może być jedno lub kilkustawowe ( 1 – 4 stawy; Zmiany ASYMETRYCZNE; Zajęte stawy duże i małe ( kręgosłup i / lub stawy krzyżowo-biodrowe; Zmiany oczne; Zmiany w sercu; Włóknienie płuc

BADANIA LABORATORYJNE: Podwyższone OB., CRP, anemia, leukocytoza

LECZENIE ŁZS: Farmakologiczne: NLPZ, Leki immunosupresyjne, promieniowanie UVA, Tigason, Leki zewnętrzne; Fizykoterapia; Kinezyterapia; Psychoterapia

ZESZTYWNIAJĄCE ZAPALENIE STAWÓW KRĘGOSŁUPA –ZZSK Dawna nazwa – Choroba Bechterewa; Ma charakter zapalno-kostniejący; Zajmuje głównie KRĘGOSŁUP i STAWY OBWODOWE GŁÓWNIE KOŃCZYN DOLNYCH; Prawie zawsze doprowadza do zesztywnienia stawów krzyżowo-biodrowych i stawów kręgosłupa; CZĘŚCIEJ CHORUJĄ MĘŻCZYŹNI; POCZĄTEK 15-30 r.ż

ETIOPATOGENEZA ZZSK:Czynniki genetyczne – antygen HLA B27; Czynniki bakteryjne – Klebsiella, Enterobacteriacae.

OBJAWY KLINICZNE ZZSK

PIERWSZY OBJAW - ból okolicy krzyżowo-biodrowej promieniujący do pośladków i pachwin utrzymujący się ponad 3 miesiące ze sztywnością głównie w nocy, która mija lub zmniejsza się po ćwiczeniach.

POTEM: Opasujące bóle w klatce piersiowej z zaburzeniami snu; Zmniejszenie pojemności życiowej płuc; Zajęcie stawów biodrowych i kolanowych; Zapalenie tęczówki; Włóknienie górnych płatów płuc; Zapalenie części wstępującej aorty – prowadzi do wady aortalnej serca

ROZPOZNANIE – Kryteria Nowojorskie z 1966 zweryfikowane w 2006 r.

LECZENIE ZZSK – musi być KOMPLEKSOWE

Najistotniejszą rolę odgrywa jednak KINEZYTERAPIA : Ćwiczenia przynajmniej 2x dz i ćw. w wodzie - pływanie przede wszystkim na plecach. Fizykoterapia. Farmakologiczne: NLPZ, Cytostatyki, leki rozluźniające mięśnie.

ROKOWANIE: Z reguły pomyślne ale w przypadku wczesnego rozpoznania i intensywnej rehabilitacji

Po 20 latach trwania choroby około 70% chorych jest zdolna do pracy.

ZESPÓŁ REITERA To triada objawów: 1) Zapalenie spojówek; 2 )Zapalenie cewki moczowej; 3) Zapalenie stawów. Częściej chorują mężczyźni.

HISTOPATOLOGICZNE: zmiany zapalne w błonie maziowej stawów i przyczepach więzadeł i ścięgien

ETIOPATOGENEZA (ReA Z.S): - infekcyjne: głównie infekcje.przewodu pokarmowego (Salmonella, Shigella); - infekcje układu moczowo-płciowego:Chlamydia trachomatis; -zakażenie wirusem HIV

OBJAWY KLINICZNE:- gorączka, - zapalenie jedno lub kilkustawowe, asymetryczne przeważnie kk dolne z dużymi, obrzękami, entesitis = zapalenie ścięgien; zapalenie cewki moczowej i / lub szyjki macicy; zapalenie spojówek, tęczówki, błony naczyniowej oka, twardówki; owrzodzenia w jamie ustnej i na zewnętrznych narządach płciowych.

BADANIA LABORATORYJNE : wysokie OB., leukocytoza

Rozpoznanie w oparciu o kryteria

LECZENIE: - Antybiotyki; Sulfasalazyna EN; Leczenie immunosupresyjne; - Rehabilitacja

REAKTYWNE ZAPALENIA STAWÓW To nieropne zapalenie jednostawowe lub asymetryczne zapalenie kilkustawowe po przebytej infekcji przewodu pokarmowego, moczopłciowego lub układu oddechowego

ETIOPATOGENEZA: - Bakterie gram (-): Salmonella, Shigella, Chlamydia; - Paciorkowce ( gorączka reumatyczna )

Brak drobnoustrojów i ich antygenów w wysięku stawowym

OBJAWY KLINICZNE: asymetryczne zapalenie stawów (przeważnie kolanowych i skokowych); ostry początek; ędrujący charakter zmian; entezopatie; bóle mięśni; rumień guzowaty; zapalenie spojówek;

LECZENIE: NLPZ , Antybiotyki, Cytostatyki, Ćwiczenia rehabilitacyjne – wcześnie

INFEKCYJNE ZAPALENIA STAWÓW przyczyną jest przedostanie się drobnoustrojów do stawu: z zewnątrz poprzez ranę; z sąsiadującej nasady kostnej; z dalekiego ogniska infekcji; wprowadzenie drobnoustroju w czasie dostawowego podania leku.

OBJAWY KLINICZNE: wysoka gorączka często z dreszczami; ostry ból stawu; obecność ropnego płynu w stawie

BADANIA LABORATORYJNE wysokie OB., znaczna leukocytoza

LECZENIE: - celowana antybiotykoterapia; w ostrym stanie zakaz rehabilitacji tylko ćwiczenia izometryczne, odciążanie stawu ; potem indywidualna rehabilitacja

TOCZEŃ RUMIENIOWATY UKŁADOWY – LES Jest to zapalna , układowa choroba tkanki łącznej dotycząca wielu narządów i układów: zmiany skórne; zapalenie stawów; zapalenie błon surowiczych, nerek; zmiany w układzie nerwowym; obniżenie liczby leukocytów i płytek krwi; o przebiegu przewlekłym z okresami zaostrzeń i remisji. O życiu chorego decyduje zajęcie nerek i centralnego układu nerwowego.

Nazwa choroby pochodzi od jednego z głównych objawów jakim jest rumień w kształcie motyla na grzbiecie nosa i policzków. W/w objawy spowodowane są zaburzeniami immunologicznymi – tworzenie autoprzeciwciał skierowanych głównie przeciwko antygenom jąder komórkowych.

ETIOPATOGENEZA: przyczyna nie znana. Pod uwagę bierze się: Czynniki hormonalne (estrogeny); Genetyczne ( HLA ); Środowiskowe: promieniowanie UV; leki: hydralazyna, hydantoina, penicylina, sulfoamidy, amid prokainy, Cuprenil; doustne leki antykoncepcyjne; wirusy – głównie retrowirusy. Zachorowania w każdym wieku nawet u noworodków, najczęściej młode kobiety

OBJAWY KLINICZNE LES- POCZĄTEK: NAGŁY: najczęściej, przebieg burzliwy, gorączki septyczne, bóle i obrzęki stawów, zmiany narządowe, zmniejszenie masy ciała; SKRYTY: rzadko, ogólne osłabienie, zmniejszenie masy ciała, stany podgorączkowe, leukopenia i trombocytopenia, nadwrażliwość na światło- mogą na wiele lat wyprzedzać wystąpienie zmian narządowych ( dwa ostatnie objawy )

SKÓRA I BŁONY ŚLUZOWE w 75 %: rumień w kształcie motyla; rumień krążkowy; wysypki różnego rodzaju na całej skórze; zmiany na opuszkach palców podobne do odmrożeń; wypadanie włosów; objaw Raynauda; owrzodzenia na błonie śluzowej jamy ustnej. STAWY I MIĘŚNIE w 90%: bóle i obrzęki stawów wędrujące bez destrukcji stawów; artropatia Jaccud = podwichnięcia w stawach jak w rzs, ale spowodowane zajęciem tkanek miękkich; martwice aseptyczne kości; zapalenie mięśni. UKŁAD KRĄŻENIA w 60%: zapalenie osierdzia, mięśnia i wsierdzia serca; zapalenie naczyń wieńcowych; wady serca spowodowane zapaleniem wsierdzia. UKŁAD ODDECHOWY w 60%: zapalenie opłucnej suche lub wysiękowe; ostre zapalenie płuc nie poddające się rutynowej terapii. PRZEWÓD POKARMOWY: ostre bóle jamy brzusznej; zapalenie otrzewnej; krwawienia i perforacje jelit. UKŁAD SIATECZKOWO – ŚRÓDBŁONKOWY: powiększenie węzłów chłonnych; powiększenie śledziony; powiększenie wątroby. NERKI w 50%- Zajęcie ich to najpoważniejszy objaw choroby.

Wyróżnia się histo-patologicznie VI rodzajów kłębkowego zapalenia nerek (90%) z: białkomoczem; osadem teleskopowym moczu; zespołem nerczycowym; prowadzące do szybkiego rozwoju niewydolności nerek.

Zmiany nerkowe dotykają najczęściej ludzi młodych. Biopsja nerki jest bardzo ważna prognostycznie – od niej zależy rodzaj leczenia i dalszy los chorego. UKŁAD NERWOWY w 75%: Są to objawy neurologiczno-psychiatryczne, mogą być pierwszymi i jedynymi objawami LES. Najczęściej występują: zaburzenia świadomości; psychozy; drgawki; udary mózgu; poprzeczne zapalenie rdzenia; neuropatie; pseudoguzy mózgu. Pomocne jest badanie płynu mózgowo - rdzeniowego. Objawy te bardzo poważnie obciążają chorego

LECZENIE LES Jest zawsze indywidualne.Leczenie powinno się zacząć od poinformowania chorego i jego rodziny o przebiegu choroby, rokowaniu, konieczności stosowania leków i ich działaniach ubocznych

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE NLPZ, Sterydy,Leki przeciwzimnicze, leki immunosupresyjne,leczenie objawowe.

ROKOWANIE Najczęstszą przyczyną zgonów nadal jest zajęcie nerek i ośrodkowego układu nerwowego

CZAS PRZEŻYCIA :1 rok u 96% chorych przy zmianach wielonarządowych; 5 lat – 81%; 10 lat – 71%, 20 lat – u 50 %.

Często życiu chorych z toczniem zagrażają ciężkie zakażenia będące powikłaniem leczenia immunosupresyjnego. Ciąża u chorej z toczniem jest też bardzo obciążająca rokowanie, chyba że choroba jest w okresie tzw.remisji

TWARDZINA UKŁADOWA = SKLERODERMA Jest to układowa choroba tkanki łącznej charakteryzująca się zapaleniem oraz zmianami naczyniowymi i włóknistymi, które przechodzą następnie w zmiany zanikowe w skórze i w narządach wewnętrznych: przewód pokarmowy, płuca, serce, nerki

Klasyfikacja twardziny wg.ARA z 1983 roku: 1.Twardzina miejscowa: morphea, linijna. 2. Twardzina układowa: rozsiana, zespół CREST. 3. Twardzina wywołana przez środki chemiczne lub leki: polichlorek winylu, silikon, parafina, żywice epoksydowe, bleomycyna, L-hydroksytryptofan.

Rozsianym zmianom skórnym często towarzyszy: trzeszczące zapalenie ścięgien; zapalenie stawów z ich przykurczmi; obecność przeciwciał – Scl 70; wczesne zmiany narządowe.

Ograniczonym zmianom skórnym: wapnica; teleangiektazje; przeciwciała (ACA); późne zmiany narządowe.

Kobiety chorują 3-4 razy częściej. Występuje w każdym wieku. Początek najczęściej 30-50 r.ż. Diagnostyka i rozpoznanie twardziny opiera się o kryteria ARA z 1980 roku. We wczesnej fazie wykonuje się również wycinki skóry z oceną histopatologiczną. Ze względu na wielonarządowe zmiany konieczne jest intensywne leczenie celowane i objawowe. Często leczenie jest trudne ze względu na dużą zmienność obrazu klinicznego.

ZMIANY NARZĄDOWE W TWARDZINIE--SKÓRA: palce, twarz, zanik czerwieni wargowej, skrzydełek nosa, owrzodzenia, przetoki, zespół Raynauda; PRZEWÓD POKARMOWY w 80%: zaburzenia perystaltyki przełyku; zaburzenia połykania; zespół złego wchłaniania; zaparcia. UKŁAD ODDECHOWY w 70%: duszność wysiłkowa; suchy kaszel; włóknienie śródmiąższowe prowadzi do ciężkiego nadciśnienia płucnego; zajęcie opłucnej. SERCE: zapalenie osierdzia z wysiękiem; niewydolność lewo- bądź lewo- i prawo komorowa; zaburzenia rytmu komorowe i nadkomorowe; nadciśnienie systemowe; zaburzenia przewodnictwa. NERKI: złośliwe nadciśnienie; skąpo- i bezmocz; niewydolność nerek spowodowane martwicą kory nerek.

ROKOWANIE Przebieg postępujący przeżycie chorych zależy od zaawansowania zmian narządowych: serce, płuca, nerki.

ZAPALENIE WIELOMIĘŚNIOWE I SKÓRNO-MIĘŚNIOWE To przewlekła zapalna choroba mięśni z zajęciem lub bez zajęcia skóry często z zajęciem mięśnia serca i płuc. M : K = 1:3 na ogół po 40 roku życia

ETIOPATOGENEZA: mechanizmy immunologiczne; enterowirusy ( Coxackie B ), adenowirusy; wirusy grypy, wirusy hepatitis B, wirus HIV; zakażenie toxoplazmozą

OBJAWY CHOROBY: początek ostry lub podstępny; osłabienie siły mięśni zwłaszcza pasa barkowego i lędźwiowego, karku i grzbietu aż do całkowitego unieruchomienia; bóle mięśni przy ucisku; zaburzenia połykania, oddychania; bóle stawów, gorączka; obrzęk twarzy; rumień ciemnoczerwony powiek i grzbietu rąk; włóknienie płuc, przełyku; zapalenie mięśnia serca, zaburzenia rytmu, zmiany podobne jak w zawale

BADANIA LABORATORYJNE: wysokie OB., leukocytoza; wysoki poziom enzymów mięśniowych: CPK, LDH, AspAT, ALAT; pierwotne zmiany w EMG;

LECZENIE: sterydy: dożylnie i doustnie; leki.immunosupresyjne:Endoxan.

UOGÓLNIONE ZAPALENIE POWIĘZI: początek nagły; obrzęk i stwardnienie tkanki podskórnej kk górnych i dolnych bez zajęcia narządów wewnętrznych; bóle i osłabienie mięśni kk; ograniczenie ruchomości stawów i przykurcze stawów

BADANIA LABORATORYJNE Leukocytoza z eozynofilią,

LECZENIE jak zapalenia wielomięśniowego

GUZKOWE ZAPALENIE TĘTNIC = ZAPALENIE WIELOTĘTNICZE To martwicze zapalenie naczyń tętniczych typu mięśniowego małych i średnich często w miejscu ich rozwidlenia prowadząc do zakrzepicy, tętniaków aż do całkowitego zamknięcia światła naczynia i zawału. M : K = 3:1; najczęściej 30-50 lat

ETIOPATOGENEZA Immunologiczna reakcja zapalna w błonie środkowej naczynia

OBJAWY KLINICZNE: spadek masy ciała powyżej 4 kg; gorączka; osłabienie; bóle mięśni i stawów oraz ich osłabienie; mono-lub polineuropatia ( u 75% chorych ); ból lub bolesność uciskowa jąder u mężczyzn; podwyższenie ciśnienia rozkurczowego krwi; niedowłady, drgawki; tachykardia, zaburzenia przewodnictwa; napadowe bóle brzucha; perforacje jelit; zapalenie jąder; zmiany na skórze; nadciśnienie tętnicze.

BADANIA LABORATORYJNE: wysokie OB., leukocytoza, trombocytowa; białkomocz, krwinkomocz; przeciwciała ANCA, antygen HBS.

LECZENIE ze względu na ostry i ciężki przebieg musi być skojarzone: sterydy + cytostatyki; leczenie objawowe; indywidualna rehabilitacja chorego w zależności od objawów neurologicznych, zmian mięśniowych i stawowych i stanu ogólnego chorego.

POLIMIALGIA REUMATYCZNA To zapalenie naczyń dotyczące naczyń dużego kalibru ( często z zapaleniem tętnicy skroniowej i towarzyszącymi bólami głowy ). Kobiety chorują częściej ( 65% ). Zachorowania najczęściej po 60 roku życia.

OBJAWY KLINICZNE: ogólne osłabienie; bóle i osłabienie mięśni pasa barkowego i biodrowego; sztywność poranna; bóle stawów; brak apetytu; spadek masy ciała; stany podgorączkowe.

BADANIA LABORATORYJNE: podwyższone OB., anemia; zwiększona aktywność fosfatazy zasadowej.

LECZENIE: z wyboru sterydy; leczenie objawowe; indywidualna rehabilitacja.

DNA MOCZANOWA To zespół objawów klinicznych spowodowanych krystalizacją moczanu jednosodowego w układzie kostno-stawowym, tkankach podskórnych i narządzie moczowym w wyniku podwyższonego stężenia kwasu moczowego w surowicy i płynach tkankowych. Najczęściej mężczyźni po 30 r ż. a kobiety po 60 r.ż. DNA występuje rodzinnie.

ETIOPATOGENEZA: Kwas moczowy to końcowy produkt przemiany puryn w ustroju człowieka; Hyperurykemia = podwyższony poziom kwasu moczowego spowodowany jest bądź nadmiernym wytwarzaniem lub niedostatecznym wydalaniem kwasu moczowego przez nerki . .Na DNĘ choruje 10% osób z hyperurykemią

DNA moczanowa dzieli się na: DNA PIERWOTNA ( 90% przypadków )- nie udaje się ustalić przyczyny; DNA WTÓRNA ( 10%) - defekty enzymatyczne, niedokrwistość hemolityczna, choroby rozrostowe krwi, choroby nerek, kwasice metaboliczne, alkohol – nadmierne spożycie.

OBJAWY KLINICZNE: ostre zapalenie stawu = napad, najczęściej stawu śródstopno-palcowego palucha ( u 80%chorych): obrzęk, zaczerwienienie, bolesny staw, może być gorączka, zaczyna się nagle; napady dny występują w różnych odstępach czasu; wysięk w stawie kolanowym; przewlekłe zapalenie stawów (średnio po 10 latach trwania choroby ); guzki dnawe ( małżowiny uszne, stawy rąk, łokci, stóp ); często towarzyszy: otyłość, nadciśnienie tętnicze, hypercholesterolemia

BADANIA DODATKOWE: wysoki poziom kwasu moczowego; wysokie OB., leukocytoza; zmiany w RTG; obecność kryształów kwasu moczowego w płynie stawowym

LECZENIE: nie leczy się bezobjawowej hyperurykemii; leki hamujące wytwarzanie kwasu moczowego (Milurit ); leki moczanopędne; leki dla przerwania napadu DNY ( kolchicyna ); NLPZ; kinezyterapia w ostrym napadzie dny – zakaz fizjoterapii; w przewlekłej artropatii w okresie między napadowym do rozważenia ostrożna fizjoterapia najbezpieczniejsze leczenie zimnem;

INNE CHOROBY METABOLICZNE:

CHONDROKALCYNOZA ( DNA rzekoma ) odkładanie kryształów pirofosforanu wapnia w chrząstkach i częściach włóknisto-chrzęstnych stawu

OCHRONOZA: odkładanie kwasu homogentyzynowego – choroba dziedziczna ( cecha recesywna )

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW To postępujące uszkodzenie z zanikiem chrząstki stawowej z towarzyszącymi zmianami wytwórczymi nowej kości na brzegach stawów ( osteofitów ) oraz zagęszczeniem struktury kostnej podchrzęstnej. Przebieg przewlekły, postępujący najczęściej 1 lub kilka stawów. Dotyczy 15 % populacji świata. Dzieli się na pierwotną i wtórną

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA PIERWOTNA: 1) Samoistna; 2) Miejscowa: ręce ( guzki Heberdena, Boucharda, postać nadżerkowa ); stopy ( koślawość paluchów ); kolana ( staw rzepkowo–udowy, przedział przyśrodkowy i boczny ); biodra; kręgosłup ( stawy międzykręgowe, krążki międzykręgowe, spondyloza ).

3) Uogólniona choroba zwyrodnieniowa . Czynnik etiologiczny choroby zwyrodnieniowej pierwotnej – nieznany

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA WTÓRNA Czynniki wrodzone i/ lub dziedziczne: Ochronoza, alkaptonuria; Choroba Wilsona; Hemofilia; Wrodzona dysplazja biodra.

CZYNNIKI NABYTE- A) Miejscowe: urazy ostre ( złamania, zwichnięcia ); urazy przewlekłe ( praca zawodowa, sporty wyczynowe ); martwice aseptyczne; dostawowe wstrzyknięcia sterydów; złuszczenie głowy kości udowej; bakteryjne zapalenie stawu; choroba Pageta; neuropatie: wiąd rdzenia, cukrzyca, jamistość rdzenia. B) Układowe: Akromegalia; Nadczynność przytarczyc; Dna moczanowa; Otyłość; Nadmierna wiotkość stawów.

Zmiany patologiczne w chorobie zwyrodnieniowej dotyczą wszystkich elementów strukturalnych stawu , ale najważniejsza jest degeneracja chrząstki stawowej

OBJAWY KLINICZNE: zależą od lokalizacji zmian; ból, powstaje w zależności od zaawansowania choroby na początku podczas ruchu później przy zmianie pozycji, a nawet w nocy; niewielki wysięk w stawie; sztywność nie przekracza 15 minut; pogrubienie, deformacje stawów, ograniczenie ruchomości stawów związane z postępem choroby

Z punktu widzenia klinicznego, socjalnego i ekonomicznego największe znaczenie ma choroba zwyrodnieniowa: stawów biodrowych; stawów kolanowych; i kręgosłupa

ROZPOZNANIE na podstawie rtg

LECZENIE Wymaga indywidualizacji w zależności od wieku chorego, stopnia zaawansowania, rodzaju zajętych stawów: leczenie farmakologiczne; kinezyterapia; fizykoterapia; balneoterapia; leczenie chirurgiczne; profilaktyka

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA KRĘGOSŁUPA W obrębie kręgosłupa zmiany zwyrodnieniowe dotyczą: krążków międzykręgowych; stawów międzykręgowych tzw. stawów apofyzalnych; stawów Luschki = stawów unkowertebralnych; tworzą się też osteofity.

DYSKOPATIA - to zajęcie jednego krążka międzykręgowego.

SPONDYLOZA - to zajęcie kilku krążków międzykręgowych z osteofitozą i zmianami w stawach apofyzalnych

SPONDYLOARTROZA - jak wyżej + zmiany we właściwych stawach międzykręgowych tylnych

Zmiany w kręgosłupie szyjnym i lędźwiowym prowadzą do objawów rwy ramiennej i rwy kulszowej

Uogólniona samoistna hiperostoza szkieletu = choroba Forestier

Postać szczególna chorób zwyrodnieniowej

Głównie mężczyźni po 50 r.ż.

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA RĄK

Zajmuje stawy: międzypaliczkowe bliższe ( PIP ); międzypaliczkowe dalsze ( DIP); pierwszy staw nadgarstkowo – śródręczny – kciuka; Powstają guzki Heberdena i Boucharda;Częściej kobiety

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW KOLANOWYCH = GONARTOZA Częściej u kobiet z nadwagą. Przyczyną jest: konflikt udowo–piszczelowy- koślawość stawów kolanowych, szpotawość stawów kolanowych; konflikt rzepkowo–udowy spowodowany zmianami rzepki. U mężczyzn często przyczyną zmian zwyrodnieniowych są urazy i uszkodzenia łąkotek. Ból zwłaszcza przy obciążaniu, zmianie pozycji, schodzeniu i wchodzeniu po schodach

ROZPOZNANIE- na podstawie zdjęć rtg

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW BIODROWYCH = KOKSARTROZA

Dotyka około 15% populacji na świecie między 45 – 60 r.ż., znacznie wzrastając wraz z wiekiem do 80% populacji. PRZYCZYNY mogą być pierwotne o nieznanej przyczynie i wtórne - tu wyróżnia się: 1) Czynniki wrodzone i/lub dziedziczne np. hemofilia, wrodzona dysplazja biodra. 2) Czynniki nabyte: urazy- złamania, zwichnięcia, praca, sport wyczynowy; martwice aseptyczne; złuszczenie głowy kości udowej; bakteryjne zapalenie stawu; neuropatie: kiła, cukrzyca; układowe choroby tkanki łącznej; otyłość; nadczynność przytarczyc.

KLINIKA KOKSARTROZY Dominuje ból najpierw podczas ruchu stawu i chodzenia, potem ból spoczynkowy

Ból zlokalizowany jest w: pachwinie, pośladku, zewnętrznej powierzchni uda, kolana. Chory ma trudności przy wchodzeniu po schodach i zakładaniu nogi na nogę, zakładaniu np. skarpet

LECZENIE KOKSARTROZY Musi być indywidualne w zależności od wieku chorego, i stopnia zaawansowania zmian. Stosuje się: 1) leczenie farmakologiczne; 2) leczenie fizyko- i kinezyterapeutyczne: głównie ćwiczenia w odciążeniu, i ćwiczenia w wodzie; 3) leczenie operacyjne: zabiegi korekcyjne, endoprotezo plastyka.

PROFILAKTYKA - odciążenie stawów poprzez: kule łokciowe, unikanie noszenia ciężkich przedmiotów, walka z otyłością

ROKOWANIE - późne rozpoznanie, czy złe leczenie doprowadza u chorych do ciężkiego kalectwa.

BÓLOWE ZESPOŁY KORZENIOWO-KRĘGOSŁUPOWE ( BZKK ) Są to zespoły kliniczne, na które składają się: objawy nocyceptywne ( związane z bólem ); objawy neuropatyczne ( związane z uszkodzeniem nerwowym).

Objawy związane z bólem to: bóle grzbietu promieniujące do kk, opasujące tułów, uzależnione od ruchu, pozycji ciała czy wysiłku; odczynowe objawy kręgosłupowe.

Objawy związane z uszkodzeniem nerwowym to: Objawy neurologiczne manifestujące się zaburzeniami w występowaniu odruchów, odcinkowych zaburzeń czucia, niedowładów mięśniowych, dysfunkcją zwieraczy pęcherza moczowego i odbytu.

BZZK TO ZBIORCZE POJĘCIE DLA: bólów krzyża ( lumbalgia ); bólów karku ( nuchalgia ); bólów pleców ( dorsalgia ); bólów międzyżebrowych; rwy kulszowej ( ischialgia ); rwy udowej ( femoralgia ); rwy ramiennej ( brachialgia )

DYSKOPATIE To zmiany zwyrodnieniowe krążków międzykręgowych. Wyróżnia się: DYSKOPATIĘ PROSTĄ- zmiany biochemiczne i tkankowe ograniczają się do wnętrza krążka międzykręgowego. DYSKOPATIĘ PRZEPUKLINOWĄ- którą charakteryzuje wypadanie przez otwór utworzony w pierścieniu włóknistym jądra galaretowatego najczęściej do kanału kręgowego, co powoduje ucisk śródkanałowych struktur nerwowych; występują przede wszystkim w odcinkach przegubowych kręgosłupa tj.szyjnym i lędźwiowym.

DYSKOPATIE ODCINKA SZYJNEGO KRĘGOSŁUPA Najczęściej korzenie C5, C6, C7. Objawy: ból karku z promieniowaniem do kończyny górnej; nasilenie bólu przy ucisku na wierzchołek głowy; wyrównanie lordozy szyjnej ( rtg ); ograniczenie zakresu ruchów głowy; wzmożone napięcie karku; bolesność uciskowa wyrostków kolczystych; niedowłady i / lub porażenia wiotkie; drętwienia rąk; zawroty głowy, bóle głowy, zaburzenia widzenia i słuchu(związane z uciskiem na tętnice kręgowe).

DYSKOPATIE LĘDŹWIOWE Najczęściej na poziomie L4, L5, S1. Objawy: bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej z promieniowaniem do pachwiny, uda, podudzia; nagły ból z niemożnością zmiany pozycji → przy wypadnięciu jądra miażdżystego; wyrównanie lordozy lędźwiowej; skolioza w stronę przeciwną do rwy; wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych; dodatni objaw Lasegue' a; zaburzenia odruchów, czucia; niedowłady.

ROZPOZNANIE BZKK Opiera się głównie o badania rentgenowskie: RTG przeglądowe; RTG kontrastowe: radikulografia i mielografia; Tomografia komputerowa; Rezonans magnetyczny. Poza tym: Badania płynu mózgowo-rdzeniowego; Badania izotopowe; Elektromiografia – ocena czynności bioelektrycznej mięśni. W ustaleniu rozpoznania ważne znaczenie ma: wywiad od chorego; odczynowe objawy ze strony kręgosłupa i korzeni nerwowych; odcinkowe objawy neurologiczne.

PATOGENETYCZNY ZWIĄZEK Z BZKK MA: MIELOPATIA SZYJNA I CHROMANIE NEUROGENNE ( choroba ogona końskiego ) wywołane są albo ciasnotą kanału kręgowego ( wrodzona stenoza i spondyloza ) albo niedokrwieniem w wyniku ucisku lub miażdżycy tętnic zaopatrujących rdzeń kręgowy i korzenie nerwowe. Charakterystyczne dla mielopatii są porażenia: spastyczne: w kk.dolnych; wiotkie z zanikami mięśni w kk.górnych.

DLA CHROMANIA OGONA KOŃSKIEGO charakterystyczne są: bóle o typie rwy kulszowej; drętwienia i niedowłady nóg; występujące i nasilające się podczas chodzenia – pozycja stojąca lub przodopochylenie tułowia zwiększając pojemność kanału kręgowego sprzyjają ustępowaniu objawów.

LECZENIE BZKK: Zachowawcze: likwidacja bólu; Chirurgiczne; Usprawniające. W ostrym okresie: Spoczynek, pozycje ułożeniowe ; Kinezyterapia przyłóżkowa: bierne i czynne ćwiczenia rozluźniające i ćwiczenia izometryczne poszczególnych grup mięśniowych. W przypadkach nie wymagających leczenia operacyjnego: Kinezyterapia stabilizująca kręgosłup(Ćwiczenia wybiórcze wzmacniające- mięśnie przykręgosłupowe, mięśnie brzucha, mięśnie stabilizujące miednicę, mięśni szyi i obręczy kk.górnej); Zabiegi manualne obejmują(masaż, mobilizację, manipulację kręgosłupa- wszystkie wg .wskazań indywidualnych); Fizykoterapia; Hydrokinezyterapia; Balneoterapia; Leczenie operacyjne gdy- duża nieodprowadzalna przepuklina krążkowa; ciasnota kanału kręgowego z ubytkowymi objawami neurologicznymi; niestabilność spowodowana dyskopatią czy kręgozmykiem niepoddająca się leczeniu zachowawczemu.

Zaopatrzenie ortopedyczne:kołnierze, gorsety, sznurówki półgorsetowe i pasy ortopedyczne

ZESPOŁY BÓLOWE TKANEK OKOŁOSTAWOWYCH = „REUMATYZM TKANEK MIĘKKICH”

TKANKI OKOŁOSTAWOWE poddawane są działaniu różnych czynników: mechanicznych: praca, sport; w czasie swobodnych ruchów; bezruchu, gdy ścięgna, więzadła i mięśnie utrzymują określoną pozycją ciała; nieprawidłowej budowy ciała; zmiany temperatury otoczenia; chorób infekcyjnych.

LOKALNE ZAPALENIE powstaje w miejscu przyczepu ścięgnistego, dochodzi wówczas do wyrywania pojedynczych komórek chrzęstnych i kostnych, do przebudowy i pękania włókien ścięgnistych i zastępowania ich tkanką łączną; towarzyszy temu zapalenie pochewek osłaniających ścięgno i kaletek maziowych.

Procesy przebudowy strefy przyczepu ścięgnistego nazywa się ENTEZOPATIĄ

Inicjuje on zmiany w sąsiednich tkankach głównie barku, łokcia, kolana i biodra.

ZESPÓŁ BOLESNEGO BARKU To uszkodzenie struktur przystawowych ( ścięgna, pochewek ścięgien, kaletek maziowych i mięśni).Są one przyczyną bólu, bolesności palpacyjnej i ograniczenia ruchomości w stawie ramiennym.Najczęściej : Zapalenia ścięgna i pochewki ścięgnistej mięśnia nadgrzebieniowego: w okolicy przyczepu do guzka większego kości ramiennej i rozprzestrzenia się na ścięgna rotatorów ramienia;

objawem charakterystycznym jest ograniczenie odwodzenia = zespół bolesnego łuku 45 – 900

ZAPALENIE OKOŁOSTAWOWE ŁOKCIA to choroba przyczepów ścięgnistych w okolicy nadkłykcia bocznego = zajęcie ścięgien prostowników → ból przy zgięciu grzbietowym nadgarstka ( „ łokieć tenisisty” )

w okolicy nadkłykcia przyśrodkowego = zajęcie ścięgien zginaczy nadgarstka →

ból przy zgięciu dłoniowym nadgarstka ( „łokieć golfisty”, „łokieć gospodyń domowych” ).

LECZENIE: NLPZ; Fizykoterapia ( krioterapia, laser niskiej mocy ); ostrzyknięcia lokalne sterydami

OSTEOPOROZA To choroba szkieletu charakteryzująca się upośledzoną wytrzymałością kości co powoduje zwiększone ryzyko złamania ( obowiązująca definicja z 2001 roku )

Rodzaje osteoporozy: Miejscowe[- zapalne, algodystroficzne (wyłącznie wtórne); Uogólnione: Pierwotne ( 80%): Idiopatyczne(młodzieńcza i dorosłych) i Inwolucyjne- TYP I 80% O. POMENOPAUZALNA i TYP II 20% O. STARCZA; Wtórne (20%)

OBJAWY KLINICZNE: Złamania( kręgosłup i przedramię - głównie osteoporoza pomenopauzalna; kręgosłup i szyjka kości udowej - głównie osteoporoza starcza; złamania kompresyjne tzw.dwuwklęsłe, złamania klinowe); zmniejszenie wzrostu; pogłębienie kyfozy piersiowej tzw. „garb wdowi”; łuki żebrowe oparte na miednicy; jodełkowate ułożenie fałdów skórnych na plecach; bóle pleców

DIAGNOSTYKA: Badania radiologiczne; Badania densytometryczne; Badania laboratoryjne = markery kostne tzw.inhibitory lub stymulatory resorpcji kostnej

LECZENIE: Leczenie choroby podstawowej; Kinezyterapia; Fizykoterapia; Farmakologiczne(Uzyskanie dodatniego bilansu wapniowego; Bisfosfoniany, Protelos, Kalcytonina, HTZ, NLPZ).

OSTEOMALACJA Różni się od osteoporozy tym, że dochodzi do niedostatecznej mineralizacji prawidłowej objętościowo kości w wyniku niedoborów aktywnych metabolitów wit D

Kość taka jest nieodporna na wpływy mechaniczne i łatwo ulega odkształceniom ( krzywica u dzieci )

Istotą jej są więc nie zmiany ilościowe lecz jakościowe kości.

Niedobory wit D: ograniczenie wit D w pokarmach; brak ekspozycji na słońce; ciąża; przewlekłe choroby wątroby i dróg żółciowych; resekcja żołądka; przewlekłe stosowanie leków przeczyszczających; choroby nerek; długotrwałe przyjmowanie leków osłaniających przewód pokarmowy.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Kliniczne podstawy fizjoterapii w reumatologii
Fizykoterapia w chorobach reumatycznych i stanach zapalnych stawow
Fitoterapia schorzeń reumatycznych, Farmacja, Farmakognozja
reumatolgoai test 13[1].01.2009, 6 ROK, Reumatologia
Algodystrofia, fizjoterapia, AWF, III rok, Reumatologia
Wady budowy klatki piersiowej, Studia, reumatologia, wykłady z kinezy
Konspekt Reumatologia stopy ręce, Technik masażysta, Fizjoterapia
ort. Problemy w praktyce reumatologicznej. Spondyloartropatie, ortop, Ortopedia
L A S E R, reumatologia i rehabilitacja
Ściąga reumatologia
abc reumatologii
Badanie płynu stawowego w rozpoznawaniu chorób reumatycznych, reumatologia
FIZJOTERAPIA KLINICZNA W REUMATOLOGII.1, FIZJOTERAPIA- zaoczne 2007-2010, reumatologia, ćwiczenia dr
ocena parametrów chodu chorych reumatycznych, reumatologia
Fizjoterapia w reumatoidalnym zapaleniu stawów, Ratownictwo, Rehabilitacja Rusin
Reumatologia - testy, 1.Lekarski, III rok, Chirurgia, Choroby wewnętrzne
Zmiany zwyrodnieniowe kregoslupa reumatologia, Fizjoterapia, . fizjoterapia

więcej podobnych podstron