W. B. Szkłowski - Sztuka jako chwyt

Sztuka jest myśleniem za pomocą obrazów. Bez obrazu nie ma sztuki, a zwłaszcza poezji - Potiebnia. Poezja, tak jak i proza, jest przede wszystkim i głównie pewnym sposobem myślenia i poznania. Poezja to myślenie przy pomocy obrazów. Dzięki poezji przeżywamy doznania estetyczne. Coś znanego przedstawia rzecz nieznaną (coś w stylu metafory). Celem obrazowości jest ułatwienie nam zrozumienia obrazu, a bez tego obrazowość nie miałaby sensu, obraz powinien być nam bardziej znany niż to, co przedstawia.

Liryka, architektura, muzyka - sztuki liryczne, które mają do czynienia z emocjami.

Sztuka jest twórcą symboli.

Obrazy s a prawie niezmienne: przechodzą bez zmian ze stulecia w stulecie, od kraju do kraju, od poety do poety. W poezji przypomina się obrazy, a nie myśli nimi.

Artyzm danego zjawiska wynika ze sposobu naszej percepcji:

1) coś powstało jako prozaiczne, a jest odczuwane jako artystyczne,

2) Coś powstało jako poetyckie, a odczuwane jest jako prozaiczne.

Dwa rodzaje obrazów:

1) obraz jako praktyczny środek myślenia (proza),

2) obraz jako środek zwiększający wrażenie (poezja).

Język praktyczny i język poetycki nie pokrywają się. Nasz język praktyczny jest automatyczny, ma charakter algebraiczny - poznajemy rzeczy po ich najważniejszych cechach.

Celem sztuki jest dać odczucie rzeczy w formie widzenia, a nie pojmowania; środkiem sztuki jest chwyt "udziwniania" rzeczy oraz chwyt formy utrudnionej, zwiększającej trudności i czas percepcji, ponieważ proces percepcyjny w sztuce stanowi wartość samą w sobie, powinien być więc przedłużony. Sztuka jest sposobem przeżywania tworzenia rzeczy. Celem sztuki jest zmusić odbiorcę do myślenia. Twórca ma do dyspozycji chwyt - świadomy i celowy zabieg artystyczny. Chwyt to organizacja w obszarze językowym lub kompozycyjnym, który dynamizuje to, co banalne. Czytelnik powinien dostrzec to, co dostrzegł autor. Ludzie kierują się w życiu słowami, a nie czynami. Udziwnienie występuje wszędzie tam, gdzie jest obraz. Celem obrazu jest wywołanie specyficznego sposobu percepcji przedmiotu - zmuszenie odbiorcy do myślenia. Udziwnienie stanowi sens i podstawę wszystkich zagadek.

Mowa poetycka - trudna, konstrukcyjna.

Mowa prozy - zwykła, oszczędna, lekka, prawidłowa.