Ochrona własności intelektualnych 24.10.2012
Przykładowe dobra osobiste: imię, nazwisko, nietykalność cielesna, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, wizerunek, twórczość wynalazcza i racjonalizatorska.
Odwrotność plagiatu – np. wydawca grafomańskiej powieści publikuje ją jako dzieło znanego pisarza.
Podobnie jak nazwisko chroniony jest pseudonim, jakim twórca oznacza swoje dzieło (np. Deotyma, Madonna, Joe Alex), a nawet nazwa zespołu muzycznego.
Z punktu widzenia ochrony dóbr osobistych znaczenie ma nie tylko sam fakt wykorzystania cudzego wizerunku, ale także kontekst, w jakim został on wykorzystany.
Prawo autorskie chroni wizerunek osoby fizycznej, uzależniając jego rozpowszechnianie od zgody przedstawionej na nim osoby. Ta zgoda może być udzielona doraźnie lub domniemanie.
Powszechnie znane są osoby z racji swojej działalności rozpoznawane w danym środowisku. Jednakże rozpowszechniać wizerunek takiej osoby bez jej zgody można tylko, jeżeli łączy się on w jakiś sposób z prowadzoną przez tę osobę działalnością.
Osobnym dobrem osobistym podlegającym ochronie prawnej jest twórczość naukowa, literacka i artystyczna.
Autorskie prawa osobiste chronią nieograniczona w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem.
Dobra te mają charakter „wieczysty”, to znaczy trwają przez czas życia twórcy i po jego śmierci.
Pierwszym z autorskich praw osobistych jest prawo do oznaczenia utworu imieniem i nazwiskiem lub pseudonimem twórcy albo do rozpowszechniania go anonimowo.
Szczególnym rodzajem naruszenia prawa do autorstwa jest plagiat. Polega na przypisaniu sobie autorstwa cudzego dzieła.
W przeciwieństwie do innych naruszeń prawa do autorstwa plagiat jest zawsze wynikiem umyślnego działania sprawcy (plagiatora). Plagiat może być plagiatem: całkowitym, częściowym.
Plagiat jawny (ctrl +c, ctrl +v)
Plagiat ukryty
Nienaruszalność treści i formy utworu
prawo do rzetelnego wykorzystania
prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu dzieła publiczności
Możliwość kontroli przygotowania utworu do rozpowszechniania, jak również wprowadzania do niego uzasadnionych zmian (nadzór autorski).
Elementem nadzoru autorskiego jest także prawo do odstąpienia lub wypowiedzenia umowy, jeżeli dzielo jest publicznie udostępniane w nieodpowiedniej formie albo ze zmianami, którymi twórca mógłby się słusznie sprzeciwić. Przed złożeniem oświadczenia o odstąpieniu twórca powinien wezwać do usunięcia naruszeń.
Prawo do odstąpienia od umowy ze względu na istotny interes twórcy.
W przypadku zagrożenia naruszeniem autorskich praw osobistych twórcy przysługuje roszczenie o zaniechaniu grożącego naruszenia. Jeżeli naruszenie już nastąpiło, twórcy przysługuje roszczenie o zaniechanie dalszych naruszeń. Ponadto może on żądać usunięcia skutków naruszeń, w szczególności przez złożenie oświadczenia w odpowiedniej treści lub formie.
Prawa majątkowe dają twórcy wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do pobierania wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Autor ma prawo do:
samodzielnego korzystania z utworu,
rozporządzania nim,
pobierania pożytków.
W zakresie zwielokrotniania utworu odrębne pole eksploatacji stanowi wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką reprograficzną (kserokopie), drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową (e-booki);
W zakresie obrotu oryginałem lub egzemplarzami, na których utwór utrwalono – osobnymi polami eksploatacji sa: wprowadzenie do obrotu (pierw-sza odsprzedaż), użyczenie (oddanie do nieodpłatnego używania lub najem oryginału lub egzemplarzy;
W zakresie rozpowszechniania (zwielokrotniania i udostępniania publicznie) w inny sposób niż wymieniony wyżej – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie, nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, by każdy miał do niego dostęp w miejscu i czasie swobodnie wybranym (np. rozpowszechnianie w Internecie, video on demand itd.)
Nowym polem eksploatacji w stosunku do dotychczas istniejących będzie nagrywanie filmów w technologii blue-ray.
Umowa licencyjna oraz umowy przenoszące prawa powinny wymieniać pola eksploatacji, których dotyczą.
Podstawowym tytułem do wynagrodzenia autorskiego jest umowa o przeniesienie tych praw lub umowa licencyjna. Wynagrodzenie takie może być ustalane albo ryczałtowo, albo jako procent od ceny egzemplarza. Przepisy prawa autorskiego zapewniają przy tym ochronę tego wynagrodzenia.
Wynagrodzenie droit de suite
daje ono twórcy dzieł sztuk plastycznych i fotografii prawo do ułamka wynagrodzenia przy każdej zawodowej odsprzedaży egzemplarza tego dzieła.