Pediatria.
Rozwój dziecka.
Wybrane jednostki chorobowe.

Dziecko:

• nie jest miniaturą człowieka dorosłego

• rośnie i dojrzewa

• w jego organizmie przeważają procesy anaboliczne

• Okresy życia dziecka:

• Okres noworodkowy

• Okres niemowlęcy

• Okres wczesnodziecięcy

• Okres przedszkolny.

• Okres wczesnoszkolny.

• Okres dojrzewania

• Okres młodzieńczy

Okres Noworodkowy.
(od urodzenia do końca .ż.)

• Śpi około 21 godzin na dobę

• Adaptacja do życia pozamacicznego :

• pierwszy oddech

• zmiana w krążeniu krwi

• regulacja temperatury ciała

• stymulacja układu nerwowego przez bodźce ze świata zew.

• rozpoczęcie odżywiania drogą doustną

• nerki zaczynają wydalanie produktów przemiany materii

• kontakt z patogenami, nabieranie odporności

• Okres Noworodkowy.
  (od urodzenia do końca .ż.)

Okres noworodkowy kończy się wraz ze stabilizacją układów oddychania, krążenia i wydalania i gdy następuje wyrównanie urodzeniowej masy ciała.

Okres Niemowlęcy.
(od końca 1 miesiąca do końca 1 roku życia)

• W tym okresie niemowlę intensywnie przyswaja składniki odżywcze

• do 6 miesiąca jest karmione naturalnym pokarmem matki, po 6 miesiącu w jadłospis niemowlęcia wprowadzane są pokarmy obce - początkowo papki, potem pokarmy stałe

• szybki przyrost jego masy ciała :

- podwojenie po 5 miesiącach,

- potrojenie po roku.

• Wyrzynają się pierwsze zęby po .ż.

• ustala się właściwy rytm snu, tj. 12 godzin w nocy i 3-4 w dzień

• Rozwój sfery poznawczej (łączenie wrażeń słuchowych, wzrokowych, dotykowych)

• Rozwój sprawności ruchowej

- sięganie, chwytanie, manipulacja przedmiotami

- ruchy głowy i tułowia w pozycji leżącej, siedzenie, stanie, chodzenie

• Rozwój mowy (gruchanie, gaworzenie, wypowiadanie 1-3 słów dwusylabowych, rozumienie niektórych poleceń)

• Początki reakcji emocjonalno-społecznych (więź emocjonalna z najbliższymi, matką)

Okres wczesnego dzieciństwa
(od 1 do końca 3 roku życia )

• Dochodzi do pełnego wykształcenia się mechanizmów zapewniających właściwą człowiekowi postawę działa i chód dwunożny:

- zmiana w ukształtowaniu kręgosłupa

• usprawnienie mechanizmów nerwowych (od których zależy utrzymanie postawy i lokomocja)

• stopa ulega wysklepieniu.

• W drugim roku życia znacznie poprawia się koordynacja ruchowa.

• Osiąga poziom ostrości wzroku charakterystyczny dla człowieka dorosłego

• Uczy się mówić (słowa są zniekształcone, uproszczone lub nowo utworzone i dość trudno je zrozumieć),

• Ma bogatą mimikę i gestykulację. Bardzo często naśladuje ruchy i czynności otaczających go osób (np. rodziców).

• W wieku trzech lat wypowiada się w miarę poprawnie, (ok. 1000 - 1500 wyrazów. )

• Dziecko staję się szczuplejsze i sprawniejsze, ale jego mięśnie są jeszcze słabe.

• Pojawia się ogromne zapotrzebowanie na ruch

• Stają się bardziej niezależne, samodzielne,

poznają otoczenie.

• Częściej chorują na choroby zakaźne

• Zwiększają się także ilości urazów.

• Okres wczesnego dzieciństwa
  (od 1 do końca 3 roku życia )

• W trzecim roku życia zaczyna stawiać coraz więcej pytań.

• Powinno posiadać mleczne uzębienie w pełnym zakresie (20 ząbków), w związku z czym zmienia się sposób żywienia dziecka, które z pokarmów papkowatych i półstałych przechodzi z czasem na pokarmy stałe.

• W trzecim roku życia powinno także opanować świadome oddawanie moczu i stolca.

Okres przedszkolny
(od 4 do 6 r.ż.)

• Okres dużej dynamiki psychicznego i fizycznego rozwoju dziecka (wiek zabawy - przez zabawę uczy się i poznaje świat )

• w gronie rówieśników uczą się podporządkowywać grupie i niekiedy rezygnować z własnych zachcianek

• Ogromna potrzeba miłości i akceptacji

• Duża potrzeba ruchu - są żywe, hałaśliwe, mówią wiele i mają często bujną wyobraźnię.

• W wieku sześciu lat następuje przyspieszenie wzrastania ciała wzwyż.

• Pojawienie się cech dymorfizmu płciowego

- szerokość barków i bioder

- grubość tkanki tłuszczowej

• Postawa ciała (wypięty brzuch, nieznaczna kifoza piersiowa)

• Stopa ( wydłużenie, poszerzenie, podniesienie)

• Szybszy rozwój tkanki mięśniowej

Okres wczesnoszkolny.
7-10r.ż.

• Zamiana dominującej formy działalności z zabawy na naukę szkolną (skupienie uwagi, samodzielność myślenia)

• Wzrasta aktywność społeczna i umiejętność współżycia w zespole, łatwość w nawiązywaniu kontaktów.

• Przejawy antagonizmu płci

• Potrzeba dużej aktywności fizycznej, zabawy zespołowe

• Uzębienie mleczne zastępują zęby stałe.

• Wzrastanie organizmu zostaje nieco spowolnione, ale za to zmiany następują w układzie kostnym i mięśniowym - kości grubieją, a masa mięśniowa wzrasta.

• Wykazują dobrą koordynację ruchową, a szybkość, zręczność, precyzja oraz siła wykonywanych ruchów się zwiększa.

• Chorują stosunkowo rzadko.

Okres dojrzewania:
( dz. ok. 10 r.ż., ch. ok. 12r.ż.)

• Bardzo szybki wzrost układu kostno-stawowego

- zmiana proporcji ciała, wady postawy

• Wolniejszy proporcjonalnie przyrost masy mięśniowej

- osłabienie siły mięśniowej i koordynacji ruchowej

• Wolniejszy proporcjonalnie rozwój układów: krążenia i oddychania

- osłabienie wydolności krążeniowo-oddechowej

• Okres dojrzewania:

• Przejściowa niewydolność wewnątrzwydzielnicza tarczycy, trzustki, burza hormonalna

• Dymorfizm płciowy

• Spadek odporności organizmu

• Labilność emocjonalna

Okres młodzieńczy
(od 17 do 21 roku życia)

• Zakończenie procesów wzrastania i kostnienia (dz. 15-18r.ż., ch. 20-24 r.ż.)

• Dojrzewanie psychiczne i emocjonalne

• Dojście do pełnej dojrzałości płciowej

• Praca narządów wewnętrznych jest już w pełni dojrzała, jedynie mózg nadal ulega zmianom - stąd dalszy rozwój i bogacenie się życia psychicznego.

• Decyzje podjęte w tym czasie mają dość duży wpływ na kolejne etapy życia.

• Odporność w wieku rozwojowym

• Odporność nieswoista:

- Bariery anatomiczne (skóra, błony śluzowe)

- Bariery fizjologiczne

temperatura ciała

niskie pH, - żołądek, pochwa

mediatory chemiczne – lizozym, dopełniacz, interferony

oddawanie moczu

- Fagocytoza

- Proces zapalny

• Odporność w wieku rozwojowym

• Odporność swoista:

- wrodzona

bierna (przeciwciała IgG otrzymane w życiu płodowym od matki)

- nabyta

bierna ( przeciwciała otrzymywane z pokarmem matki IgA)

czynna ( szczepienia, infekcje, kontakt z patogenami)

Odporność w wieku rozwojowym

• Niemowlę przez pierwsze 4-6 miesięcy jest chronione przez p. ciała klasy IgG otrzymane od matki, w życiu płodowym .

• Dziecko karmione piersią otrzymuje wraz z pokarmem matki przeciwciała klasy IgA

• Między 6-.ż. Następuje znaczne obniżenie odporności dziecka wynikające z :

- zanikania przeciwciał uzyskanych od matki

- niedostatecznej produkcji własnych przeciwciał

• Do 2 r.ż. dzieci narażone są na zakażenia Haemophilus influenze, Streptococcus pneumoniae , które mogą prowadzić do zapalenia opon mózgowych i posocznicy.

Najczęstsze wskazania do leczenia uzdrowiskowego dzieci:

• Zakażenia górnych dróg oddechowych

• W 60-90% przyczyną pierwotnych zakażeń górnych dróg oddechowych są wirusy.

• Najczęściej dochodzi do zapalenia nosa i gardła w wyniku zakażenia rhinowirusami i koronowirusami

• Rzadziej dochodzi do zakażeń wirusami RS, adenowirusami , grypy i paragrypy – mają one tendencję do rozprzestrzeniania się na jamy oboczne (ucho, zatoki)

• Im młodsze dziecko tym infekcja przebiega w sposób bardziej ogólnoustrojowy

• Zakażenia bakteryjne zwykle występują wtórnie do zakażeń wirusowych

• Najczęściej występujące pierwotne zakażenia bakteryjne górnych dróg oddechowych to:

- angina paciorkowcowa (paciorkowiec beta hemolizujący typu A)

- zapalenie nagłośni ( pałeczka hemofilna typu B)

1. Ostre wirusowe zapalenie gardła

• W 70-80% przyczyną ostrych zapaleń gardła są wirusy

• Objawy:

• ostry nieżyt nosa

• uczucie rozbicia

• bóle głowy, mięśni, gardła,

• uczucie pieczenia i drapania w gardle

• suchy kaszel, chrypka

• temp. ciała poniżej 38,5*C

• Leczenie : objawowe

2. Ostre bakteryjne zapalenie gardła.
Angina.

• Etiologia : paciorkowiec Beta hemolizujący typu A w 90%

• Objawy:

• Nagły silny ból gardła

• Bóle głowy, złe samopoczucie

• Bóle brzucha, nudności, wymioty (młodsze dzieci)

• Powiększone, rozpulchnione migdałki podniebienne

• Rozpulchnienie i silne zaczerwienienie gardła

• Powiększenie i tkliwość ww. chłonnych szyi

• temp. ciała powyżej 38,5*C

• Leczenie: objawowe, antybiotykoterapia

3. Zapalenie bakteryjne zatok przynosowych

• Występuje u dzieci powyżej 10r.ż. , dotyczy zwykle zatok sitowych

• Etiologia : paciorkowce, pałeczka hemofilna, Branhamella catarrhalis.

• Objawy:

• Gorączka

• Ból zatok i głowy nasilający się w pozycji leżącej

• Wyciek ropny z nosa i na tylnej ścianie gardła

• Kaszel nasilający się w nocy

• Obrzęk powiek

• Leczenie: objawowe, antybiotykoterapia

4. Ostre zapalenie oskrzeli

• Etiologia : najczęściej wirusowa, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, (bakterie typowe) Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae (bakterie nietypowe)

• Objawy:

- stan podgorączkowy

- katar

- kaszel suchy, później wilgotny

- obturacja

• Leczenie: objawowe, leki rozszerzające oskrzela, mukolityki, antybiotykoterapia, nawodnienie

5. Alergiczny nieżyt nosa

• Etiologia : choroba pojawia się u osób predysponowanych genetycznie pod wpływem swoistych alergenów – pyłki roślin, grzyby pleśniowe, roztocza

• Objawy:

-wodnista wydzielina w nosie i na tylnej ścianie gardła

- obrzęk nosa

- świąd, kichanie

- pokasływanie

• Leczenie:

doustnie antyhistaminiki,

wziewnie: alfa-adrenomimetyki, sterydy, kromogeny

6. Astma oskrzelowa

• Jest chorobą polegającą na odwracalnym zwężeniu dróg oddechowych wynikającym z nadmiernej ich reaktywności .

• Obturacja : skurcz mm gładkich oskrzeli, obrzęk błony śluzowej, lepka wydzielina

• Etiologia : infekcje wirusowe, alergeny, pokarmy, zanieczyszczenia powietrza, wysiłek fizyczny, emocje

• Objawy:

• - wydłużony, utrudniony wydech

• - kaszel, świszczący oddech, duszność

• Badania dodatkowe:

- badania czynnościowe płuc ( spirometria, PEF, testy dynamiczne)

- ocena procesu zapalnego ( eozynofilia > 5%)

- identyfikacja alergenów ( testy skórne, stężenie swoistych IgE w surowicy krwi)

• Leczenie:

- eliminacja alergenów, czynników drażniących (dym papierosowy)

- leki kontrolujące chorobę ( glikokortykoidy, leki przeciwleukotrienowe, kromoglikan dwusodowy, metyloksantyny, długo działające beta2- mimetyki))

- leki podawane doraźnie (krótko działające beta 2 – mimetyki, antycholinergiki)

- tlenoterapia

Choroby układu ruchu.

1. Boczne skrzywienie kręgosłupa.

• Boczne skrzywienie kręgosłupa dotyczy odcinka piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa. Często towarzyszy mu rotacja i zmiana kształtu kręgów. Częściej dotyczy dziewcząt.

• Etiologia : w 90% idiopatyczne, wrodzona wada budowy kręgosłupa, asymetria kończyn dolnych, porażenie mózgowe, młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów, uraz

• Objawy:

- wygięcie kręgosłupa ku bokowi i tyłowi, garb

- odstawanie łopatki

- asymetria barków i miednicy

• Rodzaje skolioz:

- czynnościowa

- strukturalna - wrodzona, rozwojowa, idiopatyczna

• Leczenie: zależy od stopnia skrzywienia

- uprawianie sportów symetrycznie rozwijających sylwetkę

- ćwiczenia korekcyjne

- zabiegi fizykoterapeutyczne

- gorsety

- korekcja chirurgiczna

2. Wady postawy

• Wada postawy - wszelkie odstępstwa od prawidłowej postawy.

• Przez prawidłową postawę należy rozumieć taką, której układ poszczególnych odcinków ciała względem siebie jest zharmonizowany, a utrzymanie jej wymaga minimalnego napięcia układu mięśniowego i nerwowego

I okres - zmian czynnościowych

- Jedne grupy mięśni ulegają osłabieniu i rozciągnięciu, w innych występuje wzmożone napięcie i ich skrócenie.

- Czas trwania tego okresu - od kilku tygodni do kilku miesięcy.

II okres - powstawania przykurczy (więzadeł , mięśni i ścięgien)

• W tym okresie wprowadzenie ćwiczeń korekcyjnych może być jeszcze całkowicie skuteczne.

- Okres ten może trwać przez kilka tygodni, miesięcy a nawet lat.

III okres - zmian strukturalnych , czyli utrwalonych przykurczy

- wady postawy w tym okresie określamy jako patologiczne.

• ćwiczenia korekcyjne pozwalają zapobiec dalszemu postępowaniu wady

• jednak całkowita jej likwidacja jest już niemożliwa i często wymaga złożonego postępowania rehabilitacyjnego.

Wady postawy

- Plecy kołyskowe (wg colona)

- Plecy wklęsło - wypukłe (wg Colsona)
- Plecy płaskie (wg Colsona)
- Plecy okrągłe (wg Colsona)

3. Tylne skrzywienie kręgosłupa.
Plecy okrągłe.

• Za patologiczną uznajemy kifozę gdy kąt wygięcia kręgosłupa w pozycji strzałkowej przekracza 40*

• Etiologia :

- wrodzona - uszkodzenie centrum kostnienia kręgów

- nabyta – osłabienie mm. brzucha – 95% przypadków

- stan zapalny i nowotworowy kręgów

- niedowłady spastyczne

- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

- ch. Scheuermanna.

• Rozpoznanie:

- wysunięciem do przodu głowy i barków,

-   odstawaniem łopatek,

-   osłabieniem lub nawet zwiotczeniem mięśni grzbietu,

- przykurczem mięśni klatki piersiowej

- kolana i łokcie są często w pozycji lekkiego zgięcia.

• Leczenie:

- ćwiczenia mm. grzbietu i brzucha

- gorsety ortopedyczne

- uprawianie sportów symetrycznie rozwijających sylwetkę

4. Choroba Scheuermanna

• Występuje u młodzieży w okresie dojrzewania

• Etiologia : jałowa martwica nasad kręgów piersiowych

• Objawy: okrągłe plecy, bóle kręgosłupa

• Leczenie:

• ćwiczenia mm. grzbietu

• nauka prawidłowej postawy

• gorsety ortopedyczne

• zabiegi fizjoterapeutyczne

5. Idiopatyczne złuszczanie głowy kości udowej.

• Występuje najczęściej u chłopców otyłych w okresie dojrzewania, polega na oddzieleniu się głowy k. udowej od szyjki w miejscu chrząstki wzrostowej

• Objawy:

• utykanie

• bóle w pachwinie i kolanie

• zaniki mięśni uda i pośladka

• ograniczenie rotacji wew. i odwiedzenia kończyny

• Leczenie: operacyjne, rehabilitacja ruchowa

6. Choroba Perthesa

• Najczęściej dotyczy chłopców w wieku 5-8 lat, jest aseptyczną martwicą głowy kości udowej

• Etiologia : nieznana

• Objawy: jak w idiopatycznym złuszczeniu

• Leczenie:

długotrwałe oszczędzanie kończyny

7. Choroba Osgood- Schlattera

Jest to jałowa martwica guzowatości piszczelowej, dotyczy przede wszystkim chłopców w wieku dojrzewania, aktywnych fizycznie

• Etiologia : nieznana, prawdopodobny wpływ przeciążenia

• Objawy:

• - ból i obrzęk tkanek w okolicy przyczepu ścięgna mięśnia czworogłowego

• Leczenie: zmniejszenie aktywności fizycznej, fizjoterapia

końsko-szpotawa

Wrodzona wada jedno- lub częściej obustronna . Występuje głównie u chłopców.

• Etiologia: nie jest znana

• Objawy:

• ustawienie końskie

• odwrócenie i przywiedzenie przodostopia

• zwiększenie wydrążenia podłużnego stopy

• Leczenie:

• masaże.

• opatrunki gipsowe

• leczenie operacyjne

płasko-koślawa

• Definicja – jest to zniekształcenie stopy polegające na obniżeniu się jej fizjologicznych sklepień, w wyniku czego staje się ona płaska.

• Rodzaje:

- płaskostopie podłużne - będące wynikiem obniżenia łuku przyśrodkowego (dynamicznego) stopy

• płaskostopie poprzeczne - będące skutkiem obniżenia łuku poprzecznego przedniego stopy

• Przyczyny:

• nadmierne, długotrwałe obciążenie stóp przy jednoczesnym osłabieniu mięśni i więzadeł,

• noszenie niewłaściwego obuwia

• nadwaga

• wrodzone lub porażenne.

Choroby Neurologiczne

Mózgowe porażenie dziecięce

Jest to zaburzenie kontroli ruchu i/lub postawy ciała wynikające z niepostępującego uszkodzenia rozwijającego się mózgu.

• Etiologia :

• czynniki przedporodowe (cz. genetyczne, infekcje, wady mózgu, leukomalacja okołokomorowa)

• czynniki okołoporodowe ( obrzęk mózgu, wstrząs noworodkowy, wylew wewnątrzmózgowy, zapalenie mózgu, encefalopatia niedokrwienno-niedotlenieniwa)

• czynniki poporodowe ( drgawki, niedokrwienie, infekcje, urazy ośrodkowego układu nerwowego)

• Postacie:

• Spastyczne (piramidowe- hemiplegia, diplegia, tetrapareza) - wzmożone napięcie mięśniowe

• Dyskinetyczne - ruchy mimowolne

• Ataktyczne – objawy móżdżkowe ( zab. równowagi, dyzmetria, drżenie zamiarowe)

• Mieszane (spastyczno-dyskinetyczne, inne)

• Objawy współistniejące: upośledzenie umysłowe, drgawki, zaburzenia widzenia, zez, zaburzenia słuchu , zaburzenia czucia)

Objawy:

• Asymetryczne ułożenie ciała

• Ułożenie odgięciowe

• Zmniejszenie aktywności jednej czy dwu kończyn

• Nie osiąganie odpowiednich dla wieku umiejętności ruchowych

Badania dodatkowe:

- Rezonans magnetyczny

• Ultrasonografia przezciemiączkowa

• Badania genetyczne, metaboliczne

• EEG

• Wzrokowe i słuchowe potencjały wywołane

• Iloraz rozwojowy, iloraz inteligencji

• Leczenie:

- Usprawnianie ruchowe

• Leczenie schorzeń towarzyszących

• Metody usprawniania ruchowego:

- NDT

• Vojty

• Hipoterapia, dogoterapia

Porażenie splotu barkowego

Dochodzi do niego podczas porodu, najczęstszą przyczyną jest zaklinowanie się barków w kanale rodnym, złamanie obojczyka, uszkodzenie nerwów splotu barkowego

• Objawy :

• Niedowład Erba (korzonki C5-C6)

Bezwładnie zwisające wzdłuż tułowia ramię, w rotacji wewnętrznej i pronacji.

Brak zginania w stawie łokciowym,

Zachowany odruch chwytny

• Niedowład Klumpkego ( C7-Th1)

• Odruch chwytny nie jest zachowany

• Leczenie:

• Rehabilitacja ruchowa, fizjoterapia

Choroby Reumatologiczne

Młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów

• Młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów jest najczęstszą zapalną układową chorobą tkanki łącznej w wieku rozwojowym i obejmuje heterogenną grupę przewlekłych zapaleń stawów.

• Postacie:

• Z zajęciem niewielu stawów (1-4 stawy)

• Wielostawowa (powyżej 4 stawów)

• Uogólniona (wiele stawów, objawy ogólne)

1)Początek uogólniony (ok. 20% chorych):

- hektyczna gorączka > trwająca min. 2 tygod.

- nawracające polimorficzne wysypki,

- uogólnione powiększenie węzłów chłonnych, powiększenie wątroby i/lub śledziony,

- zapalenie błon surowiczych,

- objawy zapalenia stawów,

- podwyższona leukocytoza, nadpłytkowość , anemia

- podwyższenie innych wskaźników ostrej fazy-OB, CRP

- rzadko obecny czynnik reumatoidalny kl. IgM.

 2) Początek wielostawowy (ok. 30% chorych):

- zapalenie co najmniej 5 stawów,

- stany podgorączkowe,

- mierne podwyższenie wskaźników ostrej fazy,

- mierne obniżenie wartości Hb,

- obecność czynnika reumatoidalnego kl. IgM ok. 30%.

3)Początek z zajęciem niewielu stawów (ok. 50% chorych):

- zapalenie 1-4 stawów,

- brak cech uogólnienia procesu,

- zapalenie naczyniówki przedniego odcinka oka,

- zazwyczaj prawidłowe wskaźniki zapalne,

- obecność przeciwciał przeciwjądrowych

- sporadyczna obecność czynnika reumatoidalnego klasy IgM.

Leczenie farmakologiczne:

• Glikokortykosteroidy. (Encorton)

• Leki immunosupresyjne: ( Methotrexate, Cyklosporyna A,

Leukeran).

• Leki modyfikujące (Chlorochina, Sulfasalazyna EN )

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne

• Wstrzyknięcia śród/okołostawowe (glikokortykoidy)

• Chemiczna synowektomia

• Leczenie operacyjne

• Rehabilitacja ruchowa, fizjoterapia

Choroby Endokrynologiczne

Otyłość

• Definicja - jest to nadmiar tkanki tłuszczowej w organizmie.

• Ocena stopnia otyłości:

- Siatki centylowe (waga/wzrost, BMI/wiek)

- Wskaźnik WHR (talia/biodra)

- Bioimpedancja (ocena składu ciała)

• Rodzaje otyłości:

• Pierwotna - ok. 90% przypadków

• Wtórna - będąca skutkiem choroby lub przyjmowanych leków

• Przyczyny otyłości pierwotnej:

• Błędy żywieniowe

• Zbyt mała aktywność ruchowa

• Zaburzenia emocjonalne

• Czynniki genetyczne

• Przyczyny otyłości wtórnej:

• Choroby (niedoczynność tarczycy, choroby przysadki, podwzgórza, zesp. Cushinga, hiperinsulinizm, zespół wieotorbielowatych jajników, zespół Willego-Pradera)

• Leki (sterydy, antyhistaminiki, leki psychotropowe)

• Powikłania otyłości:

• Ze strony układu kostno-stawowego (koślawość kolan, płaskostopie, hyperlordoza lędźwiowa, wiotkość więzadeł i ścięgien)

• Ze strony układu krążenia (nadciśnienie, miażdżyca)

• Cukrzyca typu 2

• Leczenie :

• Dietetyczne

• Zwiększenie aktywności fizycznej

• Opieka psychologa

• Edukacja zdrowotna

• Farmakologiczne ( powikłań otyłości)